DE REFERENTIENIVEAUS. en Taal actief 4

Transcriptie

1 DE REFERENTIENIVEAUS en Taal actief

2 Taal actief en de referentieniveaus Sinds augustus 010 is de Wet referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen van kracht. Voor het basisonderwijs zijn daarmee de referentieniveaus 1F en 1S/F verplicht. Wat betekenen de referentieniveaus precies en hoe zijn ze in Taal actief verwerkt? U leest het in deze brochure. Wat zijn referentieniveaus? Om de prestaties van leerlingen op het gebied van taal en rekenen te verhogen zijn door het ministerie van OCW referentieniveaus vastgesteld. Deze geven aan wat kinderen in verschillende fasen van hun schoolloopbaan moeten kennen en kunnen. Daarnaast zorgen de referentieniveaus voor een betere aansluiting van het basisonderwijs op het vervolgonderwijs. Het geheel aan referentieniveaus wordt het referentiekader genoemd. De eerdere kerndoelen hebben slechts een aanbodverplichting. De nieuwe referentieniveaus hebben een opbrengstverplichting: de kinderen moeten de beschreven kennis en vaardigheden dus echt beheersen. De referentieniveaus helpen ook om de beheersing van taal en rekenen beter toetsbaar te maken, zodat het prestatieniveau per kind goed zichtbaar is. Dit levert een goede basis voor opbrengstgericht werken in het onderwijs. Door de invoering van referentieniveaus is ook meer eenduidigheid in het hele onderwijs ontstaan en één gemeenschappelijke taal. Over 1F en 1S/F In het basisonderwijs gelden twee referentieniveaus: 1F (fundamenteel niveau) en 1S (streefniveau). Voor taal is het streefniveau 1S precies hetzelfde als niveau F, wat het fundamenteel eindniveau voor de beroepsgerichte leerwegen van het vmbo is. Omdat in het taalonderwijs de aanduiding F wordt gebruikt in plaats van 1S, hanteert ook Malmberg voor taal in het basisonderwijs de referentieniveaus 1F en F. Het ministerie heeft voor taal bepaald dat 5% van de kinderen niveau 1F moet behalen aan het eind van het basisonderwijs. Kinderen op 1F-niveau stromen uit naar de kader- en beroepsgerichte leerwegen in het vmbo. Voor niveau F geldt de eis dat een deel van de 5% 1F-kinderen het niveau F moet behalen. Hoe groot dat deel is, is niet door het ministerie beschreven. Kinderen op dit niveau stromen uit naar vwo, havo en vmbo gemengde en theoretische leerweg. Meer informatie over referentieniveaus staat op Taal actief en de referentieniveaus 1

