Doorstroom mbo-hbo en uitval in het hbo. Evidence-based aanbevelingen.

Transcriptie

1 Doorstroom mbo-hbo en uitval in het hbo. Evidence-based aanbevelingen. Kristof De Witte, Sofie Cabus, Eline Sneyers en Cornel Nessler (Maastricht University) Conferentie 1 juni 2017

2 Context Europese Horizon 2020 Strategie: De EU moet een slimme, duurzame en inclusieve economie worden in een snel veranderende wereld. De EU heeft vijf ambitieuze doelstellingen vastgesteld, voor werkgelegenheid, innovatie, onderwijs, sociale samenhang en klimaat/energie, die ze tegen 2020 wil bereiken. Doelstelling gericht op onderwijs, o.a.: Minimum 40% van de 30 tot 34 jarige bevolking beschikt over diploma hoger onderwijs Faculty TIER name 2

3 30 tot 34 jarige bevolking met diploma hoger onderwijs Bron: Eurostat, Faculty TIER name 3

4 30 tot 34 jarige bevolking met diploma hoger onderwijs Bron: Eurostat, Faculty TIER name 4

5 Deze bijdrage Wat verhindert doorstroom? Wat is de invloed van aansluiting mbo-hbo op deelname in en uitval uit hbo? Wat werkt? Faculty TIER name 5

6 Theoretisch kader: doorstroom Uitval= COMPLEX fenomeen (zie projectwebsite) Hypothese: Goede aansluiting van mbo naar hbo kan uitval voorkomen Overgang van mbo naar hbo als intimiderende sprong in het ongewisse - risico-averse studenten: niet deelnemen - Bij moeilijke of slechte doorstroom vallen leerlingen uit, switchen of onderpresteren Faculty TIER name 6

7 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten Ontstaan door onrealistische verwachtingen Onvoldoende geïnformeerd Faculty TIER name 7

8 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten 2. Slechte integratie hoger onderwijs Onvoldoende voorbereiding op hbo Missen vaardigheden als samenwerking en onafhankelijkheid Andere manieren van leren in hbo dan in mbo Faculty TIER name 8

9 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten 2. Slechte integratie hoger onderwijs 3. Onderwijzend personeel Van gecontroleerde schoolomgeving naar verantwoording voor eigen leerproces Studenten hebben hulp nodig van onderwijzend personeel Faculty TIER name 9

10 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten 2. Slechte integratie hoger onderwijs 3. Onderwijzend personeel 4. Persoonlijke kenmerken Intelligentie, geslacht (mannen hebben minder goede leerstrategieën, lagere inzet), leeftijd (oudere studenten maken beter geïnformeerde keuzes) Faculty TIER name 10

11 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten Ontstaan door onrealistische verwachtingen Onvoldoende geïnformeerd 2. Slechte integratie hoger onderwijs Onvoldoende voorbereiding op hbo Missen vaardigheden als samenwerking en onafhankelijkheid Andere manieren van leren in hbo dan in mbo 3. Onderwijzend personeel Van gecontroleerde schoolomgeving naar verantwoording voor eigen leerproces Studenten hebben hulp nodig van onderwijzend personeel 4. Persoonlijke kenmerken Intelligentie, geslacht (mannen hebben minder goede leerstrategieën, lagere inzet), leeftijd (oudere studenten maken beter geïnformeerde keuzes) 5. Afstand Faculty TIER name 11

12 Theoretisch kader: doorstroom 5 barrières voor doorstroom: 1. Socio-psychologische aspecten Ontstaan door onrealistische verwachtingen Onvoldoende geïnformeerd 2. Slechte integratie hoger onderwijs onvoldoende voorbereiding op hbo Missen vaardigheden als samenwerking en onafhankelijkheid Andere manieren van leren in hbo dan in mbo 3. Onderwijzend personeel Van gecontroleerde schoolomgeving naar verantwoording voor eigen leerproces Studenten hebben hulp nodig van onderwijzend personeel 4. Persoonlijke kenmerken intelligentie, geslacht (mannen hebben minder goede leerstrategieën, lagere inzet), leeftijd (oudere studenten maken beter geïnformeerde keuzes) 5. Afstand Inzicht in de barrières is bepalend voor de effectiviteit van de interventies om doorstroom te bevorderen en uitval te verminderen Faculty TIER name 12

13 Deze bijdrage Wat verhindert doorstroom? Wat is de invloed van aansluiting mbo-hbo op deelname in en uitval uit hbo? Wat werkt? Faculty TIER name 13

14 Is er een relatie met de locatie van de hboinstellingen? Faculty name 14 TIER

15 Gemiddelde afstand tot 3 meest dichtbij zijnde Hbo-instellingen Indicatie voor het aanbod Bron: eigen bewerking van BRON Faculty name 15 TIER

16 Deelname aan hboonderwijs per gemeente Bron: eigen bewerking van BRON Faculty name 16 TIER

17 Onderzoeksvraag Grote academische literatuur die op het belang van afstand tot hbo-instelling wijst. Hypothese: Afstand is bepalend voor de mbo-hbo doorstroom én voor de uitval in het hbo. Faculty TIER name 17

18 Gegevens We analyseren de overgang van leerlingen uit het mbo naar het hbo tussen de jaren Via de BRON data volgen we leerlingen (eerste inschrijving in middelbaar onderwijs in 2003 en 2004) in hun eventuele keuze voor het hbo, hun uitval in het hbo en hun afstuderen in het hbo Er is geen selectie, want alle leerlingen zijn opgenomen 37 hbo-instellingen Faculty TIER name 18

