BEPALINGEN VOOR DE VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDINGEN

Transcriptie

1 BEPALINGEN VOOR DE VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDINGEN De bepalingen voor de verpleegkundige vervolgopleidingen zijn vastgesteld door het College Verpleegkundige Vervolgopleidingen Ziekenhuizen (juli 2001) en kennen een geldigheidsduur van drie jaar. In de navolgende bepalingen wordt voor alle verpleegkundige vervolgopleidingen uitgegaan van een zogenoemde standaardbeginsituatie' van de cursist. Deze standaardbeginsituatie is gelijkgesteld met de kwalificatie van de MBO opgeleide verpleegkundige (kwalificatieniveau 4), zonder een aan de vervolgopleiding verwante differentiatie. In relatie tot de standaardbeginsituatie, wordt tevens uitgegaan van een standaard opleidingstraject waarmee een cursist naar het gewenste eindniveau, zoals verwoord in de eindtermen, wordt gebracht. 1. Toelatingvoorwaarden voor verpleegkundige vervolgopleidingen 1.1 Algemene toelatingsvoorwaarden voor verpleegkundige vervolgopleidingen Om te worden toegelaten tot een van de verpleegkundige vervolgopleidingen vallend onder de LRVV gelden de volgende toelatingsvoorwaarden: de cursist staat in het BIG-register geregistreerd als verpleegkundige; de cursist heeft gedurende de vervolgopleiding een praktijkleerovereenkomst met de instelling waar de praktijkleerdoelen kunnen worden behaald. Beroeps- en werkervaring als toelatingsvoorwaarde voor de vervolgopleidingen De LRVV bevat geen algemeen geldende bepalingen over duur en omvang van de minimaal vereiste beroeps- en werkervaring alvorens een cursist kan instromen in een verpleegkundige vervolgopleiding. Het al dan niet beschikken over beroeps- en werkervaring als verpleegkundige met resultaatverantwoordelijkheid heeft consequenties voor enerzijds de studeerbaarheid en studielast voor de cursist, anderzijds voor de benodigde begeleidingsintensiteit en de kwaliteit van de opleiding. In het overleg tussen het ziekenhuis en het opleidingsinstituut kunnen (regionaal) afspraken gemaakt worden over het al dan niet hanteren van aanvullende toelatingsvoorwaarden. De LRVV beoogt kwalitatief verantwoorde vervolgopleidingen ten behoeve van een kwalitatief verantwoorde beroepsuitoefening door gespecialiseerde verpleegkundigen. In de erkenningsaanvraag wordt het instroombeleid verantwoord. 1.2 Aanvullende toelatingsvoorwaarden voor de vervolgopleidingen intensive care neonatologie verpleegkundige en intensive care kinderverpleegkundige Voor de vervolgopleidingen intensive care kinderverpleegkundige en intensive care neonatologie verpleegkundige gelden aanvullende voorwaarden voor toelating tot de vervolgopleiding: Voor de vervolgopleiding tot intensive care neonatologie verpleegkundige geldt dat de cursist beschikt over kennis en vaardigheden op het gebied van de zorg aan de gezonde en zieke pasgeborene / zuigeling, op het niveau van betreffend deel uit de verpleegkundige vervolgopleiding tot kinderverpleegkundige. Voor de vervolgopleiding tot intensive care kinderverpleegkundige geldt dat de cursist beschikt over kennis en vaardigheden op een relevant (deel)terrein van de kinderverpleegkunde. De eisen m.b.t. deze kennis en vaardigheden worden in gezamenlijk overleg door de verantwoordelijk leidinggevenden van het ziekenhuis en het opleidingsinstituut vastgesteld. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten richtinggevend: de cursist heeft scholing op het terrein van de kinderverpleegkunde gevolgd; inhoudelijk is het niveau van deze scholing vergelijkbaar met betreffend deel van de Vervolgopleiding Kinderverpleegkundige; de cursist heeft stage gelopen op een kinderafdeling, waarbij de lengte van de stage is afgestemd op de leervragen van de cursist. Een stageperiode van 6 tot 8 weken is hierbij richtinggevend. In de aanvraag voor erkenning van de opleiding wordt het instroombeleid verantwoord. LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 11 van 39

