Voorkom vallen in het ziekenhuis

Transcriptie

1 Voorkom vallen in het ziekenhuis

2 Waarom deze folder? U bent in het ziekenhuis, omdat er een onderzoek gedaan moet worden of omdat zorg of behandeling noodzakelijk zijn. Dit betekent dat u in een voor u onbekende omgeving verblijft waardoor het risico op een val groter wordt, bijvoorbeeld door het gebruik van medicijnen, of omdat u voor een onderzoek langere tijd niets mag eten. In het ziekenhuis zullen uw weerstand en beweeglijkheid en functie als horen en zien anders zijn dan thuis. Ook hierdoor kan de kans op vallen toenemen. In deze folder vindt u informatie over wat u kunt doen om samen met uw naasten en de verpleging het risico op vallen in het ziekenhuis zo klein mogelijk te houden. Ook vindt u in deze folder informatie over slechtziendheid. Mensen die minder scherp zien hebben eveneens een verhoogde kans om te vallen. Wat is vallen? Vallen is een onbedoelde, plotselinge gebeurtenis waarbij u op de grond terecht komt. Hierbij kan aan het lichaam schade ontstaan zoals schaafwonden, kneuzingen maar ook breuken. Uit onderzoek blijkt dat tenminste 25 procent van alle zelfstandig wonende ouderen boven de 70 jaar eenmaal per jaar valt en 15 procent valt tweemaal of vaker. In het ziekenhuis zijn deze percentages helaas nog hoger. 2

3 Wat zijn de oorzaken van vallen? Vallen is geen ziekte, maar een gebeurtenis als gevolg van allerlei verschillende oorzaken. Oorzaken van vallen kunnen zijn: ongeluk door de omgeving, bijvoorbeeld over een voorwerp struikelen; loop- en/of balans problemen, bijvoorbeeld een verminderde spierkracht en een kleinere stapgrootte; duizeligheid; flauwvallen; verwardheid; ziekten bijvoorbeeld ernstige botontkalking en bloedarmoede; medicijngebruik; moeite met toiletgang (urine/ontlasting); slecht horen; slecht zien. Gevolgen van vallen Ook als een val niet leidt tot een verwonding van het lichaam, kunt u het toch als ingrijpend ervaren. Vaak ontstaat de angst om een tweede keer te vallen. Hierdoor kunt u zich onzeker voelen en minder gaan bewegen. Dit kan er toe leiden dat u minder zelfstandig wordt. Ook kan dit er uiteindelijk voor zorgen dat een langere opnameduur in het ziekenhuis noodzakelijk is. Het voorkomen van een val is belangrijk. Iedereen wil immers zo lang mogelijk zelfstandig blijven. Dat kan door uw omgeving zo veilig mogelijk te maken en door zelf ook goed op te letten dat u geen onnodig risico loopt. 3

4 Wat kunnen we in het ziekenhuis, samen met u en uw naasten, doen om een val te voorkomen? - een val door de omgeving De verpleging kan voor u uw bed in de juiste stand zetten. De juiste stand is voor u als het bed zo laag staat dat u met beide voeten plat op de grond staat voordat u in- of uit bed wilt stappen. We kunnen u leren pas te gaan zitten op een stoel en/of op het bed wanneer u de zitting tegen de achterkant van uw benen voelt. Gebruikt u altijd de leuning van de stoel waarop u zit, wanneer u gaat staan of gaat zitten. Gebruik als steun om te gaan staan of te gaan zitten geen (rijdende) onstabiele voorwerpen in de omgeving zoals het nachtkastje of een rollator die niet op de rem staat: deze voorwerpen gaan rollen of verschuiven, waardoor u valt. We kunnen zorgen dat alles wat u nodig hebt, binnen handbereik is en op een vaste plek staat. U geeft dan aan wat u precies nodig denkt te hebben. Er worden geen onnodige obstakels op de vloer geplaatst. Spullen, die u niet meer nodig hebt, moeten niet rondslingeren. U kunt deze beter zoveel mogelijk opbergen of u vraagt de verpleging dit voor u te doen. Zo houdt u de ruimte om u heen overzichtelijk en ruim. Berg bijvoorbeeld tijdschriften, uw tas, kleding, toiletartikelen en dergelijke op in uw kledingkast. 4