3 De referentieniveaus in Taal actief Volledig geïntegreerd Taal actief voldoet volledig aan het referentiekader taal. Alle doelen uit het referentiekader zijn in de methode geïntegreerd. Binnen het referentiekader zijn vier taaldomeinen beschreven: mondelinge taalvaardigheid, schrijven, begrippen (door Malmberg woordenschat genoemd) en taalverzorging. Taal actief biedt ook extra lesdoelen aan die niet expliciet in het referentiekader taal zijn beschreven. Deze lesdoelen zijn belangrijke schakels in Taal actief om elk kind naar een hoger taalniveau te helpen. Bijvoorbeeld het verschil tussen klinkers en medeklinkers, het herkennen en uitschijven van afkortingen of het benoemen van tegenstellingen. Een overzicht van de doelen die niet in het referentiekader taal zijn beschreven, maar wel onderdeel zijn van Taal actief, staat in deze brochure op pagina. Eén referentieniveau per les In Taal actief worden de lesdoelen aangeboden op referentieniveau 1F en F. Incidenteel gebeurt dat zelfs op niveau 3F. Het lesdoel geeft dus het referentieniveau van de les aan. Elke les heeft slechts één referentieniveau. Binnen een les hebben de opdrachten een oplopende moeilijkheidsgraad: 1 ster: drempelniveau ster: basisniveau 3 ster: verrijkingsniveau De referentieniveaus voor spelling en taalverkennen zijn toegevoegd aan de visuele leerlijnen van Taal actief. Bij elk lesdoel wordt het referentieniveau vermeld. De visuele leerlijnen van de domeinen Taal verkennen en Spelling, inclusief referentieniveas per lesdoel, staan in deze brochure op pagina 6 en verder. Voorbeeld In het domein Spelling voor groep is een van de lesdoelen: verkleinwoorden met -aatje, -ootje of -uutje. Het referentieniveau van dit lesdoel is F. Bij de opdracht in Taal actief krijgen de kinderen extra ondersteuning: ze kunnen het woordbeeld terugvinden. Bij de opdracht passen de kinderen de spellingregel of -afspraak toe zonder extra ondersteuning. Bij de opdracht passen de kinderen de regel toe in een open opdracht. De opdracht is de opgave die bij het referentieniveau van de les hoort, in dit geval F. Lessen op niveau F Vanaf groep 6 en vooral in groep en 8 komen steeds meer F-doelen aan bod. Taal actief wil ook taalzwakke leerlingen bij deze doelen betrekken. Daarom adviseren wij kinderen met uitstroomperspectief 1F aan alle lessen mee en maken zij in elk geval kennis met alle doelen. Taal actief en de referentieniveaus

4 Voorbeeld Het schrijven van een hoofdletter bij persoonsen aardrijkskundige namen is een doel op F-niveau in groep 5. Taal actief adviseert om deze les aan alle kinderen aan te bieden. Vanaf groep en 8 kan de leerkracht er voor kiezen om taalzwakke kinderen bij lesdoelen op F-niveau alleen de opdracht te laten maken, al dan niet begeleid. Bijvoorbeeld met stam op d of t. De opdracht geeft het kind ondersteuning door de manier waarop de vraag wordt gesteld. Bij de en opdrachten is dit niet meer het geval. Wat vindt Malmberg van de referentieniveaus? Het idee van niveauverhoging en een betere aansluiting op het vervolgonderwijs ondersteunen wij zeer. Ook is het goed dat de referentieniveaus voor taal duidelijk beschrijven wat de kinderen aan het eind van de basisschool moeten beheersen. Daardoor kan het gehele onderwijs gericht toewerken naar de juiste opbrengst op het juiste niveau. Deze fi losofi e past bij de werkwijze van Malmberg. Ook onze methodes zijn er op gericht om elk kind op een zo hoog mogelijk niveau het basisonderwijs te laten verlaten. Daarom zijn in Taal actief de lesdoelen aan referentieniveaus gekoppeld en differentieert de methode consequent op drie niveaus. Op deze manier biedt Taal actief voor alle kinderen een goede balans tussen uitdaging en succeservaring én worden ze gestimuleerd om steeds een stapje hoger te zetten. Zo groeit elk kind tot het best haalbare niveau. Meer weten? Heeft u nog vragen over de referentieniveaus of de verwerking daarvan in Taal actief? Onze methodespecialisten beantwoorden ze graag via of voorlichting.bao@malmberg.nl. Bovendien stimuleert deze aanpak elk kind om het beste uit zichzelf te halen. Élk kind dus, ook kinderen die sneller of langzamer leren. Zo valt niemand buiten de boot. Taal actief en de referentieniveaus 3

5 Lesdoelen Overzicht van lesdoelen die niet in referentiekader taal (publicatie 00), maar wel in Taal actief zijn opgenomen. Taal actief biedt een aantal lesdoelen aan, die niet expliciet in het referentiekader taal zijn opgenomen. Een belangrijk uitgangspunt van Taal actief is om ieder kind naar een hoger taalniveau te tillen. In het schema hiernaast ziet u welke doelen er in Taal actief zijn opgenomen maar niet in het referentiekader staan. Taal actief en de referentieniveaus