2 2. Structuur en inhoud van een verpleegkundige vervolgopleiding Een verpleegkundige vervolgopleiding bestaat uit een binnenschoolse component en een praktijkcomponent, die onderwijskundig en inhoudelijk een consistente en congruente opbouw dienen te hebben. Met de binnenschoolse component van een vervolgopleiding worden bedoeld die delen van de opleiding, voorafgaand aan of volgend op de praktijk, waarin leeractiviteiten onder verantwoordelijkheid vallen van (docenten van) het opleidingsinstituut. Met de praktijkcomponent van een vervolgopleiding worden bedoeld die delen van de opleiding, voorafgaand aan of volgend op de binnenschoolse component, waarin leeractiviteiten onder verantwoordelijkheid vallen van functionarissen in het ziekenhuis, belast met opleiding en begeleiding van cursisten. Inhoud, duur en omvang van beide componenten dienen verantwoord te worden op basis van alle noodzakelijk geachte leerinterventies en leersituaties voor een cursist om vanuit de standaardbeginsituatie de eindtermen te behalen. Voor de bepaling van de duur en omvang van de praktijkcomponent spelen de leermogelijkheden in en van de praktijk in het ziekenhuis een belangrijke rol. 2.1 Binnenschoolse component De binnenschoolse component van een verpleegkundige vervolgopleiding valt onder verantwoordelijkheid van een opleidingsinstituut. Van het opleidingsinstituut wordt verwacht dat het de kwaliteit van zijn docenten en inhoudsdeskundigen aantoont door zorgvuldige beoordeling van de relevantie van hun opleiding, hun inhoudelijke deskundigheid en het beschikken over didactische vaardigheden. De coördinator van de vervolgopleiding, dient in het bezit te zijn van een diploma leraar verpleegkunde of een vergelijkbare kwalificatie en bij voorkeur in het bezit te zijn van het betreffende diploma van de gespecialiseerde verpleegkundige. 2.2 Praktijkcomponent Het ziekenhuis is verantwoordelijk voor de beschikbaarstelling van voldoende tijd en deskundigheid voor professionele begeleiding van cursisten. Voor de directe begeleiding van een cursist voorziet het ziekenhuis in werkbegeleiding. Werkbegeleiders beschikken over het diploma van de betreffende verpleegkundige vervolgopleiding. Voor de indirecte begeleiding van leerprocessen voorziet het ziekenhuis in een functionaris met de taak van praktijkopleider. De praktijkopleider treedt op als procesbegeleider en fungeert als aanspreekpunt voor werkbegeleiders. Het ziekenhuis is verantwoordelijk voor de beschikbaarstelling van praktijkleerplaatsen en staat garant voor het behalen van de eindtermen van de opleiding binnen het arbeidsproces. Van het ziekenhuis wordt verwacht dat het de kwaliteit van zijn afdelingen als praktijkleerplaatsen aantoont. Het leerplaatsprofiel is het middel daartoe en geeft een beeld van de leermogelijkheden en leeromstandigheden op een afdeling. Als uitkomst van het leerplaatsprofiel kan de cursist gedurende de opleiding werkzaam zijn op een of meerdere afdelingen binnen het eigen ziekenhuis c.q. een ander ziekenhuis en indien nodig en nuttig afdelingen ter oriëntatie bezoeken. 3. Duur en inhoud van een verpleegkundige vervolgopleiding 3.1 Inleiding Een vervolgopleiding omvat die leerinhouden en leersituaties, die de cursist met eerder genoemde standaardbeginsituatie brengt naar een eindsituatie, zoals verwoord in de eindtermen voor de betreffende vervolgopleiding. De opleidingsduur van de verpleegkundige vervolgopleiding brengt tot uitdrukking hoeveel tijd benodigd is om de vereiste kennis, vaardigheden en attituden te verwerven voor en toe te passen op het specifieke terrein van de verpleegkundige beroepsuitoefening. De overbrugging van het verschil tussen enerzijds de startkwalificatie van de cursist en anderzijds de eindkwalificatie van de gespecialiseerd verpleegkundige, vindt plaats in zowel de binnenschoolse als de praktijkcomponent LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 12 van 39

