Keurmerk opleidingsschool ITT

Transcriptie

1 Keurmerk opleidingsschool ITT

2 Keurmerk Opleidingsschool Instituut Theo Thijssen De voorkant van dit document bevat een foto uit het proefschrift van Miranda Timmermans 2

3 Inhoud Inleiding 4 Opleidingsscholen als erkende partnerschap 5 Partnerschap Instituut Theo Thijssen 6 Het keurmerktraject 7 Beoordeling 9 Verlenging keurmerk 9 Concrete uitwerking standaarden 10 Kosten audit 13 Interne Audit 14 Begrippenlijst 16 Evaluatie 17 Bijlage 1. Toetsingskader 18 Standaard 1 Standaard 2 Standaard 3 Standaard 4 Kader voor de academische kop Standaard 1 Standaard 2 Standaard 3 Standaard 4 Bijlage 2. convenant 21 3

4 Inleiding Opleidingsinstituten en scholen zijn de afgelopen jaren steeds intensiever gaan samenwerken om meer en goede leraren af te leveren. Deze ontwikkelingen staan bekend onder de naam Opleiden in de school en heeft geleid tot het ontstaan van opleidingsscholen. Het opleiden van toekomstige leraren vindt steeds meer plaats in een intensieve samenwerking tussen opleidingsscholen en opleidingsinstituten. Het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft in 2009 deze samenwerking in de vorm van partnerschappen officieel erkend. Hiermee geeft zij aan veel waarde te hechten aan samen opleiden. Het concept opleidingsschool vindt zijn oorsprong in de Verenigde Staten, waar studenten werden en worden opgeleid in zogenaamde Professional Development Schools (PDS). Deze PDS scholen zijn ontstaan als een samenwerking tussen een of meerdere universiteiten en scholen en richten zich op de kwaliteit van de op te leiden leraar én het onderwijs aan leerlingen. De principes van de PDS hebben model gestaan voor wat in Nederland Opleiden in de School genoemd wordt Vanaf 2006 stond de kwaliteit van Opleiden in de school en van de Opleidingsschool hoog op de agenda bij zowel scholen, lerarenopleidingen als bij het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Scholen en lerarenopleidingen werken intensief samen en een steeds groter deel van het opleidingstraject wordt door de scholen verzorgd. Omdat de verantwoordelijkheid voor de diplomering nog altijd bij de lerarenopleiding ligt, was en is de vraag naar de kwaliteit van de opleidingsschool actueel. 4

5 Opleidingsscholen als erkende partnerschap De ontwikkelingen van de afgelopen jaren rondom opleiden in de school hebben in schooljaar geresulteerd in de officiële erkenning door het Ministerie van OC&W van 58 opleidingsscholen voor primair onderwijs (PO), voorgezet onderwijs (VO) en beroepsonderwijs en volwasseneducatie (BVE). Een opleidingsschool wordt gedefinieerd als een partnerschap van één of meer opleidingen voor leraren primair respectievelijk voortgezet onderwijs met één of meer scholen voor primair respectievelijk voortgezet en/of beroepsonderwijs. Per schooljaar volgen tussen de 8000 en studenten binnen deze partnerschappen hun opleiding. Instituut Theo Thijssen neemt samen met twee stichtingen deel aan één van de 58 partnerschappen. De twee besturen zijn de Stichting voor Katholiek Primair Onderwijs Amersfoort en omgeving (KPOA) en de Katholieke Scholenstichting Utrecht (KSU). Dit partnerschap is in 2006 ontstaat met toen nog Hogeschool Domstad als opleidingspartner onder de naam Academische Basisschool. Onder leiding van de lectoren Winfried Roelofs en Ton Bruining is toegewerkt naar de officiële erkenning van de samenwerking d.m.v. een accreditatie door de NVAO in Bij de fusie tussen de Hogeschool Domstad en Hogeschool Utrecht heeft Hogeschool Utrecht het partnerschap overgenomen. In 2011 is ook de erkenning van de z.g. academische kop behaald. De naam van de samenwerking is aangepast in Academische Opleidingsschool. Zie In deze samenwerking werken oorspronkelijk 5 basisscholen en de opleiding samen. Deze vijf scholen zijn gecertificeerd als academische opleidingsschool. Met de accreditatie van de opleiding (ITT) is ook dit partnerschap in 2014 opnieuw beoordeeld. Het advies van het Oberonpanel aan de NVAO is positief. In 2015 volgt de definitieve beoordeling door NVAO. Naast de officieel erkende partnerschappen zijn er nog tientallen andere samenwerkingsverbanden Opleiden in de school die zonder extra gelden of subsidie studenten opleiden waaronder het samenwerkingsverband tussen 16 besturen in de provincie Utrecht en het Gooi en Instituut Theo Thijssen. Het grote aantal opleidingsscholen, de officiële erkenning van opleidingsscholen in de vorm van partnerschappen, de hoeveelheid studenten die er opgeleid worden en het gegeven dat het Ministerie van OC&W de partnerschappen structureel financiert tot aan de eerstvolgende accreditatie van lerarenopleidingen in 2014, betekent dat er bij alle partijen veel vertrouwen is in deze vorm van opleiden 5