6 Taal verkennen GROEP Alfabet/alfabetiseren het alfabet en kunnen de letters van het alfabet in de juiste volgorde zetten. woorden in alfabetische volgorde zetten op grond van de eerste en tweede letter van het woord. Klinkers/medeklinkers het verschil tussen klinkers en medeklinkers. Klankgroep dat woorden uit klankgroepen bestaan. Pictogram wat pictogrammen zijn en waarvoor ze gebruikt worden. Beleefd/onbeleefd taalgebruik het verschil tussen beleefd en onbeleefd taalgebruik. Tegenstelling tegenstellingen benoemen. Voorzetsel voorzetsels herkennen. GROEP 5 Alfabetiseren woorden in alfabetische volgorde zetten op grond van de eerste, tweede en derde letter van het woord. Regelmatige trappen van vergelijking de regelmatige en onregelmatige vormen van de trappen van vergelijking. Gebiedende wijs zinnen in de gebiedende wijs zetten. Voorzetsels voorzetsels herkennen en gebruiken. Verwijzen met persoonlijke voornaamwoorden persoonlijke voornaamwoorden herkennen en gebruiken. Bijwoord bijwoorden herkennen en gebruiken. Mannelijke en vrouwelijke persoonsnamen mannelijke en vrouwelijke persoonsnamen herkennen en gebruiken. Open/gesloten vragen open en gesloten vragen herkennen en gebruiken. Spelling onveranderlijke woorden GROEP 6 Voorzetsel minderfrequente voorzetsels gebruiken. Afkorting afkortingen herkennen en gebruiken en leren afkortingen uitschrijven. Tijdproef: overeenkomst tijd en persoonsvorm de persoonsvorm vinden met de tijdproef. Scheidbaar samengestelde scheidbaar samengestelde herkennen als onderdeel/onderdelen van het gezegde. Zelfstandig naamwoord afgeleid van werkwoord van een werkwoord een zelfstandig naamwoord maken (werken het werk, bestellen de bestelling). Persoonlijk voornaamwoord persoonlijke voornaamwoorden herkennen. Zelfstandig naamwoord met alleen enkelvoudsvorm of meervoudsvorm dat een aantal zelfstandige naamwoorden geen enkelvoudsvorm of meervoudsvorm heeft (het geld). Pleonasme pleonasmen herkennen (de grote reus). GROEP Voorzetseluitdrukking voorzetseluitdrukkingen gebruiken. Bezittelijk, persoonlijk en aanwijzend voornaamwoord het bezittelijk, persoonlijk en aanwijzend voornaamwoord herkennen en gebruiken. Bepalingen van tijd en plaats bepalingen van tijd en plaats herkennen. Zelfstandige en hulp zelfstandige en hulp herkennen. Beeldspraak vormen van beeldspraak herkennen en toelichten. Bijwoord bijwoorden herkennen. Meewerkend voorwerp het meewerkend voorwerp herkennen. Gebiedende wijs de gebiedende wijs gebruiken. GROEP 8 Contaminaties de delen van contaminaties herkennen (overnieuw = overdoen en opnieuw). Functiewoorden de functiewoorden lidwoord, voornaamwoord, voorzetsel en voegwoord herkennen. Werkwoorden met vast voorzetsel vaste voorzetsels bij gebruiken (denken aan). Telwoord telwoorden herkennen. Wederkerend voornaamwoord wederkerende voornaamwoorden herkennen en gebruiken (ik bemoei me daar nooit mee). Betrekkelijke voornaamwoorden: die, dat, wat de betrekkelijke voornaamwoorden die, dat en wat gebruiken. Top 3 taalfouten (als/dan, hun/zij, jou/jouw me/mijn) de top 3 van veelgemaakte taalfouten vermijden. Scheidbaar en onscheidbaar samengestelde scheidbaar en onscheidbaar samengestelde herkennen en gebruiken. Samentrekking elementen in een zin weg te laten (voor- en nagesprek). Spelling GROEP 5 keuken woorden schrijven met tweetekenklank in open lettergreep. klein- kleiner-kleinst de vergrotende en overtreffende trap schrijven. GROEP 6 klein-kleiner-kleinst de vergrotende en overtreffende trap schrijven. GROEP 8 leeuweriken meervouden met onbeklemtoonde lettergrepen -iken, -esen, -eten GROEP Gebiedende wijs de gebiedende wijs van onregelmatige (wees stil). GROEP 8 Tegenwoordig deelwoord het tegenwoordig deelwoord (lopend). Samengestelde (on)scheidbaar de samengestelde (on)scheidbaar (ik stel voor / ik heb voorgesteld). Taal actief en de referentieniveaus 5