3 van de vervolgopleiding. Het gegeven dat de cursist reeds gekwalificeerd is als verpleegkundige benadrukt het belang van leersituaties en leeractiviteiten waarmee de cursist in staat wordt gesteld de transfer te maken naar toepassing van eerder verworven kennis en vaardigheden in de gespecialiseerde context. 3.2 De duur en omvang van de vervolgopleidingen De duur en omvang van de opleidingen worden gerelateerd aan de standaardbeginsituatie. Vanwege de te verwachten diversiteit in gerealiseerde uitstroomkwalificaties van afgestudeerde verpleegkundigen opgeleid volgens het nieuwe samenhangende stelsel van het initiële verpleegkundige beroepsonderwijs, zijn -nog- geen definitieve bepalingen omschreven over de minimaal benodigde duur en omvang van de vervolgopleidingen. In de komende periode zal een nadere onderbouwing leiden tot definitieve bepalingen over duur en omvang van zowel de binnenschoolse als de praktijkcomponent. Richtlijnen voor de duur en omvang van de vervolgopleidingen zijn, in afwachting van een definitieve onderbouwing, vooralsnog gebaseerd op het bestaande peil. Onderstaand wordt in een overzicht voor alle vervolgopleidingen richtinggevend aangegeven: de omvang van de binnenschoolse component in contacturen van 50 minuten en de omvang van de praktijkcomponent in (klok)uren. Vervolgopleiding Binnenschoolse component Praktijkcomponent Dialyse verpleegkundige IC verpleegkundige IC kinderverpleegkundige IC neonatologie verpleegkundige Kinderverpleegkundige Obstetrische & Gynaecologische verpleegkundige 250 (160 O / 90 G) 1600 (1050 O / 550 G) Oncologie verpleegkundige 155* 1200 Spoedeisende hulp verpleegkundige 175** 1000 *: Aansluiting bij recente richtlijnen over de benodigde duur en omvang van de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige van de European Oncology Nursing Society (EONS) betekent een binnenschoolse omvang van minimaal 200 contacturen. De nadere onderbouwing van de benodigde duur en omvang zal bij de vervolgopleiding tot oncologie verpleegkundige waarschijnlijk tot een verhoging van het aantal contacturen leiden. **: In het deskundigheidsgebied en de eindtermen van de opleiding tot Spoedeisende hulp verpleegkundige wordt melding gemaakt van de zorg voor het kind op de SEH afdeling. Daarnaast is het streven de vervolgopleiding met betrekking tot de methodiek traumaopvang zodanig inhoud te geven dat directe stapeling van opleidingen niet (meer) nodig is. Deze gegevens leiden tot de verwachting dat de onderbouwing van de duur en omvang zal leiden tot een uitbreiding van zowel de binnenschoolse als de praktijkcomponent. De LRVV hanteert het uitgangspunt dat het volgen van een verpleegkundige vervolgopleiding in deeltijd mogelijk moet zijn. Ten behoeve van zowel de continuïteit van de zorg als van het leerproces wordt het uitgangspunt gehanteerd dat hierbij een aanstelling van gemiddeld 24 uur per week als minimumvereiste geldt. LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 13 van 39

4 3.3 Aanpassingen in de duur van de opleiding Het is te verwachten dat voor een verpleegkundige vervolgopleiding zich verpleegkundigen melden met een grote verscheidenheid aan opleidings- en werkervaring. Diverse beginsituaties, anders dan de standaardbeginsituatie, zijn mogelijk. Hierbij valt te denken aan: verpleegkundigen gekwalificeerd middels initiële opleidingen uit het voormalige stelsel, waaronder inservice A, MBO-V en HBO-V oude stijl'; verpleegkundigen gekwalificeerd middels de huidige initiële opleidingen als MBO opleiding (kwalificatieniveau 4) mét relevante differentiatie en de HBO-V met of zonder relevante differentiatie (zie ook 3.3.2); cursisten die reeds een andere (verpleegkundige) vervolgopleiding hebben gevolgd en gekwalificeerd zijn als gespecialiseerd verpleegkundige. Naast genoemde verschillen in kwalificaties mag verondersteld worden dat cursisten verschillen naar beroepservaring en in de praktijk verworven kennis en vaardigheden Uitgangspunten LRVV