6 Partnerschap Instituut Theo Thijssen In de regio Midden Nederland hebben 16 besturen en Instituut Theo Thijssen een convenant (zie bijlage) gesloten ten aanzien van het samen opleiden van leerkrachten primair onderwijs. In de opleiding staat de onderwijspraktijk centraal. De ontwikkeling van de beroepscompetenties vindt daarbij voor een groot deel op de opleidingsschool plaats. De student is vanaf het begin van de studie werkzaam als collega in opleiding bij een basisschool. De opleidingsschool speelt zo een belangrijke rol bij het opleiden, begeleiden en beoordelen. Het opleiden is een gezamenlijke verantwoordelijkheid en is dus niet expliciet voorbehouden aan het opleidingsinstituut. De Opleidingsraad (zie begrippenlijst) ziet opleiden in de school als een kansrijke ontwikkeling waarmee het opleidingsinstituut en de samenwerkende scholen graag verder willen. Het leren op de werkplek van studenten zorgt voor een nieuwe dynamiek binnen de school waarbij opleiden, innoveren en professionaliseren bij elkaar komen. Er ontstaat een leerklimaat voor alle medewerkers binnen de school. Het opleiden in de school neemt een belangrijke plaats in binnen Instituut Theo Thijssen en de scholen. Het samen opleiden vraagt van alle betrokkenen een grote inspanning. Taken en verantwoordelijkheden moeten op elkaar afgestemd worden. Vertrouwen in elkaars deskundigheid is noodzakelijk. Om de kwaliteit van het opleiden in de school te borgen is het eigen Keurmerk Opleidingsschool ontwikkeld. Kwaliteitsborging van het opleiden in de school is voor de opleiding en besturen/school van belang. Daarnaast zijn er verschillende redenen voor een school om het keurmerk te willen halen: - Door het verkrijgen van een Keurmerk Opleidingsschool kwalificeren opleidingsscholen zich ten opzichte van andere scholen. Het laat zien dat de school beleid, visie en een organisatiestructuur heeft op het gebied van innoveren, opleiden en professionaliseren. - Met opleiden in de school wordt opleidingsexpertise ontwikkeld. Dit kan voor de professionalisering van al het personeel van belang zijn. Daardoor is opleiden in de school niet alleen een kwaliteitsimpuls voor de opleiding van (nieuw) personeel maar ook voor de ontwikkeling van het bestuur en de school als geheel. Het keurmerk maakt dit zichtbaar. Dit sluit goed aan bij het Integraal Personeelsbeleid (IPB) van het bestuur en de scholen. In het kader hiervan moeten leerkrachten een bekwaamheidsdossier samenstellen. Hieraan is professionalisering gekoppeld. Het mag duidelijk zijn dat de opleidingsexpertise die ontwikkeld is voor opleiden in de school ook in dit kader gebruikt kan worden. - Het keurmerk is een gezamenlijk gedragen traject van de besturen en Instituut Theo Thijssen. Uitwisseling van expertise staat centraal. (Bovenschoolse) Schoolopleiders zijn medebeoordelaars in het keurmerktraject. Op deze manier leren scholen van elkaar. Het behalen van een keurmerk luidt niet de afsluiting van het traject in, maar juist het begin van een volgende fase. 6

7 Het keurmerktraject Het keurmerk wordt afgenomen op bestuursniveau. Het bestuur bepaalt welke scholen van het bestuur deelnemen aan de aanvraag voor het keurmerk. Een beperkt aantal scholen (minimaal 2, maximaal 3) kan op één dagdeel worden geaudit. De bovenschoolse schoolopleider van de stichting vraagt namens het bestuur het keurmerk aan en neemt hierover contact op met de coördinator Centrum voor Werkplekleren. Een bestuur kan besluiten interne audits in te voeren. Zie hiervoor het hoofdstuk Interne audit. Voorbereidend gesprek Het doel van het voorbereidend gesprek is om vast te stellen of scholen een gerede kans maken het keurmerk Opleidingsschool te behalen. Twee van de drie auditoren voeren het voorbereidende gesprek. Bij dit gesprek zijn de bovenschoolse schoolopleider, de schoolopleiders van de scholen die het keurmerk willen behalen en een bestuurder aanwezig. Tijdens dit gesprek komen de volgende punten aan de orde: - de visie en motivatie op opleiden op bestuur- en schoolniveau voor het keurmerk - in hoofdlijnen de standaarden Opleidingsschool Na afloop van het gesprek delen de auditoren het bestuur schriftelijk mede of voldaan is aan de voorwaarden in de standaarden om het keurmerk succesvol te kunnen aanvragen. De voorzitter van de auditcommissie onderhoudt het contact met het bestuur gedurende de audit. Heeft een bestuur eenmaal een audit ondergaan dan vervalt het voorbereidend gesprek. Zelfonderzoek Het instrument voor het zelfonderzoek is nog niet vastgesteld. Portfolio De bovenschools schoolopleider maakt in afstemming met de schoolopleiders binnen het afgesproken tijdpad een portfolio waarin het bestuursdeel en de schooldelen afzonderlijk aan bod komen. In dit portfolio laten de scholen op basis van de vastgestelde standaarden zien hoe het opleiden in de school is vormgegeven. Deze standaarden zijn terug te vinden op blz. 12 Het portfolio beschrijft zo veel mogelijk de huidige situatie binnen de verschillende deelnemende scholen. Het portfolio bevat een leeswijzer waarin aangegeven wordt hoe de verschillende documenten aantonen dat de school aan de standaarden voldoet. Per standaard wordt aangegeven waar in het portfolio de bewijslast te vinden is. Houd er bij het samenstellen rekening mee dat het auditteam het portfolio in ongeveer een uur moet kunnen lezen. Omwille van de leesbaarheid van het portfolio is het aan te raden de onderstaande indeling te volgen: Een typering van de verschillende scholen, de zakelijke gegevens, de visie etc. Een beschrijvend overzicht van de stand van zaken per school m.b.v. het zelfonderzoek, waaronder een reflectie op de aanbevelingen uit de zelfonderzoek. Het zelfonderzoek wordt als bijlage opgenomen. Een beschrijving van de schoolpraktijk aan de hand van de standaarden Bewijzen uit de beleidsstukken van de school. Deze zijn zo specifiek mogelijk. Voorbeelden van good practices en verbeteracties bij onderwerpen uit de standaardenlijst. Twee weken voor de geplande audit levert het bestuur het volledige portfolio van de deelnemende scholen digitaal in bij de voorzitter van de keurmerkcommissie. Deze zorgt voor verspreiding onder de leden van het auditteam 7