7 Verkennen van tekens letters leestekens alfabet Verkennen van woorden woordbouw woordsoorten Verkennen van zinnen woordgroepen zinstypen Verkennen van taalgebruik taal verkennen groep thema les thema les thema les klinkers en alfabet 1F punt achter zin medeklinkers klankgroep alfabetiseren op eerste letter pictogram 1F zelfstandig naamwoord 1F werkwoord 1F bijvoeglijk naamwoord 1F meervouden op en en s voorzetsel 1F eigennaam 1F samenstelling 1F verkleinwoord 1F samenstelling (uitbreiding) 1F zelfstandig naamwoord (uitbreiding) 1F lidwoord en zelfstandig naamwoord 1F combinatie van lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig naamwoord 1F basisstructuur van de zin: zelfstandig naamwoord en werkwoord 1F kenmerken van een zin 1F waar-deel van een zin 1F wanneer-deel van een zin 1F zinsdeel 1F werkwoord, bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig naamwoord en lidwoord in zin (uitbreiding) 1F het wie- of wat-deel bij een werkwoord 1F inkorten van zin tot basisstructuur 1F werkwoord met wiedeel in een zin 1F werkwoord uitbreiden tot zin F vraagzin en vertelzin 1F lidwoord, bijvoeglijk naamwoord en zelfstandig naamw0ord in zin (uitbreiding) beleefd en onbeleefd taalgebruik tegenstelling 6 Taal actief en de referentieniveaus

8 luisterwoorden weetwoorden regelwoorden spelling groep thema les thema les thema les 1F medeklinkers aan het begin/eind 1-1F v-, f- 1-1F ng, nk 1-1F aai, ooi, oei 1-1F eeuw, ieuw, uw -1 1F 3 medeklinkers aan het begin/eind 1F z-, s- 1F eer, oor, eur -1 1F medeklinkers met tussenklank -1 1F sch-, schr- -1 1F ei, ij 1F v-, f-, s-, z- -1 1F au, ou 1-1F cht, ch 1-1F ei, ij 1F eind-d 1F verkleinwoorden met je, tje, pje 1F eind -d 1-1F open klankgroep 1-1F eind -d -1 1F gesloten klankgroep, 1F gesloten klankgroep dubbele medeklinker 1F open klankgroep, 1F open klankgroep -1-1 tweetekenklank Taal actief en de referentieniveaus