5 We kunnen in overleg met uw kamergenoten s avonds en s nachts een nachtlampje laten branden. - val door lopen en/of balans problemen We adviseren u passende schoenen met stroeve zolen mee te brengen, die goed sluiten om uw voeten tijdens het lopen. Zo verkleint u de kans op uitglijden of struikelen. Wanneer u dit soort schoenen niet hebt meegenomen naar het ziekenhuis, vraag dan uw familie deze nog te brengen. Gebruikt u liever geen slippers of pantoffels zonder hiel, deze zijn niet stevig genoeg. Op de verpleegafdeling zijn (loop)hulpmiddelen aanwezig. Maar heeft u een eigen rollator, loopstok, looprekje en\of rolstoel, dan is het handig om deze, voorzien van uw naam, mee te nemen naar het ziekenhuis. U bent immers gewend aan uw eigen hulpmiddel. De fysiotherapie kan meteen met u kijken of u het hulpmiddel goed gebruikt. Mocht u gebruik maken materialen op wielen, zoals de rollator, rolstoel en/of een tripelstoel, controleert u dan altijd of deze op de rem staat wanneer u gaat staan of gaat zitten en gebruikt u het hulpmiddel alleen waarvoor het bedoeld is. We stimuleren u in beweging te blijven, bijvoorbeeld door over de afdeling te lopen. Dit kan ook heel goed samen met uw bezoek. Overlegt u samen met de verpleegkundige wat kan en mag. Liever drie maal daags een klein stukje dan één keer een grote afstand lopen. 5

6 We kunnen u ook helpen in beweging te blijven. De fysiotherapie kan u een bewegingsprogramma aanreiken. Bewegingsprogramma s zijn gericht op het blijven staan, evenwicht houden en versterken van de lichaamsgewrichten. U kunt samen met de fysiotherapie oefenen, maar wanneer dit mogelijk is kunt u hiermee ook zelf aan de slag. - val door duizeligheid en flauwvallen Het is goed uw duizeligheid direct te melden aan de verpleging. We kunnen uw hoofdsteun van het bed wat omhoog te zetten voordat u gaat slapen. Zo zakt de bloeddruk minder snel bij het opstaan. Wanneer u opstaat, doe dit dan langzaam en blijf even op het randje van het bed zitten. Span de spieren van de benen een paar keer aan door de tenen van uw voeten omhoog te bewegen, voordat u opstaat. Vraag de verpleging om een stoel dicht bij uw bed neer te zetten, zodat u daarop kunt zitten wanneer u duizelig wordt. Vraag altijd hulp wanneer u bang bent of twijfelt. Loop dan bijvoorbeeld niet alleen naar toilet. - val door verwardheid Als u bang bent in een vreemd bed of stoel, of onrustig bent (soms het gevolg van medicijnen) kan het prettig zijn dat een familielid aanwezig is. De verpleging zal uw naasten vragen of ze bij u kunnen blijven. In overleg met de verpleegkundige 6

7 kunnen afspraken gemaakt worden over bezoek buiten de vastgestelde bezoektijden om. Wanneer u onrustig bent en onverwacht uit bed dreigt te stappen is het handig dat de familie antislipsokken voor u aanschaft die u in bed kan aanhouden. Zo voorkomt u dat u, wanneer u onverwacht uit bed stapt, uitglijdt op uw blote voeten (de vloeren in het ziekenhuis zijn uit hygiënische overweging voorzien van zeil en dit is glad met blote voeten). We kunnen uw bed voor de nacht op de laagste stand zetten. Dit verkleint het risico dat u door het hoogteverschil tijdens het alleen opstaan kunt vallen. We kunnen de voorste bedhekken omhoog doen, waardoor u minder snel uit bed zult vallen. Soms plaatsen we een tafelblad tegen uw stoel en of maken we gebruik van onrustbanden. Voor het laatste vragen we u en uw naasten altijd om toestemming. - val door moeite met toiletgang (urine/ontlasting) Door onverwacht snel naar toilet te moeten gebeuren vaak valongelukken. Probeer na te gaan op welke tijden u in het algemeen naar het toilet moet, zodat u dit op tijd kunt aangeven. De verpleegkundige kan u dan hulp en ondersteuning bieden. U kunt gebruik maken van een po-stoel of een urinaal naast het bed als het u niet lukt naar toilet te lopen. Overleg dit met de verpleging. 7

8 Wanneer u flink moet persen tijdens uw toiletgang kan de bloeddruk snel dalen, waardoor u duizelig wordt. Probeert u hevig persen te vermijden. Vraag bij moeizaam ontlasten aan de specialist een drankje om de ontlasting te vergemakkelijken. Soms kan het voorkomen dat u wat langer moet wachten voordat een verpleegkundige reageert op uw belsignaal. Een reden hiervoor is dat de verpleegkundige vaak keuzes moet maken naar welke belsignaal hij/zij het eerst moet gaan. Heel belangrijk is dat u in zo n situatie niet zelf opstaat! - vallen door slechtziendheid Een van de oorzaken van vallen is slechtziendheid. Wanneer u slechter ziet, kunt u obstakels over het hoofd zien. Ook het slecht kunnen inschatten van diepte kan ervoor zorgen dat u sneller valt. Slechtziendheid is het meest voorkomende zintuiglijke probleem bij ouderen. Veel ouderen en hun familieleden denken dat slechtziendheid hoort bij het ouder worden. Tot op zekere hoogte is dat ook wel zo: ouder worden gaat vaak samen met minder goed kunnen zien. Maar slechtziendheid kan van enorme invloed zijn op het dagelijkse leven. Aarzelt u daarom niet om uw slechte zicht te bespreken met de verpleging en de specialist. Slechtziendheid kan ontstaan door verschillende aandoeningen. Ouderdomsstaar is de bekendste aandoening die bij ouderen tot slechtziendheid leidt. Ouderdomsstaar is goed te behandelen. 8

