Sparrenlaan 9 (uitbreiding bestaande beschrijving)

Transcriptie

1 Sparrenlaan 9 (uitbreiding bestaande beschrijving) Straat en huisnummer : Sparrenlaan 9 Postcode en plaats : 2111 AE Aerdenhout Kadastrale aanduiding : B3856 Complexonderdeel : Naam object : Antonius van Padua Bouwjaar : 1922 en later Architect : J. en P. Cuypers (exterieur), Oscar Mendlik (e.a.) (interieur) Bouwstijl : Oorspronkelijke functie : rooms-katholieke kerk Huidige functie : rooms-katholieke kerk Datum foto :

2 Inleiding De in 1922 gebouwde rooms-katholieke kerk Antonius van Padua staat geregistreerd als gemeentelijk monument. Voor de omschrijving wordt verwezen naar de bijbehorende redengevende beschrijving. De uitbreiding van de beschrijving behelst het interieur dat direct na de bouw zeer sober is maar in de loop van de tijd een decoratieve uitstraling krijgt. Tot de toevoegingen behoren beschilderingen in schip en absis, beeldhouwwerken en glas-in-loodvensters. Op een vroege foto uit circa 1922 is het kerkinterieur zonder enige decoratie zichtbaar. De huidige kerkbanken dateren uit deze periode. De kerk wordt in de loop der jaren geheel beschilderd en voorzien van beeldhouwwerken en glas-in-loodvensters. Zo wordt in 1935 de tekstboog boven het priesterkoor aangebracht 8. De beschildering met religieuze voorstellingen in het front boven het priesterkoor en de absis dateren uit 1949 en 1952 en zijn vervaardigd door de kunstschilder Joep Lelyveld. De houten spanten zijn in 1953 beschilderd naar ontwerp van de Hongaarse kunstenaar Oscar Mendlik. Onder de beeldhouwwerken bevindt zich werk van Mari Andriessen zoals het Mariabeeld (1924) en het Hildegardisbeeld (1924). Het beeld voorstellende Gerardus Majella, geplaatst tegen de wand van het priesterkoor, is in 1922 vervaardigd door Jan Verdonk. De reliëfsculptuur in de voorgevel van de kerk is eveneens van zijn hand. Enkele objecten zijn in de loop der tijd aan de parochie geschonken door Aerdenhoutse burgers. Hiertoe behoort de reliëfsteen in de Mariakapel, een ontwerp uit 1935 van Mari Andriessen en het gekleurde glas-in-loodvenster in de Mariakapel uit En ook de uit 1932 daterende, speciaal voor de kerk ontworpen kruiswegstatie (lino s) van Anto Carte. Beschrijving Het driebeukige kerkgebouw heeft een plattegrond in de vorm van een (afgeleide van) Lotharings kruis met twee ondiepe rechthoekige nissen in de zijbeuken (voormalige biechtstoelen) en twee rechthoekige uitbouwen (sacristie en Mariakapel) ter weerszijde van de absis. Het interieur van de kerk wordt gekenmerkt door een breed middenschip dat door zeven houten staanders wordt gescheiden van de smalle, als loopgangen bedoelde, zijbeuken. De staanders vormen onderdeel van de samengestelde constructie in hout en ijzer waar de spanten uit zijn opgebouwd. De rechte staanders zijn door middel van 8 Soest, P.J.M., Antoniuskerk Aerdenhout , Aerdenhout 2007

3 blokkeels aan de zijmuren bevestigd. Op deze staanders staan dubbele schoren die volgens een stelsel van driehoeken (Polonceauspanten) met elkaar zijn verbonden. De spanten worden versterkt door ijzeren trekstangen met verticale staven met overhoekse vierkanten decoratief gesmede katrolijzers daartussen. De houten spanten torsen de in het zicht liggende, geheel beschoten kap. De spanten zijn beschilderd met abstracte motieven in een aan de Oost-Europese volkskunst gelieerde stijl. De muurplaat is beschilderd met banderolles die voorzien zijn van geschilderde teksten. De teksten zoals Fides, Spes, Caritas, corresponderen (in de meeste gevallen) met de voorstellingen van de bovenstaande glas-in-loodvensters. De muren van de zijbeuken zijn, boven een plint in de vorm van een rollaag, gepleisterd en wit geschilderd en worden verlevendigd door een dubbele, rood gesausde, één lagenmaat hoge, gemetselde sierband. Aan de muur zijn de linoleumsnedes van de kruiswegstatie bevestigd. De hoog geplaatste, liggende, zijlichten en ramen in het koor zijn bezet met gekleurd glas-in-lood. Elk venster is voorzien van een centraal geplaatst medaillon met een figuratieve voorstelling met religieuze symboliek. De lancetventers in de voorgevel zijn eveneens bezet met decoratief gekleurd glas-in-lood. In de Mariakapel zit een glas-inlood venster uit de jaren veertig van de vorige eeuw. De vijfkantige absis is bereikbaar via een gotische boog en drie, in zwart marmer uitgevoerde treden. De bakstenen achterwand van de absis is crème-geel gesausd en wordt geleed door lisenen. Het houten kruisgewelf van de absis is, evenals het front boven het priesterkoor, beschilderd met figuratieve voorstelling met religieuze symboliek. Aan de westelijke kopzijde staat het (uit latere periode daterende) orgel, gedragen door een door vier houten, geschoorde kolommen ondersteund balkon. Het schip is gevuld met oorspronkelijke, houten kerkbanken. Beeldhouwwerken zijn te vinden in de Mariakapel, ter weerszijden van de absis en in de voormalige biechtstoel. Motivering voor plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst Het interieur van de Antonius van Paduakerk met kerkbanken, schilderingen, glas-inloodvensters en beeldhouwwerken is cultuurhistorisch waardevol als onderdeel van het gemeentelijk monument. De cultuurhistorische waarde wordt versterkt doordat enkele objecten aan de parochie zijn geschonken door Aerdenhoutse burgers. Schilderingen, glas-in-loodvensters en beeldhouwwerken bezitten een zekere kunsthistorische waarde vanwege de kwaliteit van het ontwerp. Met name de door Mari Andriessen ontworpen werken zijn in dat opzicht waardevol. Beschermenswaardig zijn alle in de bovenstaande beschrijving omschreven onderdelen tenzij aangeduid als niet beschermenswaardig.

4 Exterieur vooraanzicht Interieur schip richting koor

5 Kerkbanken, houten beschilderde spanten en zijbeuk Mariabeeld uit 1924 van Mari Andriessen

6 Beschilderde achterwand en beeldhouwwerk vervaardig door Jan Verdonk (foto Hans Pennings) Absis Interieur circa 1922 (collectie Hans Pennings)