9 Verkennen van tekens letters leestekens alfabet Verkennen van woorden woordbouw woordsoorten Verkennen van Verkennen van zinnen woordgroepen zinstypen Verkennen van taalgebruik taal verkennen groep 5 thema les thema les thema les alfabetiseren op 1e en e letter alfabetiseren op 1e, e en 3e letter 1F uitroepteken 1F komma F hoofdletter persoons- en aardrijkskundige namen 1F werkwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord 1F onregelmatige meervoudsvormen zelfstandig naamwoord regelmatige trappen van vergelijking 1F basisvorm van woorden verwijzen met persoonlijke voornaamwoorden 1F stoffelijk bijvoeglijk naamwoord bijwoord mannelijke en vrouwelijke persoonsnamen 1F verkleinwoord met -etje en -kje onregelmatige trappen van vergelijking voorzetsels 1F concreet en abstract zelfstandig naamwoord 1F lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, werkwoord en voorzetsel 1F persoonsvorm herleiden tot hele werkwoord 1F stam van het werkwoord 1F regelmatige persoonsvormen in t.t. 1F persoonsvormen van onregelmatige in t.t. 1F tegenwoordige en verleden tijd 1F onderwerp en persoonsvorm hebben hetzelfde getal 1F persoonsvormen van hebben en zijn in t.t. 1F zinnen uitbreiden met wat-, wanneer- en waar-deel 1F zinnen samenvoegen met voegwoorden gebiedende wijs 1F onderwerp 1F standaard- en streektaal 1F letterlijk en figuurlijk taalgebruik open en gesloten vragen 8 Taal actief en de referentieniveaus

10 luisterwoorden weetwoorden regelwoorden spelling groep 5 thema les thema les thema les 1F ng, nk 1-1F eeuw, ieuw, uw 1-1F v-, f-, z-, s- -1 1F eer, oor, eur 1F aai, ooi, oei -1 1F cht, ch 1F ei, ij 1-1F au, ou 1-1F ei, ij -1 1F be-, ge-, ver-, -te 1F cht, ch 1F -ig, -lijk -1 1F verkleinwoord met 1F eind -d je, -tje, -etje 1F gesloten lettergreep 1-1F gesloten lettergreep, dubbele medeklinker 1- vergrotende, overtreffende trap 1-1F open lettergreep 1F eind -d open lettergreep, tweetekenklank 1F -elen, -eren, -enen 1F gesloten lettergreep, dubbele medeklinker -1 1F open lettergreep -1 1F samenstellingen zonder tussenletter -1 Taal actief en de referentieniveaus

11 Verkennen van tekens letters leestekens alfabet Verkennen van woorden woordbouw woordsoorten Verkennen van Verkennen van zinnen woordgroepen zinstypen Verkennen van taalgebruik taal verkennen groep 6 thema les thema les thema les 1F dubbele punt 1F komma 1F aanhalingsteken 1F lidwoord, bijvoeglijk naamwoord, zelfstandig naamwoord en voorzetsel voorzetsel (minder frequent) 1F samenstelling met bijvoeglijk naamwoord of voorzetsel 1F meervoudsvormen van het zelfstandig naamwoord 1F voor- en achtervoegsels in afleidingen zelfstandig naamwoord afgeleid van werkwoord zelfstandig naamwoord met alleen enkelvoudsof meervoudsvorm afkorting persoonlijk voornaamwoord 1F buigings-e bij het bijvoeglijk naamwoord 1F woord in lettergrepen verdelen bij woordafbrekingen pleonasme 1F stam van het werkwoord 1F zelfde klank in de verleden tijd 1F andere klank in de verleden tijd 1F onregelmatige in de verleden tijd 3F je/jij achter persoonsvorm in de tegenwoordige tijd F persoonsvormen met -d, -dt, en -t in de tegenwoordige tijd F zelfde klank: -dd- en -tt- in de verleden tijd 1F plaats van persoonsvorm in de zin (vraagproef ) 1F overeenkomst onderwerp en persoonsvorm in getal (getalproef ) persoonsvorm verandert als de tijd verandert (tijdproef ) scheidbaar samengestelde 1F zinsdelen onderscheiden 1F zinnen samenvoegen met voegwoorden van tijd 1F enkelvoudige en samengestelde zinnen 1F vaste plaats van onderwerp en gezegde in zinnen 1F gezegde 1F letterlijk en figuurlijk taalgebruik 10 Taal actief en de referentieniveaus