9 Hieronder staan een aantal tips hoe u met slechtziendheid in het ziekenhuis kan omgaan: Wanneer u uit bed gaat, zet dan eerst uw bril op en doe ook meteen uw hoorapparaten in. Legt u deze wanneer u ze afzet of uitdoet, altijd op uw nachtkastje binnen handbereik. Het is belangrijk goed te kunnen zien. Wanneer u veel problemen heeft met het zien, geeft u dit dan meteen aan in het ziekenhuis. We kunnen dan rekening houden met de inrichting van de kamer en de verpleging brengt zo mogelijk herkenningspunten aan, bijvoorbeeld een stoel op een vaste plek. U kunt met uw arts uw zicht bespreken en kijken of er verbeteringen kunnen plaatsvinden. Natuurlijk kunt u ook zelf naar een opticien gaan om uw gezichtsvermogen en bril te laten controleren. Het is van belang dat u dit regelmatig doet. Uw zorg is onze zorg Het is belangrijk dat we ons een goed beeld van u kunnen vormen, zodat we kunnen inschatten of de kans op vallen groot is. Alleen dan kunnen wij u hulp, middelen en/of tips aanbieden om dit risico te verkleinen. Wij praten dus met u, met elkaar en met uw naasten over de zorg die u nodig hebt. Wat kunt u doen als u thuis bent? - Dagdiagnostiek voor Ouderen Wanneer u thuis valt, neemt u dan contact op met uw huisarts. De huisarts kan zelf onderzoek doen en u eventueel doorsturen naar de Dagdiagnostiek voor Ou- 9

10 deren in de Ommelander Ziekenhuis Groep. Een team van deskundigen onderzoekt dan de oorzaak van uw val. De bevindingen worden met u besproken. Aan de hand daarvan kan een behandelplan opgesteld worden. - hulpmiddelen Thuis kunnen aanpassingen gemaakt worden om een veilige thuissituatie te scheppen. U kunt bijvoorbeeld denken aan het monteren van een douchestoel en handgrepen in de badkamer. Ook kunt u denken aan een antislipmat, een draagbaar alarmsysteem of een po-stoel naast uw bed. Neem contact op met uw huisarts wanneer u denkt deze hulpmiddelen nodig te hebben. Uw huisarts kan u adviseren en/of doorverwijzen naar een ergotherapeut, die u kan adviseren welke hulpmiddelen bij u van toepassing zijn. Meer informatie kunt u ook lezen in de folder Val niet thuis. Deze folder is te verkrijgen bij de geriatrieverpleegkundige van het ziekenhuis of aan te vragen bij de Stichting Consument en Veiligheid. Meer informatie - Consument en Veiligheid Deze stichting werkt aan het verbeteren van de veiligheid van de leefomgeving van mensen en verzorgt consumentenvoorlichting over het thema Veiligheid in en om huis. Meer informatie zie website 10

11 - Stichting Welzijn Ouderen De medewerkers van Stichting Welzijn Ouderen (SWO) bieden informatie en advies over allerlei voorzieningen. Zij zorgen tevens voor bemiddeling en begeleiding bij het daadwerkelijk regelen van de voorzieningen. Voorbeelden zijn thuishulp, personenalarmering, maaltijdvoorziening, activiteiten, cursussen, vervoer, hulpmiddelen of aanpassingen thuis. Meer informatie over SWO vindt u in uw gemeentegids. Vragen Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u deze stellen aan uw huisarts, de verpleegkundige, fysiotherapeut, ergotherapeut of behandelende arts. Al deze zorgverleners kunnen u begeleiden bij het aanvragen van o.a. hulpmiddelen. De verpleegkundige kan u ook in contact brengen met een maatschappelijk werker, die u indien u dit wenst kan ondersteunen bij vragen of problemen op psychosociale gebied. Ook kunt u terecht bij de geriatrieverpleegkundige van de Ommelander Ziekenhuis Groep. Deze verpleegkundige kunt u als volgt telefonisch bereiken: - maandag t/m vrijdag van tot uur telefoon: Op website van de Ommelander Ziekenhuis Groep ( vindt u informatie over onderwerpen die voor u als patiënt interessant kunnen zijn. 11

12 Ruimte voor aantekeningen: Ommelander Ziekenhuis Groep locatie Delfzicht locatie Lucas Jachtlaan 50, Delfzijl Gassingel 18, Winschoten Postbus Postbus RA Delfzijl 9670 RA Winschoten Telefoon Web: OZG (01-13) ALG