De LRVV beoogt een samenhangend stelsel van verpleegkundige vervolgopleidingen, aansluitend bij het samenhangend stelsel van initiële verpleegkundige beroepsopleidingen, om zo verpleegkundigen zonder herhaling van stappen en leerinhouden, effectief, efficiënt en verantwoord op te leiden tot gespecialiseerd verpleegkundige. Het verlenen van vrijstellingen voor de binnenschoolse en/of praktijkcomponent dan wel het aanbieden van opleidingen-op-maat, gebaseerd op het individuele beginniveau anders dan de geformuleerde 'standaardbeginsituatie', zijn hiertoe de geëigende maatregelen. Leidend principe hierbij is het erkennen van reeds verworven kwalificaties en in de praktijk opgedane kennis en vaardigheden van de cursist die aan een vervolgopleiding wil deelnemen. Het beoordelen van de beginsituatie van cursisten dient te geschieden met behulp van (valide) toetsinstrumenten en -procedures. In dat kader speelt het portfolio van de aspirant-cursist, waarin leerresultaten en leerervaringen zichtbaar gemaakt worden en achtergronddocumentatie is opgenomen, een belangrijke rol. Naast de "afwijkende" beginsituatie zijn er ook andere redenen om een opleiding naar duur, omvang en/of inhoud aan te passen aan de cursist. Afstemming op het aanstellingspercentage van de cursist, inspelen op onvoorziene gebeurtenissen rond de cursist en tempodifferentiatie zijn hier voorbeelden van. Ten aanzien van tempodifferentiatie wenst het College Verpleegkundige Vervolgopleidingen Ziekenhuizen in de komende jaren te komen tot een nadere -algemene- uitwerking van randvoorwaarden waaronder tempodifferentiatie in zowel de binnenschoolse als de praktijkcomponent van de opleiding kan plaatsvinden. Ongeacht de aanleiding tot aanpassingen, dient vooropgesteld te worden dat aanpassing geen afbreuk mag doen aan de te behalen kwalificatie, die garant staat voor het niveau en de kwaliteit van de beroepsuitoefening als gespecialiseerd verpleegkundige Vrijstellingen op basis van samenhang tussen LRVV en stelsel van initiële verpleegkundige beroepsopleidingen Vanwege de te verwachten diversiteit in gerealiseerde uitstroomkwalificaties van afgestudeerde verpleegkundigen, opgeleid volgens het nieuwe stelsel van het initiële verpleegkundige beroepsonderwijs, worden in deze regeling - nog - geen standaard' uitspraken gedaan over vrijstellingen gerelateerd aan differentiaties die verwant zijn aan een verpleegkundige vervolgopleiding. Het portfolio van de cursist vormt de basis voor het individueel vast te stellen opleidingstraject. Vrijstellingen in een verpleegkundige vervolgopleiding zijn denkbaar voor een HBO opgeleide verpleegkundige (kwalificatieniveau 5) op basis van overeenkomsten in leerdoelen behorend bij de generiek geformuleerde eindtermen van de deelkwalificaties Preventie en GVO', Coördineren en organiseren van zorg' en Kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering'. In voorkomende situaties dient de cursist gedurende de vervolgopleiding die leersituaties aangeboden te krijgen, waarmee de cursist de gelegenheid krijgt om de transfer te maken van generieke kennis en vaardigheden naar toepassing in de context van de gespecialiseerde verpleegkundige beroepsuitoefening. LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 14 van 39

5 3.3.3 Vrijstellingen op basis van samenhang tussen de verpleegkundige vervolgopleidingen vallend onder de LRVV De eindtermen van alle in de LRVV opgenomen vervolgopleidingen zijn, in relatie tot de specifieke patiëntencategorieën en context, waar mogelijk op eenduidige wijze geformuleerd en in deelkwalificaties ondergebracht. Hiermee komen overeenkomsten en verschillen tussen de in de Regeling opgenomen vervolgopleidingen naar voren. Met betrekking tot contextgebonden en beroepsspecifieke kennis en vaardigheden kan gesteld worden dat op basis van overeenkomsten in leerdoelen vrijstellingen kunnen worden verleend. hierbij kan vooral gedacht worden aan overeenkomsten tussen de