8 Audit De audit duurt ongeveer drie uur en vindt plaats bij het bestuur of op één van de deelnemende scholen. Het auditteam bestaat uit twee opgeleide auditoren van de deelnemende besturen en één opgeleide auditor van Instituut Theo Thijssen. De audit bestaat uit vijf onderdelen. een presentatie door de bovenschools schoolopleider en schoolopleiders. De focus van de presentatie is gericht op het opleiden in de scholen. het gesprek met de bestuurder en bovenschoolsschoolopleiders waarbij ook de school- en praktijkopleider en collega s in opleiding aanwezig kunnen zijn het gesprek met de schoolopleider(s)* Het gesprek met de praktijkopleiders * Het gesprek met de leraren in opleiding* terugkoppeling van de eerste indruk door het auditteam. * deze gesprekken vinden tegelijkertijd plaats. De auditcommissie splitst zich dan. Verslag Het auditcommissie legt haar bevindingen vast in een ontwikkelingsgericht verslag op basis van de beoordelingsstandaarden. Dit verslag geeft aan waar voldaan wordt aan de standaarden met voorbeelden van good practises. Verder geeft de auditcommissie aanbevelingen aan het bestuur en de scholen. Uitreiking van het keurmerk certificaat vindt plaats aan het einde van het auditbezoek. Het conceptverslag wordt naar de bovenschools schoolopleider en het bestuur gestuurd voor correctie van onjuistheden en eventuele aanvullingen. Daarna wordt het verslag vastgesteld. Scholen en bestuur ontvangen het definitieve verslag. Audit voor scholen die een interne audit uitgevoerd hebben Presentatie door de bovenschools schoolopleider van het opleiden in school op bestuurs- en schoolniveau. In de presentatie komen de good pratises en aanbevelingen uit de interne audits aan bod. Bevragen van het bestuur en de bovenschools schoolopleider. Hierbij zijn de schoolopleiders van de deelnemende scholen aanwezig. Bevragen van de schoolopleiders. Terugkoppeling door de commissie. De auditcommissie bestaat uit 2 leden waarvan één vanuit het opleidingsinstituut. 8

9 Beoordeling Het keurmerk is een uitvloeisel van het IPB en een onderdeel van het interne kwaliteitszorgsysteem van het bestuur. De beoordeling voor het keurmerk vindt plaats op basis van de standaarden, beschreven in dit document. Aan standaard 1 en 2 moet voldaan zijn om de keurmerkprocedure op te kunnen starten. Deze standaard zal in het voorbereidende gesprek expliciet aan de orde gesteld worden. Indien de scholen van het bestuur hier (nog) niet aan voldoen, adviseert de keurmerkcommissie om eerst te werken aan dit aspecten, alvorens de keurmerkprocedure in te gaan. Het keurmerk is ontwikkelingsgericht. Dit houdt in dat de standaarden geen afvinklijstje vormen. Het bestuur toont in het gesprek met het auditteam aan hoe er gewerkt wordt aan de standaarden. Het auditteam bepaalt, gerelateerd aan het toetsingskader Opleidingsschool, of de scholen van het bestuur het predicaat Opleidingsschool mogen dragen. Met het behalen van het keurmerk maakt het bestuur voor de betreffende scholen inzichtelijk waar ze staat en op welke wijze ze zich verder wil ontwikkelen. Verlenging keurmerk De verlenging van het keurmerk wordt door de bovenschoolsschoolopleider voor alle opleidingsscholen van de stichting in één keer aangevraagd. Dit leidt de eerste verlengingsaanvraag tot een gelijk trekken van de keurmerkprocedure voor alle scholen van de stichting. Het keurmerk blijft vier jaar geldig met uitzondering van de eerste verlengingsaanvraag. Dan is het mogelijk dat er meer of minder dan vier jaar zit tussen de eerste toekenning van het keurmerk en de verlenging. Het verlengingsportfolio bevat: Een actualisering van het algemeen gedeelte. Typering van de organisatie. Zo nodig een actualisering van de visie op opleiden binnen de stichting Een actualisering van het schoolgedeelte Beschrijving van de geboekte resultaten t.a.v. opleiden in de keurmerkperiode (good practises) Beschrijving van de acties n.a.v. de aanbevelingen uit de laatste audit. Waar nodig de standaarden aanvullen als deze in het vorige portfolio niet beschreven zijn. Bv. de ICT voorwaarden. De verlengingsaanvraag wordt in een visitatie beoordeeld door twee auditoren (één vanuit werkveld en één vanuit de opleiding) waarbij de standaarden zoals geformuleerd in dit document leidend zijn. De visitatie bestaat uit een gesprek tussen een bestuurder, de bovenschools schoolopleider van de stichting, de schoolopleiders van de opleidingsscholen van de stichting en de twee auditoren. Audit: Voorbereidend gesprek tussen de twee auditoren Gesprek met de bestuurder, de bovenschools schoolopleider en de schoolopleiders Terugkoppeling auditoren De visitatie zal ongeveer 2½ uur in beslag nemen. Het voorbereidend gesprek van een uur. Een gesprek van een uur en een terugkoppeling. De twee auditoren stellen vast of voldaan is aan de standaarden. Er wordt een kort verslag gemaakt van het gesprek waarin vastgesteld wordt aan welke standaarden de stichting voldoet en waar de ontwikkelpunt liggen. Het bestuur en de scholen ontvangen dit verslag. De verlenging geldt voor vier jaar. Het toegekende certificaat blijft bij een positieve beoordeling geldig. 9

