Doorzenden rapportage discriminatieklachten

Transcriptie

1 Collegevoorstel Openbaar Onderwerp Doorzenden rapportage discriminatieklachten Programma / Programmanummer Veiligheid / 1012 BW-nummer Portefeuillehouder H.M.F. Bruls Samenvatting Op grond van de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen moet ons college vóór 1 april a.s. verslag uitbrengen over de in 2013 geregistreerde discriminatieklachten bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Directie/afdeling, ambtenaar, telefoonnr. VH00, Ellen Jansen, 9317 Datum ambtelijk voorstel 10 maart 2014 Registratienummer Ter besluitvorming door het college 1. De brief aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de rapportage discriminatieklachten vast te stellen. Paraaf akkoord Datum Steller Ellen Jansen Alleen ter besluitvorming door het College Besluit B&W d.d. 18 maart 2014 nummer: 3.8 Conform advies Aanhouden Anders, nl. Bestuursagenda Paraaf akkoord Datum Gemeentesecretaris Portefeuillehouder Collegevoorstel.docx

2 Veiligheid Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie B&I/Afdeling Interactie, Cluster Antidiscriminatie Postbus EA Den Haag Korte Nieuwstraat PP Telefoon Telefax (024) gemeente@nijmegen.nl Postbus HG Datum Ons kenmerk VH00/ Contactpersoon Ellen Jansen Onderwerp Verslag gemeentelijke rapportage Discriminatie 2013 Datum uw brief Doorkiesnummer (024) Geachte heer/mevrouw, Op grond van het bepaalde in artikel 3 van de Wet gemeenschappelijke antidiscriminatievoorzieningen sturen wij u de klachtenregistratie De klachtenregistratie is voor de gemeente opgesteld door Ieder1Gelijk-Bureau Gelijke Behandeling Gelderland-Zuid, en wel conform artikel 13 van het Besluit gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen. We vertrouwen erop hiermee voldaan te hebben aan onze wettelijke verplichting. Hoogachtend, College van Burgemeester en Wethouders van, De Burgemeester, De Gemeentesecretaris, drs. H.M.F. Bruls drs. B. van der Ploeg Bijlage: klachtenregistratie Aanbiedingsbrief Klachtenregistratie 2014.docx

3 Aan : College van Burgemeester en Wethouders Gemeente t.a.v. mevrouw Ellen Jansen Kenmerk Ieder1Gelijkgp Datum 25 februari 2014 Betreft Jaarlijkse Rapportage van geregistreerde discriminatieklachten Conform eisen Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen (WGA) Geachte leden van het College van Burgemeester en Wethouders, Ieder1Gelijk is volgens afspraken gemaakt in het Veiligheidscollege de antidiscriminatievoorziening voor de 18 gemeenten in de regio Gelderland-Zuid, Ieder1Gelijk rapporteert jaarlijks over discriminatiegegevens van het afgelopen jaar. Via het Registratieformulier zoals dat is vastgesteld volgens de Regeling BZK van 10 november 2010 presenteren wij u het aantal in 2013 gemelde klachten in uw gemeente en in de regio Gelderland Zuid. Wij volstaan niet met het op een rij zetten van de meldingen, maar proberen ze ook in de actuele en maatschappelijke context te plaatsen. Dit rapport is bedoeld voor bestuurders en beleidsmakers. Het biedt u inzicht in discriminatie in uw gemeente en in uw regio, en mogelijk aanknopingspunten voor beleid. Heeft u vragen of opmerkingen over het rapport, neemt u dan contact met ons op. Op dit moment wordt in opdracht van het Ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid gewerkt aan verbetering van de regionale rapportage van discriminatiegegevens. Doel is dat rapportages beter aansluiten bij de vraag van lokale bestuurders, en dat de verschillende regionale rapportages die jaarlijks in Nederland verschijnen, eenduidiger en beter met elkaar te vergelijken zijn. Wij wijzen u er nadrukkelijk op dat u zélf als gemeente verantwoordelijk bent voor toezending van de registratiegegevens 2013 vóór 1 april 2014 aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. adres: antidiscriminatie@minbzk.nl. Voor eventuele vragen kunt u zich ook richten tot dit adres of bellen naar de beleidsmedewerker van het ministerie: Suzanne Koelman: Met vriendelijke groet, Gina Plaggenborg, directeur Ieder1Gelijk 1