vervolgopleidingen: IC volwassenen, IC kinderen, IC neonatologie, spoedeisende hulp Kinderverpleegkunde, IC kinderen, IC neonatologie, Obstetrie en Gynaecologie Oncologie, Obstetrie & Gynaecologie. Dit overzicht laat onverlet dat onder invloed van verdergaande vergelijking en operationalisering van leerinhouden, ook tussen andere (niet genoemde) opleidingen mogelijkheden zijn tot het bieden van vrijstellingen. De generiek geformuleerde eindtermen in de deelkwalificaties Preventie en GVO', Coördineren en organiseren van zorg' en Kwaliteitszorg en deskundigheidsbevordering', die beroepsonafhankelijke kennis en vaardigheden omvatten, impliceren overeenkomsten. Dit biedt mogelijkheden voor vrijstellingen tussen alle vervolgopleidingen. In voorkomende situaties is het van belang dat de cursist die leersituaties aangeboden krijgt waarmee de cursist de gelegenheid krijgt om de transfer te maken van generieke kennis en vaardigheden naar toepassing in de nieuwe context van de gespecialiseerde verpleegkundige beroepsuitoefening Besluitvorming inzake het aanbieden van aangepaste opleidingstrajecten Besluitvorming inzake het aanbieden van aangepaste opleidingstrajecten vindt, in gezamenlijk overleg, plaats door de verantwoordelijk leidinggevenden van het ziekenhuis en het opleidingsinstituut. Hierbij wordt in overweging genomen: de genoten verpleegkundige beroepsopleiding; de gevolgde differentiatie in de initiële verpleegkundige beroepsopleiding; de genoten verpleegkundige vervolgopleiding(en); genoten andere relevante vervolgopleiding(en); tijdstip van afsluiten van de genoten beroeps- en vervolgopleiding(en); tijdstip en relevantie van de praktijkervaring. Van de verleende vrijstellingen wordt aantekening gedaan in het praktijkopleidingsboek Verlenging en onderbreking van een verpleegkundige vervolgopleiding Het niet behalen van leerresultaten, al dan niet ten gevolge van onvoorziene omstandigheden rond de persoon van de cursist, leidt tot verlenging van de vervolgopleiding. Verlenging van de opleidingsduur kan ook een gevolg zijn van een langdurige onderbreking van de verpleegkundige vervolgopleiding als gevolg van persoonlijke omstandigheden van de cursist. Verlenging van de opleidingsduur roept het vraagstuk van de geldigheidsduur van de reeds behaalde resultaten op. Over de geldigheidsduur van behaalde leerresultaten worden binnen de LRVV geen standaard voorschriften gegeven. Behaalde leerresultaten moeten in de context van de geoperationaliseerde vervolgopleiding bezien worden, dat wil zeggen op lokaal en regionaal niveau. Van de aanbieder wordt verwacht dat hij zich laat leiden door factoren als ontwikkelingen in het betreffende vakgebied, "houdbaarheid" van kennis en vaardigheden, voortgang in het leerproces en de opleiding op het moment van de onderbreking en de duur van de onderbreking. Besluitvorming over het verlenen van de mogelijkheid van een om meerdere verlengingsperioden dan wel beëindiging van de vervolgopleiding vindt, in gezamenlijk overleg, plaats door de verantwoordelijk leidinggevende van het ziekenhuis en het opleidingsinstituut. In de erkenningsaanvraag wordt het toets- en studievorderingsbeleid verantwoord. LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 15 van 39

6 4. Documenten betreffende de verpleegkundige vervolgopleidingen 4.1 Leerplaatsprofiel Beroepspraktijkvorming neemt in de vervolgopleidingen een prominente plaats in, gebaseerd op het uitgangspunt dat slechts reële praktijksituaties op een afdeling gelegenheid bieden om beroepsvaardigheden tot op productief niveau eigen te maken. De kwaliteit van een opleiding berust voor een groot deel op de kwaliteit van de afdelingen die tijdens de opleiding als leerplaats voor cursisten worden ingezet. Concreet gaat het erom dat in het praktijkdeel alle in de praktijk te behalen leerdoelen behaald kunnen worden. Het ziekenhuis dient, eventueel op basis van overeenkomsten met andere ziekenhuizen, te beschikken