12 luisterwoorden weetwoorden regelwoorden spelling groep 6 thema les thema les thema les 1F ng, nk 1-1F cht, ch 1F au, ou 1-1F c, klinkt als s of k 1-1F ei/ij, au/ou 1F achtervoegsel -heid 1- vergrotende, overtreffende trap 1-1F ei, ij -1 1F i, klinkt als ie -1 1F -ig, -lijk 1F -age, -oge -1 1F c, klinkt als s of k 1F i, klinkt als ie 1F tie, klinkt als (t)sie -10 1F v/f-, s/z-wisseling 1F verkleinwoord met -je, -nkje, -etje -1 1F eind -d 1-1F samenstellingen zonder tussenletter 1- F ostrof s -1 1F open lettergreep 1-1F open lettergreep 1F gesloten lettergreep, dubbele medeklinker 1F gesloten lettergreep, dubbele medeklinker -1 1F open lettergreep, korte a-klank -10 Taal actief en de referentieniveaus 11

13 spelling groep 6 thema les thema les thema les tegenwoordige tijd 1F met stam die niet op -d of -t eindigt 3-1F met stam die op -t eindigt 3-1F waarbij v verandert in f -8 1F met stam die op -d eindigt -8 1F waarbij z verandert in s F met stam die op -d of -t eindigt 11-1 verleden tijd voltooide tijd voorbereidende doelen uit de leerlijn Taal verkennen 1F stam van het werkwoord 1F zelfde klank in de verleden tijd 1F andere klank in de verleden tijd 1F onregelmatige in de verleden tijd 3F je/jij achter persoonsvorm in de tegenwoordige tijd F persoonsvormen met -d, -dt, en -t in de tegenwoordige tijd F zelfde klank: -dd- en -tt- in de verleden tijd 1F plaats van persoonsvorm in de zin (vraagproef ) 1F overeenkomst onderwerp en persoonsvorm in getal (getalproef ) persoonsvorm verandert als de tijd verandert (tijdproef ) scheidbaar samengestelde 1 Taal actief en de referentieniveaus

14 verkennen van tekens letters leestekens alfabet verkennen van woorden woordbouw woordsoorten verkennen van verkennen van zinnen woordgroepen zinstypen verkennen van taalgebruik taal verkennen groep F apostrof 1F puntkomma 1F lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord, werkwoord en voorzetsel voorzetseluitdrukking bezittelijk voornaamwoord bijwoord persoonlijk voornaamwoord (onderwerp en voorwerp) aanwijzend voornaamwoord persoonlijk bezittelijk, en aanwijzend voornaamwoord 1F leenwoorden 1F voegwoord 1F bijvoeglijk naamwoord zonder zelfstandig naamwoord 1F de juiste vorm van de persoonsvorm 1F de grammaticale personen (1 e, e en 3 e persoon enkelvoud en meervoud); infinitief zelfstandige- en hulp 1F voltooid deelwoord 1F infinitief, persoonsvorm, voltooid deelwoord gebiedende wijs 1F werkwoordelijk gezegde in de zin 1F woordgroepen als onderwerp 1F samengestelde zinnen met hoofdzin en bijzin 1F gezegde en lijdend voorwerp meewerkend voorwerp 1F samengestelde zinnen met twee hoofdzinnen 1F onderwerp, lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp 1F lijdend voorwerp bepalingen van tijd en plaats 1F directe en indirecte rede 1F formeel en informeel taalgebruik beeldspraak F dubbelzinnig taalgebruik beeldspraak: deel voor een geheel en geheel voor een deel thema les thema les thema les Taal actief en de referentieniveaus 13