4 2 ieder1gelijk rapportage 2013

5 Rapportage 2013 Discriminatieklachten Regio Gelderland Zuid en gemeente: Inleiding In Nederland zijn er diverse officiële instanties die de taak hebben om meldingen, klachten en incidenten over discriminatie te registreren, zoals de politie, het Openbaar Ministerie (OM), het College voor de Rechten van de Mens, antidiscriminatievoorzieningen (ADV's) en Meldpunt Internet Discriminatie (MiND). Daarnaast zijn er belangenorganisaties die discriminatieklachten registreren, (bijv. COC, Transgender Netwerk Nederland), organisaties die zich op een specifiek terrein richten (Meldpunt Discriminatie Internet (MDI)) en klachtinstanties zoals de Nationale Ombudsman of klachtcommissies van instellingen. Analyse van de verkregen gegevens Om een zo volledig mogelijk beeld te geven van discriminatie en ongelijke behandeling in deze regio zijn naast de meldingen die rechtstreeks bij Ieder1Gelijk binnenkomen, ook 26 discriminatiemeldingen en aangiften van de politie opgenomen die voorkomen op het zaaksoverzicht van de politie Gelderland Zuid dat ingebracht wordt op de periodieke Regionale Discriminatieoverleggen (RDO) van OM, politie en Ieder1Gelijk. Hetzelfde geldt voor 8 zaken die buiten Ieder1Gelijk om gemeld zijn bij het College van de Rechten van de Mens (voorheen Commissie Gelijke Behandeling) en die betrekking hebben op de regio Gelderland Zuid. Ter illustratie zijn in de gemeentelijke rapportages tevens casusbeschrijvingen toegevoegd. Antidiscriminatievoorziening (ADV) Mensen die discriminatie hebben ervaren of waargenomen kunnen hiervan melding maken of een klacht indienen bij een ADV. Sinds de introductie van de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen (WGA) in 2009 dient elke gemeente zijn burgers toegang te bieden tot een ADV en de ontvangen meldingen jaarlijks te rapporteren aan het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Meldingen en klachten die zijn geregistreerd bij ADV's kunnen allerlei discriminatiegronden betreffen: gronden die wettelijk zijn vastgelegd in het strafrecht of gelijkebehandelingswetgeving (bijvoorbeeld ras of seksuele gerichtheid), maar ook gronden die niet in de wet zijn opgenomen 3 ieder1gelijk rapportage 2013

6 (zoals uiterlijk). Meldingen kunnen tegen een persoon gericht zijn (de melder of iemand anders), maar ook over een gebeurtenis gaan die niet tegen specifieke individuen is gericht, zoals een artikel in de media of regelingen die voor een specifieke groep nadelig uitpakken. Ieder1Gelijk registreert alle meldingen en klachten in een centraal registratiesysteem (LBA-net), tenzij onvoldoende gegevens beschikbaar zijn of de melding geen betrekking heeft op (ervaren) discriminatie. Discriminatie die de melder ervaart, is het uitgangpunt bij de registratie van klachten; zowel situaties waarbij in juridische zin sprake is van discriminatie, als situaties die ervaren worden als discriminatie. Meldingen worden zowel door slachtoffers zelf gedaan als door derden: belangenbehartigers, hulpverleners, getuigen en medeburgers. Ieder1Gelijk registreert als ogen en oren van de lokale samenleving zelf ook voorvallen en signalen: in een overleg met lokale welzijnsorganisaties, bij een voorlichting op een school, in een gesprek na afloop van een bijeenkomst etc. Ook kunnen meldingen voortkomen uit eigen onderzoek door Ieder1Gelijk, zoals het screenen van vacatureteksten op mogelijke discriminatie op grond van leeftijd of geslacht. Indien een advertentie discriminerende eisen bevat, wordt dit als een klacht geregistreerd. Ieder1Gelijk registreert meldingen en klachten van inwoners in de regio Gelderland Zuid, ook als de situatie waarop de melding betrekking heeft, buiten die regio plaatsvond. Politie In het strafrecht komt discriminatie op twee manieren voor: Specifieke discriminatieartikelen, waarin discriminatoire uitlatingen (137c t/m e Sr) en discriminerende uitsluiting strafbaar zijn gesteld (137g en 429quater Sr). En discriminatoire aspecten bij commune ('gewone') delicten (zoals mishandeling, brandstichting of bedreiging). Slachtoffers en getuigen kunnen hiervan aangifte doen bij de politie. Ook kunnen politieagenten zelf proces-verbaal opmaken, wanneer zij getuige of zelf slachtoffer van discriminatie zijn. Alle meldingen en aangiften die de politie ontvangt die mogelijk discriminatie betreffen volgens het strafrecht, worden in principe geregistreerd. De Aanwijzing Discriminatie van het Openbaar Ministerie verplicht de politie bovendien om alert te zijn op eventuele discriminatoire aspecten bij commune delicten en ook deze te registreren. Politieagenten registreren meldingen en aangiften van discriminatie in het bedrijfsprocessensysteem BVH. Een zoekopdracht met een lijst zoektermen opgesteld door het Nationaal Expertise Centrum Diversiteit (LECD) van de politie levert een overzicht aangiften en meldingen met een mogelijk discriminatoir karakter. Deze zaaksoverzichten worden gebruikt voor het landelijke criminaliteitsbeeld discriminatie (de POLDIS-rapportage). In Gelderland Zuid zijn in 2013 alleen meldingen en aangiften met de directe meldcode discriminatie geregistreerd voor de POLDIS. Er is geen gebruik gemaakt van de zoekopdracht voor het maken van een overzicht commune delicten met een discriminatoir aspect. Dit verklaart het lage aantal meldingen van de politie (23) 4 ieder1gelijk rapportage 2013

