Glossarium. Begroting

Transcriptie

1 1. Glossarium Begroting Verwachte uitgaven die nodig zijn voor de behoeften van de Staat of van andere overheden voor een bepaalde periode en raming van de ontvangsten om die uitgaven te dekken. Wet tot machtiging van die uitgaven en ontvangsten. Begrotingscontrole Procedure waarbij de initiële begrotingsgegevens worden getoetst aan de begrotingsresultaten (werkelijke ontvangsten en uitgaven). Die controle vindt doorgaans plaats in het eerste kwartaal van elk jaar. Daardoor kunnen preventief de eventuele verschillen met de in de begroting opgenomen ontvangsten en/of uitgaven worden opgespoord en kunnen bijsturende maatregelen worden genomen. Begrotingskosten van de vergrijzing Verloop, over het algemeen uitgedrukt in % bbp, van de sociale uitgaven (pensioenen, gezondheidszorg, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid, kinderbijslag en andere) tijdens de periode waarvoor een vergrijzing van de bevolking wordt verwacht. Begrotingsmultiplicator Factor die aangeeft in welke mate een bepaalde begrotingsimpuls de groei van de activiteit beïnvloedt. Op korte termijn is de multiplicator over het algemeen positief: een expansief begrotingsbeleid kan de economische activiteit stimuleren, terwijl consolidatiemaatregelen die doorgaans afremmen. In tegenstelling tot de kortetermijneffecten, zijn de langetermijneffecten van een begrotingssanering waardoor kan worden gezorgd voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, positief. Zo kunnen door de vermindering van de rentelasten als gevolg van de daling van de overheidsschuld meer middelen worden vrijgemaakt om productieve overheidsuitgaven te verrichten of om de fiscale en parafiscale druk te verlichten. Europees Semester Jaarlijkse cyclus van beleidscoördinatie in de EU. Hiermee wordt ervoor gezorgd dat het begrotingsbeleid en het economisch beleid van de lidstaten in overeenstemming met hun Europese verbintenissen blijft: hun overheidsfinanciën op basis van de regels van het Stabiliteitsen groeipact en hun economische hervormingsplannen op grond van de aanbevelingen per land en van de langetermijndoelstellingen inzake groei en werkgelegenheid vervat in de Europa strategie. Financieringssaldo Ook begrotingssaldo geheten. Het komt overeen met het verschil tussen de ontvangsten en de uitgaven. Naargelang het positief, gelijk aan nul dan wel negatief is, wordt gezegd dat de begroting een overschot vertoont, in evenwicht is of een tekort te zien geeft.

2 2. Geconsolideerde brutoschuld Indicator van de geconsolideerde bruto financiële verplichtingen van de gezamenlijke overheid van een land (de federale overheid, de gemeenschappen en gewesten, de lokale overheid en de sociale zekerheid). Het bijvoeglijk naamwoord bruto betekent dat de financiële tegoeden van de overheid niet in mindering zijn gebracht. Het bijvoeglijk naamwoord geconsolideerde betekent dat de tussen de deelsectoren aangegane schulden worden geweerd. De geconsolideerde brutoschuld wordt doorgaans gerelateerd aan het bbp en vertegenwoordigt zo een indicator die internationale vergelijkingen mogelijk maakt. Levensverwachting Gemiddeld aantal jaren die iemand kan hopen te leven, naar gelang van zijn leeftijd. Die cijfers worden statistisch vastgesteld op basis van de mortaliteitscijfers. Middellangetermijndoelstelling Elke lidstaat van de EU moet een middellangetermijndoelstelling (MTO) bepalen tot uitvoering van het Stabiliteits- en groeipact. Het betreft een referentiewaarde van het begrotingssaldo eigen aan elk land, uitgedrukt in structurele termen. De MTO van België is vanaf 2017 bepaald op 0 % bbp; dat is een structureel begrotingssaldo in evenwicht. Netto te financieren saldo Het netto te financieren saldo is gelijk aan de som van het begrotingssaldo op kasbasis en van het saldo van de kastransacties. Het is dus per definitie ruimer dan het begrotingssaldo en vertegenwoordigt, wanneer het negatief is, het belang van het beroep dat de overheid moet doen op de kapitaalmarkt om te voldoen aan haar financiële verplichtingen of, met andere woorden, haar behoefte aan liquiditeit. Overlegcomité Vergadering van federale ministers en ministers van de gewest- en gemeenschapsregeringen, ermee belast geschillen tussen de diverse beleidsniveaus te voorkomen. Output gap Verschil tussen de effectieve economische activiteit en de potentiële activiteit. Een positieve (respectievelijk negatieve) output gap staat gelijk aan hoogconjunctuur (respectievelijk laagconjunctuur). Potentiële groei Raming van de groei van het bbp wanneer de productiefactoren (arbeid, kapitaal) optimaal worden aangewend, zonder spanningen op de goederen- en dienstenmarkt en op de arbeidsmarkt teweeg te brengen (d.w.z. bij beperkte inflatie). Ze resulteert uit een modellering van de economie, gebaseerd op een raming van het verloop van de beschikbare hoeveelheid arbeid, het verloop van

