Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders. Hierbij bieden wij u ter kennisgeving aan de rapportage door ADV/Ieder1Gelijk over 2015.

Transcriptie

1 Informatienotitie AAN VAN Gemeenteraad College van Burgemeester en Wethouders ONDERWERP Jaarlijkse rapportage Registratie Gemeentelijke AntiDiscriminatieVoorziening Ieder1Gelijk 2015 DATUM 07 juli 2016 BIJLAGE Rapportage ADV/Ieder1Gelijk 2015 REGISTRATIENUMMER GEM /14964 INFORMATIE TE VERKRIJGEN BIJ: j.smits@culemborg.nl Hierbij bieden wij u ter kennisgeving aan de rapportage door ADV/Ieder1Gelijk over Er is sprake van een lichte stijging van het totale aantal geregistreerde klachten en meldingen ten opzichte van Dat geldt voor de hele regio Gelderland-Zuidoost, waarmee deze in dit opzicht afwijkt van de landelijke trend die juist een daling laat zien. Een verklaring voor dit verschijnsel is moeilijk te geven. De lichte stijging van het aantal geregistreerde klachten en meldingen voor Culemborg kan voor een belangrijk deel verklaard worden uit de toename van het aantal meldingen bij en door de politie, mede als gevolg van een andere, landelijke screening van registratiegegevens. Het aantal reguliere meldingen via Ieder1Gelijk is nagenoeg gelijk gebleven. Hoewel het in absolute zin om een beperkt aantal meldingen gaat valt op dat moslimdiscriminatie als discriminatiegrond relatief hoog scoort. Het rapport meldt over deze vorm van discriminatie/uitsluiting het volgende: In de gemeente Culemborg heeft Ieder1Gelijk in samenwerking met Elk Welzijn de Empowerment training Eigen Kracht verzorgd. In de training kwamen meerdere signalen naar boven waaruit duidelijk werd dat inwoners van Marokkaanse afkomst geregeld te maken krijgen met discriminatie en uitsluiting. Zowel op straat als op scholen worden discriminerende opmerkingen gemaakt, bijvoorbeeld over moslims die de boel op willen blazen. Ook bij het zoeken naar werk ervaren de deelnemers aan de training discriminatie vanwege hun etnische achtergrond en/of hun godsdienst. Deze ontwikkeling kan waarschijnlijk niet helemaal los worden gezien van de landelijke trend waarin de vluchtelingen- en immigratieproblematiek een belangrijke factor is. In de Culemborgse context valt verder het relatief grote aantal incidenten tegen medewerkers in publieke dienst op. Niet duidelijk is om welke functionarissen het gaat, wat betreft de aard van de klachten gaat het om vijandige bejegening. Wat betreft de gesignaleerde discriminatie op de arbeidsmarkt (die overigens opnieuw niet echt uit de cijfers duidelijk naar voren komt), verwijzen wij hier naar onze eerdere toezegging om in lijn met uw motie terzake - bij de eerstvolgende herijking van het inkoopbeleid het bieden van gelijke kansen daarin te verankeren en deze bepaling bewust op te nemen in de contractvoorwaarden met bijbehorende gestandaardiseerde ontbindingsclausules. Gemeente Culemborg Ridderstraat 250 Postbus AC Culemborg Tel Fax Info@culemborg.nl

2 Vervolgblad Informatienotitie Pagina 2 Voor het overige verwijzen wij naar de toelichting in de rapportage zelf en de bijbehorende algemene toelichting.

3 Rapportage Discriminatie Gemeente Culemborg 2015

4 Naam antidiscriminatievoorziening Rapportage voor gemeente Culemborg Jaar van registratie 2015 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Culemborg Klacht van niet-ingezetene over voorval in gemeente Culemborg Eigen screening Klacht via politie Gelderland zuid over voorval in gemeente Klachten medewerkers publieke taak Ieder1Gelijk en politie Gelderland zuid Aantal geregistreerde klachten t/m Inleiding Discriminatie kan iedereen treffen. Maar hoe vaak komt het voor? Wie wordt erdoor geraakt? En op welke plek? Die vragen zijn niet eenvoudig te beantwoorden. Discriminatie is namelijk niet altijd zichtbaar, wordt niet altijd herkend én wordt lang niet altijd gemeld. Voor dit rapport heeft Ieder1Gelijk de beschikbare data over discriminatie in Gelderland Zuid verzameld: cijfers van meldingen bij Ieder1Gelijk en discriminatie-incidenten die de politie heeft geregistreerd. Die cijfers samen geven een indruk van de omvang van discriminatie, van de plekken waar het voorkomt en van de mensen die kwetsbaar zijn voor discriminatie. Dit rapport biedt informatie aan lokale bestuurders en iedereen die geïnteresseerd is in het onderwerp discriminatie en hoe dit speelt in onze regio. Mogelijk geven de cijfers en aanvullende gegevens niet alle antwoorden; wel maken zij duidelijk waar wellicht nadere vragen gesteld moeten worden. Het rapport is bedoeld als mogelijke onderlegger voor het maken van beleid. 2

