Kritiek Voorval bespreking

Transcriptie

1 Kritiek Voorval bespreking Een deelnemer vertelt aan de groep een moeilijk voorval dat hem is overkomen. Het verhaal eindigt op het moment dat de deelnemer een beslissing moest nemen. Daarna analyseert de groep in drie ronden (informatieve vragen, beslissingen bedenken en delen, voor- en nadelen beslissingen afwegen) het voorval en de mogelijke oplossingen. Doelen Deelnemers leren een lastig voorval te analyseren Deelnemers beseffen dat er meerdere oplossingen voor voorvallen zijn Duur 60 minuten Materialen pen en papier voor de deelnemers flap of bord Instructies De werkvorm bestaat uit 6 stappen die je goed in de gaten moet houden, anders wordt de discussie snel chaotisch en gaat de inzichtelijkheid verloren. Eerst een overzichtje, dan een uitwerking: 1. Kies binnen de groep een voorval dat betekenisvol is 2. De voorlichter vertelt het probleem aan de groep 3. Informatieve vragen stellen 4. Eigen beslissingen noteren 5. Analyseren van de oplossingen 6. Laat de aanbrenger de oplossing vertellen Contact: Peter Dankmeijer p.dankmeijer@edudivers.nl Pagina 1 van 5

2 Contact: Peter Dankmeijer Pagina 2 van 5

3 1. Kies binnen de groep een voorval dat betekenisvol is Het voorval moet aan een aantal voorwaarden voldoen om goed te kunnen worden gebruikt: Het moet concreet en echt gebeurd zijn, dus geen abstract verschijnsel. De `aanbrenger' moet het voorval in de groep willen vertellen en er vragen over durven beantwoorden. Het voorval moet betrekking hebben op een probleem, dilemma of keuze die je op een gegeven moment hebt gemaakt. Soms is het moeilijk om een situatie die je hebt meegemaakt zo te plaatsen of te formuleren, vooral als je niet gewend bent situaties te "problematiseren" en denkt dat situaties "gewoon zo zijn". In dat geval moeten deelnemers eens proberen na te gaan ze welke dingen als vanzelfsprekend beschouwen en waarom. Wellicht heeft men over zulke dingen lang geleden een beslissing genomen en gaat de afhandeling van dergelijke probleemsituaties nu "vanzelf". Voor de werkvorm is het echter beter een probleem te kiezen dat door een van de deelnemers als een echt probleem wordt ervaren. Voor de anderen moet het op zijn minst invoelbaar zijn, maar niet extreme emoties oproepen. 2. De voorlichter vertelt het probleem aan de groep De manier waarop het voorval verteld wordt, is belangrijk. Het moet in de tegenwoordige tijd verteld worden en in een directe persoonsvorm. ("Ik ben op stage en het contact met mijn cliënt verloopt niet soepel. Plotseling staat de cliënt op en zegt..." enz.) Deze manier van vertellen is van belang om de betrokkenheid van iedereen zo direct en zo groot mogelijk te maken. Als begeleider van de werkvorm kan je dit eventueel even vooraf oefenen met de "aanbrenger". Tijdens het vertellen kan je hem/haar er ook nog op wijzen. Het voorval wordt verteld tot het moment waarop de aanbrenger een voor hem/haar belangrijke beslissing moest nemen. Wat de aanbrenger uiteindelijk heeft gedaan, wordt dus nog niet verteld. 3. Informatieve vragen stellen De groep kan nu informatieve vragen stellen aan de aanbrenger, onder andere over de situatie, de betrokkenen, het voorafgaande, situationele factoren, de positie waarin de verteller verkeerde enzovoorts. Hierbij moet voorkomen worden dat er opmerkingen worden gemaakt die interpretaties zijn van de gebeurtenis, veronderstellingen van de deelnemers of speculaties over de afloop. Wel mag gevraagd worden naar de motieven en emoties van de aanbrenger. Contact: Peter Dankmeijer Pagina 3 van 5

