TOENAME SPANNINGEN TUSSEN BEVOLKINGSGROEPEN IN AMSTERDAMSE BUURTEN

Transcriptie

1 TOENAME SPANNINGEN TUSSEN BEVOLKINGSGROEPEN IN AMSTERDAMSE BUURTEN 22 oktober Sinds 2011 meet Bureau O+S met een signaleringsinstrument de spanningen tussen bevolkingsgroepen in Amsterdamse buurten. De spanningen waren tussen 2011 en redelijk stabiel. De meest actuele meting over januari -augustus laat echter een toename zien van spanningen tussen bevolkingsgroepen in de buurt. In geeft 19,5% van de Amsterdammers aan dat ze wel eens spanningen ervaren met buurtgenoten uit een andere cultuur tegen 14-15% in eerdere jaren. En in stelt 9,5% van de Amsterdammers dat sterke verschillen in religieuze achtergronden van bevolkingsgroepen voor spanningen zorgen, versus 8% in eerdere jaren. De grootste toename van spanningen vond plaats in de stadsdelen Noord en Centrum en bij mannen, jarigen, hoog opgeleiden en Amsterdammers van Turkse, westers allochtone, Surinaamse en autochtone herkomst. Signaleringsinstrument Om de mate van spanningen tussen bevolkingsgroepen in beeld te brengen, heeft O+S in samenwerking met het Verwey-Jonker Instituut en de Leerstoel Veiligheid en Burgerschap van de Vrije Universiteit een instrument ontwikkeld i. Spanningen in buurten, die vaak niet direct zichtbaar zijn, kunnen met het instrument gemonitord worden. Dit signaleringsinstrument bestaat uit acht stellingen. Drie stellingen meten verschillende gradaties van spanningen (cognitie, emotie, gedrag), vijf stellingen bieden inzicht in verschillende potentiële oorzaken voor spanningen (zie figuur 1).

2 Figuur 1 Acht stellingen om spanningen tussen bevolkingsgroepen te meten gradatie gradatie gradatie In deze buurt wonen bevolkingsgroepen waar ik niet zo positief over denk. Ik voel wel eens spanningen met buurtgenoten die uit een andere cultuur dan ikzelf afkomstig zijn. Spanningen tussen bevolkingsgroepen in deze buurt zorgen ervoor dat mensen uit verschillende bevolkingsgroepen contact met elkaar vermijden. Sterke verschillen in religieuze achtergronden van bevolkingsgroepen in deze buurt zorgen voor spanningen. Het geeft mij een onprettig gevoel dat er in deze buurt bevolkingsgroepen wonen met andere normen en waarden. Overlast van jongeren uit andere bevolkingsgroepen zorgt voor spanningen in deze buurt. Het geeft mij een onprettig gevoel dat er in deze buurt bevolkingsgroepen wonen met andere omgangsvormen. Verschillen in opvattingen tussen bevolkingsgroepen over het schoonhouden van deze buurt zorgen voor spanningen. De acht stellingen van het signaleringsinstrument zijn opgenomen in de Amsterdamse Veiligheidsmonitor. De Veiligheidsmonitor is een enquête over leefbaarheid, veiligheid en criminaliteit die jaarlijks onder ongeveer bewoners van de politieregio Amsterdam-Amstelland wordt afgenomen (1.000 per maand). O+S brengt elk jaar een fact sheet uit om de ontwikkeling van spanningen in Amsterdam in beeld te brengenii. In het licht van de recente onrust en de zorg die men (onder andere Koning Willem Alexander) heeft dat conflicten in het Midden-Oosten een weerslag hebben naar de Nederlandse buurten, brengt O+S een korte extra notitie uit. Ontwikkeling spanningen Drie stellingen van het signaleringsinstrument geven inzicht in de gradaties van spanningen in de stad. Van de Amsterdamse bewoners geeft in 19% aan dat in de buurt bevolkingsgroepen wonen waar hij/zij niet positief over denkt, 20% van de Amsterdammers voelt spanningen met buurtgenoten uit een andere cultuur en 12% geeft aan dat bevolkingsgroepen contact met elkaar mijden door de spanningen in de buurt (zie figuur 3). Tussen en is het aandeel bewoners dat spanningen voelt met buurtgenoten uit een andere cultuur toegenomen van 15,0 naar 19,5%. De vijf stellingen met potentiële oorzaken van spanningen laten zien dat gedrag van andere bewoners (zoals overlast van jongeren en verschillende mening over het schoonhouden van de buurt) vaker aanleiding voor spanningen tussen bevolkingsgroepen is dan religieuze tegenstellingen (zie figuur 3). Opmerkelijk is echter dat er wel een (lichte) toename is van spanningen door religieuze tegenstellingen. In de periode gaf rond de 8% van de Amsterdammers aan dat ze spanningen ervoeren door religieuze tegenstellingen, in gaat het om 9,5%. 2

3 Figuur 2 Gradaties van het concept spanningen, a procenten (helemaal) mee eens 25 % niet positief denken spanningen voelen contact vermijden Figuur 3 Oorzaken van ervaren spanningen, % (helemaal) mee eens 30 % overlast jongeren schoonhouden buurt normen en waarden omgangsvormen religie Ontwikkeling in stadsdelen Om meer inzicht in de toename van spanningen met buurgenoten met een andere cultuur en spanningen vanwege religieuze tegenstellingen te krijgen, zoomen we nu in op de locatie van de toename: Zijn er bepaalde stadsdelen waar de toename groter is dan in andere stadsdelen? 3