5 Klachten en meldingen geven informatie over situaties die mensen als discriminerend ervaren. Ze bieden echter geen inzicht in hoe vaak dergelijke situaties in de samenleving voorkomen. Uit onderzoek blijkt dat slechts één op de acht discriminatie-ervaringen ergens wordt gemeld. 1 De gemelde discriminatie-ervaringen vormen dus het spreekwoordelijke topje van de ijsberg waaronder een veelvoud aan niet-gemelde ervaringen ligt verscholen. Klachtgegevens zijn in zekere zin een weergave van meldgedrag: stijgingen of dalingen in het aantal klachten zijn niet noodzakelijk een indicatie van het meer of minder voorkomen van discriminatie-ervaringen, maar kunnen mogelijk (ook) verklaard worden door veranderingen in meldgedrag. Zo kan een campagne die mensen aanspoort om discriminatie te melden bijvoorbeeld leiden tot een (tijdelijke) stijging van het aantal meldingen. Om inzicht te krijgen in de omvang van situaties die als discriminatie zijn ervaren is aanvullend onderzoek nodig, zoals enquêtes naar discriminatie-ervaringen. Bij klachtgegevens speelt ook dat discriminatie-ervaringen subjectief van aard zijn: waar de ene persoon een situatie als discriminerend ervaart, kan een ander een vergelijkbare situatie anders interpreteren. De subjectieve ervaring kan ook afwijken van de objectieve of juridische werkelijkheid; iemand kan discriminatie ervaren en melden terwijl dat in juridische zin geen discriminatie is. Andersom kan discriminatie plaatsvinden, terwijl het door betrokkenen niet als zodanig ervaren wordt. Dergelijke situaties worden nergens gemeld en blijven daardoor buiten beeld. Ieder1Gelijk Mensen die discriminatie hebben ervaren of hebben waargenomen kunnen hiervan melding maken of een klacht indienen bij een antidiscriminatievoorziening (ADV). Sinds de introductie van de Wet Gemeentelijke Antidiscriminatievoorzieningen (Wga) in 2009 dient elke gemeente zijn burgers toegang te bieden tot een onafhankelijke en professionele ADV. Meldingen en klachten bij ADV's betreffen allerlei discriminatiegronden: gronden die wettelijk zijn vastgelegd in het strafrecht of de gelijkebehandelingswetgeving (bijvoorbeeld ras of seksuele gerichtheid), en gronden die niet in de wet zijn opgenomen (zoals uiterlijk), waarbij er dan alsnog sprake kan zijn van indirecte discriminatie. Meldingen kunnen betrekking hebben op een incident of situatie die tegen een persoon is gericht (de melder of iemand anders). Maar ook op een gebeurtenis die niet tegen specifieke personen is gericht, zoals een artikel in de media of een regeling die voor een bepaalde groep nadelig uitpakt. Bij de registratie van meldingen en klachten bij ADV's staat het perspectief van de melder centraal: zowel situaties waarbij in juridische zin sprake is van discriminatie, als situaties die ervaren worden als discriminatie. Van de geregistreerde meldingen en klachten bij een ADV is dus niet per definitie juridisch of objectief aangetoond dat er sprake was van discriminatie. Ieder1Gelijk registreert meldingen en klachten van inwoners in de regio Gelderland Zuid, ook als de situatie waarop de melding betrekking heeft, buiten die regio plaatsvond. Meldingen worden zowel door slachtoffers zelf gedaan als door derden: belangenbehartigers, hulpverleners, getuigen en medeburgers. Ieder1Gelijk registreert als ogen en oren van de lokale samenleving daarnaast zelf ook voorvallen en signalen: in een overleg met lokale welzijnsorganisaties, bij een voorlichting op een school, in een gesprek na afloop van een bijeenkomst etc. Ook kunnen meldingen voortkomen uit eigen onderzoek door Ieder1Gelijk, zoals het screenen van vacatureteksten op mogelijke discriminatie op grond van leeftijd of geslacht. 1 Zie bijvoorbeeld Andriessen, I., Fernee, H. en Wittebrood, K. (2014), Ervaren discriminatie in Nederland, Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). 3