10 Concrete uitwerking standaarden In juni 2013 heeft NVAO een nieuw toetsingskader aan de hand van standaarden vastgesteld voor de opleidingsschool en de academische opleidingsschool. Dit toetsingskader is als bijlage 1 (blz. 18) opgenomen. Leren op de werkplek op bestuursniveau Het bestuur heeft een geëxpliciteerde visie op opleiden in school geconcretiseerd in een opleidingsplan De visie op opleiden maakt deel uit van het strategisch beleidsplan van het bestuur Het opleidingsplan is opgenomen in het IPB beleid van de stichting Leren op de werkplek in het bestuursbeleid Er is een beleidsplan over opleiden en professionalisering van medewerkers op bestuursniveau. Het beleidsplan streeft naar een cultuur van continue ontwikkeling van individu, team en scholen. De visie op leren en professionaliseren heeft draagvlak in het bestuur Het bestuur Het bestuur heeft een gefaciliteerde bovenschoolse schoolopleider aangesteld De bovenschoolse schoolopleider De bovenschoolse schoolopleider is de spil in het opleiden in schoolproces op bestuursniveau; Hij is opgeleid tot schoolopleider Hij heeft een beschreven relatie met het bestuur; Hij is gecertificeerd als schoolopleider; Hij geeft leiding aan het netwerk van schoolopleiders binnen het bestuur Hij is deelnemer aan het BOIS netwerk Leren op de werkplek in het schoolbeleid Er is een beleidsplan over opleiden en professionalisering van medewerkers. Het beleidsplan streeft naar een cultuur van continue ontwikkeling van individu, team en school. Competentieontwikkeling van alle participanten is gekoppeld aan het primaire proces en de schoolontwikkeling. De visie op leren en professionaliseren heeft draagvlak in de school. De school De school heeft een gefaciliteerde schoolopleider aangesteld De school heeft elk schooljaar een substantieel aantal (50% van het aantal FTE) collega s in opleiding; De school heeft praktijkopleiders die gefaciliteerd zijn (in tijd) voor hun begeleidingswerk (taakbeleid). De school heeft praktijkopleiders die getraind zijn of worden via een train de trainer programma door de schoolopleider. De school als organisatie Competentieontwikkeling van de praktijk- en schoolopleider wordt besproken in de IPB cyclus Het opleiden in de school is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van het bestuur, de scholen en opleidingsinstituut. De expertise van de school en het opleidingsinstituut wordt over en weer ingezet ten behoeve van wederzijdse kennisdeling en kennisontwikkeling. 10

11 Intake, voortgang en beoordeling van de collega in opleiding gebeurt planmatig, afgestemd op de persoon en de door de school geformuleerde competentieprofielen. Verantwoordelijkheden en deskundigheid van de begeleiding zijn geëxpliciteerd en vastgelegd. Randvoorwaarden en facilitering in geld, tijd en kwaliteit van de begeleiding zijn beschreven. De schoolopleider De schoolopleider is de spil in het opleiden in schoolproces; Hij heeft een beschreven relatie met het management van de school; Hij is gecertificeerd; Hij speelt een coördinerende en begeleidende rol bij de begeleiding van collega s in opleiding; Hij brengt de collega s in opleiding in contact met alle betrokkenen in school en geeft hem verantwoordelijkheden passend bij zijn competenties; Hij stuurt de praktijkopleiders aan door middel van intervisie en/of individuele coaching; Hij onderhoudt het contact met het opleidingsinstituut en de instituutsopleiders; Hij professionaliseert via een train de trainer traject de praktijkopleiders Hij heeft een functiebeschrijving die opgenomen is in het IPB. Schoolopleider is in principe een LB functie De praktijkopleider Hij is de directe begeleider van de student. Hij adviseert de student bij het maken van het POP (Persoonlijk OntwikkelingsPlan) en PAP (Persoonlijk Activiteiten Plan) voor de komende periode en de bijstelling van het POP en PAP na uitgevoerde lesactiviteiten Hij bespreekt de uitgevoerde onderwijsactiviteiten en de planning voor de komende week. Hij observeert onderwijsactiviteiten (o.a. lessen) van de student en geeft (schriftelijke) feedback en licht deze mondeling toe. Hij geeft tussentijds feedback met behulp van Scorion. Hij begeleidt bij het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van de opdrachten en beroepstaken. Hij maakt afspraken over de verslaglegging van de voorbereiding, uitvoering, evaluatie en reflectie en begeleidt dit. Hij geeft een adviesbeoordeling over het functioneren van de student aan de instituutsopleider. Collega in opleiding De collega in opleiding wordt door de praktijkopleider begeleid in professionele reflectie en zelfreflectie met de vastgestelde instrumenten waaronder de Koppelkaart. De voortgang van het leren wordt bewaakt en gerelateerd aan het bekwaamheidseisen zoals deze zijn vastgelegd in de beoordeling van de praktijk. De praktijkopleider begeleidt de collega in opleiding binnen de gegeven kaders (Kern- en deeltaken en kennisbasis) bij het vormgeven en uitvoeren van zijn leertraject. Er wordt gebruik gemaakt van feedback van de praktijkopleider en kinderen. De collega in opleiding wordt aangezet tot innovatief handelen De schoolopleider beschikt over voldoende kennis van (innovatief) onderwijs en kan zijn begeleiding afstemmen op de context van de school en het type collega in opleiding. De toedeling van taken aan de collega in opleiding gebeurt in overleg en gericht op competentieontwikkeling. Leermogelijkheden op de werkplek Medewerkers vinden het vanzelfsprekend dat zij zich blijven ontwikkelen. Een lerende organisatie zijn. Deelnemen aan netwerken intern en extern. 11

