Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-1 Cochleair implantaat

Transcriptie

1 Cochleair implantaat Inleiding Als iemand doof of zeer ernstig slechthorend is en hoortoestellen brengen (nog langer) onvoldoende resultaat met zich mee, dan wordt tegenwoordig een cochleair implantaat (CI) overwogen. Hoewel de audicien hier, net als met de BAHA, voorlopig weinig mee van doen heeft, is het nuttig toch enige kennis hierover te bezitten. Hieronder een summiere beschrijving van het cochleair implantaat Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-1 Cochleair implantaat Alleen doof of ernstig slechthorend Ons gehoor is belangrijk bij de dagelijkse communicatie. Het ontbreken ervan kan ons in grote problemen brengen bij het uitvoeren van onze dagelijkse contacten, onze beroepsuitoefening of onze leerprocessen. Als we een lichte of middelmatige vorm van slechthorendheid verwerven, bieden hoortoestellen doorgaans voldoende soelaas. Wordt het gehoorverlies (meestal perceptief) zo groot dat een normaal functioneren met hoortoestellen óók niet meer mogelijk is, dan wordt de mogelijke toepassing van een cochleair implantaat overwogen. Om dus voor een cochleair implantaat in aanmerking te komen, moet men of barany doof zijn, of zulke kleine gehoorresten bezitten, dat middels het gebruik van normale (super power) hoortoestellen geen normaal functioneren kan worden bewerkstelligd. Voorts dient men er rekening mee te houden dat met het uitvoeren van de operatie, die met de implantatie van de elektrode gepaard gaat, een eventuele gehoorrest verloren zal gaan. Wie komen ervoor in aanmerking Allereerst dient nogmaals vermeld te worden, dat uitsluitend mensen in aanmerking komen voor een CI als ze aan geen van beide oren een bruikbaar restgehoor bezitten. Daarnaast moeten we ons realiseren dat de meeste CI s, tot nog toe, slechts enkelzijdig worden geïmplanteerd. De groep die voor implantaten in aanmerking komt wordt opgedeeld in een aantal groepen waaronder kinderen en volwassenen, die al dan niet de vaardigheid hebben verkregen om te kunnen spreken. Bij kinderen die doof of ernstig slechthorend geboren worden, is het zaak om de CI zo jong mogelijk te plaatsen. Want het kind moet nog leren horen en met behulp daarvan later leren verstaan, begrijpen en praten. Hoe vroeger de CI geplaatst wordt, des te beter is de ontwikkeling van horen en praten en des te beter zijn dus de kans op een redelijk normaal leven. 1

2 Hoewel men geneigd is de CI zo snel mogelijk te plaatsen, gebeurt dit in praktijk vrijwel nooit voordat het kind 1 jaar oud is. Bij kinderen die na hun 5 de jaar doof zijn geworden is de spraak en taalvorming al op gang gekomen. Dat is uiteraard een groot voordeel. De verworven vaardigheid in horen, verstaan, begrijpen en praten, raken ze niet snel meer kwijt. Het grote voordeel is dat ze al wel weten wat horen en verstaan is. De vooruitzichten met een CI zijn beter en resultaten worden makkelijker bereikt. Dus ook bij deze groep kinderen is het van belang om snel een CI te plaatsen als die geïndiceerd is. Bij volwassenen kunnen we de groep eveneens opsplitsen in de doof geborenen en de doven die hun handicap pas op latere leeftijd verworven hebben. Ook hier spelen de taalvaardigheid en de hoorervaring een rol. Door doven die geen spraak hebben geleerd, wordt de CI vaak als een teleurstelling ervaren. Anderen kennen goede vooruitzichten. Tot slot kennen we een groep mensen, zowel jong als oud, die door hersenvliesontsteking doof zijn geworden. Deze mensen kennen een verhoogde kans dat het binnenoor verbeent, waardoor de plaatsing van een CI niet meer mogelijk is. Deze groep wordt zo mogelijk met spoed behandeld. Selectie van patiënten U zult begrijpen dat het implanteren van een CI een hele ingreep is. Niet alleen medisch, maar juist emotioneel. Om die reden is een team van zorgverleners bij de selectie en voorbereiding van de patiënten betrokken. We denken hierbij aan het bespreken van medische, audiologische, psychologische, communicatieve en psychosociale problematiek. Hiertoe wordt samenwerkt door een team van deskundigen. Op het moment worden op acht plaatsen in Nederland CI s geplaatst: Academisch Ziekenhuis, Groningen, Universitair Medisch Centrum, Leiden Erasmus Medisch Centrum, Rotterdam Academisch Medisch Centrum, Amsterdam VU Medisch Centrum, Amsterdam Universitair Medisch Centrum St.Radboud, Nijmegen Universitair Medisch Centrum, Utrecht, Academisch Ziekenhuis Maastricht, Bij deze centra worden uiteraard ook alle mogelijke audiologische testen uitgevoerd, zoals toon-drempel audiometrie, BERA onderzoek. Ook worden er CT of MRI-scans gemaakt, voorafgaand aan de operatie. Het toestel / de techniek Het cochleair implantaat valt uiteen in twee delen van techniek. Het uitwendige deel en het inwendige deel. 2