6 Klachtbehandeling De klachtbehandeling door ADV s vindt plaats volgens een landelijk vastgesteld protocol. Klachtbehandeling kan verschillende gradaties en (opvolgende) fasen betreffen: het bieden van een luisterend oor (uitlaatklep, serieus nemen van een gevoel), het geven van informatie over verschil juridische discriminatie of gevoelde uitsluiting, advies welke stappen iemand zelf kan zetten, empowerment bieden, bemiddelen tussen melder en veroorzaker, ondersteunen bij een externe klachtprocedure, ondersteunen bij doen van aangifte en mogelijk daaruit voortkomende juridische procedure, oordeel vragen College Rechten van de Mens. De melder is daarbij in eerste instantie leidend. Keten Ieder1Gelijk, politie en OM In het Regionaal Discriminatie Overleg (RDO) van de politieregio Oost zijn de ADV s, de politiecontactpersonen discriminatie van elk district en het OM vertegenwoordigd in een strategisch overleg, waarin afspraken worden gemaakt, signalering, analyse en duiding plaatsvindt en indien aan de orde zaken aan de driehoek worden doorgegeven. Per district vindt daarnaast periodiek casusoverleg plaats tussen politie en adv over de voortgang in de keten van discriminatie-incidenten waarover aangifte is gedaan, met terugkoppeling naar en van het OM. Er heeft in 2015 in gezamenlijkheid tussen de deelnemende partijen een themazitting discriminatie plaatsgevonden met zaken uit de regio, mede om via de media de aandacht te richten op de strafbaarheid van discriminatie. In het strafrecht staan specifieke discriminatieartikelen waarin discriminatoire uitlatingen en discriminerende uitsluiting strafbaar zijn gesteld en er kan sprake zijn van een discriminatoir aspect bij commune ('gewone') delicten (bijvoorbeeld brandstichting met een discriminatoir motief). Slachtoffers, getuigen of mensen die weet hebben van een incident waarbij discriminatie in het spel was, kunnen hiervan melding of aangifte doen bij de politie. Ook kunnen politiefunctionarissen uit eigen beweging proces-verbaal opmaken wanneer zij getuige of zelf slachtoffer van discriminatie zijn. Alle meldingen en aangiften die de politie ontvangt en die mogelijk discriminatie betreffen zoals vastgelegd in het strafrecht, worden in principe geregistreerd in het bedrijfsprocessensysteem BVH. De Aanwijzing Discriminatie van het OM verplicht de politie bovendien om alert te zijn op eventuele discriminatoire aspecten bij commune delicten en deze ook te registreren. 2 Aangiften van discriminatie bij de politie leiden volgens de Aanwijzing Discriminatie in principe altijd tot een strafrechtelijk vervolg. Het OM beoordeelt de ingekomen discriminatiezaken en legt een deel hiervan uiteindelijk voor ter beoordeling door een rechter, die vaststelt of er in juridische zin sprake is van discriminatie. Vanaf 2014 doorzoekt de nationale politie landelijk via een uniform zoeksysteem de BHV op discriminatie en commune delicten met een (mogelijk) discriminatoir aspect. De politiecijfers 2015 in deze rapportage zijn voor de eerste keer gebaseerd op die gegevens van de nationale politie. Deze wijze van screening genereert een veel hoger aantal discriminatie incidenten dan voorgaande jaren. Dit draagt bij zeker in inzicht in het vóórkomen van discriminatie in Nederland. Slechts een heel gering aantal van die vele aangiftes leidt uiteindelijk tot vervolging. Dit omdat de bewijslast in het strafrecht ingewikkeld is. In 2016 zal de ketensamenwerking adv s, politie en OM zich onder andere gaan richten op verhogen van de klanttevredenheid van mensen die aangifte hebben gedaan van discriminatie door mensen de 2 Openbaar Ministerie (2007, 2011) Aanwijzing Discriminatie, zie: 4