4 4. Eigen beslissingen noteren Er wordt een drietal minuten stilte genomen. Alle deelnemers schrijven kort op wat zijzelf zouden doen. Hierbij wordt niet overlegd. Leg uit dat het hierbij niet gaat over "goede" of "foute" reacties, alle reacties helpen. gebruik steekwoorden gebruik de ik-vorm en het hier-en-nu, zoals ook gebeurde bij het aanbrengen van het voorval. Het opschrijven is van belang omdat mensen geneigd zijn zich te laten beïnvloeden door voorafgaande reacties - dat is een onbewust proces. Door de reacties op te schrijven kan iedereen de eigen oplossing vasthouden. De meeste deelnemers zullen nu erg nieuwsgierig zijn naar wat de aanbrenger in werkelijkheid heeft gedaan, maar het is van belang dit nog niet prijs te geven. Laat iedereen de eigen beslissing vertellen en toelichten. Ook hierover kunnen, hoewel korter dan in stap 3, vragen worden gesteld. Pas wel op dat men nu niet overgaat tot interpretaties of discussies over wat beter of slechter is. 5. Analyseren van de oplossingen Met behulp van de flap kun je nu de verschillende oplossingen nader analyseren door ze te kaderen, rubriceren, met elkaar in verband te brengen enzovoorts. Dit vereist een goed overzicht van de begeleider. Je kunt ook proberen gezamenlijk een patroon of patronen in de oplossingen te ontdekken. Zo kan het zijn dat oplossingen iets te maken hebben met: de achterliggende ideeën van de deelnemers over het voorval of de deelnemers aan het voorval de veronderstellingen die men heeft over de doelgroep (man, vrouw, homo, hetero, oud, jong, gelovig, niet-religieus, niveau, instelling) het moment waarop iets in de situatie aan de orde komt de samenwerking tussen mensen in het voorval emotionele versus rationele overwegingen Probeer te voorkomen dat je in een welles-nietes sfeer komt. Het gaat er niet om wie het beste idee bedacht heeft maar om een vergelijking van diverse strategieën die in verschillende situaties gehanteerd worden door verschillende mensen. We willen graag de vraag beantwoorden welke oplossing het best past bij welke persoon in welke situatie. Dit kan dus variëren. Contact: Peter Dankmeijer p.dankmeijer@edudivers.nl Pagina 4 van 5

5 Bij de bespreking kun je aan de orde stellen: Welke categorieën komen uit de antwoorden naar voren? Let er ook op welke categorieën ontbreken! Welke antwoorden zijn acceptabel voor de aanbrenger, zowel rationeel als emotioneel? Welke machtsrelaties spelen een rol? Ben je de baas of de underdog (bovengeschikte of ondergeschikte positie), of plaats je jezelf meer in een nevenschikkende positie? Hoe vindt de besluitvorming over een strategie in een situatie plaats? Wat zijn de (te verwachten) effecten van bepaalde strategieën? Voor- en nadelen? Hoe worden verschillende strategieën gewaardeerd in verschillende situaties? Besteed aan het eind van deze discussie ook aandacht aan alle groepsleden: wat hebben de verschillende reacties voor hen betekent? Niet alleen de aanbrenger leert via deze oefening maar alle deelnemers aan de discussie. Eindig altijd met een open vraag: "Wie wil nog wat zeggen/aan de orde stellen?" 6. Laat de aanbrenger de oplossing vertellen Het kan zijn dat men zo benieuwd is naar de `echte' oplossing, dat je dit niet tot het eind uit kunt stellen maar het voor stap 5 laat doen. Variatie Deze werkvorm is algemeen en kan voor elk ingewikkeld vooral worden gebruikt. het is ook een goede werkvorm voor intervisie en coaching. In de context van diversiteitbeleid kan men de werkvorm ook gebruiken door voorvallen te inventariseren die te maken hebben met diversiteit, zoals incidenten rond seksuele diversiteit, geloof, afkomst en vluchtelingen. Bron Peter Dankmeijer, EduDivers, uit: "Handleiding Coördinatie Voorlichting", Gebaseerd op de "Critical Incident" methode. Contact: Peter Dankmeijer p.dankmeijer@edudivers.nl Pagina 5 van 5