De werking van het gemeenschappelijk Europees kooprecht in het kader van de Rome I-verordening

Transcriptie

1

2

3 DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSONDERSTEUNENDE AFDELING C: RECHTEN VAN DE BURGER EN CONSTITUTIONELE ZAKEN JURIDISCHE ZAKEN De werking van het gemeenschappelijk Europees kooprecht in het kader van de Rome I-verordening SAMENVATTING Korte samenvatting Deze studie heeft tot doel de verhouding te verduidelijken tussen het gemeenschappelijk Europees kooprecht en de Rome I-verordening en te onderzoeken in hoeverre deze verhouding de grensoverschrijdende handel B2C bevordert wanneer de handelaar die in de gehele Europese Unie handel wil drijven, onderworpen is aan de dwingende bepalingen van het gemeenschappelijk Europees kooprecht en niet aan het dwingend recht van de 27 lidstaten van de Europese Unie. Vervolgens wordt nagegaan of de dwingende bepalingen van het gemeenschappelijk Europees kooprecht de consument een hoog beschermingsniveau bieden in vergelijking met het nationale consumentenrecht van de landen van de Europese Unie. PE NL

4 De werking van het gemeenschappelijk Europees kooprecht in het kader van de Rome I-verordening Deze studie is uitgevoerd in opdracht van de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement. AUTEUR Martine BEHAR-TOUCHAIS Docent aan de Universiteit Panthéon-Sorbonne- Parijs I (Ecole de Droit de la Sorbonne) Mededirectrice van het Instituut voor juridisch onderzoek van de Sorbonne (IRJS Institut TUNC) Directrice van het onderdeel Contract, consumptie, internethandel van het Europese netwerk van juridische deskundigen Trans Europe Experts (TEE) Voormalig lid van de Franse Raad voor de mededinging VERANTWOORDELIJKE ADMINISTRATEUR Danai PAPADOPOULOU Beleidsondersteunende Afdeling B: Rechten van de burger en constitutionele zaken Europees Parlement B-1047 Brussel adres: danai.papadopoulou@europarl.europa.eu TAALVERSIES Origineel: FR Vertaling in: BG/ES/CS/DA/DE/ET/EL/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV OVER DE REDACTEUR U kunt contact opnemen met de beleidsondersteunende afdeling of u aanmelden voor de maandelijkse nieuwsbrief door een te sturen aan: poldep-citizens@europarl.europa.eu Europees Parlement, manuscript voltooid in oktober 2012 Europese Unie, 2012 Dit document is op internet beschikbaar op: KENNISGEVING De standpunten in dit document vallen onder de uitsluitende verantwoordelijkheid van de auteur en vertegenwoordigen niet noodzakelijk het officiële standpunt van het Europees Parlement. Reproductie en vertaling voor niet-commerciële doeleinden is toegestaan, mits de bron wordt vermeld, de uitgever daarvan vooraf in kennis wordt gesteld en een exemplaar krijgt toegestuurd. 2

5 Beleidsondersteunende Afdeling: Rechten van de burger en constitutionele zaken SAMENVATTING Achtergrond Het Groenboek van de Europese Commissie over beleidsopties voor de ontwikkeling van een Europees contractenrecht voor consumenten en ondernemingen (COM (2010) 348/3) biedt een overzicht van zeven beleidsopties voor de vorming van een Europees overeenkomstenrecht. Deze opties variëren van een simpele publicatie van de resultaten van de deskundigengroep tot de vaststelling van een waar Europees burgerlijk wetboek. De Europese Commissie heeft een tussenpositie ingenomen en voorgesteld dat "bij verordening een facultatief instrument zou kunnen worden vastgesteld dat zou worden opgevat als een "secundaire regeling" in elke lidstaat, zodat partijen op die manier de keuze hebben tussen twee binnenlandse regelingen inzake contractenrecht". Tegen deze achtergrond heeft de Commissie op 11 oktober 2011 een voorstel gedaan voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende een gemeenschappelijk Europees kooprecht (COM (2011) 635 definitief). Onderzocht dient te worden hoe dit gemeenschappelijk Europees kooprecht zich verhoudt tot Verordening nr. 593/2008 van het Europees Parlement en de Raad van 17 juni 2008 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst (Rome I). In dit verband heeft de vraag alleen betrekking op de relatie B2C. Doelstellingen Om het gemeenschappelijk Europees kooprecht tot een succes te maken dient de verhouding met de Rome I-verordening duidelijk te zijn. Voorts moet het gemeenschappelijk Europees kooprecht een hoog beschermingsniveau van de consument bieden die de vergelijking met het nationale recht kan doorstaan, zonder dat noodzakelijkerwijze alle bepalingen met de grootste consumentenbescherming daarin zijn opgenomen. Allereerst moet worden onderzocht in hoeverre het gemeenschappelijk Europees kooprecht (DCEV) zich verhoudt tot de Rome I-verordening. Overwogen is om het gemeenschappelijk Europees kooprecht (DCEV) als 28e regeling te kwalificeren, een eenvormige regeling die toepasselijk is zonder collisieregels in te roepen, of als een secundaire regeling binnen het nationale recht. De gekozen kwalificatie van het DCEV als een secundaire regeling binnen het nationale recht is in dit opzicht doorslaggevend. De keuze voor het gemeenschappelijk Europees kooprecht betreft niet een keuze van het toepasselijke recht in de zin van het internationaal privaatrecht. De keuze vindt immers pas in tweede instantie plaats binnen het toepasselijke nationale recht, als een keuze tussen twee regelingen, de eerste regeling die van nationale oorsprong is en de tweede regeling (het DCEV). De door de doctrine op deze kwalificatie uitgeoefende kritiek is niet dwingend. Sommige schrijvers zijn van mening dat een Europese verordening geen nationaal recht kan creëren. Anderen vragen zich af welke verdere gevolgen de kwalificatie van het DCEV als nationaal recht kan hebben (interpretatie door de nationale rechter, aanpassing aan bestaande richtlijnen, omzetting van toekomstige richtlijnen in het gemeenschappelijk Europees kooprecht e.d.). Deze bespiegelingen leiden in ieder geval tot de conclusie dat het gemeenschappelijk Europees kooprecht een hybride karakter heeft dat weliswaar een secundaire regeling binnen het nationale recht is maar ontworpen op Europees niveau en "gedragen" door een verordening. De Europese oorsprong van het ontwerp rechtvaardigt bijvoorbeeld een uitleg door het Hof van Justitie. De kwalificatie als secundaire regeling van nationaal recht staat in ieder geval de normale werking van de verordening Rome I niet in de weg. De genoemde verordening heeft haar