12 Medewerkers zoeken in individueel en/of teamverband naar verbeteringen van hun handelen door middel van professionalisering. Medewerkers vragen feedback bij collega s en kinderen. Samenwerking en communicatie is gestructureerd vormgegeven. ICT voorzieningen * Visie en leiderschap * Infrastructuur * Digitaal leermateriaal * Deskundigheid Beoordeling De school- en praktijkopleider van de opleidingsschool hebben kennis van de beoordelingscriteria zoals deze door de opleiding per fase zijn vastgesteld De praktijkopleider is in staat op een adequate manier feedback te geven door middel van Scorion. De Scorionrapportage van de student is onderdeel van de beoordeling De praktijkopleider is in staat gefundeerde adviezen te geven aan de instituutsopleider zodat deze in staat is de praktijk van de leraar in opleiding te beoordelen. Waardering en evaluatie Het bestuur beschikken over gegevens van beleving en waardering van medewerkers over hun werk, scholingsmogelijkheden en doorgroeimogelijkheden. De school beschikt over gegevens van beleving en waardering van collega s in opleiding over het opleidingstraject, de begeleiding en de helderheid van procedures en verantwoordelijkheden. 12

13 Kosten audit Uitgangspunt is dat alle besturen deelnemend aan de Opleidingsraad participeren in auditteams. De bovenschoolsschoolopleider neemt maximaal aan twee audits per schooljaar deel. De bovenschoolsschoolopleider volgt een opleiding tot auditor. Jaarlijks ontvangt de Opleidingsraad een overzicht van uitgevoerde audits. Binnen deze organisatie rekenen de deelnemers aan de Opleidingsraad elkaar geen kosten door. De kosten van een audit voor scholen in de z.g. Tweede Schil bedragen 500,-. Daarbij komen de reiskosten van de auditoren. De verlenging van het keurmerk kost 150,- vermeerderd met reiskosten van de auditoren. Ook Tweede Schilscholen/besturen kunnen auditoren leveren mits zij de opleiding tot auditor gevolgd hebben. Deze kosten worden alleen doorberekend als het bestuur zelf geen auditoren levert. 13

14 Interne Audit Het aantal scholen dat op jaarbasis het keurmerk Opleidingsschool wil behalen neemt steeds verder toe. Omdat de eerste scholen toe zijn aan verlenging van het keurmerk zal het aantal aanvragen nog verder toenemen. De keurmerkprocedure is een arbeidsintensieve procedure. Om zoveel mogelijk scholen in de gelegenheid te stellen het keurmerk te behalen kan een bestuur besluiten interne audits in te voeren. Het interne keurmerk is altijd gebaseerd op het keurmerk opleidingsschool ITT. Plannen. Ieder schooljaar wordt een planning gemaakt van scholen die het keurmerk Opleidingsschool (in- en extern) willen behalen. Per schooljaar kunnen maximaal vijf scholen deelnemen aan het interne keurmerk. De auditcommissie bestaat uit twee schoolopleiders aangevuld met de bovenschoolsschoolopleider. Voorbereidend gesprek. Ruim voordat de audit uitgevoerd wordt, vindt er een voorbereidend gesprek plaats. Twee leden van de auditcommissie voeren dit gesprek op de school met de schoolopleider en de directeur. Tijdens dit gesprek komen de volgende punten aan de orde: de visie op opleiden en de motivatie voor deelname aan de interne audit, het zelfonderzoek per school de criteria, genoemd in de standaard opleidingsschool de opzet en omvang van het portfolio met leeswijzer, de planning en het tijdpad van de rest van het traject, incl. eventuele tussentijdse contacten met het auditteam, wie er vanuit de school bij het auditgesprek aanwezig zullen zijn (schoolopleider, directeur, praktijkopleiders en studenten). Tijdens het voorbereidende gesprek heeft het auditteam de volgende stukken bij zich: Handleiding interne audit opleiden in school, met daarin de criteria informatie over het zelfonderzoek een voorbeeld van een portfolio. Zelfonderzoek Het instrument voor het zelfonderzoek is nog niet vastgesteld. Portfolio. Het portfolio is een document waarin de school op basis van de vastgestelde standaard beschrijft hoe het opleiden in de school is vormgegeven. Hiervoor worden de standaarden (externe) audit gebruikt. Het portfolio beschrijft zo veel mogelijk de huidige situatie binnen de school. Dat wil zeggen dat bestaande stukken als bewijsmateriaal gebruikt kunnen worden. Het portfolio bevat een leeswijzer, waarin aangegeven wordt hoe de verschillende documenten aantonen dat de school aan de criteria voldoet. Per criteria wordt er aangegeven waar in het portfolio de bewijslast te vinden is. Omwille van de leesbaarheid van het portfolio is het aan te raden de onderstaande indeling te volgen: Een typering van de school, de zakelijke gegevens, de visie etc. Een beschrijvend overzicht van de stand van zaken van de school na het zelfonderzoek, waaronder een bespreking van de aanbevelingen vanuit de zelfonderzoek. Het zelfonderzoek wordt als bijlage opgenomen. Een beschrijving van de schoolpraktijk aan de hand van de onderwerpen uit de criterialijst. Zie extern keurmerk Bewijzen uit de beleidsstukken van de school; deze zijn zo specifiek mogelijk. 14

15 Voorbeelden van good practices en verbeteracties bij onderwerpen uit de criterialijst. Bij de verbeteracties worden bij voorkeur ook de eigenaar en het traject beschreven. Twee weken voor de geplande audit levert de schoolopleider het volledige portfolio van de deelnemende school digitaal in bij de auditcommissie. Audit. De audit duurt ongeveer twee uur en vindt plaats op de school. Het auditteam bestaat uit twee schoolopleiders van scholen aangevuld met de bovenschoolse schoolopleider. De audit bestaat uit drie onderdelen: een presentatie door de schoolopleider, het gesprek met de schoolopleider n.a.v. de presentatie. Daarna het gesprek met twee praktijkopleiders en studenten. Tot slot vindt de terugkoppeling plaats van het auditteam. De presentatie: De schoolopleider presenteert de stand van zaken rond opleiden in de school en licht de good practice voorbeelden en verbeterpunten toe. De presentatie duurt maximaal een half uur. Het gesprek met de schoolopleider: Bij het gesprek zijn de schoolopleider, evt. de instituutsopleider, twee praktijkopleiders en twee collega s in opleiding aanwezig. In het gesprek wordt aan de hand van de criteria nagegaan of de school opleidingsschool kan worden. Tijdens het gesprek heeft het auditteam in ieder geval de gelegenheid om de studenten/medewerkers in opleiding als groep apart te spreken. Dit gesprek duurt max. 1½ uur. De presentatie van de eerste indruk: Na het auditgesprek trekt het auditteam zich ca. 15 minuten terug om de indrukken te bespreken. Vervolgens presenteert één van de auditoren de voorlopige conclusies van het auditteam aan de schoolopleider, de directeur, de praktijkopleiders en collega s in opleiding. Verslag Het auditteam legt haar bevindingen vast in een ontwikkelingsgericht verslag, op basis van de vooraf vastgestelde standaarden. Dit verslag bevat de good pratices en aanbevelingen voor de school. Het conceptverslag wordt naar de schoolopleider gestuurd voor correctie van onjuistheden en eventuele aanvullingen. Daarna wordt het verslag vastgesteld door het auditteam. De school ontvangt het certificaat Intern Keurmerk Opleidingsschool (naam bestuur). 15