3 3. het beschikbaar kapitaal en de door de ondernemingen behaalde productiviteitswinsten ( totale factorproductiviteit ). Primaire uitgaven In de overheidsrekeningen zijn de primaire uitgaven de uitgaven ongerekend de rentelasten op de schuld. Samenwerkingsakkoord Overeenkomst gesloten tussen de federale regering, de gemeenschaps- en de gewestregeringen, of tussen de regeringen van sommige van die deelgebieden. Stabiliteits- en groeipact Pact gesloten tijdens de Europese Raad van Amsterdam in 1997 ter voorkoming van begrotingstekorten in landen die zijn overgegaan op de euro. Het verplicht de lidstaten op termijn een begroting voor te leggen die vrijwel in evenwicht is of een overschot vertoont. Het Stabiliteitsen groeipact bestaat uit twee gedeelten. Het preventief gedeelte van het pact beoogt te voorkomen dat de koers van het begrotingsbeleid problemen kan doen rijzen. Het corrigerend gedeelte van het pact moet het mogelijk maken buitensporige begrotingstekorten te corrigeren of een al te grote overheidsschuld te verminderen. Volgens het EU-verdrag wordt een tekort van meer dan 3 % bbp als buitensporig beschouwd. Evenzo wordt een overheidsschuld die meer dan 60 % bedraagt en niet in een passend tempo afneemt geacht buitensporig te zijn. Stabiliteitsprogramma Document dat elk jaar in april (in het kader van het Europees Semester) door elke lidstaat aan de Europese Commissie wordt voorgelegd. Daarin wordt de strategie en het traject van zijn overheidsfinanciën om de middellangetermijndoelstelling te bereiken, toegelicht. Structureel saldo Het structureel financieringssaldo van de overheid weerspiegelt de begrotingssituatie van het land, ongeacht de invloed van conjuncturele en tijdelijke factoren. Het verloop ervan geeft de voor het begrotingsbeleid uitgezette koers aan: expansief in het geval van verslechtering, restrictief in het geval van verbetering. Taxshift Door de regering-michel in 2015 ingevoerde begrotingshervorming. Er werd beoogd een verschuiving tussen categorieën van belastingontvangsten tot stand te brengen, zonder aan het begrotingssaldo te raken. In de praktijk kwam het neer op een vermindering van de belasting op de inkomens uit arbeid en de vermeerdering van andere soorten ontvangsten, met name de heffingen op consumptie, het inkomen uit kapitaal of vervuilende activiteiten.. Bronnen: Nationale Bank van België, Europese Commissie, Centre de recherche et d'information socio-politiques, Kamer van Volksvertegenwoordigers.

4 4. Afkortingen ADS Algemene Directie Statistiek BBP Bruto binnenlands product BTW Belasting over de toegevoegde waarde EC Europese Commissie ECB Europese Centrale Bank EMU Economische en Monetaire Unie ESCB Europees Stelsel van Centrale Banken ESR 2010 Europees Systeem van Rekeningen 2010 EU Europese Unie FOD Federale Overheidsdienst FPB Federaal Planbureau HICP Geharmoniseerde consumptieprijsindex HRF Hoge Raad van Financiën IMF Internationaal Monetair Fonds MTD Middellangetermijndoelstelling NBB Nationale Bank van België NCB Nationale centrale bank NCPI Nationale consumptieprijsindex NWWZ Niet-werkende werkzoekende OESO Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling OLO Lineaire obligatie PB Personenbelasting SGP Stabiliteits- en groeipact RIZIV Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering RSZ Rijksdienst voor Sociale Zekerheid RVA Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening RVP Rijksdienst voor Pensioenen SCvV Studiecommissie voor de Vergrijzing

5 5. Statistiek België BNB NBB.Stat Eurogebied ECB Statistical Data Warehouse Europa Eurostat Wereld OESO