15 luisterwoorden weetwoorden regelwoorden spelling onveranderlijke woorden groep thema les thema les thema les 1F ei, ij 1-1F achtervoegsel heid, teit 1F au, ou 1-1F b klinkt als p F cht, ch 1F c klinkt als s of k 1-1F leenwoorden uit het Engels 1-1F i klinkt als ie -10 1F woorden met isch(e) 1F th klinkt als t 1F ge klinkt als zje -10 1F tie/ctie klinkt als tsie/ksie 1F leenwoorden uit het Frans 1F c klinkt als s of k -10 1F iaal, ieel, ueel -10 1F woorden met x -10 F apostrof s F verkleinwoord met aatje, ootje, uutje -10 F hoofdletter 1-1F eind-d F apostrof s 1-1F open en gesloten lettergreep -10 3F trema F stoffelijk bijvoeglijk naamwoord Taal actief en de referentieniveaus

16 spelling groep thema les thema les thema les tegenwoordige tijd 1F normaal/ stam op t (1,, 5, 6, 8) 3-1F gebiedende wijs normaal of stam op t (1,, 5, 6, 8) 3-1F met v/f- of z/s-wisseling (3, ) -8 1F gebiedende wijs stam op d of v/f- of z/swisseling (, 3,, ) -8 1F met stam op d (, ) 11-1 gebiedende wijs onregelmatige (10) 11-1 verleden tijd 1F zelfde-klank normaal (1, ) 3-1F zelfde-klank met stam op t (5) 3-1F andere-klank normaal (6) 3- F andere-klank met wijziging van medeklinker (10) 3-1F zelfde-klank met v/f- of z/s-wisseling (3) -8 F zelfde-klank met stam op d of t (, 5) -8 F andere-klank met v/f- of z/s-wisseling () -8 F met stam op d of t (, 5,, 8) -8 1F zelfde-klank met stam op d () 11-1 F zelfde-klank (1-5) 11-1 F andere-klank met stam op d of t (, 8) 11-1 F met een bijkomend spellingprobleem (, 3, 5,, 8,, 10) 11-1 voltooide tijd 1F zelfde- klank normaal (1,, 5) 3-1F andere-klank normaal (6-8) 3-1F zelfde- klank met stam op d of v/f- of z/swisseling (, 3) -8 1F andere-klank met v/f- of z/swisseling of met wijz. medeklinker (, 10) -8 1F zelfde- klank (1-5) F zelfde- en andereklank (1-10) 11-1 voorbereidende doelen uit de leerlijn Taal verkennen 1F de juiste vorm van de persoonsvorm toepassen 1F de grammaticale personen (1e, e en 3e persoon enkelvoud en meervoud) infinitief zelfstandige en hulp 1F voltooid deelwoord 1F infinitief, persoonsvorm, voltooid deelwoord gebiedende wijs 1F werkwoordelijke gezegde vinden in de zin Taal actief en de referentieniveaus 15

17 verkennen van tekens letters leestekens alfabet verkennen van woorden woordbouw woordsoorten verkennen van verkennen van zinnen woordgroepen zinstypen verkennen van taalgebruik taal verkennen groep 8 thema les thema les thema les 3F aanhalingstekens, dubbele punt, komma 1F punt, vraagteken, uitroepteken F hoofdletters 3F dubbele punt, puntkomma, komma 3F aanhalingstekens, dubbele punt, komma 1F inhoudswoorden functiewoorden telwoorden 1F inhoudswoorden functiewoorden wederkerend voornaamwoord 1F bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord 1F voltooid deelwoord scheidbaar en onscheidbaar samengestelde 1F onderwerp en persoonsvorm bij onduidelijk getal 1F voltooide en onvoltooide tijd persoonlijk voornaamw.: - onderwerp - lijdend of meewerkend voorwerp 1F onderwerp, gezegde, bepaling van plaats en tijd 1F onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp 1F samengestelde zinnen met hoofdzin/ hoofdzin, hoofdzin/ bijzin F bedrijvende en lijdende zinnen 1F onderwerp, werkwoordelijk gezegde, persoonsvorm F bedrijvende en lijdende zinnen samentrekking F bedrijvende en lijdende zin 1F onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp contaminaties F schrijftaalwoorden met vast voorzetsel die, dat of wat als of dan top 3 taalfouten: hun/zij me/mijn, jou/jouw als/dan 16 Taal actief en de referentieniveaus

