Omgaan met littekens. Els Vandermeulen. Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014

Transcriptie

1 Omgaan met littekens Els Vandermeulen Psychologe BWC Neder-over-Heembeek Februari 2014

2 1. Huid 2. Brandwonden 3. Littekens 4. Traumatische gebeurtenis 5. Onzichtbare littekens 6. Psychische problemen 1. Posttraumatische stresstoornis 2. Somberheid en depressie 3. Concentratie en geheugen 4. Zelfbeeld en contact met anderen 5. Seksualiteit 6. Slaapproblemen 7. Partner 8. Ouders 9. Kinderen

3 1. Huid Buitenste bekleding van het lichaam Omhulsel dat de mens afgrenst van de buitenwereld Verschillende functies : - Lichaamstemperatuur - Bescherming - Esthetisch - Communicatie

4 2. Brandwonden Een verwonding door verbranding van de huid Door invloed van hitte Gedurende een bepaalde tijd Boven een bepaalde kritische temperatuur Functies van de huid worden beschadigd Evolutie in medische technieken (Chir. + beademing + infectiebestrijding + ) overleven Kwaliteit van het leven!

5 3. Littekens Blijvende zichtbare afwijking van de huid Na genezing van een wonde Bindweefsel heeft niet meer dezelfde organisatie als het oorspronkelijk weefsel Acute zorg huid als orgaan (infecties, wondzorg, transplantaties, ) Nazorg functionele en esthetische factoren Leven met littekens psycho-sociale gevolgen

6 4. Traumatische gebeurtenis Het oplopen van BW als een traumatische gebeurtenis : 1.Het ongeval zelf 2.Verblijf in het BWC onverwachts, hulpeloos, controleverlies, schrik te sterven, thuis, ramp, arbeidsongeval, getuige zijn van andermans lijden, sterven angst, pijn, isolatie, afhankelijkheid fysiek en emotioneel overleven confrontatie met ongekende intense emoties 3.Veranderingen in je lichaam evolutie van de wonden en littekens 4.Leven met littekens, reïntegratie reacties van de omgeving, aangetast zelfbeeld, functionele beperkingen sociale angst, schaamte, isolatie, verlies van zelfvertrouwen

7 4. Traumatische gebeurtenis (vervolg) Ongeval - onverwacht - onvoorspelbaar - oncontroleerbaar Gevoel van onveiligheid Patiënt heeft nood aan - zijn verhaal vertellen, een luisterend oor geeft mentale rust - informatie structuur, steun, houvast veiligheid, voorspelbaarheid en controlegevoel

8 5. Onzichtbare littekens Normale gevoelens na een abnormale gebeurtenis 1.Schaamte Reacties tijdens of na het ongeval De aard van het ongeval 2.Boosheid Waarom? Verantwoordelijke voor het ongeval Onmacht 3.Schuldgevoelens zelfverwijten minderwaardigheidsgevoelens Verlies van zelfvertrouwen

9 Normale gevoelens na een abnormale gebeurtenis (vervolg) 1.Schaamte 2.Boosheid 3.Schuldgevoelens 4.Rouw Verlies van naaste, materiële zaken,.. Verlies van ongeschonden huid Verlies van basisgevoelens: 5.Eenzaamheid Gevoel van veiligheid Gevoel van voorspelbaarheid Gevoel van controleerbaarheid Illusie van onkwetsbaarheid Onbegrip van anderen Gevoelens van hulpeloosheid Isolement

10 6. Psychische problemen Risicofactoren voor het ontwikkelen van psychische problemen VOOR: - Persoonlijkheidsfactoren, copingstrategie, - voorafbestaande psychopathologie, psycho-sociale problemen - vrouw TIJDENS: - eerste reactie op ongeval - paniek, schreeuwen, trillen, angst, - dissociatie en depersonalisatie - extreme pijn tijdens opname - ernst van het letsel NA: - te weinig/geen erkenning krijgen van hun slachtoffer-zijn - negeren, bagatelliseren, relativeren, medicaliseren - te weinig/verkeerde informatie - gebrek aan ondersteunend sociaal netwerk - slepende juridische procedure - perceptie van verantwoordelijkheid

