door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch
|
|
- Johanna Driessen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Apothekers sporen ouderen met valrisico op Zo n honderd deelnemers aan valpreventieproject door Tamara Schellekens, Marcel Bouvy, Martine Kruijtbosch Een project op het gebied van geneesmiddelen die risico op vallen geven, heeft bij deelnemende apothekers voor meer bewustwording gezorgd. Bij sommige geneesmiddelen was ik me niet bewust van de risico s bij ouderen, zoals bij dipyridamol. In het project zijn ook de huisartsen betrokken. Patiënten waarderen de extra zorg die ze van hun apotheker krijgen. Ongeveer honderd Kring-apothekers verspreid over het hele land zijn in de zomer van 2011 gestart met een project op het gebied van valpreventie. Het project is momenteel in de afrondende fase van dataverzameling. Doel was ouderen op te sporen die zijn gevallen. Door gerichte interventies kan worden voorkomen dat ze opnieuw vallen. Een van de deelnemers stelt dat het project voor haar een eyeopener was. Bij sommige geneesmiddelen was ik me niet bewust van het feit dat ze risico op vallen kunnen geven. SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy in Leiden tekende voor de begeleiding. Zorgverzekeraar Achmea financiert het project. Het project richt zich op opsporing van oudere patiënten die valgevaarlijke geneesmiddelen gebruiken. Deze patiënten werd gevraagd of zij in het afgelopen jaar waren gevallen. Indien dit het geval was, kregen zij een medicatiebeoordeling aangeboden die zich speciaal richt op
2 terugdringing van het gebruik van de valgevaarlijke medicatie. Op basis van een door SIR uitgevoerde pilot is een werkwijze voor de apotheker ontwikkeld. De apotheker selecteert patiënten ouder dan 64 jaar, die vijf of meer geneesmiddelen gebruiken waaronder tenminste twee valgevaarlijke geneesmiddelen. Daarbij moesten ze in het afgelopen jaar minimaal één keer zijn gevallen. In overleg met de huisarts en na een gesprek met de patiënt beoordeelt de apotheker de medicatie kritisch. Waar mogelijk worden valgevaarlijke geneesmiddelen gestaakt of in dosering verlaagd. De patiënt houdt gedurende vijf maanden een valkalender bij, die de apotheker vervolgens verzamelt. Het project draait nu ruim een jaar en het is daarom interessant de eerste bevindingen te rapporteren. Voorspelling In het project kregen 5497 vooraf geselecteerde patiënten van 65 jaar en ouder een vragenlijst. De selectie vond plaats op gebruik van valgevaarlijke geneesmiddelen patiënten (64,4%) stuurden de vragenlijst terug. Van deze groep gaven 1026 patiënten (29%) aan dat zij in het afgelopen jaar waren gevallen. Of de medicatiebeoordelingen daadwerkelijk het aantal valincidenten terugdringen, wordt naar verwachting pas in de zomer van 2013 duidelijk. Inmiddels is gebleken dat een op de drie benaderde patiënten een valgeschiedenis heeft. Dit komt overeen met wat uit de literatuur bekend is. Een betere voorspelling van het valrisico zou echter meer efficiëntie opleveren. Daarom maakte SIR een vergelijking tussen het medicatiegebruik van patiënten met een valgeschiedenis en het medicatiegebruik van patiënten die niet eerder waren gevallen, en ontwikkelde op basis daarvan een model. Dit model beoogt het valrisico beter te voorspellen. Allereerst bekeek SIR welke onafhankelijke risicofactoren een associatie hebben met vallen. Ouderen hebben vaak meerdere aandoeningen en gebruiken meerdere geneesmiddelen naast elkaar, die onderling weer met elkaar samenhangen. Daarom werden alle variabelen die het valrisico afzonderlijk beïnvloedden gecombineerd in een zogenaamd multivariate logistisch regressiemodel. De valvoorspellende variabelen die daarbij overbleven waren: leeftijd, vrouwelijk geslacht, gebruik van SSRI s en de groep overige antidepressiva, gebruik van morfinomimetica (behalve codeïne), antiepileptica, lisdiuretica en de combinatie van RAAS-remmers met diuretica. Vanuit dit logistisch model ontwikkelde SIR een scoremodel om het valrisico te kunnen voorspellen. Hiermee kan voor elke patiënt een risicoscore worden berekend (tabel 1). Een voorbeeld: een man die 70 jaar is en paroxetine (SSRI) en furosemide (lisdiureticum) gebruikt, krijgt een risicoscore van 44,2 (0,5*70
3 (leeftijd) + 1,5*0 (geslacht is niet een vrouw) + 5,9*1 (gebruikt wel SSRI) + 5,8*0 (gebruikt geen andere antidepressiva) + 5,2*0 (gebruikt geen morfinomimetica) + 5,8*0 (gebruikt geen anti-epileptica) + 3,3*1 (gebruikt wel lisdiureticum) + 2,5*0 (gebruikt geen combinatie van RAAS-remmer en diuretica). Deze patiënt valt in de categorie score 42,1 45,3 en heeft een risico om te vallen van 33,3%. Tabel 1 Model voorspelt het valrisico voorspellende variabele score leeftijd (per jaar) +0,5 vrouw +1,5 SSRI +5,9 overige (niet tricyclische) antidepressiva: mianserine, mirtazapine, bupropion, duloxetine, trazodon +5,8 morfinomimetica +5,2 anti-epileptica +5,8 lisdiuretica +3,3 combinatie van RAAS-remmer met diuretica +2,5 In tabel 2 is te zien hoeveel patiënten in welke risicocategorieën terechtkomen op basis van dit scoremodel, en hoeveel van hen wel en geen valgeschiedenis hebben. De bruikbaarheid van deze score kent een beperking, want ook in de categorieën met een lage absolute risicoscore zijn patiënten aanwezig met een valgeschiedenis. Die worden gemist wanneer een interventie zich alleen richt op patiënten met een hoog valrisico. Tabel 2 De score die een patiënt haalt geeft inzicht in het valrisico risicoscore in aantal patiënten categorieën incidentie van vallen gevallen in afgelopen jaar niet gevallen in afgelopen jaar