7 College Rechten van de Mens Mensen die discriminatie hebben ervaren kunnen het College voor de Rechten van de Mens (voorheen de Commissie Gelijke Behandeling) verzoeken om een oordeel uit te spreken over de kwestie. Het College is bevoegd om situaties te toetsen specifiek aan de gelijkebehandelingswetgeving. Het College start dan een onderzoek, waarna een zitting volgt en de indiener het oordeel van het College ontvangt, of al dan niet sprake was van discriminatie. Alle verzoeken die het College ontvangt worden geregistreerd. In het overzichten van de instroom van verzoeken uit 2013 betrof het 8 verzoeken uit de regio Gelderland Zuid. Analyse van de aantallen meldingen in Gelderland Zuid Het aantal meldingen in de regio Gelderland Zuid is in 2013 met ongeveer 4% gestegen: 304 in 2013 tegenover 294 in Begin 2013 heeft zich minimaal gedurende een maand een storing voorgedaan in de doorschakeling van meldingen via de landelijke meldingsite naar Ieder1Gelijk. In hoeverre dat heeft geleid tot gemiste meldingen is helaas niet meer na te gaan. Ieder1Gelijk heeft ook gemerkt dat mensen minder geneigd waren een klacht in te dienen en sneller een klachtprocedure wilden afronden. Dit zou te maken kunnen hebben met het ervaren van een minder tolerante samenleving (geen zeurpiet willen zijn; melden verandert toch niets), en met meer druk op de arbeidsmarkt door de crisis (baan willen behouden/verkrijgen). Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid komen uit of gaan over. In heeft Ieder1Gelijk in 2013 activiteiten uitgevoerd in het kader van bewustwording en is daarom in beter gepositioneerd in het maatschappelijk veld dan in de rest van de regio Gelderland Zuid. Het aantal meldingen in de overige gemeenten in Gelderland Zuid is niet wezenlijk gewijzigd. 5 ieder1gelijk rapportage 2013

8 Een toename of afname van het aantal meldingen duidt niet automatisch op een stijging of daling van het aantal discriminatie-uitingen. Positionering van en bekendheid over Ieder1Gelijk bij een breed maatschappelijk netwerk is een belangrijke voorwaarde om mensen te bewegen te melden en negatieve discriminatie-ervaringen om te (helpen) zetten in positieve acties. Omdat er nog steeds sprake is van onderregistratie heeft het maatschappelijk veld ook een belangrijke rol in het signaleren van discriminatie-incidenten. Er is een samenhang tussen melden van incidenten en bewustwording: alleen een combinatie van re-actieve en pro-actieve aanpak heeft rendement. De re-actieve aanpak verloopt via registratie en klachtbehandeling, de proactieve aanpak is gericht op terugdringen van discriminatie door bewustwording. Veel meldingen betekent daarom eerder dat burgers en organisaties zich bewust zijn van het nut van melden en dat ze bekend zijn met de mogelijkheid om te melden, dan dat er meer discriminatie plaatsvindt. Een gemeente heeft er belang bij te weten of en op welke terreinen discriminatieincidenten spelen. Dus hoe meer meldingen, hoe beter een gemeente zicht krijgt op wat er speelt in haar samenleving. Dat er nog steeds sprake is van onderregistratie blijkt uit het in januari 2014 verschenen Rapport Ervaren Discriminatie van het Sociaal Cultureel Planbureau : Ongeveer een kwart van de inwoners van Nederland heeft discriminatie ervaren in de afgelopen twaalf maanden. Wanneer we hierbij degenen optellen die er niet zeker van zijn dat het voorval dat zij meemaakten discriminatie was, gaat het om één op de drie inwoners. Discriminatie-ervaringen (of vermoedens daarvan) worden relatief vaak gerelateerd aan leeftijd (ongeveer 10%) en aan etnische herkomst (ongeveer 8%). Op de derde plaats staat sekse, gevolgd door huidskleur en geloof. Discriminatie wordt relatief vaak ervaren bij het zoeken naar werk en in de openbare ruimte. SCP 6 ieder1gelijk rapportage 2013

9 Analyse van de inhoud van de meldingen Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid gaan weer over de grond ras, maar het aantal daalt wel iets. Het aantal meldingen over de grond handicap/chronische ziekte stijgt fors. Ook de meldingen over Leeftijd blijven toenemen. Het aantal meldingen over Seksuele gerichtheid is gehalveerd. Het maatschappelijk terrein waarop heel veel incidenten betrekking hebben, is de Arbeidsmarkt. Ook zijn er veel meldingen op het terrein Commerciële Dienstverlening, vooral door meldingen van ongelijke behandeling bij verhuurbedrijven op de grond Nationaliteit. Opvallend is de groei bij Onderwijs: in bijna de helft van de gevallen over de grond Ras. Verder een stijgende lijn bij Buurt/wijk, ook op de grond Ras. Bij de terreinen Horeca, Sport&recreatie, Openbare ruimte en Publieke en politieke opinie is er een daling in het aantal meldingen. 7 ieder1gelijk rapportage 2013

10 Analyse van wijze van discriminatie Bij de meeste meldingen was er sprake van omstreden behandeling, bij ongeveer een vierde ging het om vijandige bejegening (bijvoorbeeld uitschelden). Met name bij de meldingen en aangiften die via de politie werden gedaan, was er sprake van vernieling, bedreiging, mishandeling of andere gewelddadige uitingen Analyse van wijze van afhandelen van meldingen Voor het melden van discriminatie is moed nodig; voor het in behandeling laten nemen van een discriminatieklacht is durf (en een lange adem) nodig. Bij de keuze van de wijze van klachtbehandeling spelen drie zaken een rol: de aard van de klacht, de wens en verwachting van de melder en de juridische mogelijkheden. Soms wil een melder enkel het verhaal kwijt ( luisterend oor functie). Vaak geeft Ieder1Gelijk advies op maat hoe de melder het probleem zelf op kan lossen, speelt een bemiddelende rol, verwijst of geeft indien gewenst een (juridische) inschatting van het incident. Zo nodig ondersteunt Ieder1Gelijk bij het doen van aangifte en (het in gang zetten van) procedures. In de praktijk blijkt vaak dat melders gedurende het traject om diverse redenen afzien van het zetten van verdere stappen: soms uit angst voor represailles, of om het incident zo snel mogelijk te vergeten, vaak door een gebrek aan motivatie om een (langdurige) procedure te voeren of door de gedachte dat verdere stappen ondernemen toch geen zin heeft. Zonder toestemming van de melder onderneemt Ieder1Gelijk geen verdere acties. Een klacht kan ook voorgelegd worden bij het College van de Rechten van de Mens. Juristen van het College kijken of het verzoek in aanmerking komt voor een oordeel door het College. Indien dit het geval is, volgt een oordeel van het College, waarbij de zaak wordt getoetst aan de gelijkebehandelingswetgeving. In 2013 heeft Ieder1Gelijk zelf vijf zaken ter beoordeling voorgelegd aan het College. In alle vijf de zaken heeft het college geoordeeld dat de wederpartij heeft gehandeld in strijd met de AWGB of daaraan gerelateerde wetten. 8 ieder1gelijk rapportage 2013

