Statistiek in de letselschadepraktijk. mr. Chris van Dijk

Transcriptie

1 Statistiek in de letselschadepraktijk mr. Chris van Dijk

2 Klaarblijkelijk een foute vent!

3 Aanleiding Onderscheid naar geslacht bij de begroting van arbeidsvermogensschade Rechtbank Den Haag 23 juli 2013, JA 2013/171 College voor de Rechten van de Mens 19 augustus 2014, oordeelnummer Framing: discriminatie, zou niet veeleer het kader moeten zijn zoveel mogelijk concrete schadevergoeding met afweging goede en kwade kansen aan de hand van de redelijke toekomstverwachtingen?

4 Casus De benadeelde wordt als voetganger aangereden door een motor en loopt ernstig hersenletsel op. Slachtoffer van 10 jaar oud Vrouw Turkse afkomst

5 Berekening van de arbeidsvermogensschade Verzekeraar: benadeelde zou tot en met haar 26 e fulltime hebben gewerkt, vervolgens 10 jaar niet en aansluitend tot haar 67 e 50%. Ouders: Dochter zou tot haar 67 e fulltime hebben gewerkt. Schade: ,-

6 Rechtbank Problematisch is de vaststelling van het aantal uren dat de benadeelde zou werken zonder ongeval De rechtbank neemt de standpunten van de verzekeraar over: Het komt bij deze kwestie aan op de redelijke verwachting van de rechter omtrent toekomstige ontwikkelingen van [C], het ongeval weggedacht. De rechtbank acht het redelijk te veronderstellen dat [C], als vrouw in Nederland en gegeven haar culturele achtergrond en persoonlijke omstandigheden, een partner zou hebben gevonden en rond haar 26e levensjaar (in het jaar 2019) kinderen zou hebben gekregen.

7 Rechtbank Het is immers een feit van algemene bekendheid dat slechts een kleine groep vrouwen na de geboorte van kinderen fulltime blijft werken en derhalve de verzorging en opvoeding van die kinderen voor een belangrijk deel aan derden over laat, terwijl niet is onderbouwd dat [C] tot deze kleine groep vrouwen behoort.

8 Rechtbank Er zou geen sprake zijn van verboden onderscheid op grond van geslacht: De rechtbank dient, rekening houdend met de beschikbare statistische gegevens en de persoonlijke omstandigheden van [C], te schatten hoe het leven van [C] er, het ongeval weggedacht, zou hebben uitgezien. Daarbij is het onvermijdelijk dat rekening wordt gehouden met de omstandigheid dat [C] een vrouw is, maar dit maakt nog niet dat de aannames daarmee discriminerend zijn. De aannames laten immers alle ruimte om in afwijking van de statistische gegevens uit te gaan van een fulltime dienstverband wanneer daartoe op basis van de persoonlijke omstandigheden van [C] voldoende aanleiding is.

9 Algemene wet gelijke behandeling Het is verboden om onderscheid te maken op grond van geslacht Er is sprake van (verboden) direct onderscheid wanneer een persoon in vergelijkbare omstandigheden nadelig wordt behandeld op grond van geslacht Van indirect onderscheid is sprake wanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelswijze leidt tot benadeling van personen van een bepaald geslacht. Indirect onderscheid kan zijn toegestaan als er een objectieve rechtvaardiging (doel onderscheid legitiem en geschikt en noodzakelijk middel om doel te bereiken)

10 College voor de Rechten van de Mens Het handelen van Reaal valt onder het bereik van art. 7 AWGB College neemt het vermoeden aan van direct onderscheid op grond van geslacht Uitgangspunten zouden niet gehanteerd zijn bij een man De verzekeraar slaagt er niet in om het vermoeden te weerleggen Gebruik van de statistiek bewijst niet dat geen sprake is van direct onderscheid

11 Kritiek

12 Loth: neutrale maatmens: o.a. abstraheren van geslacht?.

13 Schadeberekening 6:97 BW: concrete schadeberekening 6:105 BW: toekomstige schade berekenen door een afweging van goede en kwade kansen Vergelijking tussen de feitelijke inkomenssituatie na het ongeval en de hypothetische situatie bij wegdenken van het ongeval Geen strenge eisen stellen aan de benadeelde Welke rol speelt het geslacht van de benadeelde?