4 < 36, ,0 % ,6 39, ,2 % ,3 42, ,5 % ,1 45, ,3 % > 45, ,5 % totaal Het model kan wellicht verbeterd worden door andere informatie toe te voegen over bijvoorbeeld de spierkracht, het alcoholgebruik, visusproblemen of andere zaken die niet direct duidelijk worden uit de medicatiehistorie. Bewust van valrisico s Apothekers Hanneke Treep van Kring-apotheek Ooster en Dini van Hagen van Kring-apotheek Delden namen beiden deel aan dit project. De apothekers geven aan dat ze er veel van hebben geleerd. Treep: Door deelname aan het valpreventieproject ben ik mij veel meer bewust geworden van het valrisico dat veel geneesmiddelen geven. Het project is actueel en afgebakend. Uiteindelijk gaat het erom dat je een grote groep klanten helpt hun kwaliteit van leven te verbeteren. De nascholing was vooral gericht op zaken die praktisch bruikbaar zijn. Vooral de lezing van de klinisch geriater, die inzicht gaf in de valproblematiek, was interessant. Ook heb ik opnieuw geleerd hoe belangrijk labwaarden zijn. Treep geeft aan: Ik was mij bij het medicijn dipyridamol bijvoorbeeld niet bewust van het valrisico. Het kan bij ouderen duizeligheid veroorzaken. Van andere middelen zoals benzodiazepinen kennen we de risico s natuurlijk wel. Apotheker Dini van Hagen zou de volgende keer de doelgroep willen verbreden omdat de focus nu te veel ligt op ouderen. Ook veel jongeren gebruiken dit soort medicatie. Van Hagen houdt met de vijf huisartsen in Delden regelmatig FTO s. De lijst met patiënten was kleiner dan ze vooraf hadden ingeschat. Van Hagen heeft de patiënten die slaapmiddelen gebruiken extra aandacht gegeven omdat bij hen nog veel winst is te behalen. De meest voorkomende geneesmiddelen die mogelijk een relatie met vallen hebben, zijn volgens apotheker Treep de diuretica. Vooral thiazidediuretica zijn vaak hoog gedoseerd. Denk aan 25 mg of zelfs 50 mg chloortalidon of hydrochloorthiazide, terwijl 12,5 mg hydrochloorthiazide volstaat. Verder, zo vertelden de apothekers, zijn labwaarden vaak verouderd. Bij uitvoering van een medicatiebeoordeling is dan een nieuwe bepaling nodig. Dit heeft als
5 bijkomend effect dat ook de reguliere medicatiebewaking erdoor kan verbeteren. Positieve impuls De samenwerking met de huisarts ervaren beide apothekers als positief. Het contact is laagdrempelig. Dit is alleen maar versterkt sinds we in een gezondheidscentrum zitten, zegt Van Hagen. Gesprekken met medisch specialisten verlopen echter moeizamer. De specialist stelt zich vaak op het standpunt dat patiënten bepaalde medicatie nodig hebben, zonder daarbij de mogelijke valrisico s af te wegen tegen de gunstige effecten, zegt Treep. Ook Van Hagen geeft aan dat de huisarts de spil in de gezondheidszorg is en dat het valpreventieproject de relatie tussen apothekers en huisartsen heeft verbeterd. Door het project is de samenwerking tussen apotheker en huisarts geïntensiveerd. We leren hoe artsen de voor- en nadelen van potentieel valgevaarlijke medicatie bij de individuele patiënt afwegen. Het is ook een kans voor de huisarts om een kijkje in de keuken van de apotheker te nemen. Wij laten zien welke expertise wij hebben op het gebied van geneesmiddelen. Extra aandacht De apothekers vertellen dat gesprekken die zij voerden met de patiënten tijd kosten, maar dat patiënten deze ook zeer hebben gewaardeerd. Patiënten waren zich over het algemeen wel bewust van het valrisico bij het gebruik van valgevaarlijke geneesmiddelen. Van Hagen: De medicatiebeoordelingen leverden niet altijd wijzigingen in de medicatie op, maar ook de bewustwording van deze risico s bij de patiënt zijn winst. Je neemt, om de val te voorkomen, de dagelijkse gang van zaken door met de patiënt. Dit kan simpelweg al door de inrichting van een huis onder de loep te nemen; denk aan een losliggend kleedje. Het project was wel tijdrovend. Dit kwam door de vele vragenlijsten die patiënten moesten invullen. Alle acties moesten nauwkeurig worden vastgelegd. We doen het natuurlijk vooral voor de patiënt. Patiënten waarderen de gesprekken, stelt Treep. Ze vragen: houden we nog contact? Het idee dat we zorg voor hen dragen, spreekt hun aan. Dit is een absolute meerwaarde, vinden beide apothekers. Elk jaar heupfracturen door vallen Jaarlijks vallen in Nederland ongeveer mensen van 65 jaar en ouder % van de ouderen die nog thuis of in een verzorgingstehuis wonen vallen zelfs meerdere keren per jaar. Per jaar bezoeken zelfstandig wonende ouderen de spoedeisende hulp van een ziekenhuis als gevolg van een val.