7 mogelijkheid te geven in geval van sepot doorverwezen te worden naar een ADV voor verdere ondersteuning. Uit het oogpunt van transparantie hebben wij de politiecijfers, anders dan in voorgaande rapportages, in een aparte kolom weergegeven. Incidenten gericht tegen werknemers met een publieke taak - dit betreft vooral politieagenten zijn ook apart weergegeven van de overige incidenten. Politieagenten worden veelvuldig met scheldpartijen geconfronteerd, waarbij vaak woorden als 'homo' en 'jood' worden gebruikt. Verreweg de meeste registraties van discriminatie-incidenten tegen politieagenten in functie betreffen dit soort beledigingen. College Rechten van de Mens Naast de rechter is ook het College voor de Rechten van de Mens bevoegd om te toetsen of er sprake is van wettelijk verboden onderscheid op basis van de gelijkebehandelingswetgeving. Over 2015 zijn de instroomgegevens nog niet beschikbaar, omdat dossiers pas worden ingevoerd na afronding van de zaak; dikwijls worden zaken die in 2015 zijn ingestroomd niet in 2015 maar in 2016 afgehandeld. Er zijn dit jaar dus geen cijfers van het College Rechten van de Mens opgenomen in deze rapportage. Ieder1Gelijk heeft in 2015 namens melders twee casussen voorgelegd ter beoordeling: in één zaak (zwangerschap/ ontslag) oordeelde het College dat er geen sprake was van verboden onderscheid, de andere zaak (transgender/dienstverlening) is nog in behandeling. In 2015 heeft het College voor de Rechten van de Mens de toegankelijkheid van gemeentelijke websites laten onderzoeken. Van de 393 onderzochte gemeenten voldeed slechts 7% aan de toegankelijkheidsstandaarden. 60% van de gemeenten heeft een ontoegankelijke website met een verklaring waarin staat dat zij hieraan werken. 33% van de gemeenten heeft geen toegankelijke website èn geen verklaring. Ieder1Gelijk heeft de gemeenten in haar regio geïnformeerd over de toegankelijkheid van hun websites wat in een aantal gevallen tot directe aanpassing heeft geleid. N.a.v. een uitspraak van het College over gemeentelijk woonwagenbeleid heeft Ieder1Gelijk gemeenten geadviseerd hun beleid aan deze uitspraak te toetsen en indien aan de orde te overwegen het beleid naar aanleiding van die uitspraak aan te passen. Overige registraties Naast bovenstaande instanties zijn er nog andere organisaties die discriminatieklachten registreren: Meldpunt Internet Discriminatie (MiND), Meldpunt Discriminatie Internet (MDI), diverse belangenorganisaties (bijv. COC, Transgender Netwerk Nederland, CIDI), en meer generieke klachtinstanties zoals de Nationale Ombudsman of de klachtcommissie van een instelling. Sterke stijging meldingen internetdiscriminatie Bij het landelijk meldpunt voor internetdiscriminatie MiND zijn in meldingen gedaan, ruim twee keer zo veel als in De meeste hebben betrekking op discriminatie op grond van ras (44%) en godsdienst (22%).Binnen de laatste categorie vrijwel alle over de Islam. Een groot deel van deze discriminerende uitlatingen is gedaan rondom de aanslagen in Parijs en het maatschappelijke debat rondom de opvang van vluchtelingen. Dat het aantal van 652 maar een topje van de ijsberg is, blijkt o.a. uit een redactioneel besluit van dagblad De Gelderlander om in december de mogelijkheid om te reageren op artikelen over vluchtelingen per direct te staken, omdat van de reacties die de redactie van alleen al De Gelderlander dagelijks binnenkrijgt, er gemiddeld 60% niet voldoet aan de huisregels: 5