11 Landelijke ontwikkelingen en onderzoeken SCP Rapport Ervaren Discriminatie in Nederland Ieder1Gelijk heeft in 2012 samen met de drie andere ADV s in de politie-eenheid Oost een belevingsonderzoek uit laten voeren naar ervaren discriminatie. Onder andere naar aanleiding hiervan heeft het Ministerie van SoZaWe het Sociaal Cultureel Planbureau in 2013 opdracht gegeven in beeld te brengen in welke mate inwoners van Nederland discriminatie ervaren, op welke gronden, en op welke terreinen. Ook is aandacht besteed aan de discriminatie-ervaringen van specifieke groepen zoals migrantengroepen, mensen met een beperking en seksuele minderheden. Verder zijn de gevolgen van ervaren discriminatie onderzocht wat betreft emoties en gedrag. SCP onderzoek: een kwart van de inwoners van Nederland ervaart discriminatie Het SCP constateert dat een op de vier Nederlanders in het afgelopen jaar discriminatie heeft ervaren. Het gaat daarbij vooral om discriminatie op grond van leeftijd, etnische herkomst, sekse en huidskleur. In totaal hebben mensen een vragenlijst ingevuld over hun eigen ervaringen ten aanzien van discriminatie. 4 miljoen Nederlanders ervaren discriminatie De SCP constatering dat ruim 4 miljoen burgers discriminatie ervaren, geeft aan dat discriminatie een breed ervaren fenomeen is. Tegelijkertijd laat het SCP onderzoek zien dat verschillende groepen uiteenlopende vormen van discriminatie ervaren. Zo ervaren 45-plussers vooral discriminatie op grond van leeftijd bij het zoeken naar werk. Lesbische vrouwen en homoseksuele mannen ervaren discriminatie vooral in hun vrije tijd, bijvoorbeeld in de openbare ruimte of bij het uitgaan. Allochtone Nederlanders maken discriminerende voorvallen op alle terreinen mee. Zij hebben last van discriminatie bij het zoeken naar een baan of stage, in het onderwijs, bij contacten met de politie, op straat of in de woonomgeving. Mannen en vrouwen ervaren dezelfde mate aan discriminatie, maar wel op andere gronden. Zo voelen vrouwen zich vaker gediscrimineerd op grond van hun geslacht dan mannen, maar ervaren mannen meer discriminatie op grond van hun etnische herkomst. Ook mensen met een beperking ervaren discriminatie, vooral op de arbeidsmarkt en in de openbare ruimte. Reacties op discriminatie De discriminatie-ervaringen hebben gevolgen voor hoe mensen zich gedragen en hoe zij zich voelen. Zo mijden mensen die zich gediscrimineerd voelen, bepaalde wijken of personen. Mensen die discriminatie op het werk ervaren gaan met minder plezier naar hun werk en willen zich extra bewijzen. Sommige mensen stoppen met werken, zoeken een andere baan of nemen genoegen met een lager salaris of een baan onder hun niveau. Studenten die discriminatie meemaken melden 9 ieder1gelijk rapportage 2013

12 motivatieverlies en beleven minder plezier aan hun studie. Al deze aspecten geven aan hoe ingrijpend discriminatie-ervaringen kunnen zijn in het leven van mensen en welke gevolgen ze kunnen hebben voor de samenleving als geheel. Herkenbaar Deze resultaten zijn ernstig, maar herkenbaar voor Ieder1Gelijk en andere antidiscriminatie organisaties. Zie voor het volledige rapport: Ervaren discriminatie in Nederland, pdf, 2MB Rapport Voorbeeldaanpak discriminatie in de woonomgeving Met betrekking tot discriminatie in de woonomgeving heeft het Landelijk Platform Woonoverlast van het kabinet de opdracht gekregen de aanpak van het platform te verbreden met dit onderwerp. De inzet is om de aanpak van discriminatie in de woonomgeving te verbeteren door samenwerking tussen de verantwoordelijke partners te stimuleren. Discriminatie kan oorzaak of gevolg zijn bij klachten en conflicten rond woonoverlast. Uit cijfers van ADV s blijkt dat in 10 % van alle gevallen waarin bijstand wordt gevraagd, discriminatie in buurt of leefomgeving speelt (in Gelderland Zuid 8%). Deze voorbeeldaanpak doet handreikingen om gevoelens en gevallen van discriminatie in de woonomgeving te beteugelen. De aanpak specificeert de rol van een aantal cruciale ketenpartners en geeft tips en trucs om effectief op te treden en niet te verzanden in handelingsverlegenheid. Ieder1Gelijk heeft het rapport onder de aandacht gebracht van de Colleges van B&W in de regio Gelderland Zuid. Voortgangsbrief Discriminatie 2013 Jaarlijks presenteren de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en de staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de jaarlijkse discriminatiebrief. In deze brief rapporteert het kabinet vanuit zijn verantwoordelijkheid voor het antidiscriminatiebeleid over de uitvoering van het actieprogramma discriminatie en aanvullende maatregelen waarbij ook het cijferbeeld discriminatie aan de hand van gegevens van de politie, het OM, en de gemeentelijke ADV s wordt gepresenteerd. De voortgangsbrief uitgelicht: Vervolg op evaluatie Wet Gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen (WGA) Uit de evaluatie van de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen blijkt dat vrijwel alle gemeenten in Nederland invulling geven aan de twee wettelijke taken registratie en bijstand bij discriminatie-incidenten en dat gemeenten tevreden zijn over de samenwerking met en 10 ieder1gelijk rapportage 2013