6 De werking van het gemeenschappelijk Europees kooprecht in het kader van de Rome I-verordening betekenis niet verloren en maakt het mogelijk het toepasselijke recht vast te stellen. Zoals de Commissie heeft uiteengezet zal er alleen geen ruimte meer zijn voor de toepassing van dwingende bepalingen van de eerste regeling: "Wanneer partijen bij transacties tussen ondernemingen en consumenten het recht van een andere lidstaat dan die van de consument kiezen, kan een dergelijke keuze onder de in artikel 6, lid 1, van de verordening Rome I vermelde voorwaarden, de consument de bescherming van de dwingende bepalingen van het recht van zijn gewone verblijfplaats niet ontnemen (artikel 6, lid 2, van de verordening Rome I). De laatstgenoemde bepaling kan echter geen praktisch belang hebben wanneer de partijen binnen het toepasselijke nationale recht het gemeenschappelijk Europees kooprecht hebben gekozen. De reden is dat de bepalingen van het gemeenschappelijk Europees kooprecht van het land waarvan het recht werd gekozen, identiek zijn aan de bepalingen van het gemeenschappelijk Europees kooprecht van het land van de consument. Derhalve is het niveau van de dwingende bepalingen inzake consumentenbescherming in het land van de consument niet hoger en is de consument niet verstoken van de bescherming van het recht van zijn gewone verblijfplaats." (toelichting op blz. 7). Met andere woorden: omdat de keuzeregeling een secundaire nationale regeling betreft die een alternatief vormt voor de geldende interne regeling kan deze uit de aard der zaak niet door de dwingende bepalingen van de andere nationale regeling terzijde worden gesteld doordat zij deze geheel vervangt zodra de partijen daarvoor hebben gekozen. 1 De door de partijen gekozen regeling wordt de geldende nationale regeling. De diepgaande analyse van de verhouding tussen het gemeenschappelijk Europees kooprecht en de belangrijkste teksten van de verordening Rome I wijst uit dat er in dit verband geen echte problemen zijn als men akkoord gaat met de premissen van de redenering en de kwalificatie van de keuzeregeling als een secundaire regeling van nationaal recht. * In geval van een keuze voor de optionele regeling zal de consument echter geen bescherming meer ontlenen aan de dwingende bepalingen van de eerste nationale regeling van zijn gewone verblijfplaats maar aan de dwingende bepalingen van de tweede nationale regeling van zijn gewone verblijfplaats, oftewel het gemeenschappelijk Europees kooprecht. Het is dan ook van belang om het beschermingsniveau van het gemeenschappelijk Europees kooprecht te vergelijken met de nationale regelingen van de EUlidstaten. Deze vergelijking toont met name aan dat de keuze van het gemeenschappelijk Europees kooprecht voor de consument geen nadelige gevolgen heeft omdat hij verzekerd blijft van een hoog beschermingsniveau. Hoewel er sprake is van verschillen zijn deze toch vooral gering, met uitzondering wellicht van het eenzijdig inroepen van de nietigheid waartegen geen beroep openstaat bij de rechter. De geringe verschillen kunnen, al naar gelang het land, aanleiding geven tot een voorlichtingscampagne van de consumenten over de verschillen tussen de eerste en tweede regeling. 1 Zie ons achtergronddocument "Relation d un instrument optionnel avec les lois nationales" uit

7

8