16 Begrippenlijst Auditteam: Collega In Opleiding; Instituutsopleider; IPB: Oberon: Drie personen die de audit uitvoeren; twee bovenschools schoolopleiders van Opleidingsraadbestuur die de auditorentraining gevolgd hebben en één medewerker van het opleidingsinstituut Theo Thijssen die eveneens de auditorentraining gevolgd heeft. De student die de opleiding leraar primair onderwijs volgt Docent van Instituut Theo Thijssen verbonden aan één of meerdere opleidingsscholen Integraal personeelsbeleid Instelling die panelleden levert voor het afnemen van de opleidingsaudit Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap De leerkracht voor de klas die een student begeleidt NVAO: OCW: Praktijkopleider: Schoolopleider: Coördinator Opleiden in School binnen een school Bovenschoolse schoolopleider Verantwoordelijke binnen het bestuur voor het opleiden in brede zin en deelnemer aan het BOIS 16

17 Evaluatie Jaarlijks wordt het keurmerk opleidingsschool ITT inhoudelijk en organisatorisch geëvalueerd in de Opleidingsraad en het BOIS overleg. De bevindingen van de evaluatie leiden zo nodig tot bijstelling. 17

18 Toetsingskader Bijlage 1. De beoordeling van de kwaliteit van de opleidingsschool wordt uitgevoerd aan de hand van de het toetsingskader Opleidingsschool en Academische kop (juni 2013), de samenwerkingsovereenkomst en de explicitering daarin van de wijze waarop de partners in de opleidingsschool gestalte geven aan het programma, het personeelsbeleid, de voorzieningen en de kwaliteitszorg, alsook over ieders verantwoordelijkheid daarbij. Standaard 1: Beoogde Eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties (afstudeerniveau studenten) van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Dit is in oktober 2014 beoordeeld door een panel van Oberon. Het panel heeft een positief advies uitgebracht aan NVOA. In het voorjaar van 2015 heeft de NVAO dit advies overgenomen en is Instituut Theo Thijssen geaccrediteerd. Toelichting op standaard 1 De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau en oriëntatie (HBO bachelor) binnen het Nederlandse kwalificatieraamwerk. Ze sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Criteria voor de opleidingsschool De opleidingsschool heeft een geëxpliciteerde visie op opleiden in de school geconcretiseerd in een opleidingsplan. De opleidingsschool waarborgt dat studenten de gelegenheid hebben de verbinding tussen theorie en praktijk te leggen. Het opleidingstraject in de school kent voldoende diepgang door verbindingen met de theorie. Het opleidingstraject in de lerarenopleiding sluit aan bij de praktijkervaringen in de school en is geconcretiseerd in een opleidingsplan. De opleidingsschool waarborgt dat studenten de gelegenheid hebben ervaring op te doen in gevarieerde onderwijssituaties. Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting op standaard 2 De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. Criteria voor de opleidingsschool Het programma dat door de opleidingsschool is uitgewerkt stelt de studenten in staat om de eindkwalificaties te bereiken. De opleidingsschool heeft een samenhangend programma waarbinnen het gedeelte van het curriculum dat in de school wordt verworven en het gedeelte van het curriculum dat in de lerarenopleiding wordt verworven een geïntegreerd geheel vormen. De individuele trajecten zijn verankerd in dit programma. De afstemming tussen de instroomkwalificaties van de studenten en het te volgen programma is transparant. Verleende vrijstellingen moeten inhoudelijk worden verantwoord. De rol van EVC wordt hierbij beschreven. De scholen en de lerarenopleidingen hanteren in functie van het traject in de opleidingsschool een didactisch concept waarmee alle partners instemmen. 18

