Rijksuniversiteit Groningen PARLEMENT EN EUROPESE INTEGRATIE

Transcriptie

1 Rijksuniversiteit Groningen PARLEMENT EN EUROPESE INTEGRATIE PROEFSCHRIFT ter verkrijging van het doctoraat in de Rechtsgeleerdheid aan de Rijksuniversiteit Groningen op gezag van de Rector Magnificus, dr. D.F.J. Bosscher, in het openbaar te verdedigen op donderdag 30 november 2000 om uur door NICOLE YVETTE DEL GROSSO geboren op 12 augustus 1968 te Amsterdam Kluwer - Deventer

2 Inhoudsopgave Woord vooraf Hoofdstuk 1 Inleiding 1 1. Achtergrond 1 2. Probleemstelling 2 3. Opzet 4 Hoofdstuk 2 Europese integratie in het kort 7 1. Inleiding 7 2. Beknopte geschiedenis van de Europese integratie 8 3. Instellingen van de Europese Unie Inleiding Europese Raad De Raad van Ministers Europese Commissie Europees Parlement HofvanJustitie Europese Rekenkamer Besluiten en besluitvorming Inleiding Communautair attributiebeginsel Besluiten Besluitvorming Nationale procédures Inleiding Nationale standpunten en instructies Ambtelijke fase Politieke fase De A-punten op de agenda van de Raad van Ministers Conclusies 44 Hoofdstuk 3 Parlementaire bevoegdheden Inleiding Het Nederlands parlement als actor in de Europese integratie Positie parlement in nationale verhoudingen Mogelijkheden tôt het opdragen van bevoegdheden Europese integratie als apart beleidsterrein 53

3 X INHOUDSOPGAVE 3. Bevoegdheden bij totstandkoming van Europese verdragen Nationale bevoegdheden Europese bepalingen inzake bevoegdheden nationale parlementen Bevoegdheden bij de totstandkoming van besluiten Inleiding Ministeriële verantwoordelijkheid Europese dimensie van de controlerende taak Instemmingsprocedure Inleiding Schengen en de instemmingsprocedure De JBZ en de instemmingsprocedure Behoud instemmingsrecht na goedkeuring Verdrag van Amsterdam Staatsrechtelijke grondslag van het instemmingsrecht Bevoegdheden bij de implementatie van Europees recht Conclusies 70 Hoofdstuk 4 Europese dimensie in de organisatie van de Tweede Kamer Inleiding Historié Taken en bevoegdheden Werkwijze algemene commissie Europese Zaken Samenstelling van de commissies Europese dimensie in de organisatie van de fracties Commissies Europese Aangelegenheden in andere Iidstaten Conclusies 100 Hoofdstuk 5 De Tweede Kamer en de verdragen Inleiding Indeling van de verdragen Stilzwijgende goedkeuring Oprichtings-en wijzigingsverdragen Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal Europees Economische Gemeenschap Europese Akte Het Verdrag van Maastricht Het Verdrag van Amsterdam Kaderbesluiten Eigen Middelenbesluiten Toetredingsverdragen Inleiding Denemarken, Groot Brittannië en Ierland 132

4 INHOUDSOPGAVE xi 5.3 Griekenland Spanje en Portugal Finland, Oostenrijk en Zweden Externe verdragen Inleiding Bevoegdheid nationale parlement Associatie-akkoorden Werkwijze der Kamer Conclusies 139 Hoofdstuk 6 Parlementaire procédures tôt Inleiding Période Inleiding Parlementaire betrokkenheid bij het buitenlands beleid Parlementaire wensen ten aanzien van het buitenlands beleid Parlementaire werkwijze Conclusie Inleiding Parlementaire werkwijze Inleiding Parlementaire werkwijzen Conclusies '61 Hoofdstuk 7 De Tweede Kamer en de Europese besluitvorming Inleiding Europese Raad Inleiding Werkwijze van de Tweede Kamer Raad van Ministers Inleiding Fichesprocedure Procédures naar aanleiding van een agenda van een Raadsvergadering Procédures naar aanleiding van het verslag van de Raadsvergadering Plenaire debatten Werkwijze Kamer inzake de instemmingsprocedure Informatievoorziening Procédure naar aanleiding van de toezending van een agenda met daarop de ontwerp-besluiten 193

5 xii INHOUDSOPGAVE 4.3 Procédure naar aanleiding van toegezonden verslagen De Staat van de Europese Unie Conclusies 197 Hoofdstuk 8 De Tweede Kamer en de implementatie van Europese regelgeving Inleiding Implementatie: communautaire bron en nationale maatregelen Nationale regelgeving ter implementatie Europese regelgeving Inleiding Implementatie bij wet Implementatie bij algemene maatregel van bestuur of ministeriële regeling Implementatie bij algemene maatregel van bestuur in afwijking van hetgeen wettelijk is bepaald Buitenwerkingstelling en indeplaatstelling Maatregelen ter versnelling van de implementatie Initiatiefrecht van de Tweede Kamer Contrôle op implementatie door de Tweede Kamer Inleiding Contrôle op totstandkoming van regelgeving; historié Controleprocedure; werkwijze Tweede Kamer Contrôle op uitvoering en handhaving Europese regelgeving Conclusies 231 Hoofdstuk 9 Eerste Kamer en Europese integratie Inleiding Positie Eerste Kamer in staatsrechtelijk bestel Organisatie van de Eerste Kamer Eerste Kamer en de behandeling van de verdragen Inleiding Bevoegdheden en algemene werkwijze Eerste Kamer Oprichtings- en wijzigingsverdragen Overige verdragen Zeggenschap inzake totstandkoming van besluiten Inleiding Procédures inzake totstandkoming van besluiten JBZ-Raad Zeggenschap inzake de implementatie van besluiten Conclusies 253

6 INHOUDSOPGAVE xiii Hoofdstuk 10 Slot Inleiding Kernpunten inzake de parlementaire zeggenschap Conclusies inzake de zeggenschap van het parlement Hoe nu verder? 265 Samenvatting 271 Zusammenfassung 277 Lijst van geraadpleegde literatuur 283 Zakenregister 291 Bijlage 295