19 Methodologie: deelname Hoe heeft het aanbod aan hbo-instellingen een invloed op de deelname? Concreet: Hoe verhoudt zich de deelname van mbo jongeren aan hbo tot de afstand van de woonplaats van een jongere tot de drie dichtbij zijnde hbo-instellingen? Via regressie-analyse controleren we voor geobserveerde en niet-geobserveerde kenmerken in de gemeente van de leerlingen (bv. Landelijke ligging, nabijheid van openbaar vervoer, peer-effecten in de buurt), trend overheen de tijd en leerlingkenmerken (bv. Score eindexamen, geslacht, leeftijd) Faculty TIER name 19

20 Resultaten: deelname Als het aanbod aan hbo-instellingen kleiner wordt, daalt de deelname. Als de afstand naar 3 dichtbij zijnde instelling verdubbelt, dan daalt kans op deelname van mbo studenten met 8,6 procent. Dit is vooral bij Nederlandse leerlingen, terwijl er geen merkbare invloed is van afstand voor leerlingen met een migratie-achtergrond. Grotere negatieve invloed van afstand voor meisjes dan voor jongens. Jongens zijn dus bereid om verder te reizen. Faculty TIER name 21

21 Methodologie: uitval Hoe verhoudt zich de uitval van mbo jongeren in het hbo tot de afstand van de woonplaats een jongere tot de gekozen hboinstellingen, conditioneel op het aanbod? Faculty TIER name 22

22 Resultaten: uitval Grotere afstand naar hbo-instelling is gecorreleerd met lagere uitval. Minder aanbod in de buurt van de student is gecorreleerd met meer uitval. Correlaties vooral gedreven door autochtone leerlingen Geen verschil tussen jongens en meisjes Faculty TIER name 23

23 Methodologie: aansluiting Assumptie: mbo instellingen die dicht bij een hbo-instelling liggen, beschikken over een betere aansluiting. Evidentie in jaarverslagen van hbo-instellingen Vraag: Wat is de invloed van betere aansluiting tussen mbo en hbo op deelname en de uitval van mbo jongeren in het hbo? Faculty TIER name 24

24 Resultaten: aansluiting Aansluiting tussen mbo en hbo: - Heeft geen relatie met de deelname aan het hbo - Lagere uitval: verdubbeling van de afstand tussen mbo en hbo heeft invloed van 3 procentpunt meer uitval bij mannen, maar niet bij vrouwen. De leerlingen die doorstromen maken bij betere aansluiting meer kans op hbo-diploma. Faculty TIER name 25

25 Deze bijdrage Wat verhindert doorstroom? Wat is de invloed van aansluiting mbo-hbo op deelname in en uitval uit hbo? Wat werkt? Faculty TIER name 26

26 Wat werkt? Doeltreffende interventies op basis van de wetenschappelijke literatuur Faculty TIER name 27

27 Wat werkt? 1. Dual credit programma Wat? - Lessen volgen in het hbo en credits behalen voor mbo en hbo. - Docenten(team) uit mbo en hbo - Niet alleen voor excellente studenten, maar ook duidelijke voordelen voor laag en gemiddeld presterende studenten Mechanisme: - Manier om onderpresteren weg te werken - Betere (psychologische) voorbereiding en binding met hbo - Hogere motivatie door keuzemogelijkheden - Kwaliteitsimpuls voor het mbo Faculty TIER name 28

28 Wat werkt? 2. First year experience Wat? - Aanleren van onderzoeksvaardigheden, tijdsmanagement, oriëntatie ten opzichte van campusfaciliteiten en risicogedrag vermijden - Interactie tussen studenten en personeel stimuleren - Engagement en tijd op de campus verhogen zodat er meer academisch engagement komt. Faculty TIER name 29

29 Wat werkt? 3. Academisch zelfvertrouwen verhogen Wat? 1. Oriëntatieweek: informatie over slagen in het eerste jaar, kennismaken van de faciliteiten, en vereisten van het programma 2. Opstellen van een haalbaar studieschema voor studenten, en paneldiscussie met oudere studenten (cfr. Rolmodellen) 3. Verhoging van academisch zelfvertrouwen via gesprekken rond examens, of discussie rond lesvoorbereidingen Faculty TIER name 30

30 Wat werkt? 4. Proefstuderen Wat? - Aantal lessen volgen uit het studieprogramma Effect? - Hogere intenties om door te stromen naar het ho. Faculty TIER name 31

31 Wat werkt? 5. Studieloopbaancoach Wat? - Coaches bekijken of studenten de meest gepaste opleiding hebben gekozen, adviseren wat te doen bij een foute studiekeuze en begeleiden de studievoortgang. Effect? - Studenten schrijven zich meer in het tweede semester, minder uitval, en meer credits Faculty TIER name 32

32 Wat werkt? 6. Mentoring en coaching Wat? - Begeleidende activiteit waarbij een minder ervaren persoon wordt begeleid door een meer ervaren persoon via de uitwisseling van praktische ervaringen en het geven van feedback - Kan zowel personeelslid als studenten zijn (peercoaching) Effect? - Binding tussen student en studie verhogen - Betere doorstroom doordat de ontwikkeling van kennis en capaciteiten nodig voor succesvol het eerste jaar te doorlopen worden ondersteund Faculty TIER name 33

33 Verdere informatie Rapporten via: Contact: Faculty TIER name 34