6 Vallen resulteert bijvoorbeeld in heupfracturen per jaar. 25% van de ouderen met een heupfractuur overlijdt na een jaar. Ouderen zijn na een val vaak angstig om weer te vallen. Die angst is op zichzelf soms weer de oorzaak van een nieuwe valpartij, maar leidt ook tot sociaal isolement en verminderde activiteit en daarmee een verminderde kwaliteit van leven. Vooral risico bij centraal werkend middel De belangrijkste groepen geneesmiddelen die het valrisico verhogen, grijpen aan op het centraal zenuwstelsel of op het cardiovasculair systeem. Onder de eerste groep vallen onder meer benzodiazepinen (met name de langwerkende), antidepressiva, morfinomimetica, antipsychotica en neuroleptica, anti-epileptica en vertigomiddelen. Onder de tweede groep vallen onder meer antiarrhythmica, nitraten, diuretica, antihypertensiva zoals RAASremmers, bètablokkers en calciumantagonisten, en ook minder voor de hand liggende middelen zoals dipyridamol en nicotinezuur. Tot een restgroep behoren geneesmiddelen waarvan het valrisico vaak samenhangt met effecten op bloeddruk of centraal zenuwstelsel maar die primair voor andere indicaties worden ingezet. Denk daarbij aan anticholinergica (ook per inhalatie bij frequent gebruik), middelen voor benigne prostaathypertrofie, spierverslappers, antihistaminica en oogdruppels met bètablokkers. Bij stoppen of afbouwen van potentieel valgevaarlijke medicatie moet het valrisico worden afgewogen tegen de voordelen van de medicatie, zoals een verlaagd risico op cardiovasculaire complicaties op lange termijn. Tamara Schellekens is manager externe communicatie & PR van Kring-apotheek en Boots apotheek. Prof. dr. Marcel Bouvy is hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg, divisie farmaco-epidemiologie en klinische farmacologie, departement Farmaceutische Wetenschappen, Universiteit Utrecht. Hij is tevens onderzoeker bij SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy in Leiden. Martine Kruijtbosch is onderzoeker bij SIR Institute for Pharmacy Practice and Policy. U kunt hieronder een reactie plaatsen van maximaal 300 woorden. Deze moet voldoen aan de richtlijnen, zie disclaimer. Indien u bent ingelogd met gast@pw.nl dan graag uw naam onderaan uw reacties vermelden. Wij plaatsen geen anonieme reacties. De redactie modereert uw reactie.
Valproblematiek in de eerste en tweede lijn. Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.
Valproblematiek in de eerste en tweede lijn Dr Marielle Emmelot-Vonk Klinisch geriater Geriatrie UMC Utrecht m.h.emmelotvonk@umcutrecht.nl Het komt vaak voor Het heeft belangrijke gevolgen Balans en veroudering
Nadere informatieDe DREAMeR-studie. Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales. during Medication Review
De DREAMeR-studie Drug use Reconsidered in the Elderly using goal Attainment scales during Medication Review 1 Wat is de DREAMeR-studie? Aan dit onderzoek deden mee: Een groot gerandomiseerd gecontroleerd
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieValpreventie bij ouderen met cognitieve problemen
Valpreventie bij ouderen met cognitieve problemen Sirpa Hartikainen, MD, Professor of Geriatric Pharmacotherapy School of Pharmacy University of Eastern Finland, Kuopio, FINLAND Het risico op vallen en
Nadere informatieFRID Medicatie Review Protocol
1 FRID Medicatie Review Protocol Valgevaarlijke geneesmiddelen (Fall Risk Increasing Drugs; FRID s) zijn ingedeeld in drie categorieën: cardiovasculaire middelen, middelen met invloed op het centraal zenuwstelsel
Nadere informatieApotheker in de rol van farmacotherapeut. door Marc de Leeuw
Apotheker in de rol van farmacotherapeut Onderzoek naar nieuwe functie in huisartsenpraktijk door Marc de Leeuw - 21-11-2013 Dr. Anne Leendertse verwacht dat een nieuwe rol van de apotheker apotheker-farmacotherapeut
Nadere informatieBijspijkeren op gebied CVRM blijkt zinvol. door Marc de Leeuw - 25-04-2013
Bijspijkeren op gebied CVRM blijkt zinvol Cursus eyeopener voor apothekers door Marc de Leeuw - 25-04-2013 Tom Schalekamp en Prem Adhien bundelden hun kennis om apothekers nascholing op het gebied van
Nadere informatieMASTERPROEF. Bereidheid van 55-plussers tot deelname aan valpreventie
MASTERPROEF Geachte collega Bereidheid van 55-plussers tot deelname aan valpreventie Mijn naam is Martine Agten en ik ben werkzaam als huisarts-in-opleiding in de praktijk van dr. Carlier, dr. Schreurs,
Nadere informatiePanel Praktijkonderzoek Apotheekmedewerkers PAM-Poll