14 Akkermans, LSA Historische gebeurtenissen hebben plaats gevonden of niet. Bewijs is mogelijk. De hypothetische situatie is niet met zekerheid te bepalen. Het gevolg is dat het bij die hypothetische situatie gaat om veronderstellingen met bepaalde mate van waarschijnlijkheid. Voorstel als de aansprakelijkheid eenmaal is gegeven: - bewijslast mbt. feitelijke bestaande situatie ib op eiser - rust de bewijslast (aannemelijk maken) mbt de vergelijkingshypothese ib. op degene die zich beroept op een afwijking van de gewone gang van zaken

15 Hof Arnhem-Leeuwarden 5/8/2014 ECLI:NL:GHARL:2014:6223 dat statistische gegevens over een breed samengestelde groep zoals ( ) de groep van alleenstaande moeders - niet doorslaggevend zijn bij het antwoord op de vraag naar ( ) de hypothetische situatie zonder ongeval. Het gaat om de begroting van de schade van eiseres. Voor de begroting van die schade dient haar specifieke situatie het uitgangspunt te vormen en niet de situatie van de grootste gemene deler van een breed samengestelde groep waarvan zij (ook, naast andere groepen) deel uitmaakt.

16 Hof Arnhem-Leeuwarden De statistische informatie waar aansprakelijke zich op beroept zijn bepaald niet eenduidig. 20% moeders werkt fulltime, moeders die alleenstaand zijn werken vaker fulltime dan moeders met partner. Eiseres heeft plausibel gedetailleerd aangegeven hoe zonder ongeval opvang autistische zoon geregeld zou zijn. Dat betekent niet dat zij gehele periode fulltime zou hebben gewerkt. Niet reëel gedurende alle kinder- en jeugdjaren. Wel reëel streven naar fulltime. Tot 12 jaar 60%, daarna fulltime.

17 Gelijke behandeling en statistiek Het gebruik van statistiek is als zodanig niet verboden Commissie Gelijke Behandeling 5 november 1996, oordeel Statistiek alleen geschikt als zij voldoen aan relevantie, kwaliteit en actualiteit en worden gerelateerd aan de individuele omstandigheden van het geval. Statistische gegevens mogen niet die betekenis hebben dat zij telkens als uitgangspunt worden gehanteerd, waarbij van een vrouwelijk slachtoffer wordt verlangd dat zij het bewijs levert van andere omstandigheden.

18 Gelijke behandeling en statistiek Commissie Gelijke Behandeling: Het gaat er dus om dat alle partijen bij de onderhandelingen zich bewust zijn van dergelijke stereotypen en vooroordelen over rolpatronen en toekomstverwachtingen, dat statistieken niet worden gebruikt zonder dat wordt bekeken of de daarin opgenomen gegevens wel van toepassing zijn op het individuele geval van de betrokkene en dat rekening wordt gehouden met recentere maatschappelijke ontwikkelingen.

19 Toegepast op de casus Statistiek kon de uitgangspunten van de verzekeraar niet dragen Oordeel van de verzekeraar komt daarmee uit de lucht vallen Standpunt is deels gebaseerd op algemene bekendheden De rechter ging volledig mee met de uitgangspunten Er was daarom sprake van direct onderscheid

20 Toegepast op de casus Uit cijfers van het CBS blijkt dat vrouwen niet stoppen met werken na het krijgen van kinderen:

21 Toegepast op de casus

22 Arbeidsparticipatie van Turkse vrouwen

23 En nu verder.. Statistiek is waardevol voor de invulling van de hypothetische situatie bij wegdenken van het ongeval Sprake kan zijn van indirect onderscheid, Indirect onderscheid is niet altijd een probleem, de vraag moet in een individuele schadezaak zijn of een individuelevrouw/man wordt benadeeld wanneer wordt aangenomen dat er onvoldoende aanknopingspunten zijn voor de aanname dat zij voldoende zou afwijken van het gemiddelde van de populatie waartoe zij behoort. Voorzichtigheid is geboden bij sekse-specifieke statistiek

24 En nu verder.. Ogenschijnlijk neutraal?

25 Echt mis die vent?