4 Figuur 4 en 5 laten zien dat in elk stadsdeel een toename van spanningen heeft plaatsgevonden. De toename van algemene spanningen (figuur 4) is het grootst in de stadsdelen Noord en Centrum. In stadsdeel Noord ervaren bewoners in, samen met de bewoners van stadsdeel Nieuw-West relatief de meeste spanningen met buurtgenoten met een andere cultuur. De toename van spanningen door religieuze tegenstellingen zijn vooral toegenomen in Noord, Nieuw-West, West en Centrum (figuur 5). In Nieuw-West ervaart in 14% spanningen door religieuze tegenstellingen. Figuur 4 Ontwikkeling spanningen buurtgenoten andere cultuur, naar stadsdeel, en a % (helemaal) mee eens Amsterdam Zuidoost Noord Oost Zuid Nieuw-West West Centrum % spanningen Figuur 5 Ontwikkeling spanningen door religieuze tegenstellingen, naar stadsdeel, en a % (helemaal) mee eens Amsterdam Zuidoost Noord Oost Zuid Nieuw-West West Centrum % spanningen religie

5 Toename in bepaalde groepen? Een vraag die opkomt, is of de toename van spanningen tussen bevolkingsgroepen vooral bij bepaalde groepen Amsterdammers heeft plaatsgevonden. Tabel 6 toont de ervaren spanningen met buurtgenoten met een andere cultuur en spanningen door religieuze tegenstelling naar verschillende achtergrondkenmerken in en. Mannen ervaren vaker dan vrouwen spanningen en vinden vaker dat religieuze tegenstellingen in de buurt tot spanningen leiden. Het verschil is tussen en toegenomen. De toename is dus groter bij mannen dan bij vrouwen. Oudere Amsterdammers ervaren in minder spanningen dan jongere Amsterdammers. In is er vooral een toename bij jarigen. In vonden vooral jarigen dat religieuze tegenstellingen tot spanningen in de buurt leidden. In vinden vooral jarigen dat. Vooral onder deze leeftijdsgroep is er dus een toename te constateren. Laag opgeleide Amsterdammers gaven in vaker dan hoger opgeleiden aan dat ze spanningen ervoeren met buurtgenoten met een andere cultuur. In is het aandeel hoger opgeleiden met spanningen sterker toegenomen, waardoor de verschillen tussen opleidingsniveaus wegvallen. Spanningen door religieuze tegenstellingen vinden zowel in als in vaker plaats in de buurt volgens lager opgeleiden dan volgens hoger opgeleiden. Vooral bij autochtone, westers allochtone, Turkse en Surinaamse Amsterdammers is sprake van een toename van ervaren spanningen met buurtgenoten met een andere cultuur tussen en. Bij Marokkaanse Amsterdammer is er geen toename van ervaren spanningen, bij de Antillianen is er een lichte afname. Vooral Turkse, Antilliaanse en Surinaamse Amsterdammers vinden in vaker dan in dat religieuze tegenstellingen voor spanningen in de buurt zorgen. Bij de andere herkomstgroepen is er ook sprake van een toename, al is deze relatief iets minder sterk. Marokkaanse Amsterdammers vinden in juist minder vaak dan in dat er spanningen in de buurt zijn vanwege religieuze tegenstellingen. Samengevat: de toename van spanningen tussen bevolkingsgroepen is meer aanwezig bij mannen, jarigen, hoog opgeleiden, Surinaamse, Turkse, westerse allochtone en autochtone Amsterdammers. 5

6 Tabel 6 Spanningen met buurtgenoten andere cultuur en spanningen door religieuze tegenstellingen, naar sekse, leeftijd, opleidingsniveau en herkomst, en a spanningen spanningen en religie man ,3** man 8,9** 10,9** vrouw 14,7 17,9 vrouw 7,1 8, ,7+ 20,6** ,1 6,9* ,7 20, ,4 9, ,9 23, ,7 10, ,6 18, ,2 10, ,2 15, ,3 8,3 lage opleiding 16,3** 19,0 lage opleiding 10,0** 11,2** middelbare opleiding 15,9 20,7 middelbare opleiding 8,1 10,0 hoge opleiding 13,0 19,8 hoge opleiding 6,2 7,8 Surinamers 14,2** 18,1** Surinamers 5,4** 8,5* Antillianen 20,6 15,3 Antillianen 9,4 12,8 Turken 15,1 19,9 Turken 5,5 10,0 Marokkanen 9,0 11,6 Marokkanen 6,5 4,5 overig n-w all. 14,7 19,1 overig n-w all. 9,4 10,2 westerse allochtonen 13,4 19,4 westerse allochtonen 7,8 9,8 autochtonen 16,3 20,8 autochtonen 8,6 9,8 ** p<.01 * p<.05 + p<.10 Colofon Bureau Onderzoek en Statistiek Oudezijds Voorburgwal GL Amsterdam Auteur Jolijn Broekhuizen j.broekhuizen@os.amsterdam.nl Foto voorpagina Van de Pekbuurt. Fotograaf: Edwin van Eis () i Samenleven met verschillen. Over de ontwikkeling van een instrument om polarisatie en vertrouwen in buurten te meten. (2010) Jolijn Broekhuizen en Ron van Wonderen. ii Fact sheet spanningen in Amsterdamse buurten ( ) Jolijn Broekhuizen en Josca Boers. 6