Panel Praktijkonderzoek Apotheekmedewerkers PAM-Poll tussentijdse resultaten Ervaringen met het Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel Inleiding Apotheken in Nederland hebben sinds januari 2014 te maken
Nadere informatieInformatiebrochure Geriatrisch dagziekenhuis De valkliniek
Informatiebrochure Geriatrisch dagziekenhuis De valkliniek 1 Inleiding Naarmate je ouder wordt verandert je lichamelijke conditie: bewegingen en reacties worden trager. Vallen is een vaak voorkomend probleem
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen
Polyfarmacie bij ouderen FTO maart 2016 WAGRO Polyfarmacie en Medicatiebeoordeling IGZ HARM NTVG Optimale zorg voor ouderen Ephor Start en Stopp criteria Strip methode 1 Opzet FTO Casussen (veel) Interactie
Nadere informatieAnalyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: MimpenMG
Analyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: MimpenMG Datum aanmaak rapport:11-11-2015 1 Laatste ronde patiëntenvragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 1-3-2014 tot 1-3-2014
Nadere informatiePolyfarmacie bij ouderen. Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015
Polyfarmacie bij ouderen Renate Schoemakers AIOS Ziekenhuisfarmacie 12 november 2015 Inhoud Inleiding Farmacokinetiek Farmacodynamiek Problemen bij polyfarmacie Medicatiebeoordeling Take home messages
Nadere informatieValpreventie az groeninge. Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014
Valpreventie az groeninge Nathalie De Donder Jessica Gionchetta 2/10/2014 Video valpreventie Agenda Waarom valpreventie? Wat zijn de risicofactoren? Valpreventiebeleid az groeninge? Valkliniek? 3 Waarom
Nadere informatieBewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek. Jean Conemans
Bewaking op bijwerkingen in de (ziekenhuis)apotheek Jean Conemans Nierfunctie Farmacogenetica Interacties Spiegelbepalingen Klinische chemie Clinical rules Medicatieveiligheid Meldmodule LAREB Aspecten
Nadere informatieHeet iedereen welkom en stel je voor als spreker.
1 Heet iedereen welkom en stel je voor als spreker. Kader het MFO d.m.v. het geven van de volgende korte inleiding: Geneesmiddelen behoren tot één van de risicofactoren die tot een val kunnen leiden. Vandaar
Nadere informatieKerndocument Uitwerking van de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020
Kerndocument Uitwerking van de Toekomstvisie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020 Voor vandaag. En morgen. Inhoudsopgave Voorwoord 4 1. Missie Farmaceutische Patiëntenzorg 2020 5 2 Visie Farmaceutische Patiëntenzorg
Nadere informatieProfessor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees
Professor dr. A van der Heide Dr. L van Zuylen Drs. E Geijteman Professor dr. E van Leeuwen Dr. W Dekkers Dr. M Dees Professor dr. Zuurmond Dr. R Perez Drs. B Huisman Medicatiemanagement in de laatste
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieValpreventie. Een taak van de ergocoach? /!
2017 Valpreventie Een taak van de ergocoach? /! Marleen de Boer 06-40259954 kr8mcc@gmail.com Wie zijn jullie? Eerste indruk; valpreventie jouw thema? Spar even met je buurman Waarom en hoe? Hebben we
Nadere informatieInformatiebrief GRAFITI-studie
Informatiebrief GRAFITI-studie Titel van het onderzoek GRAFITI-studie: onderzoek naar de groei van agressieve fibromatose. Geachte heer/mevrouw, Wij vragen u vriendelijk om mee te doen aan een medisch-wetenschappelijk
Nadere informatieOxatomide Tabletten Werkzame stof
Oxatomide Tabletten Werkzame stof Oxatomide Geneesmiddelgroep Anti-histaminica Andere namen Tinset Samenstelling Tinset tabletten: 30 mg oxatomide per tablet Fabrikant/Leverancier Tinset : Janssen-Cilag
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 hoofdstuk 3
Vallen komt in alle leeftijdsgroepen voor, maar vormt vooral bij ouderen een groot gezondheidsprobleem. Onder een val wordt verstaan een gebeurtenis waarbij de betrokkene onbedoeld op de grond of een lager
Nadere informatieUw medische gegevens elektronisch delen? Alleen met uw toestemming!
Uw medische gegevens elektronisch delen? Alleen met uw toestemming! Betere zorg met de juiste informatie Artsen en apotheken kunnen uw medische gegevens delen via het LSP (Landelijk Schakelpunt). Zodat
Nadere informatieKennisbundeling verbetert VTGM parenteralia. door Marc de Leeuw - 22-01-2013
Kennisbundeling verbetert VTGM parenteralia Zes ziekenhuisapotheken slaan handen ineen door Marc de Leeuw - 22-01-2013 Zes ziekenhuisapotheken hebben hun krachten gebundeld en werken samen aan een veiliger
Nadere informatieOnderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie).