11 6. Psychische problemen (vervolg) 1.Posttraumatische stressstoornis (PTSD) a) een verzameling emotionele klachten die kunnen ontstaan na het meemaken van een ingrijpende gebeurtenis b) Herbeleving van het ongeval (flashbacks of dromen) c) Aanhoudende vermijding van prikkels die bij het trauma horen d) Verhoogde prikkelbaarheid e) De symptomen zijn langer dan 1 maand intens aanwezig f) Ernstig lijden en/of beperkingen Acuut Chronisch Uitgesteld optreden duur van de symptomen korter dan 3 maand 3 maand of langer symptomen vanaf 6 maand na trauma

12 6. Psychische problemen (vervolg) 1.Posttraumatische stressstoornis (PTSD) Officieel erkend in 1980 Angststoornis Kan in principe iedereen overkomen 15 tot 45% PTSD 1 jaar PB PTSD kan ook optreden zonder fysiek lijden Getuige zijn van een gebeurtenis met intense gevoelens van angst, afschuw en hulpeloosheid kan leiden tot (symptomen) van PTSD Niet elk trauma leidt tot PTSD Niet elk trauma-slachtoffer ontwikkelt PTSD

13 6. Psychische problemen (vervolg) 1.Posttraumatische stressstoornis 2.Depressie materiële schade, verlies van dierbaren, verlies van ongeschonden huid, langdurige ziekenhuisopname pijn en isolement van de buitenwereld afhankelijkheid, beperkingen verlies van eigenwaarde,.. 3.Concentratie en geheugen vermoeidheid Stress medicatie

14 6. Psychische problemen (vervolg) 1.Posttraumatische stressstoornis 2.Depressie 3.Concentratie en geheugen 4.Zelfbeeld en contact met anderen minder zelfvertrouwen zich kwetsbaar voelen schaamte, angst zich aangestaard voelen 5.Sexualiteit gevoeligere of minder gevoelige huid lichaamsbeeld en eigenwaarde lichamelijke beperkingen medicatie

15 6. Psychische problemen (vervolg) 1.Posttraumatische stressstoornis 2.Depressie 3.Concentratie en geheugen 4.Zelfbeeld en contact met anderen 5.Sexualiteit 6.Slaapproblemen lichamelijke ongemakken, pijn, jeuk, niet goed liggen, zweten, moeilijkheden in de verwerking drang naar controle angst voor nachtmerries

16 7. Partner Veranderde toekomstperspectieven Extra zorgtaken Angsten Verhoogde werklast versus verminderde draagkracht Verandering van de rollen

17 8. Ouders Grote impact van een brandwondenongeval van een kind op ouders Acute fase : bij 1/2 van de gezinnen is er min. 1 ouder met posttraumatische stresssymptomen 18 md PB : bij 1/5 van de gezinnen Moeders meer posttraumatische stresssymptomen dan vaders Risicofactoren :Boosheid Angst dat kind zal overlijden Schuldgevoelens (lange termijn invloed bij uitgebreide littekens) psychosociale nazorg! Ouders moeten zich aanpassen aan de nieuwe behoeften van hun kind Extra aandacht voor ouders die psychisch belast zijn Reduceren van stressklachten van ouders Informeren over mogelijke reacties van kinderen na ingrijpende gebeurtenis Ondersteunen van het bestaande probleemoplossend vermogen van het gezin Bevorderen van aanpassingsvermogen en cohesie Anne BAKKER, Beyond pediatric burns. A family perspective on the psychological consequences of burns in children (sep 2013)

18 9. Kinderen Meerderheid past zich goed aan na brandwondenongeval Acute traumatische stressreacties bij 1/3 van de kdn opgenomen in BWC Beïnvloedende factoren : Uitgebreidheid van de brandwonden Pijn Stresssymptomen bij de ouders Op lange termijn hebben de meeste kdn zich aangepast * (gebrek aan studies die kinderen op lange termijn volgen) Belang van leeftijdgenoten vanaf +/- 6 jaar lotgenotencontact Interventies in klasverband Brandwondenkampen vb. vzw Pinocchio *Anne BAKKER, Beyond pediatric burns. A family perspective on the psychological consequences of burns in children. (sep 2013)

19 10. Conclusie Het oplopen van brandwonden is vaak een traumatische gebeurtenis Aandacht voor onzichtbare littekens Aandacht voor normale gevoelens na een abnormale gebeurtenis Psychische problemen als gevolg van het brandwondenongeval Aandacht voor de partner, ouders en kinderen,