8 "We willen het debat stimuleren en mensen die daar een bijdrage aan leveren graag een podium bieden. Veel reacties onder artikelen over dit thema getuigen echter van een absoluut gebrek aan respect voor vluchtelingen en voor mensen die zich het lot van ontheemden aantrekken. Ook mensen die een kanttekening plaatsen bij de opvang van asielzoekers worden soms overigens onheus bejegend. Er is te zelden sprake van een debat en te vaak van ordinaire beledigingen als het over dit onderwerp gaat." Verharding "De Gelderlander denkt dat ruimte bieden voor dergelijke uitingen leidt tot verharding van de standpunten en mogelijk zelfs tot het aanwakkeren van gevoelens van angst en haat. Wij proberen juist het tegenovergestelde te bereiken. Dat is de reden dat we de mogelijkheid om te reageren op artikelen per direct staken. Dit is geen aantasting van de vrijheid van meningsuiting. Iedereen mag alles zeggen, maar wij hoeven er geen podium aan te bieden." Inzicht "Om u enig inzicht te geven volgen hier wat voorbeelden van (geweigerde) reacties: 'steek het in de fik alle ellende weg', 'Gewoon de brand erin, We willen gewoon geen moslims hier dat is blijkbaar niet duidelijk en daar zijn ze blijkbaar doof stom voor.' 'De vlam slaat nog wel in de pan, gewoon geduld hebben.' 'Stom links gleufdier met fris kort kapsel. We kijken echt uit naar de volgende verkiezingen.' 'Jullie hebben je eigen volk nu wel genoeg verraden. Hier gaat een prijs voor betaald worden. We zijn al die multikulonzin zat.' ( ) Aantal meldingen 2015 bij ADV s landelijk 23 december 2015 In 2015 hebben de antidiscriminatievoorzieningen (ADV s) in totaal klachten over discriminatie geregistreerd. Het totaal aantal klachten in 2015 is lager dan het aantal in de afgelopen vijf jaar. Vanwege de discriminatieklachten over de oproep minder Marokkanen van PVV-leider Geert Wilders vormt het jaar 2014 een piek in het totalenoverzicht van de periode De klachten over Wilders uitspraak buiten beschouwing latende, is er de afgelopen jaren een dalende trend zichtbaar in het totaal aantal klachten. Over de hele linie lijkt er landelijk sprake van een afname van discriminatieklachten. Hiervoor is geen eenduidige verklaring te geven. Waarschijnlijk speelt de afgenomen meldingsbereidheid een grote rol. Uitzondering vormen de klachten over discriminatie vanwege godsdienst, burgerlijke staat en arbeidscontract. Afgezet tegen voorgaande jaren, is het aantal klachten op deze discriminatiegronden in 2015 juist hoger. Van alle klachten op grond van godsdienst (399) gaat bijna drie kwart over het islamitische geloof (72%; 240 klachten). Ten opzichte van 2014 is het aantal klachten over discriminatie op grond van het islamitische geloof met 45% gestegen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de terreuraanslagen in naam van de islam (in Parijs), die in 2015 hebben geleid tot verharding en een discriminerende houding ten opzichte van Nederlandse moslims. De grote toename van asielzoekers, waaronder ook moslims, heeft in 2015 veel ophef in de Nederlandse samenleving veroorzaakt. De komst van islamitische asielzoekers, die zorgen en angst of andere emoties oproept, draagt mogelijk ook bij aan de negatievere houding ten aanzien van moslims. Ook in 2015 gaan de meeste klachten over discriminatie op grond van ras (1.965 klachten en op elk maatschappelijk terrein het hoogste aantal discriminatieklachten). Daarnaast hebben honderden meldingen betrekking op de discriminatiegronden leeftijd (564), godsdienst (399), handicap/ chronische ziekte (393), geslacht (388), seksuele gerichtheid (202) en nationaliteit (162). Ook op een aantal maatschappelijke terreinen is de dalende trend in de periode zichtbaar, zoals arbeidsmarkt, buurt/wijk, horeca, politie/justitie, publieke/politieke opinie, openbare ruimte/publiek domein en sport. De daling is dus niet terreingebonden. Op de andere terreinen, zoals onderwijs en huisvesting, is geen eenduidige dalende (of stijgende) trend zichtbaar in het aantal discriminatieklachten in de afgelopen vijf jaar. 6

9 Het terrein arbeidsmarkt scoort wederom het hoogst (1.437 klachten=32%). De helft van deze klachten heeft betrekking op werving en selectie (736 klachten) gevolgd door discriminatie op de werkvloer, wat betekent dat werknemers zich ongelijk behandeld voelen door collega's of leidinggevenden. Daarnaast registreerden de ADV s in 2015 een aanzienlijk aantal klachten over ervaren discriminatie bij collectieve voorzieningen (564 klachten), bij commerciële dienstverlening (467 klachten) en in de buurt/wijk (410 klachten). De meeste klachten gaan over omstreden behandeling, wat wil zeggen dat iemand uitgesloten wordt van een dienst of voorziening, dat er een belemmering is in toegankelijkheid of dat regels zodanig toegepast worden dat er onderscheid ontstaat. Een andere veel voorkomende uiting van discriminatie is uitschelden, beledigen of pesten van iemand. Een toename of afname van het aantal meldingen duidt niet automatisch op een stijging of daling van het aantal discriminatie-uitingen. Uit onderzoek blijkt dat discriminatie veel vaker voorkomt dan dat het gemeld wordt. Lang niet iedereen die geconfronteerd wordt met discriminatie dient een klacht in bij een ADV. Mensen hebben relatief vaak het idee dat melden niet helpt, zijn niet op de hoogte van de meldingsmogelijkheden, zijn bang voor de gevolgen van een melding of zijn inmiddels 'gewend' geraakt aan bepaalde uitingen of gedragingen. Aantal meldingen 2015 Gelderland Zuid Ieder1Gelijk 2015 Politie 2015 Publieke taak 2015 aantal 2015 aantal 2014 Gemeente Beuningen Buren Culemborg Druten Geldermalsen Groesbeek/Berg en Dal Heumen Lingewaal Maasdriel Neder-Betuwe Neerijnen Nijmegen Tiel West Maas en Waal Wijchen Zaltbommel Het totaal aantal meldingen in de regio Gelderland Zuid is in totaal in 2015 in tegenstelling tot de landelijke dalende trend nagenoeg gelijk gebleven, als de zogenaamde Wilders-meldingen van 2014 buiten beschouwing blijven. Het aantal reguliere meldingen ligt ongeveer gelijk aan die in Het aantal politieregistraties over discriminatie ligt wel veel hoger door de gewijzigde landelijke screening 7