Onderzoek naar de nazorg bij dikke darmkanker door de huisarts of de chirurg en het gebruik van een persoonlijke interactieve website (I CARE studie). Verbetert de zorg na de behandeling van dikke darmkanker
Nadere informatieWERKNEMER. Verklaring van belangen. Algemeen. Melding van belangen op farmaceutisch gebied. Tussenvoegsels
Verklaring van belangen Algemeen Titel(s) Voornaam Prof. dr. Bert Tussenvoegsels Achternaam Afdeling (Voor externe experts, wilt u aangeven voor welke afdeling van het CBG u werkt) Functienaam Omschrijving
Nadere informatieNIEUW VOOR OUD. Noviteitencollege rond nieuwe ontwikkelingen voor de ouderenzorg. Vrijdag 2 oktober 2015: Farmacologie en Cardiologie
NIEUW VOOR OUD Noviteitencollege rond nieuwe ontwikkelingen voor de ouderenzorg Vrijdag 2 oktober 2015: Farmacologie en Cardiologie Vrijdag 4 december 2015: Parkinson, Oogheelkunde en Techniek Toelichting
Nadere informatieAlertheid blijft nodig bij methotrexaat. door Arianne van Rhijn, Henriëtte Leenders
Alertheid blijft nodig bij methotrexaat Maatregelen dragen nog geen vrucht door Arianne van Rhijn, Henriëtte Leenders - 15-06-2012 Ondanks maatregelen die zijn genomen om methotrexaat-incidenten te voorkomen,
Nadere informatieUitnodiging voor huisartspraktijken voor deelname aan onderzoek Valpreventie in de eerstelijnszorg
Uitnodiging voor huisartspraktijken voor deelname aan onderzoek Valpreventie in de eerstelijnszorg Geachte huisarts, Zorggroep RCH Midden-Brabant heef het initiatief genomen om valpreventie te implementeren
Nadere informatieSTRIP. Gemiddeld geneesmiddelengebruik. Medicatie review: STRIP. Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN
STRIP Optimaliseren van farmacotherapie Even STRIPPEN Dr. Paul Jansen, klinisch geriater klinisch farmacoloog Afdeling Geriatrie en EPHOR UMC Utrecht Medicatie review: STRIP Selectie patiënten voor medicatiebeoordeling:
Nadere informatieVEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS
VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieAnalyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: Leenen
Analyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: Leenen Datum aanmaak rapport:26-11-2015 1 Laatste ronde patiëntenvragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 31-10-2013 tot 9-11-2013
Nadere informatiePerspectief vanuit de arts. Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht
Perspectief vanuit de arts Marielle Emmelot Klinisch geriater UMC Utrecht De 4 stappen in valpreventie 1. Valrisicoschatting 2. Multifactoriële valrisicobeoordeling 3. Behandelplan (verlaging valrisico)
Nadere informatieMedicatie bij dementie
Medicatie bij dementie Dementie Dementie is een ernstige ziekte die de duur van het leven bekort Tijdens beloop kunnen allerlei problemen ontstaan Een behandeling die gericht is op herstel bestaat niet
Nadere informatieOSTEOPOROSE Informatie voor patiënten
OSTEOPOROSE Informatie voor patiënten Diagnostiek van osteoporose en het verbeteren van de therapietrouw bij patiënten met osteoporose na een recente fractuur Wat als u nog vragen heeft? Mocht u na het
Nadere informatieAnalyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: Cnossen
Analyserapport van de patiëntenvragenlijsten over de huisarts: Cnossen Datum aanmaak rapport:26-11-2015 1 Laatste ronde patiëntenvragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 31-10-2013 tot 10-4-2014
Nadere informatieMedicatiebewaking 2.0
Medicatiebewaking 2.0 Personalized medicine op basis van individuele nierfunctiewaarden Frans van de Vaart Marianne van de Berg Brigit van Soest Leonora Grandia Ka-Chun Cheung Programma 13.45 uur Inleiding
Nadere informatieDe rol van de huisarts in valpreventie
De rol van de huisarts in valpreventie Dr. B. Ponsaers huisarts Incidentie (in WZC s) 30-70% valt éénmaalper jaar Waarvan 15-40% meerdere keren per jaar valt Het risico bij bewoners met cognitieve stoornissen
Nadere informatieMedisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon
Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen
Nadere informatieKwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen. Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013
Kwaliteit en doelmatigheid van voorschrijven van medicijnen Rob Essink, apotheker MPH, 28 maart 2013 Inhoud presentatie 1. Het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik 2. Monitoren voorschrijfgedrag,
Nadere informatieZorgverlening van uw apotheek minder risico door goede voorlichting
Zorgverlening van uw apotheek minder risico door goede voorlichting Medicijngebruik luistert nauw; het is nooit zonder risico. Uit onderzoek blijkt dat 65-plussers twee keer zo vaak in het ziekenhuis belanden
