Basisspelling. Doelgroepen Basisspelling. Omschrijving Basisspelling

Transcriptie

1 Basisspelling Het Muiswerkprgramma Basisspelling bestrijkt de basisregels van de Nederlandse spelling; regels die p de basisschl wrden aangeleerd en waarmee in het vrtgezet nderwijs ng wrdt geefend. Delgrepen Basisspelling Basisspelling is bedeld vr leerlingen in de eerste klassen van vmb-bbl, -kbl en -gl. In de brugklassen van vmbtl, hav en vw kan het prgramma gebruikt wrden vr dyslectische f taalzwakke leerlingen vr wie Gevarieerde Spelling ng wat te meilijk is. In het mb, het vlwassenennderwijs en de basiseducatie kan het prgramma gebruikt wrden vr remediërende deleinden. Het prgramma is bijznder geschikt vr grepen waarin niveauverschillen bestaan. De lesstf begint p het niveau van grep 6 en lpt dr tt Meijerinkniveau 2F. Omschrijving Basisspelling Muiswerk Basisspelling behandelt alle belangrijke basisregels van de Nederlandse spelling. Daarnaast wrdt aandacht besteed aan de vrm van veel vrkmende wrddelen en aan technieken vr het inprenten van meilijke wrden. De stf wrdt vr de leerling uitgelegd in de uitlegschermen met vrbeelden. Deze vrmen altijd het begin van de efeningen. Tijdens het efenen kan de uitleg p elk gewenst mment pnieuw nagelezen wrden. In Muiswerk Basisspelling wrdt aandacht besteed aan de belangrijkste spellingstf waarin men in de eerste klassen van het vrtgezet nderwijs een beheersingsniveau bereikt met hebben. lettercmbinaties Rubriek A gaat ver veel vrkmende lettercmbinaties, met name waar geen sprake is van een gewne kppeling van klank en letter, maar waar bij de spelling enigszins wrdt afgeweken van wat je hrt. Bijvrbeeld de wrddelen aai, eeuw, eer en het gebruik van ng f nk. In de uitlegschermen wrdt aangegeven wat het verschil is tussen wat je hrt en wat je schrijft, en welke regel geldt vr het gebruik van ng en nk. Er zijn drie efeningen in plpende meilijkheid en met twee verschillende efenvrmen.

2 Oefening A3: welk wrd is ged gespeld? vr- en achtervegsels Wrddelen die veel vrkmen en altijd hetzelfde geschreven wrden, zijn achtervegsels als lijk, ig, heid, teit, achtig. Rubriek B gaat ver het futls schrijven van deze achtervegsels. Als manier m de spelling van deze wrddelen te nthuden, wrdt gegeven dat je kunt prberen er een beeld bij te denken. Bij deze rubriek hren vijf efeningen in plpende meilijkheid en met vier verschillende efenvrmen. verdelen in lettergrepen Rubriek C gaat ver verdelen in lettergrepen. Dat is een belangrijke basisvaardigheid vr het kunnen tepassen van spellingregels als verdubbeling van klinker f medeklinker. Ok heeft het een functie bij het afbreken van wrden aan het eind van de regel. Het is eenvudig gehuden. Wrden met meer dan twee medeklinkers middenin kmen niet aan de rde. Het verschil tussen pen en geslten lettergreep hrt wel bij de stf. Er zijn in deze rubriek vier efeningen in plpende meilijkheid en er werden twee verschillende efenvrmen gebruikt. een f twee letters In rubriek D kmen de regels vr het schrijven van een f twee klinkers en de regels vr het schrijven vr een enkele f dubbele medeklinker aan bd. De begrippen pen en geslten lettergreep spelen daar een belangrijke rl bij. Een bijzndere psitie wrdt ingenmen dr de spelling van de e-klank, die aan het eind van een wrd als twee letters geschreven wrdt. Er zijn zeven efeningen in drie verschillende efenvrmen.