10 Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid komen nog steeds uit of gaan over Nijmegen. Nijmegen neemt immers ook een regiopositie in voor omliggende gemeenten door de voorzieningen die in deze stad vertegenwoordigd zijn. Positionering van en bekendheid over Ieder1Gelijk bij een breed maatschappelijk netwerk is een belangrijke voorwaarde om mensen te bewegen te melden en negatieve discriminatie-ervaringen om te (helpen) zetten in positieve acties. In Nijmegen lijkt het stopzetten van het subsidiëren van preventie en bewustwording tot gevolg te hebben dat Ieder1Gelijk minder zichtbaar is in de samenleving en bij de verschillende maatschappelijke organisaties. Dit zou ertoe kunnen leiden dat doorverwijzingen via deze instellingen daardoor minder vaak plaats gaat vinden dan voorheen. In Tiel lijkt daarentegen de bekendheid van Ieder1Gelijk toe te nemen door deelname van Ieder1Gelijk aan een aantal projecten. Dit lijkt te resulteren in meer meldingen en daarmee een beter beeld te geven van wat zich in die gemeente afspeelt op het gebied van discriminatie. Een onderverdeling van de gemelde discriminatieklachten in Gelderland Zuid: Gronden: De grond waarover de meeste reguliere meldingen bij Ieder1Gelijk gaan is Ras (121), gevolgd door Leeftijd (47), Geslacht (32), Niet-wettelijke gronden (28), Godsdienst (21) en Handicap/chronische ziekte (16). Van de 121 meldingen over Ras betreft het 3x Antisemitisme Van de 21 meldingen over Godsdienst betreft het 1x Antisemitisme en 17 keer Moslimdiscriminatie. Bij de politiecijfers gaan ook de meeste meldingen, namelijk 98, over de grond Ras (waarvan het 17x een hakenkruis betreft en 5x Antisemitisme). Daarnaast gaan 21 meldingen over Seksuele gerichtheid. Van de 12 meldingen over Godsdienst betreft het 10x de Islam en 1x Antisemitisme. De meldingen over belediging van functionarissen met een publieke taak gaan vooral over beledigingen op grond van seksuele gerichtheid (uitschelden voor Homo) Terreinen: De meeste reguliere meldingen spelen zich af op het terrein arbeidsmarkt (113), gevolgd door onderwijs (25), buurt/wijk (21) en collectieve voorzieningen (19). Bij de politiecijfers is geen onderscheid naar terreinen gemaakt. Aard van discriminatie: Verreweg de meest voorkomende uitingen van discriminatie bij de reguliere meldingen bij Ieder1Gelijk zijn omstreden behandeling (193) en vijandige bejegening (67). Van de politiemeldingen gaat het met name over vijandige bejegening (93x belediging), vernieling (20) en omstreden behandeling (10x uitsluiting), Een enkele maal gaat het ook over bedreiging, mishandeling en opruiing. Gekozen klachtbehandeling: De vorm van gegeven ondersteuning bij behandeling door Ieder1Gelijk van een klacht is naast registratie, informatie en advies: 68 keer beïnvloeding van beleid, 21 keer bijstaan in procedures, 14 keer bemiddeling en 10 x doorverwijzing. 8