Nadere informatieBenzodiazegebruik 346/347
Benzodiazegebruik 346/347 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB Datum 02-12-2014 Doel Het voorkomen van chronisch
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek
Wetenschappelijk onderzoek informatie voor cliënten Inhoud 1 Inleiding 1 Wetenschappelijk onderzoek 1 Waarom zou ik meedoen? 2 Zijn er risico s aan verbonden? 2 De opzet van een onderzoek 2 Wat betekent
Nadere informatieGENEESMIDDELEN Veel gestelde vragen en antwoorden. Augustus 2008
GENEESMIDDELEN Veel gestelde vragen en antwoorden Augustus 2008 Toelichting: De vragen zijn ingedeeld in drie onderdelen: -1- vergoedingen voor geneesmiddelen, -2- preferentiebeleid van zorgverzekeraars,
Nadere informatieVerminderde nierfunctie en medicijnen
Verminderde nierfunctie en medicijnen VERMINDERDE NIERFUNCTIE WAT KUNT U ZELF DOEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN ADVIES IN EEN PERSOONLIJK GESPREK VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL VERMINDERDE
Nadere informatievalpreventie voor psychogeriatrische cliënten
valpreventie voor psychogeriatrische cliënten Aantal valincidenten in verpleeghuizen In verpleeghuizen wordt veel gevallen. Jaarlijks vallen verpleeghuiscliënten gemiddeld 2 keer. Psychogeriatrische cliënten
Nadere informatieBROKIS Zorgcoach BENU Check
BROKIS Zorgcoach BENU Check De online tool ter ondersteuning van de farmaceutische zorg in de BENU apotheek Versie 31 maart 2015 1 Inleiding BENU Check De BENU Check is een online tool die gebruikt kan
Nadere informatie9-07-2015. Medicijngebruik. een onderzoek van seniorenorganisatie ANBO en apothekerskoepel KNMP
9-07-2015 Medicijngebruik een onderzoek van seniorenorganisatie ANBO en apothekerskoepel KNMP Over dit onderzoek Dit onderzoek over medicijngebruik is uitgevoerd door onderzoeksbureau MWM2 in opdracht
Nadere informatieWorkshop MedicatieReview
Workshop MedicatieReview SANDWICH NASCHOLING OUDERENZORG 16 FEBR 2017 Doel workshop Zicht krijgen op proces medicatiereview Rol huisarts (met POH) en apotheker op elkaar afstemmen Hoe te declareren Regiefunctie
Nadere informatieCheck of patiënt informatie begrijpt van groot belang
Casus isotretinoïne: autonomie versus welzijn Check of patiënt informatie begrijpt van groot belang door Lyda Blom, Ineke Bolt en Marcel Bouvy - 07-12-2012 Stel dat een vrouw die geen anticonceptiva gebruikt
Nadere informatieChronische Nierschade in Nederland
Chronische Nierschade in Nederland Stadium GFR (ml/min/1,73m 2 ) Albuminurie > 30 mg/24 hr Prevalentie VS (%) Prevalentie Nederland (%) 1 >90 Ja 3,3 1,3 2 60-89 Ja 3,0 3,8 3 30-59 Ja/nee 4,3 5,3 4 15-29
Nadere informatieRapport. Het effect van onafhankelijk artsenbezoek op het voorschrijven door huisartsen
Rapport Het effect van onafhankelijk artsenbezoek op het voorschrijven door huisartsen februari 2010 Wij hebben de grootst mogelijke zorg besteed aan deze uitgave. Aan de inhoud hiervan kunnen echter geen
Nadere informatieUitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts:
Uitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts: 1116, Huisartspraktijk Smits, Oude Doesburgseweg 57 ZEVENAAR Datum aanmaak rapport: 19-12-2018 Leeswijzer Deze rapportage geeft inzicht
Nadere informatieGeneesmiddelen en ouderen
Geneesmiddelen en ouderen Vrijdag 24 april 2015 9.00 17.00 uur Broederplein in Zeist PAO-H NASCHOLING VOOR HUISARTSEN Inleiding: Ouderen vormen het leeuwendeel van de medicijngebruikers. Zij lopen echter
Nadere informatieRESULTATEN PATIENTEN ENQUETE 2015. Hoe vaak heeft u in de afgelopen 6 maanden contact (spreekuur, huisbezoek, telefonisch consult) gehad met de HAPEC?
RESULTATEN PATIENTEN ENQUETE 2015 Hoe vaak heeft u in de afgelopen 6 maanden contact (spreekuur, huisbezoek, telefonisch consult) gehad met de HAPEC? Gemiddeld 5 x Vind u dat u altijd door een arts geholpen
Nadere informatieGeheugenpolikliniek-Geriatrie
Geheugenpolikliniek-Geriatrie Geheugenpolikliniek Op onze geheugenpolikliniek zien wij mensen die klachten hebben van het geheugen. Het is belangrijk om te weten waar deze problemen vandaan komen. Geheugenklachten
Nadere informatieOntslag uit het ziekenhuis: de AnnApotheek zorgt voor uw medicijnen.
Ontslag uit het ziekenhuis: de AnnApotheek zorgt voor uw medicijnen. U bent of wordt opgenomen in het St. Anna Ziekenhuis voor een behandeling. Misschien hebt u na uw ontslag medicatie nodig voor als u
Nadere informatieValpolikliniek na een botbreuk
Valpolikliniek na een botbreuk Orthopedie Locatie Hoorn/Enkhuizen Valpolikliniek voor patiënten na een botbreuk Welke omvang heeft het probleem vallen? Vallen heeft bij ouderen vaak meerdere oorzaken.