13 deskundigheid van de antidiscriminatievoorziening die de taken uitvoert. Een aandachtspunt was dat de wet nauwelijks heeft bijgedragen aan het tegengaan van onderregistratie van discriminatie én dat gemeenten nauwelijks zelf of in regionaal verband een discriminatiebeleid voeren. In 2013 heeft nader overleg plaatsgevonden tussen het ministerie en gemeenten en veldpartijen over maatregelen ter versterking van de lokale en strafrechtelijke aanpak van discriminatie. Ieder1Gelijk heeft namens de ADV s deelgenomen aan dit overleg. De belangrijkste conclusies uit deze bijeenkomst waren: Onderregistratie kan tegengegaan worden door a) bewustwording te vergroten bij de slachtoffers/burgers, b) derden-belanghebbenden, zoals al dan niet professioneel betrokken instanties als maatschap-pelijk werk, woningcorporaties, en andere hulpverleners (o.a. scholen) te mobiliseren om discriminatie te herkennen en te melden bij een ADV, c) een landelijke campagne te houden, d) plaatselijke (ervarings)onderzoeken naar discriminatiebeleving van burgers te doen. Door bezuinigingen en decentralisatie is er gemeentelijk weinig aandacht voor discriminatie en het budget voor aanvullende preventie activiteiten staat onder druk. Het politiek draagvlak kan vergroot worden door het antidiscriminatiebeleid te koppelen aan ander lopend beleid zoals het integratie- of veiligheidsbeleid. Gemeenten vinden dat de jaarlijkse rapportages niet bijdragen aan het verschaffen van inzicht in de problematiek in de eigen gemeente omdat kwantitatieve informatie niets zegt over de aard van discriminatie. Uit de rapportage zou tevens kwalitatieve informatie verkregen moeten worden. Omdat er geen kwaliteitscriteria worden gesteld aan antidiscriminatievoorzieningen en gemeenten te maken hebben met bezuinigingen, bestaat het risico dat gemeenten ofwel de ADV s onvoldoende faciliteren om de gewenste kwaliteit te leveren, dan wel de uitvoering van de wettelijke taken neerleggen bij organisaties die over onvoldoende expertise beschikken op het gebied van discriminatie en ongelijke behandeling. Het kabinet treft naar aanleiding van het voorgaande enkele maatregelen. Onder andere: Een landelijke campagne opzetten in 2014 om bewustwording van burgers te vergroten. De wens van gemeenten en veldpartijen om de campagne te richten op het mobiliseren van medemensen en maatschappelijk middenveld om klachten namens slachtoffers in te dienen, wordt meegenomen. Het instellen en coördineren door het ministerie van BZK van een werkgroep die zorg draagt voor opstellen van kwaliteitscriteria voor de ADV s. Laten ontwikkelen in opdracht van ministerie van SoZaWe van een meer kwalitatieve rapportage die aansluit bij de informatiebehoefte van de gemeenten. Het eerste volledige regionale jaarrapport zal begin 2015 kunnen verschijnen over discriminatiegegevens van ieder1gelijk rapportage 2013

14 Bij de totstandkoming van de Wga is ervoor gekozen om preventie en voorlichting niet afzonderlijk in de wet op te nemen. Het kabinet kiest ervoor om de verantwoordelijkheden daar te laten waar ze horen: namelijk bij de gemeenten. Het gaat hier immers om reeds bestaande gemeentelijke verantwoordelijkheden, waarvoor gemeenten zelf financiële middelen ter beschikking kunnen stellen. Discriminatie op de arbeidsmarkt De staatssecretaris van SoZaWe heeft begin 2013 een adviesaanvraag aan de Sociaal Economische Raad (SER) verzonden, waarin wordt gevraagd welke acties kunnen bijdragen aan het voorkomen en bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt. Immers, uit de cijfers van de ADV s blijkt dat de meeste meldingen over discriminatie over de arbeidsmarkt gaan:(landelijk 26% in 2012) opm.: Ieder1Gelijk zelfs 40% in Ieder1Gelijk heeft zich in 2013 ook specifiek gericht op de arbeidsmarkt De verantwoordelijkheid voor het voorkómen en bestrijden van discriminatie op de arbeidsmarkt ligt primair bij werkgevers en werknemers. Discriminatie in de woonomgeving Uit de cijfers van de politie en de ADV s blijkt dat er veel meldingen zijn over discriminatie in de horeca en binnen de woonomgeving. Om de lokale aanpak van discriminatie in de woonomgeving te ondersteunen, heeft het Landelijk Platform Woonoverlast in opdracht van SoZaWe het bestaande platform verbreed met het discriminatoir wegpesten van bewoners. Het platform ondersteunt lokale partijen bij de inzet van het bestaande instrumentarium en adviseert gemeenten over de beschikbare mogelijkheden om discriminatoir wegpesten aan te pakken. Deze voorbeeldaanpak is opgesteld in overleg met o.a. vertegenwoordigers van de ADV s. Discriminatiegronden Uit de cijfers van de politie, het OM en de ADV s blijkt dat de meeste meldingen gaan over discriminatie op grond van ras. Aanpak van antisemitisme, discriminatie van moslims en lesbiennes, homo's, biseksuelen en transgenders (lhbt s) hebben grote aandacht van het kabinet. 12 ieder1gelijk rapportage 2013