3 Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-2 Opsplitsing in het uitwendig en inwendig deel volgens de KNO vereniging Het uitwendig deel Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-3 De Auria van Advanced Bionics Het uitwendig deel is een op een achter het oor toestel lijkend toestel, met een via een connector en draad verbonden spoel. Zie Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-3. Middels de ingebouwde microfoon wordt het geluid opgevangen en doorgestuurd naar een processor die in het toestel opgenomen is.. Deze processor bewerkt het geluid en zendt het uit naar de spoel. Deze spoel wordt middels een magneetverbinding op de onder de huid aangebrachte ontvanger geplaatst. De spoel zendt een FM signaal uit dat door de antenne van het inwendig deel wordt ontvangen Het inwendig deel Het inwendig en operatief geplaatste implantaat (zie Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-4) bestaat uit twee ronde schijven die samen zijn ondergebracht in één dunne behuizing. Het ene deel bevat de antenne met in het midden een klein magneetje waardoor de uitwendige spoel op de huid blijft plakken. De tweede cilinder bevat de stuurunit die er voor zorgt dat de met de antenne ontvangen signalen op de goede elektrode worden aangeboden. 3

4 Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-4 Het eigenlijke implantaat Doordat er op de 22 elektrodes van het implantaat dat via het ronde venster in het scala tympani is geschoven, kleine stroomstootjes worden gezet, wordt telkens een deel van de haarcellen die in de directe nabijheid liggen geprikkeld en wordt het signaal naar de hersenen doorgegeven dat er iets gehoord wordt bij de bijbehorende frequentie. In feite wordt dus de tonotopie van de cochlea nagebootst. De operatie Bij de eigenlijke plaatsing van het implantaat gaat de patiënt onder een algehele narcose met alle toeters en bellen die we in het kader van deze les buiten beschouwing laten. Achter het oor is het haar van de patiënt verwijderd. Door de oorchirurg wordt de huid opengesneden en het onderliggende mastoïd wordt vrijgemaakt. Figuur Fout! Geen tekst met opgegeven opmaakprofiel in document.-5 De positionering van het implantaat Door het mastoïd wordt een qua diameter klein gaatje geboord naar het middenoor. Vervolgens wordt vanuit het middenoor door het ronde venster opgezocht, waardoor men bij de scala tympani van de cochlea komt. Vervolgens wordt heel voorzichtig de elektrode naar binnen geschoven. Tijdens de operatie wordt al gekeken of de patiënt hoorsensaties vertoont, afgeleid van de gehoorzenuw of de hersenstam, waardoor de meest optimale positie van de elektrode kan worden bepaald. De eventueel nog functionerende haarcellen (meestal gehoorresten in de lage tonen) gaan bij deze behandeling meestal verloren Tot slot wordt er een sleuf gefreesd in het mastoïd, waarin de ontvanger onderhuids kan worden gepositioneerd. Daarna wordt de huid gesloten en wordt het hoofd verbonden. 4

5 Als de patiënt ontwaakt, heeft hij de gebruikelijke postoperatieve klachten, daarnaast kunnen er nu tijdelijk lichte duizeligheidsklachten optreden omdat het binnenoor geopend was.. Na één dag wordt het verband verwijderd, na 1 week de hechtingen en na 3 tot 6 weken wordt het implantaat voor het eerst echt geprobeerd. Dit is meestal een heel spannend moment. Nawoord Dit hoofdstuk is mede tot stand gekomen door het gebruik van beeldmateriaal van de internetsites van: de Nederlandse Vereniging voor KNO heelkunde de site van Advanced Biotics de site van René van der Wilk: hoorzaken.nl Wij kunnen u bovenstaande sites van harte aanbevelen om uw kennis omtrent dit onderwerp te verbreden. Tot slot mijn dank aan de heer H. Themans, K.N.O.-arts, voor adviezen omtrent beschrijvende tekst, woordkeus, terminologie, vormgeving en didactiek. 5