11 Aantal meldingen 2015 bij Ieder1Gelijk over Gelderland Zuid Het totaal aantal meldingen in de regio Gelderland Zuid is in totaal in 2015 in tegenstelling tot de landelijke dalende trend nagenoeg gelijk gebleven, als de zogenaamde Wilders-meldingen van 2014 buiten beschouwing blijven. Het aantal reguliere meldingen ligt ongeveer gelijk aan die in Het aantal politieregistraties over discriminatie ligt wel veel hoger door de gewijzigde landelijke screening Verreweg de meeste meldingen in Gelderland Zuid komen nog steeds uit of gaan over Nijmegen. Nijmegen neemt immers ook een regiopositie in voor omliggende gemeenten door de voorzieningen die in deze stad vertegenwoordigd zijn. Positionering van en bekendheid over Ieder1Gelijk bij een breed maatschappelijk netwerk is een belangrijke voorwaarde om mensen te bewegen te melden en negatieve discriminatie-ervaringen om te (helpen) zetten in positieve acties. In Nijmegen lijkt het stopzetten van het subsidiëren van preventie en bewustwording tot gevolg te hebben dat Ieder1Gelijk minder zichtbaar is in de samenleving en bij de verschillende maatschappelijke organisaties. Dit zou ertoe kunnen leiden dat doorverwijzingen via deze instellingen daardoor minder vaak plaats gaat vinden dan voorheen. In Tiel lijkt daarentegen de bekendheid van Ieder1Gelijk toe te nemen door deelname van Ieder1Gelijk aan een aantal projecten. Dit lijkt te resulteren in meer meldingen en daarmee een beter beeld te geven van wat zich in die gemeente afspeelt op het gebied van discriminatie. Een onderverdeling van de gemelde discriminatieklachten in Gelderland Zuid: Gronden: De grond waarover de meeste meldingen gingen was Ras (121), gevolgd door Leeftijd (47), Geslacht (32), Niet-wettelijke gronden (28), Godsdienst (21) en Handicap/chronische ziekte (16). Van de 121 meldingen over Ras betrof het 3x Antisemitisme Van de 21 meldingen over Godsdienst betrof het 1x Antisemitisme en 17 keer Moslimdiscriminatie. Terreinen: De meeste meldingen betreffen het terrein arbeidsmarkt (113), gevolgd door onderwijs (25), buurt/wijk (21) en collectieve voorzieningen (19). Aard van discriminatie: Verreweg de meest voorkomende uitingen van discriminatie was omstreden behandeling (193) en vijandige bejegening (67). Gekozen klachtbehandeling: De vorm van gegeven ondersteuning bij behandeling van een klacht betrof naast registratie, informatie en advies: 68 keer beïnvloeding van beleid, 21 keer bijstaan in procedures, 14 keer bemiddeling en 10 x doorverwijzing. Meldingen gemeente Culemborg In de gemeente Culemborg heeft Ieder1Gelijk in samenwerking met ElkWelzijn Empowerment training Eigen Kracht verzorgd. Een mooi en goed voorbeeld van samenwerking met lokaal welzijnswerk. In de training kwamen meerdere signalen naar boven waaruit duidelijk werd dat inwoners van Marokkaanse afkomst geregeld te maken krijgen met discriminatie en uitsluiting. Zowel op straat als op scholen worden discriminerende opmerkingen gemaakt, bijvoorbeeld over moslims die de boel op willen blazen. Ook bij het zoeken naar werk ervaren de deelnemers aan de training discriminatie vanwege hun etnische achtergrond en/of hun godsdienst. De drempel om incidenten te melden bleek hoog te zijn, men wil geen slachtoffer zijn en wil de nare voorvallen liefst zo snel 9

12 mogelijk vergeten. Melden bij politie of Ieder1Gelijk is een grote stap die dan ook meestal niet gezet wordt. Tot slot: Ook in 2016 zal Ieder1Gelijk blijven bouwen aan een effectieve structuur om discriminatie tegen te gaan. Dat doen we samen met de andere ADV's, met onze ketenpartners politie en OM, met maatschappelijke partners, met de landelijke overheid en natuurlijk met u en uw gemeente. In 2016 zal de discussie over de komst en opvang van vluchtelingen ongetwijfeld doorgaan. Ieder1Gelijk denkt graag met u mee om een constructieve bijdrage te leveren aan het met wederzijds respect samen-leven in uw gemeente, in een goed evenwicht tussen de twee grondrechten vrijheid van meningsuiting en bescherming tegen discriminatie. In de tabellen hieronder vindt u de discriminatiegegevens van uw gemeente nader uitgewerkt 1. aantal klachten Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Culemborg Klacht van niet-ingezetene over voorval in gemeente Culemborg Eigen screening Klacht via politie Gelderland zuid over voorval in gemeente Klachten medewerkers publieke taak Ieder1Gelijk en politie Gelderland zuid Aantal geregistreerde klachten t/m

13 2. Discriminatiegrond 3 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Klacht via politie Gelderland zuid over voorval in gemeente Ras Klachten medewerkers publieke taak 4 Sub: Antisemitisme Godsdienst Antisemitisme Sub: Moslimdiscriminatie 4 5 Levensovertuiging Politieke gezindheid 1 Geslacht 1 Seksuele gerichtheid 2 Leeftijd 1 1 Handicap/chronische ziekte Burgerlijke staat Arbeidsduur (fulltime/parttime) Arbeidscontract (bepaalde/onbepaalde tijd) Nationaliteit 1 1 Niet-wettelijke gronden Discriminatie op school Ieder1Gelijk krijgt een melding van een moeder wiens zoon op school ongelijk werd behandeld door een docent. Klasgenoot spiekte en kreeg een waarschuwing. Haar zoon schreef nog twee woorden op, nadat de toets was afgelopen, en kreeg meteen een onvoldoende. Na een goed gesprek heeft de jongen alsnog een acht gekregen voor het proefwerk. 3 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over discriminatie op meerdere gronden gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 11