15 Tot slot: Klachten en meldingen geven informatie over situaties die mensen als discriminerend ervaren. Ze bieden echter geen inzicht in hoe vaak dergelijke situaties in de samenleving voorkomen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat ongeveer driekwart van alle discriminatie-ervaringen nergens wordt gemeld. De gemelde discriminatie-ervaringen vormen dus het spreekwoordelijke topje van de ijsberg, waaronder een veelvoud aan niet-gemelde ervaringen ligt verscholen. Klachtgegevens zijn een weergave van meldgedrag: stijgingen of dalingen in het aantal klachten zijn niet altijd een indicatie over het meer of minder voorkomen van discriminatie-ervaringen, maar kunnen mogelijk (ook) verklaard worden door veranderingen in meldgedrag. Zo kan een campagne die mensen aanspoort om discriminatie te melden leiden tot een (tijdelijke) stijging van het aantal meldingen. Bij klachtgegevens speelt ook dat discriminatie-ervaringen subjectief van aard zijn: waar de ene persoon een situatie als discriminerend ervaart, kan een ander een vergelijkbare situatie anders interpreteren. De subjectieve ervaring kan ook afwijken van de objectieve of juridische werkelijkheid; iemand kan discriminatie ervaren en melden, terwijl dat objectief gezien onterecht is. Andersom kan discriminatie plaatsvinden, terwijl betrokkenen dat niet zo ervaren. In het laatste geval worden situaties nergens gemeld en blijven die daardoor buiten beeld. Om inzicht te krijgen in de omvang van situaties die als discriminatie zijn ervaren is aanvullend onderzoek nodig, zoals surveys naar discriminatie-ervaringen. Het in januari 2014 verschenen SCP rapport Ervaren Discriminatie in Nederland biedt hiervoor een actueel beeld. Uit dit rapport blijkt dat een op de vier Nederlanders het afgelopen jaar een discriminatie heeft ervaren: ruim vier miljoen Nederlanders! Ieder1Gelijk onderschrijft daarom wat het Kabinet in de Voortgangsbrief Discriminatie 2013 stelt: Het bestrijden en voorkomen van discriminatie vraagt om blijvende aandacht en actief optreden van burgers, bedrijven en instellingen, sociale partners en overheid. De overheid draagt in deze de verantwoordelijkheid dat burgers mogelijkheden hebben en deze ook kunnen benutten om klachten in te dienen, dat klachten goed worden geregistreerd en gemonitord om een goed beeld te krijgen waar extra aandacht nodig is en dat er beleid en maatregelen zijn ter voorkoming en bestrijding van discriminatie En roept u als gemeente op de gemeentelijke verantwoordelijkheid zoals in het vervolg van de brief verwoord staat gestalte te geven: Bij de totstandkoming van de Wga is ervoor gekozen om niet te treden in aangelegenheden die de autonomie van de gemeenten betreffen en is besloten om preventie en voorlichting niet afzonderlijk in de wet op te nemen. Het kabinet kiest ervoor om de verantwoordelijkheden daar te laten waar ze horen: namelijk bij de gemeenten. Het gaat hier immers om reeds bestaande gemeentelijke verantwoordelijkheden, waarvoor gemeenten zelf financiële middelen ter beschikking kunnen stellen. 13 ieder1gelijk rapportage 2013

16 Bijlagen In de bijlagen vindt u: Een overzicht van de gegevens van de totale regio Gelderland Zuid Het Registratieformulier BZK ingevuld met gegevens van uw gemeente Dit formulier dient u vóór 1 april 2014 te zenden aan: het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. adres: antidiscriminatie@minbzk.nl Leeswijzer: Het Registratieformulier met gegevens van uw gemeente biedt informatie in tabellen via drie kolommen: Primair geven wij u in de eerste en tweede kolom inzicht over de klachten van ingezetenen van uw gemeente, zowel over voorvallen in de eigen gemeente als over voorvallen elders. In de derde kolom staan de klachten van nietingezetenen over een voorval dat heeft plaatsgevonden in uw gemeente. Tabel 1 geeft het aantal ontvangen en in behandeling genomen klachten weer; Tabel 2 biedt zicht op het aantal klachten uitgesplitst over de verschillende discriminatiegronden; Tabel 3 toont op welke maatschappelijke terreinen deze klachten betrekking hebben; Een kruistabel grond en terrein geeft (waar mogelijk) inzicht in de aantallen gronden per terrein en terreinen per grond Tabel 4 geeft aan wat de aard van het voorval was; Tabel 5 is een weergave van de wijze waarop de klacht in behandeling is genomen. Opmerkingen: De cijfers geven aan dat bepaalde situaties zich voordoen waarbij discriminatie is beleefd, maar niet hoe vaak dergelijke situaties in de samenleving voorkomen. Een klacht kan meer dan één grond betreffen, meer dan één aard hebben en er kunnen meerdere vormen van klachtbehandeling hebben plaatsgevonden. De optelling van de totalen kan daardoor dus gelijk aan maar ook groter zijn dan het totale aantal klachten. 14 ieder1gelijk rapportage 2013