19 Personeel De opleidingsschool zet voldoende personeel in om de studenten op te leiden, te begeleiden en te beoordelen. Bij de algemene gegevens van de opleidingsschool wordt aangegeven het percentage master en hbo geschoolde docenten. Het personeel dat wordt ingezet voor de opleidingsschool is deskundig in het opleiden, begeleiden en beoordelen van de studenten. De opleidingsschool heeft een visie op professionalisering uitgeschreven en borgt op systematische wijze de kwaliteit van alle personeel dat betrokken is bij de opleidingsschool. Studiebegeleiding De opleidingsschool zorgt ervoor dat de begeleiding vanuit de school en vanuit de lerarenopleiding op elkaar is afgestemd, transparant is voor studenten en andere betrokkenen en aansluit bij de specifieke behoeften van de studenten binnen dit traject. Standaard 3: Toetsing De opleiding beschikt over een adequaat systeem van toetsing. Toelichting op standaard 3 De toetsen en de beoordeling zijn valide, betrouwbaar en voor studenten inzichtelijk. Criteria voor de opleidingsschool De opleidingsschool hanteert duidelijke afspraken over de rol, de taken en de verantwoordelijkheden van elk van de partners bij beoordeling en toetsing. Iedere student heeft volstrekte helderheid over wat die afspraken in de praktijk van de opleiding betekenen. De examencommissie van de betreffende instituten heeft expliciet een rol bij de beoordeling en toetsing. Standaard 4: Kwaliteitszorg (additioneel voor de opleidingsschool) De opleidingsschool wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. Bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en het afnemende beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Criteria voor de opleidingsschool De opleidingsschool hanteert een kwaliteitszorgplan dat waarborgt dat de streefdoelen van de opleiding gerealiseerd worden en op regelmatige tijdstippen geëvalueerd worden. De opleidingsschool geeft aantoonbaar opvolging aan de resultaten van de regelmatige evaluaties. De medewerkers en studenten van de opleidingsschool alsook het beroepenveld zijn actief betrokken bij de interne kwaliteitszorg van de opleidingsschool. Kader voor de academische kop De leidraad voor de NVAO om de kwaliteit van de academische kop te beoordelen is het bestaande accreditatiekader (Beperkte Opleidingsbeoordeling). De criteria van de beoordeling door DUO in 2011 zijn opgenomen in dit kader. Indien nodig kunnen de criteria worden geplaatst onder de standaarden van de Uitgebreide Opleidingsbeoordeling. 19

20 Voor de beoordeling van de academische kop zijn de standaarden Kwaliteitszorg en Kennisdeling toegevoegd aan het kader. Standaard 1: Beoogde Eindkwalificaties De beoogde eindkwalificaties van de opleiding zijn wat betreft inhoud, niveau en oriëntatie geconcretiseerd en voldoen aan internationale eisen. Toelichting op standaard 1 De beoogde eindkwalificaties passen wat betreft niveau en oriëntatie (bachelor HBO) binnen het Nederlandse kwalificatieraamwerk. Ze sluiten bovendien aan bij de actuele eisen die in internationaal perspectief vanuit het beroepenveld en het vakgebied worden gesteld aan de inhoud van de opleiding. Criteria voor de academische kop De opleidingsschool met academische kop beschikt over een gezamenlijke visie, door alle partners gedragen op het concept academische opleidingsschool. De opleidingsschool met academische kop verbindt het opleiden van leraren met het verrichten van praktijkgericht onderzoek en schoolontwikkeling Standaard 2: Onderwijsleeromgeving Het programma, het personeel en de opleidingsspecifieke voorzieningen maken het voor de instromende studenten mogelijk de beoogde eindkwalificaties te realiseren. Toelichting op standaard 2 De inhoud en vormgeving van het programma stellen de toegelaten studenten in staat de beoogde eindkwalificaties te bereiken. De kwaliteit van het personeel en van de opleidingsspecifieke voorzieningen is daarbij essentieel. Programma, personeel en voorzieningen vormen een voor studenten samenhangende onderwijsleeromgeving. Criteria voor de academische kop De opleidingsschool met academische kop beschikt over een onderzoeksprogramma. Het programma is dusdanig vormgegeven dat de student in staat wordt gesteld het uitvoeren van praktijkgericht onderzoek naar schoolontwikkeling op het juiste niveau te ontwikkelen. Begeleiding De opleidingsschool met academische kop beschikt over voldoende en hoogwaardige begeleiding van studenten en een goede ondersteuning van docenten bij hun onderzoeks- en begeleidingstaken. Standaard 3: Toetsing Er zijn geen specifieke criteria voor de opleidingsschool met academische kop voor deze standaard. Standaard 4: Kennisdeling (additioneel voor de opleidingsscholen met academische kop) Criterium voor de academische opleidingsschool De opleidingsschool met academische kop zorg voor de kennisdeling tussen de partners en met de andere opleidingsscholen met academische kop. 20

21 Bijlage 2. SAMENWERKINGSOVEREENKOMST (ACADEMISCHE) OPLEIDINGSSCHOOL (naam bestuur) en Hogeschool Utrecht, Instituut Theo Thijssen verder te noemen partijen - leggen hierbij vast dat zij opleiden in school willen realiseren, vanuit het perspectief van partnerschap en binnen kaders zoals vastgesteld door de Opleidingsraad. De Opleidingsraad bestaat uit schoolbesturen Primair Onderwijs in Midden Nederland en de directie van Instituut Theo Thijssen van Hogeschool Utrecht. De gezamenlijke ambitie is vastgelegd in de notitie (Academisch) Opleiden in de School, regio Amersfoort en Utrecht (18 november 2010, door de Opleidingsraad vastgestelde versie per 6 juni 2011 als bijlage 1) en is nader uitgewerkt in de notitie Samen werken aan onderwijs (21 maart 2011, door de Opleidingsraad vastgestelde versie per 6 juni 2011 als bijlage 2). Beide notities vormen een kader voor deze samenwerkingsovereenkomst. in aanmerking nemende: a. dat beide partijen als leden van de Opleidingsraad tot doel hebben de kwaliteit en het niveau van de (beginnende) leerkracht in het basisonderwijs te verhogen; b. dat zij het opleiden van studenten (als aankomende leerkrachten) en van zittend personeel optimaal willen laten aansluiten bij schoolontwikkeling, personeelsontwikkeling en innovatie binnen het schoolbestuur; c. dat zij dit willen realiseren door het leren op de werkplek c.q. opleiden in de (academische) basisschool structureel in te bedden in de organisatie van de basisscholen en in het curriculum van Instituut Theo Thijssen; d. dat zij versterking van de kwaliteit van aankomende en zittende leerkrachten in basisscholen zien als een van de sleutels tot kwaliteitsverbetering in het basisonderwijs; e. dat zij het werken aan schoolontwikkeling, personele ontwikkeling en kennisontwikkeling in de basisscholen willen verbinden met het werkplekleren van studenten; f. dat zij elkaar als preferred partners wensen te beschouwen ten aanzien van werkplekleren en opleiden in de (academische) opleidingsschool. verklaren dit convenant aan te gaan, met daarin de volgende bepalingen: 1. Doel van de samenwerking De samenwerking is gericht op het in gezamenlijke verantwoordelijkheid realiseren van opleidings- en begeleidingstrajecten in een optimale leerwerkomgeving voor studenten van Instituut Theo Thijssen en medewerkers van beide partijen, binnen het kader van de Opleidingsraad. Verbinding, samenhang en samenwerking in opleiden, professionaliseren, schoolontwikkeling en onderzoek staan centraal. 2. Terreinen van samenwerking Om het onder 1 genoemde doel te bereiken, werken partijen op de volgende terreinen samen: a. Visie op de opleidingsschool in de Opleidingsraad Partijen hebben een gezamenlijke visie op (academische) opleidingsschool Midden Nederland als uitwerking van de notitie (Academisch) Opleiden in de School, regio Amersfoort en Utrecht. Op basis van evaluaties en onderzoek kan deze visie waar nodig geactualiseerd. b. Organisatiestructuur Partijen spreken m.b.t. de organisatie van het werkplekleren c.q. het (academisch) opleiden in de school het volgende af: Het schoolbestuur is vertegenwoordigd in de Opleidingsraad. De directeur van Instituut Theo Thijssen is lid van de Opleidingsraad. 21