Nadere informatieTweede serie vragen:
Tweede serie vragen: Vraag van Argos: Er zijn goede resultaten met het afbouwen van venlafaxine via zogenaamde taperingstrips: hierbij gaat de patiënt in 4 of meer weken terug in dagelijks gebruik van
Nadere informatieConvenant medicatieoverdracht polikliniekbezoek, opname en ontslagbegeleiding. Regio Amsterdam
Convenant medicatieoverdracht polikliniekbezoek, opname en ontslagbegeleiding Regio Amsterdam Amsterdam, 11 juni 2014 SIGRA sectie Ziekenhuizen Convenant medicatieoverdracht polikliniekbezoek, opname en
Nadere informatieOnderzoek naar het effect van body mass index (BMI) en het roken van sigaretten op de opname van fentanyl
Patiënteninformatie Onderzoek naar het effect van body mass index (BMI) en het roken van sigaretten op de opname van fentanyl Geachte heer/mevrouw, U bent in het Erasmus MC onder behandeling voor een vorm
Nadere informatieVerslag MFO 22/9/2016 huisartsen -apothekers-az Groeninge Kortrijk
Verslag MFO 22/9/2016 huisartsen -apothekers-az Groeninge Kortrijk Reacties en feedback op de casussen aangebracht door de apothekers 1- CASUS 1 ste lijn: Roger komt zaterdagvoormiddag naar de apotheek.
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts:
1 2 3 4 Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: 5 M.K. Kate (1107-2) 6 7 Datum aanmaak rapport:17-11-2016 8 9 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld
Nadere informatie27-11-14. Polyfarmacie KENNISMAKING POLYFARMACIE. Programma. Doel. Casus 1. Kennismaking. Doel. Polyfarmacie. Moderne Dementiezorg.
Programma Polyfarmacie Kennismaking Doel Polyfarmacie Moderne Dementiezorg Wilma Knol Marjorie Nelissen-Vrancken Dementie Voorkomen en aanpak problemen Aan de slag in de praktijk 25 november 2014 Doel
Nadere informatieMaagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108
Maagbescherming bij salicylaat-/coxibgebruik 108 Deze Medisch Farmaceutische Beslisregel (MFB) is ontwikkeld door de KNMP en Health Base, in samenwerking met de Expertgroep MFB. Datum 04-03-2014 Doel Verlagen
Nadere informatieHoud ouderen op de been:
Houd ouderen op de been: wijkgerichte aanpak valpreventie Suzanne Polinder Erasmus MC Letsels door valongevallen Kosten vallen Directe medische kosten: Per letsel gemiddeld 8.800 o Heupfractuur 19.700
Nadere informatieEen derde van de geneesmiddelengebruikers houdt geneesmiddelen over
Dit factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Margreet Reitsma, Anne Brabers, Joke Korevaar, Judith de Jong, Marloes van Dijk en Liset van Dijk. Een derde van de geneesmiddelengebruikers
Nadere informatieOp weg naar de module ouderenzorg
Op weg naar de module ouderenzorg Geïntegreerde zorg voor ouderen met multiproblematiek Stichting Gezondheidscentra Eindhoven Robert Vening Katinka Mijnheer 12 oktober Inhoud presentatie 1. Introductie
Nadere informatieDoel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen.
STAPPENPLAN DUIZELIGHEID IN DE EERSTE LIJN Doel Preventie van duizeligheid en complicaties bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op duizeligheid in de eerste lijn. Hebt u de afgelopen maand
Nadere informatieJouw medische gegevens beschikbaar via het Landelijk Schakelpunt (LSP) Alleen als jij dat goed vindt
Jouw medische gegevens beschikbaar via het Landelijk Schakelpunt (LSP) Alleen als jij dat goed vindt volgjezorg.nl Wat lees je in deze folder? Je huisarts en je apotheek kunnen jouw medische gegevens delen
Nadere informatiePolyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater
Polyfarmacie bij Ouderen STRIP:Less is or more? Thijs Vinks, apotheker Ralf Vingerhoets, geriater Arts, Apotheker, praktijkassistent of? Symp Kwetsbare Ouderen 29-10-13 1 Wie optimaliseert reeds polyfarmacie?
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatieSchakel je lichaam in de vetverbrandingsmodus, sneller en efficiënter
Het Ultieme Vetverbranding Programma Schakel je lichaam in de vetverbrandingsmodus, sneller en efficiënter In de afgelopen weken heb ik je verteld over De Superverbrander Methode en de 4 fasen van het
Nadere informatieKetenzorg Arnhem. Vallen bij ouderen
Vallen bij ouderen Casus Vrouw, 82 jaar Voorgeschiedenis: hypertensie Medicatie: 1 dd 12,5 mg hydrochloorthiazide Bericht CHRA: gevallen, wond behaarde hoofd is geplakt. Verder geen letsel. RR 140/70.
Nadere informatie1. WAT IS NITRAZEPAM TEVA EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT?