17 Registratie gemeentelijke antidiscriminatievoorziening Gemeente 2013

18 Naam antidiscriminatievoorziening Rapportage voor gemeente Jaar van registratie 2013 Inleiding Voor u ligt de registratie van discriminatieklachten van 2013 in uw gemeente. Elke gemeente is verplicht haar ingezetenen toegang te verschaffen tot een antidiscriminatievoorziening. Deze heeft onder andere de taak om discriminatieklachten op een gestandaardiseerde wijze te registreren en er jaarlijks verslag over uit te brengen aan de gemeente. In deze registratie vindt u het totaal aantal klachten in Daarnaast is het aantal klachten per discriminatiegrond, maatschappelijk terrein, aard en klachtbehandeling weergegeven. Verder zijn de klachten vergeleken met 2011 en Ook hebben we discriminatie een gezicht gegeven door een aantal klachten uit de gemeente of regio uit te lichten. 1. Totaal aantal klachten 1 Aantal geregistreerde klachten vanaf t/m Over voorval in gemeente Klacht van ingezetene Over voorval in andere Totaal gemeenten dan Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Totaal Hiervan is 1 melding via het College voor de Rechten van de Mens en 14 meldingen via de politie binnengekomen. 2

19 2. Discriminatiegrond 2 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Totaal Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Ras Godsdienst Levensovertuiging Politieke gezindheid Geslacht Seksuele gerichtheid Leeftijd Handicap/chronische ziekte Burgerlijke staat Arbeidsduur (fulltime/parttime) Arbeidscontract (bepaalde/onbepaalde tijd) Nationaliteit Niet-wettelijke gronden Totaal Verreweg de meeste meldingen in betreffen wederom de grond ras, maar het aantal meldingen daarover is wel gedaald. De grond handicap/chronische ziekte laat een forse toename van het aantal meldingen zien. Een stijgende lijn zien we bij de gronden leftijd, nationaliteit en overige niet-wettelijke gronden. Het aantal klachten over seksuele gerichtheid is meer dan gehalveerd. 2 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over discriminatie op meerdere gronden gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 3

20 3. Maatschappelijk terrein Over voorval in gemeente Klacht van ingezetene Over voorval in andere gemeenten dan Totaal Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Arbeidsmarkt Buurt/wijk Commerciële dienstverlening Collectieve voorziening Horeca Huisvesting Media en reclame Onderwijs Politie Justitie/justitiële inrichtingen Vreemdelingendienst/OM Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Openbare ruimte Privé-sfeer Overig Totaal Van de maatschappelijke terreinen waarop de incidenten betrekking hebben, vormen de klachten op de arbeidsmarkt een stijgende lijn en een kleine helft van het totaal aantal meldingen, met name op de gronden leeftijd en geslacht. Ook het aantal klachten op het terrein Onderwijs vormt een sterke stijging, waarbij het bij de helft van het aantal meldingen de grond ras betrof.. Een sterke daling is te zien bij de terreinen openbare ruimte en horeca; en ook weer bij huisvesting. 4

21 Discriminatiegrond Arbeidscontract (bepaalde/onbepaalde tijd) Arbeidsduur (fulltime/parttime) Burgerlijke staat Geslacht Godsdienst Handicap/chronische ziekte Leeftijd Levensovertuiging Nationaliteit Niet-wettelijke gronden Politieke gezindheid Ras Seksuele gerichtheid Totalen Kruistabel discriminatiegrond en terrein 3 Terrein Arbeidsmarkt Buurt/wijk Commerciële dienstverlening Collectieve voorziening Horeca Huisvesting 3 3 Media en reclame 1 1 Onderwijs Politie Justitie/justitiële inrichtingen 1 1 Vreemdelingendienst/ OM Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Openbare ruimte Privésfeer Overig Totalen Het totaal kan afwijken van het totaal aantal klachten van uw gemeente. De cijfers in deze tabel betreffen alleen voorvallen die in uw gemeente hebben gespeeld. Een melding van een ingezetene van uw gemeente over een voorval buiten uw gemeente is niet opgenomen in deze tabel. Dit geldt ook voor meldingen die bij een ander discriminatiebureau buiten ons werkgebied zijn gedaan. Daarnaast kan één melding meerdere discriminatiegronden hebben. 5

22 4 Aard 4 Over voorval in gemeente Klacht van ingezetene Over voorval in andere gemeenten dan Totaal Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Vijandige bejegening Totaal Omstreden behandeling Bedreiging Mishandeling Gewelddadige groepsconfrontatie Vernieling Brandstichting Doelbekladding Overige gewelddadige uitingen Overig Niet achter de kassa met een hoofddoek Een vrouw die vanwege haar godsdienst een hoofddoek draag solliciteert bij een Nijmeegse supermarkt als winkelmedewerker. Tijdens het sollicitatiegesprek zegt de rayonleider dat hij liever geen personeel heeft met een hoofddoek en vraag of zij bereid is om deze op haar werk niet te dragen. Daartoe is zij niet bereid. Ondanks haar ruime ervaring wordt zij niet aangenomen om dat er een geschiktere kandidaat zou zijn. Dezelfde vacature staat daarna nog open. Cliënte wil helaas geen verdere actie ondernemen. 4 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over meerdere uitingen van discriminatie gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 6