14 3. Maatschappelijk terrein 4 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Culemborg Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Klachten via politie Gelderland- Zuid Arbeidsmarkt Buurt/wijk Commerciële dienstverlening Collectieve voorziening Horeca Huisvesting Media en reclame Onderwijs Politie Justitie/justitiële inrichtingen Vreemdelingendienst/OM Publieke en politieke opinie Sport en recreatie Openbare ruimte Privé-sfeer Overig Deze tabel geeft allen de terreinen van meldingen bij Ieder1Gelijk weer. Dit omdat er geen informatie beschikbaar is over de terreinen waarop de politiemeldingen zich hebben afgespeeld. 12

15 4. Aard 5 Over voorval in gemeente Klacht van ingezetene Over voorval in andere gemeenten dan Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Klacht via politie Gelderland zuid over voorval in gemeente Klachten medewerkers publieke taak Vijandige bejegening Omstreden behandeling Bedreiging Mishandeling Gewelddadige groepsconfrontatie Vernieling Brandstichting Doelbekladding Overige gewelddadige uitingen Overig Discriminatie door de gemeente? Ieder1Gelijk kreeg twee meldingen van discriminatie bij het terugvorderen van bijstandsuitkeringen. De gemeente zou gelijke gevallen niet gelijk behandelen en bij sommige mensen wel en bij anderen niet teveel ontvangen uitkering terugvorderen. Ieder1Gelijk ging met de melders in gesprek en onderzocht beide zaken. Er bleken geen concrete feiten of omstandigheden te zijn die een vermoeden van discriminatie rechtvaardigden. Melders zijn verwezen naar de klachtenprocedure van de gemeente. 5 Het totale aantal in deze tabel kan afwijken van het totale aantal klachten. Een klacht kan namelijk over meerdere uitingen van discriminatie gaan, waardoor er verschil ontstaat in de twee totalen. 13

16 5. Klachtbehandeling 6 Klacht van ingezetene Over voorval in gemeente Over voorval in andere gemeenten dan Klacht van nietingezetene over voorval in gemeente Registratie Advies/informatie Beïnvloeding beleid Bemiddeling Bijstaan in procedures Doorverwijzing Eigen onderzoek adv/praktijktest Overig Discriminatie bij werving en selectie Ongelijke behandeling op grond van leeftijd en geslacht komt veel voor bij werving en selectie op de arbeidsmarkt. Uit zowel reguliere klachtmelding als eigen screening door Ieder1Gelijk, blijkt dit ook in Culemborg te spelen. Vaak is deze vorm van ongelijke behandeling een gevolg van onbekendheid met gelijke behandelingswetgeving. De betreffende werkgevers krijgen van Ieder1Gelijk een brief met informatie en advies. Meestal leidt dit tot aanpassing van de vacaturetekst en het werving en selectiebeleid. 6 Per klacht kunnen meerdere wijzen van klachtbehandeling worden toegepast en geregistreerd. Daarbij kan de wijze van klachtbehandeling niet of niet volledig zijn ingevuld zijn voor de op het moment nog lopende klachten. Het totale aantal geregistreerde werkwijzen van klachtbehandeling kan om die redenen dan ook afwijken van het totale aantal klachten. 14

17 Vergelijking gemeente met 2013 en 2014: Gemeente Aantal klachten 2013 Aantal klachten 2014 Aantal klachten Discriminatiegronden Klacht Ras Antisemitisme 2 Godsdienst 1 + Moslimdiscriminatie 5 Nationaliteit 1 Handicap / Chronische ziekte Leeftijd 2 1 Seksuele gerichtheid 1 5 Geslacht 1 Arbeidsduur 1 Arbeidscontract Vast/tijdelijk Burgerlijke staat Levensovertuiging Politieke gezindheid Overige (niet-wettelijke) gronden Onbekend 15

18 Maatschappelijk terrein Klacht Arbeidsmarkt Buurt/wijk Collectieve voorzieningen Commerciële dienstverlening 1 1 Horeca/amusement 1 Huisvesting 1 1 Media en reclame Onderwijs 1 Politie 2 OM / Vreemdelingendienst Privésfeer Publieke / politieke opinie 10 Sport / recreatie 1 Openbare ruimte / publieke domein 1 2 Overig 2 Aard Klacht Omstreden behandeling 11 5 Vijandige bejegening Geweld 2 Bedreiging Overig 1 Onbekend 16

19 Wijze klachtbehandeling Klacht Registratie Advies/informatie Beïnvloeding beleid Bemiddeling Bijstaan in procedures Doorverwijzing Eigen onderzoek ADV Overig 7 De werkwijze registratie betekent dat de klachtbehandeling heeft bestaan uit het registreren van de klacht of melding en uit het geven van een korte reactie (telefonisch of per ). 17