18 luisterwoorden weetwoorden regelwoorden spelling groep 8 thema les thema les thema les 1F c klinkt als k of s 1-1F iaal, ieel, ueel 1-1F woorden met x -10 1F cht, ch 1-1F i klinkt als ie 1-1F age, oge, ege 1-1F leenwoorden uit het Engels of Frans -10 1F ei, ij 1F achtervoegsel ig, lijk 1F woorden met isch(e) 1F woorden met y 1F au, ou -10 1F achtervoegsel heid, teit -10 F samenstellingen met tussenletters en 1-3F samenstellingen met koppelteken 1- meervouden met onbeklemtoonde iken, esen, eten F stoffelijk bijvoeglijke naamwoorden 1- F hoofdletter -10 F samenstellingen met tussenletter e 3F trema 1F open en gesloten lettergreep -10 1F open en gesloten lettergreep 3F samenstellingen met z die klinkt als s / samenstellingen met tussenletter s -10 F apostrof s -10 Taal actief en de referentieniveaus 1

19 spelling groep 8 thema les thema les thema les tegenwoordige tijd 1F hele werkwoord (infinitief ) 3- tegenwoordig deelwoord (zonder en met -e) (1-10) 11-1 tegenwoordig deelwoord (zonder en met -e) (1-10) 11-1 verleden tijd F de verleden tijd: dd en tt (, 5) 11-1 voltooide tijd 1F bijv. gebruikt volt. deelw.: zelfde klank, d-soort (1-3) 1F bijv. gebruikt volt. deelw.: andere klank (6-8) 1F voltooid deelwoord zelfde klank (1-5) F voltooid deelwoord: onregelmatige (1-10) -8 F voltooid deelwoord op d of t (1, 3,, 10) 11-1 F bijv. gebruikt volt. deelw. met -e of -en (1-10) -8 1F bijv. gebruikt volt. deelw.: zelfde klank, t-soort (-5) 1F bijv. gebruikt volt. deelw.: andere klank (-10) 1F voltooid deelwoord andere klank (6-) F voltooid deelwoord zelfde- en andere klank (1-10) F bijv. gebruikt volt. deelw.: alle soorten (1-10) 11-1 variabel 3F dubbelvormen: besteedde / bestede (-5) 11-1 F dubbelvormen: praten / praatten -8 3F dubbelvormen: benoemt / benoemd (1-5) 3- samengestelde : (on)scheidbaar (1-10) 3-3F dubbelvormen: verwachtte / verwachte (, 5) 3- F de persoonsvorm: d, t, of dt? () 3-3F dubbelvormen: beantwoordde / beantwoorde (, 5) -8 3F met verschil van accent en betekenis / met verledentijdsvormen of homofonen (1-10) F dubbelvormen: erkent / erkend (1-3) -8 voorbereidende doelen uit de leerlijn Taal verkennen 1F bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord scheidbaar en 1F voltooid deelwoord onscheidbaar samengestelde 1F onderwerp en persoonsvorm bij onduidelijk getal 1F voltooide en onvoltooide tijd 18 Taal actief en de referentieniveaus

20 Meer weten? Wilt u meer weten over de referentieniveaus en Taal actief? Referentieniveaus taal Kijk op Op deze website van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vindt u informatie over de referentieniveaus en de uitwerking daarvan. Contact De methodespecialisten van Malmberg hebben ruime ervaring in het onderwijs. U kunt ze bellen op (03) Taal actief Meer informatie over Taal actief vindt u op en op Taal actief en de referentieniveaus 1

21 Uitgeverij Malmberg Magistratenlaan MB s-hertogenbosch

22 Het beste halen uit ieder kind Twee eindniveaus voor basisonderwijs Referentieniveaus zichtbaar verwerkt 5500