23 5 Klachtbehandeling 5 Over voorval in gemeente Klacht van ingezetene Over voorval in andere Totaal gemeenten dan Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Totaal Registratie Advies/informatie Beïnvloeding beleid Bemiddeling Bijstaan in procedures Doorverwijzing Eigen onderzoek adv/praktijktest Overig Afgewezen vanwege handicap Een meisje meldt zich aan voor een opleiding aan het ROC. De opleiding van haar keuze wijst haar af vanwege een handicap. Klachten van de ouders, decaan en docenten baten niet. De school reageert ook niet adequaat op de klachtbrief van Ieder1Gelijk. Ieder1Gelijk legt de zaak namens cliënten voor het College voor de Rechten van de Mens. Het College oordeelt dat de school zich schuldig heeft gemaakt aan ongelijke behandeling op grond van handicap en bij het behandelen van de klacht. De school betaalt een schadevergoeding om een verdere civiele procedure te voorkomen. 5 Per klacht kunnen meerdere wijzen van klachtbehandeling worden toegepast en geregistreerd. Daarbij kan de wijze van klachtbehandeling niet of niet volledig zijn ingevuld zijn voor de op het moment nog lopende klachten. Het totale aantal geregistreerde werkwijzen van klachtbehandeling kan om die redenen dan ook afwijken van het totale aantal klachten. 7

24 Vergelijking gemeente met 2011 en 2012 : Gemeente Aantal klachten 2011 Aantal klachten 2012 Aantal klachten Discriminatiegronden Klacht Ras Nationaliteit Handicap / Chronische ziekte Leeftijd Seksuele gerichtheid Geslacht Arbeidsduur Arbeidscontract Vast/tijdelijk 1 Burgerlijke staat 1 1 Godsdienst Levensovertuiging 1 Politieke gezindheid 1 1 Overige (niet-wettelijke) gronden Onbekend 2 Antisemitisme 6 Ruzie in de buurt Twee jongens, één van Nederlandse en één van Iranese afkomst, die beide op dezelfde lagere school zitten, krijgen ruzie op een speelveldje. De moeder van de Nederlandse jongen bemoeit zich met de ruzie en grijpt de Iranese jongen bij de keel, aldus melder. De vader van de Iranese jongen spreekt de moeder van de Nederlandse jongen daarop aan. De Nederlandse vrouw maakt vervolgens een aantal discriminerende en beledigende opmerkingen over zijn afkomst v, aldus melder. Ieder1Gelijk biedt ondersteuning bij het doen van aangifte. De zaak ligt momenteel bij het Openbaar Ministerie. 6 In het nieuwe registratieprogramma is Antisemitisme niet meer als aparte wettelijke grond opgenomen. 8

25 Maatschappelijk terrein Klacht Arbeidsmarkt Buurt/wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening Horeca/amusement Huisvesting Media en reclame Onderwijs Politie Privésfeer 2 4 Publieke / politieke opinie Sport / recreatie Openbare ruimte Overig Onbekend / n.v.t. OM / Vreemdelingendienst Aard Klacht Omstreden behandeling Vijandige bejegening Gewelddadige groepsconfrontatie Bedreiging 4 4 Mishandeling 4 1 Overige gewelddadige uitingen 2 1 overig Vernieling 2 Brandstichting Doel bekladding 7 In het nieuwe registratieprogramma is het terrein politie, OM/vreemdelingendienst opgesplitst in twee terreinen. 9

26 Wijze klachtbehandeling Klacht Registratie Advies/informatie Beïnvloeding beleid Bemiddeling Bijstaan in procedures Doorverwijzing Eigen onderzoek ADV 2 Overig 1 1 Weggepest vanwege afkomst Een vluchtelingengezin merkte al bij het betrekken van hun woning dat zij niet welkom waren in de buurt. Dat kregen zij mondeling luid en duidelijk te horen. De dag daarna werd hun woning beklad o.a. met White Power symbolen. De jaren daarna waren vooral hun kinderen het slachtoffer van pesten en discriminerende opmerkingen van andere kinderen in de buurt. Uiteindelijk kwamen zij bij Ieder1Gelijk terecht die de casus inbracht bij het regieteam. De discriminatoire achtergrond was onvoldoende herkend en/of erkend door woningstichting en politie. Na overleg heeft het betreffende gezin snel een andere woning aangeboden gekregen. Afgelopen jaar kreeg Ieder1Gelijk meerdere meldingen en signalen van discriminatie in de buurt; buurtbewoner roept kut-aap naar geadopteerd jongetje, Somalisch gezin krijgt geregeld eieren tegen het raam en een baksteen tegen de achterdeur gegooid, vrouw die op uitslag van kankeronderzoek wordt door buurvrouw uitgescholden voor kankerhoer, man die buurman aanspreekt op loslopende honden op speelterrein krijgt te horen ga jij toch terug naar Afrika sukkel, buurtkinderen roepen zwarte, maken oerwoudgeluiden, slaan, spugen en gooien met zand naar kinderen met donkere huidskleur. Ieder1Gelijk heeft een vernieuwde aanpak bij problemen die in de buurt of wijk spelen. Op basis van de voorbeeldaanpak discriminatie in de woonomgeving brengen wij zaken in bij het betreffende regieteam van de gemeente. Door middel van een gezamenlijke aanpak in samenwerking met gemeente, politie en woningstichting kunnen problemen sneller en effectiever aangepakt worden. 8 De werkwijze registratie betekent dat de klachtbehandeling heeft bestaan uit het registreren van de klacht of melding en uit het geven van een korte reactie (telefonisch of per ). 10