3 Oefening D4: schrijf je dit wrd met één e f met twee? ie f i Vr het schrijven van ie f i zijn geen eenvudige regels te geven. Daarm wrdt de spelling van deze letters apart behandeld in rubriek E. Aangegeven wrdt dat in een Nederlands basiswrd de lange ie-klank als ie geschreven wrdt (actief, fabriek). Wrden die daarvan afgeleid zijn, huden meestal die ie (actiever, fabrieken). Als er géén basiswrd is, schrijf je in een pen lettergreep de ie als i (liter, crisis). Op het eind van een wrd schrijf je een ie, behalve bij de namen van maanden en bij buitenlandse wrden (februari, macarni). Van smmige bijzndere kppels met de spelling nthuden wrden (fabriek-fabriceren). Er zijn in deze rubriek vier efeningen in plpende meilijkheid, in vier verschillende efenvrmen. verlengingsregel Een van de basisregels van de Nederlandse spelling, gebaseerd p het principe van de gelijkvrmigheid, is de verlengingsregel. In rubriek F kmt deze regel aan de rde. Je schrijft paard vanwege paarden en web vanwege webben. In de spelling van de krtere wrden wrdt dus niet de uitspraak gevlgd. Deze regel wrdt aangeleerd in vier efeningen in plpende meilijkheid en er werden k vier verschillende efenvrmen gebruikt. verkleinwrden We gebruiken in het Nederlands vijf verschillende uitgangen m een verkleinwrd te maken. Rubriek G gaat ver dit nderwerp. In de meeste gevallen hr je welke uitgang gebruikt met wrden, maar er zijn wat cmplicaties. Sms met bijvrbeeld eerst de verlengingsregel wrden tegepast (hed-je) en bij de uitgang kje vervalt de g die p het eind van het wrd stnd (kninkje). Aangegeven wrdt k bij welke wrden welke verkleinuitgang hrt. De rubriek bestaat uit vier efeningen in plpende meilijkheid en er zijn drie verschillende efenvrmen. meervuden Bij het schrijven van meervuden van zelfstandige naamwrden kmen we verschillende meilijkheden tegen. Over de regels hiervr gaat rubriek H. Bij het meervud p en kmen de regels van klinkerverenkeling (bmbmen) en medeklinkerverdubbeling (bm-bmmen) terug. Sms wrdt een s veranderd in een z (bazen), maar dat gebeurt niet altijd (dansen). Bij het meervud p s schrijf je sms een vaste s (tafels) en gebruik je in andere gevallen een apstrf (hbby s). De stf ver meervuden wrdt behandeld en geefend in zeven efeningen in plpende meilijkheid, waarbij vijf verschillende efenvrmen gebruikt wrden. bijveglijk naamwrd In rubriek I kmt de spelling van het bijveglijk naamwrd aan de rde. Het gaat daarbij m het al dan niet schrijven van de n p het eind. Daarte meten leerlingen nderscheid kunnen maken tussen stffelijke en niet-

4 stffelijke bijveglijke naamwrden. Verder meten ze weten welke bijveglijke naamwrden afgeleid zijn van een vltid deelwrd dat p en eindigt. Al met al geen gemakkelijke pgave. In vijf efeningen wrdt de stf behandeld en geefend. Ze lpen p in meilijkheid en er wrdt gebruikgemaakt van vier verschillende efenvrmen. tussenletters e(n) Rubriek J gaat ver de tussenletters e f en. Je kunt twee wrden aan elkaar plakken en z een samenstelling maken. Sms met er e f en tussen de wrden. De n hr je niet in de gewne beschaafde uitspraak. Of je hem wel schrijft, hangt af van twee vragen: is het eerste wrd een zelfstandig naamwrd en z ja, heeft dat zelfstandig naamwrd alleen een meervud p en. Men leert in deze rubriek daarm eerst wat een zelfstandig naamwrd is en vervlgens wrdt de spelling van de tussenletters stap vr stap aangeleerd. Er zijn vier efeningen, met drie verschillende efenvrmen. tussenletter s Rubriek K gaat ver de tussenletter s. Je kunt twee wrden aan elkaar plakken en z een samenstelling maken. Sms met er een s tussen de wrden. De s hr je niet altijd. Het schrijven van de nhrbare s gebeurt p basis van analgie ( statinsstraat vanwege statinsplein ). In twee efeningen wrdt deze prcedure behandeld en geefend. De efeningen hebben verschillende efenvrmen. Oefening K2 gaat ver de tussenletter s. hfdletters Rubriek L gaat ver hfdletters. Hfdletters wrden gebruikt aan het begin van een zin en bij eigennamen. Daar zijn wat uitznderingen p. De leerling leert in deze rubriek de regels en uitznderingen kennen en tepassen. Hij det dat met behulp van drie efeningen in drie verschillende efenvrmen. aaneenschrijven Wrden die samen één begrip vrmen, wrden in het Nederlands aan elkaar geschreven. Rubriek M gaat ver dit prbleem. Om te weten welke wrden aan elkaar meten, kun je verder letten p eventuele tussenletters en p het verschijnsel hfdklemtn. Wrden die aan elkaar meten hebben één hfdklemtn. In vier efeningen wrdt de stf geefend. Er zijn vier verschillende efenvrmen. inprentwrden In het laatste deel van het prgramma ngmaals aandacht vr inprentwrden, maar nu gaat het m meilijker wrden dan aan het begin. Rubriek N gaat ver het nthuden van wrden met lange f krte ei, met au f u, met g f ch, f met c f k. Natuurlijk kunnen in het kader van dit prgramma niet álle wrden aan bd kmen