over voldoende, relevante en gevarieerde praktijkleerplaatsen voor de verwerving van de kennis en vaardigheden zoals verwoord in de landelijk vastgestelde eindtermen. Bij een erkenningaanvraag wordt het ziekenhuis geacht bedoelde kwaliteit van zijn afdeling(en) als praktijkleerplaats(en), naar leermogelijkheden en leeromstandigheden aan te tonen. Het beoogde middel daartoe is het zogeheten leerplaatsprofiel. Een leerplaatsprofiel van een afdeling c.q. een ziekenhuis dient het volgende beeld op te leveren: Met betrekking tot de leerinhouden: een omschrijving van de patiëntencategorieën waar de zorg op de afdeling zich op richt; een omschrijving van de vaardigheden die benodigd zijn voor de uitvoering van de primaire zorgverlening op de betreffende afdeling; de kennis en vaardigheden c.q. competenties van de gespecialiseerde verpleegkundige waar de afdeling een beroep op doet; het niveau (naar verantwoordelijkheid, complexiteit en transfer) waarop handelingen op de afdeling worden verricht. Met betrekking tot de leeromstandigheden: de beroepsbeoefenaren die op de afdeling functioneren en als rolmodel voor de cursist kunnen fungeren (aantal verpleegkundigen op de afdeling / de verhouding gediplomeerden : cursisten / overige disciplines); de typering van de leer- en opleidingscultuur op de afdeling; de materiële en immateriële middelen waarover de afdeling beschikt voor leer- en begeleidingsprocessen. Voor álle afdelingen die gedurende de opleiding als praktijkleerplaats worden ingezet, wordt een leerplaatsprofiel geschetst. Een volledig leerplaatsprofiel van een afdeling maakt inzichtelijk welke leerdoelen en in welke fase van de opleiding- in de praktijk kunnen worden behaald en voor welke leerdoelen aanvullende beroepspraktijkvorming op andere afdelingen of in andere instellingen benodigd zijn. Een volledig leerplaatsprofiel maakt eveneens duidelijk onder welke leer- en werkomstandigheden het leerproces van een cursist kan verlopen. 4.2 Praktijkopleidingsboek In elke verpleegkundige vervolgopleiding wordt ten behoeve van sturing en voortgangsbewaking van het individuele praktijkleerproces van de cursist een praktijkopleidingsboek gehanteerd. De inhoud van het praktijkopleidingsboek is een resultante van gezamenlijk overleg en gezamenlijke verantwoordelijkheid van het ziekenhuis en het opleidingsinstituut. Het praktijkopleidingsboek als sturingsinstrument bevat informatie over: afdelingen waar de cursist het praktijkdeel van de opleiding zal doorbrengen en de duur van deze praktijkperioden; de leerdoelen die in de praktijk behaald moeten worden, geordend naar fase van de opleiding en onderscheiden naar praktijkafdelingen; de wijzen waarop gedurende de praktijk het leerproces gestuurd en de cursist ondersteund en beoordeeld wordt, uitgewerkt naar: formele praktijkleeropdrachten; LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 16 van 39

7 structurele vormgeving van begeleiding en ondersteuning; beoordelingsmomenten en beoordelingscriteria. Het praktijkopleidingsboek als middel voor studievoortgangsbewaking bevat informatie over: de verleende vrijstellingen; de uitwerking en resultaten van praktijkleeropdrachten; de beoordeling van praktijkleeropdrachten. De cursist draagt verantwoordelijkheid voor het beheer van het praktijkopleidingsboek en overige bewijsstukken van verworven kennis en vaardigheden ter aanvulling van het eigen portfolio. 4.3 Studiegids Voor aanvang van een vervolgopleiding dient de cursist een studiegids te ontvangen met daarin opgenomen: refererend aan de LRVV de omschrijving van het deskundigheidsgebied en de eindtermen van de betreffende verpleegkundige vervolgopleiding; organisatie (o.a. organisatiestructuur, medewerkers, onderwijsaanbod, vrijstellingenbeleid); opleidingsreglement (o.a. toelatingsvoorwaarden, duur en omvang, toetsingsprocedure); leerplan (o.a. structurering opleiding, studievorderingsbeleid). LRVV Deel 1: Algemeen november 2001; blad 17 van 39