BIJSLUITER Lees deze bijsluiter zorgvuldig door alvorens dit geneesmiddel in te nemen. Bewaar deze bijsluiter, misschien heeft u hem nog een keer nodig. Raadpleeg dan uw arts of apotheker, als u aanvullende
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Gerwen
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: Gerwen Datum aanmaak rapport:08-05-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 15-4-2017 tot 15-4-2017
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting De levensverwachting van mensen met een ernstige psychiatrische aandoening (EPA) is gemiddeld 13-30 jaar korter dan die van de algemene bevolking. Onnatuurlijke doodsoorzaken zoals
Nadere informatieFlitspresentatie. Medicatiereview. Symposium Novicare SO/VS/PA 21 mei 2019 Carla Gubbels
Flitspresentatie Medicatiereview Symposium Novicare SO/VS/PA 21 mei 2019 Carla Gubbels Medicatiebeoordeling: van Toegevoegde Waarde. - Een systematische beoordeling van het geneesmiddelgebruik per patiënt
Nadere informatieHet meten van loopkarakteristieken
SAMENVATTING Ongeveer 45% van alle mensen na een beroerte valt tenminste één keer per jaar. Een val kan leiden tot tijdelijk letsel zoals een gebroken heup. Ook leidt vallen bij mensen met een beroerte
Nadere informatieSamenvatting PAM-peiling Het gesprek tussen patiënt en apothekersassistent
1 Samenvatting PAM-peiling Het gesprek tussen patiënt en apothekersassistent Onderzoeker en auteur: drs. Martine Kruijtbosch Begeleiders: dr. Annemieke Floor-Schreudering, drs. Linda Mulder-Wildemors In
Nadere informatieJodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat
RADIOLOGIE Jodiumhoudende contrastmiddelen in bloedvat U krijgt binnenkort een onderzoek bij de afdeling radiologie waar een jodiumhoudende contrastmiddel wordt gebruikt. Dit contrastmiddel wordt in een
Nadere informatieInfospot. De antidepressiva. April - Mei - Juni 2014
Infospot De antidepressiva April - Mei - Juni 2014 Infospot - De antidepressiva - April - Mei - Juni 1 Inhoud Inleiding 3 I. Gebruik van de antidepressiva 4 II. Resultaten Farmanet 4 1. Aantal patiënten
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: R.J. Hendriksen (3017-1)
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: R.J. Hendriksen (3017-1) Datum aanmaak rapport:19-03-2017 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van: 18-12-2016
Nadere informatieSandwichnascholing Aan de slag met MFB s! Disclosure belangen spreker. November Rogier Larik Zorgapotheker
Aan de slag met MFB s! November 2017 Rogier Larik Zorgapotheker Disclosure belangen spreker Geen (potentiele) Belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties Bedrijfsnamen Sponsoring
Nadere informatieStadia chronische nierschade
Factsheet Nieren en nierschade deel 3 Nierschade vraagt om continue alertheid en aandacht van de behandelaar Nierfunctie en eiwitverlies: voorspellers van complicaties Stadia chronische nierschade Nierschade
Nadere informatieVallen bij de oudere patiënt
Vallen bij de oudere patiënt Hoe groot is het probleem? Vallen is een veelvoorkomend probleem bij ouderen. Het aantal valincidenten neemt toe met de leeftijd. Ongeveer 30% van de zelfstandig wonende 65-plussers
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: M.H.J.L. Pannekoek (2517-2)
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: M.H.J.L. Pannekoek (2517-2) Datum aanmaak rapport:28-08-2016 1 Laatste ronde patiënten vragenlijsten huisarts Periode waarin ingevuld van:
Nadere informatieSTAPPENPLAN PREVENTIE VAN VALLEN IN DE EERSTE LIJN
STAPPENPLAN PREVENTIE VAN VALLEN IN DE EERSTE LIJN Preventie van nieuwe valincidenten en letsel bij zelfstandig wonende ouderen. STAP 1: Screenen op valrisico in de eerste lijn. 1. Bent u de afgelopen
Nadere informatieSMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen. Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN
SMART4U: een app om sociale contacten uit te breiden voor mensen met ernstige psychische aandoeningen Dr. Willeke Manders Léon van Woerden MScN Inhoud presentatie Wat is Smart4U Doel van het onderzoek
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting In dit proefschrift worden diverse meetinstrumenten beschreven, de de apotheker kan gebruiken als zorgverlener in het disease management van de patiënt met schizofrenie. Schizofrenie is een
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 17 januari 2019 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatieSamenwerking arts en apotheker in verpleeghuizen. R.J. Moss, ziekenhuisapotheker
Samenwerking arts en apotheker in verpleeghuizen R.J. Moss, ziekenhuisapotheker Casus Arts schrijft bij nieuwe opname voor Novarapid 30IE s ochtends, 70IE s avonds Wordt toegediend na pakken uit werkvoorraad
Nadere informatieAnalyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: P.A.A. Gerritsen
Analyserapport van de patiënten vragenlijsten over de huisarts: P.A.A. Gerritsen Op de volgende pagina s ziet u een patiënttevredenheidsonderzoek. Wij vinden het van groot belang dat wij op de hoogte zijn
Nadere informatieUitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts:
Uitkomsten van het patiënttevredenheidsonderzoek over de huisarts: 3215, Huisartspraktijk Hiddink, Vossenhol 14 BEMMEL Datum aanmaak rapport: 12-04-2018 Leeswijzer Deze rapportage geeft inzicht in hoe
Nadere informatieVaak duizelig van pregabaline
Lareb Intensive Monitoring Vaak duizelig van pregabaline Aan het intensieve opsporingssysteem voor bijwerkingen van het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb hebben 1300 mensen die pregabaline gebruiken
Nadere informatieIk weet dat mijn gegevens anoniem zullen worden toegevoegd aan een databestand dat voor wetenschappelijke doeleinden gebruikt wordt.
Hallo, Door deze vragenlijst in te vullen help je mee aan een onderzoek naar het leefklimaat op jouw groep. Hierbij gaat het om wat jij vindt van de ondersteuning van de medewerkers, de sfeer en wat je
Nadere informatie