5 waarbij een van deze prblemen speelt. De leerling krijgt daarm een middel aangereikt waarmee grepjes wrden van een bepaald srt (bijvrbeeld ei-wrden) nthuden kunnen wrden. Acht efeningen in deze rubriek. De prbleemwrden wrden eerst afznderlijk geefend en later dr elkaar. Er zijn drie verschillende efenvrmen. buitenlandse wrden Rubriek O gaat ver buitenlandse wrden. Deze huden zich meestal niet aan de spelling van Nederlandse wrden. Zij meten daarm vaak nthuden wrden. Tch zijn er wel wat algemene richtlijnen, bijvrbeeld vr wrden met C f CH. De leerlingen leren hier een derde inprentvrm, namelijk het nthuden van de spellinguitspraak van een wrd. Er wrdt alleen geefend met wrden die in de uitlegschermen staan. De rubriek bestaat uit vijf efeningen met vijf verschillende efenvrmen. Zwel allchtne als niet-allchtne leerlingen kunnen met dit prgramma hun vrdeel den. Buiten het prgramma valt de stf van het aanvankelijke spellen, waarin het verband tussen klanken en letters wrdt aangeleerd en k het grtste deel van de inprentwrden. Wel kmen in het prgramma enkele inprenttechnieken aan bd, waarmee p een tamelijk willekeurig crpus van wrden geefend wrdt. Basisspelling bestaat uit 69 efeningen (zie stfverzicht). De efeningen zijn nderverdeeld naar nderwerp. De meeste efeningen en tetsen kunt u k p verschillende manieren p papier afdrukken. In ttaal zijn in dit lesbestand 1101 vragen in 1340 variaties, 1613 wrden en 14 teksten verwerkt. Overzicht efeningen basisspelling Links in het verzicht staan de nderwerpen. In de tweede klm de namen van de efeningen die ver het nderwerp gaan. (*) betekent: met geluid. Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven A lettercmbinaties 1 Vaste letters Meerkeuze Ged f fut Rijen Zek het gede wrd Meerkeuze 4 12 B vr- en achtervegsels 1 Wrden afmaken Open vraag Wrden srteren Rijen Gede uitgang kiezen Meerkeuze Gede wrden zeken Stenen Het gede wrd kiezen Meerkeuze 5 12 C lettergrepen 1 Wrden breken Slepen Eerste lettergreep Meerkeuze Open f geslten Stenen Lettergrepen Meerkeuze 2 10 D een f twee letters 1 Wrden hren (*) Meerkeuze Wrden spellen (*) Meerkeuze Wrden typen (*) Open vraag De lange e Rijen Een f twee klinkers Meerkeuze Een f twee medeklinkers Rijen Een f twee letters Meerkeuze 3 15 E ie f i 1 Kiezen uit twee Meerkeuze Ie f i Rijen Futen pspren Wijs aan in tekst

6 Rubriek Oefening Type Uitleg Opgaven 4 Het fute wrd zeken Meerkeuze 4 12 F verlengingsregel 1 Laatste letter Open vraag T f D Rijen Zek de fut Meerkeuze Letters invullen Wijzig tekst G verkleinwrden 1 Verkleinwrden zeken Wijs aan in tekst Verkleinwrd maken Open vraag Verkleinwrd invullen Open vraag Verkleinwrd kiezen Meerkeuze 2 12 H meervuden 1 Meervud zeken Wijs aan in tekst Meervud -en f -s Rijen Meervud p -en Open vraag Meervud p -en cmpleet Open vraag Meervud p -s in rij Rijen Meervud p -s Stenen Meervud kiezen Meerkeuze 3 14 I bijveglijk naamwrd 1 Bijveglijk naamwrd zeken Wijs aan in tekst Trappen invullen Open vraag Bijveglijk naamwrd invullen Open vraag Met f znder -n Rijen Bijveglijk naamwrd kiezen Meerkeuze 3 12 J tussenletter e/en 1 Zelfstandig naamwrd Stenen Stap vr stap Meerkeuze Tussenletter (e)n Rijen Samenstelling met e(n) Meerkeuze 1 10 K tussenletter s 1 Tussenletter s Rijen Samenstelling met s Open vraag 1 10 L hfdletters 1 Eigennamen Stenen Met f znder hfdletter Rijen Futen bij hfdletters Wijs aan in zin 3 10 M aaneenschrijven 1 Klemtn aanwijzen (*) Wijs aan in zin Ls f vast in tekst Wijs aan in tekst Ls/vast-ged/fut Stenen Ls f vast Meerkeuze 3 12 N inprentwrden 1 Klanken vergelijken Meerkeuze EI f IJ in zin Meerkeuze EI f IJ Rijen AU f OU in zin Meerkeuze AU f OU Rijen Wrden met CH Stenen K f C Rijen Vind de fut Meerkeuze 6 12 O buitenlandse wrden 1 Uitspraak van C Rijen Uitspraak van CH Stenen Wrddictee (*) Open vraag Fute wrden aanwijzen Wijs aan in tekst Wat is juist Meerkeuze 2 10