22 Binnen beide partijen wordt de (academische) opleidingsschool regelmatig geagendeerd in overleg van schoolleiders en teamleiders. Het schoolbestuur heeft een vast lid van het managementteam van Instituut Theo Thijssen als contactpersoon. Een medewerker binnen het schoolbestuur voert bovenschoolse taken uit gericht op de coördinatie van het werkplekleren van studenten binnen het schoolbestuur. Deze medewerker neemt als vertegenwoordiger van het schoolbestuur deel aan het BOIS-overleg (Bovenschools Opleiden in School). Jaarlijks maken de partijen uiterlijk in maart afspraken over het aantal studenten (voltijd, ALPO, deeltijd) dat het daarop volgende schooljaar een leerwerkplek binnen de scholen van het schoolbestuur kan verwerven, de leerwerkplekken zijn min of meer gelijkelijk verdeeld over eerste-, tweede-, derde- en vierdejaars studenten. Hogeschool Utrecht verleent bij de matching van studenten prioriteit aan scholen van besturen die deel uitmaken van de Opleidingsraad. Instituut Theo Thijssen wijst in de eerste twee jaar van de opleiding aan studenten plaatsen voor werkplekleren / opleiden in school toe. Vanaf jaar 3 zullen studenten bij scholen solliciteren naar een dergelijke plaats. Jaarlijks wordt deze aanpak geëvalueerd. c. Kwaliteitsborging Partijen zijn beide verantwoordelijk voor een adequate begeleiding van de student en maken afspraken m.b.t. de begeleiding en beoordeling van studenten met een omschrijving van taken en verantwoordelijkheden en de daarbij geldende procedures, standaarden en instrumenten. De borging hiervan en de verbinding met professionalisering, schoolontwikkeling en onderzoek gaat deel uitmaken van het beoogde eigen keurmerk (academische) opleidingsschool. d. Scholing en professionalisering, in het bijzonder van schoolopleiders, praktijkopleiders en Instituutsopleiders Partijen stellen opleiders (schoolopleiders, praktijkopleiders, instituutsopleiders) in staat tot het volgen van scholing en tot deelname in professionele netwerken. Partijen ontwikkelen hiertoe gezamenlijk scholing en kwaliteitsborging. e. Communicatie en draagvlak Partijen dragen zorg voor communicatie in de eigen organisatie over de afspraken die in dit convenant zijn gemaakt. 3. Duur en beëindiging van de overeenkomst De overeenkomst geldt voor een periode van twee jaar, ingaande 1 september 2011 en eindigend 31 augustus In het voorjaar van 2013 wordt de overeenkomst, op basis van evaluatie van visie en geboekte resultaten op uitvoeringsniveau, waar nodig geactualiseerd. Na deze periode wordt de (mogelijk vernieuwde) overeenkomst verlengd voor steeds een periode van twee jaar, tenzij een der partijen op basis van evaluatie aangeeft de overeenkomst te willen beëindigen. Bij beëindiging van de overeenkomst komen partijen volledig hun verplichtingen na, ook indien de uitvoering van deze verplichtingen de looptijd van de overeenkomst overschrijdt. Tussentijdse beëindiging van de overeenkomst kan alleen bij overeenstemming hierover tussen de partijen. 4. Geschillenregeling Er is sprake van een geschil als een van de partijen dat als zodanig benoemt en hierover voorafgaand heeft overlegd met de andere partij. Deze wordt in de gelegenheid gesteld haar zienswijze kenbaar te maken. Geschillen worden zoveel mogelijk in overleg opgelost. Indien geen oplossing wordt bereikt, benoemt elk van de partijen een persoon, die samen een derde persoon de voorzitter aanwijzen. Deze commissie doet, nadat beide partijen hun standpunt kenbaar hebben gemaakt, een bindende uitspraak. 5. Wijzigingen in de overeenkomst Een wijziging in de overeenkomst kan uitsluitend schriftelijk worden overeengekomen. Deze wijziging wordt aan de overeenkomst gehecht en maakt daarvan deel uit. 22

23 6. Slotbepaling Deze overeenkomst wordt aangehaald als Samenwerkingsovereenkomst (naam bestuur) en Hogeschool Utrecht, Instituut Theo Thijssen inzake (Academische) Opleidingsschool 2011 Aldus overeengekomen en in tweevoud ondertekend: Namens (naam bestuur) Namens Hogeschool Utrecht, Instituut Theo Thijssen Dhr. drs. W. Duyvendak Directeur Instituut Theo Thijssen Datum: Datum: 23