FINANCIELE ZEKERHEID. GfK September GfK 2015 Achmea Financiële Zekerheid september 2015

Transcriptie

1 FINANCIELE ZEKERHEID GfK September

2 Opvallende resultaten Meer dan de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Financiële zekerheid: een aanzienlijk deel treft geen voorzorgsmaatregelen om de zorgen te verminderen 2

3 Onderzoeksresultaten 3

4 Zekerheid algemeen 4

5 Ruim de helft van de Nederlanders vindt het leven nu onzekerder dan 10 jaar geleden Vergeleken met 10 jaar geleden is het leven nu 100% 8% 1% 80% 60% 16% 1 - Heel zeker % 51% 59% 4 40% 0% 32% 18% 5% Totaal 55% Heel onzeker Slechts een kwart van alle Nederlanders ervaart nu meer zekerheden ten opzichte van 10 jaar geleden. Vrouwen (59%) voelen zich duidelijk onzekerder dan mannen (51%) Hoe hoger het inkomen, des te zekerder men het leven nu vindt, vergeleken met 10 jaar geleden. 6 op de 10 linkse kiezers hebben het gevoel dat er meer onzekerheden zijn in het leven. Dit aandeel is duidelijk hoger dan onder de andere kiezers. Links Midden Rechts 60% 5 5 A1. In hoeverre heeft u het gevoel dat er meer of minder onzekerheden in het leven zijn, vergeleken met 10 jaar geleden? 5

6 30% van de Nederlanders voelt zich onzekerder over eigen leven omdat men nabije toekomst onvoorspelbaar vindt Economische veranderingen volgen elkaar in hoger tempo op dan vroeger Stellingen over veranderingen 5% 18% 65% 12% 7 Omdat het niet meer te voorspellen is hoe de wereld er over 5 jaar uit ziet, voel ik mij onzekerder over mijn eigen leven. 100% 1% Veranderingen op het gebied van techniek volgen elkaar in hoger tempo op dan vroeger 5% 1 55% 2 82% 80% 35% 30% Veranderingen in de politieke situatie volgen elkaar in hoger tempo op dan vroeger 1% 2 56% 14% 70% 60% Weet ik niet / geen mening De (nabije) toekomst wordt steeds minder voorspelbaar 1% 21% 58% 1 0% 40% 60% 80% 100% 71% 40% 30% 24% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Oneens Helemaal mee oneens Oneens Niet eens, niet oneens Mee eens Helemaal mee eens Weet ik niet 0% Helemaal mee oneens 71% vindt de nabije toekomst onvoorspelbaarder dan 10 jaar geleden. Bij 42% leidt tot onzekerheid in eigen leven. Dit komt neer op 30% van alle Nederlanders. Hoe ouder, des te groter de groep die vindt dat de (nabije) toekomst steeds minder voorspelbaar wordt. Een overgrote meerderheid is van mening dat de veranderingen op het gebied van economie, techniek en politiek elkaar in een duidelijk hoger tempo opvolgen in vergelijking met vroeger. A2/A3. Kunt u aangeven in hoeverre u het eens of oneens bent met de volgende stellingen? Basis stelling 1 t/m 4: Alle respondenten (n = 1011) Basis stelling 5: Alle respondenten die het (helemaal) eens zijn met stelling De (nabije) toekomst wordt steeds minder voorspelbaar (n = 743) 6

7 Men maakt zich vaker zorgen over wereldthema s als terrorisme en vluchtelingenproblematiek, dan over persoonlijke onderwerpen Terrorisme 12% Vluchtelingenproblematiek Economische ontwikkelingen in Europa 5% 12% 1 Gezondheid van mijzelf en mijn naasten 1 Veiligheid van gegevens Geopolitieke ontwikkelingen Klimaatverandering Economische ontwikkelingen in Nederland 4% 6% 18% 15% 22% 16% Mijn eigen financiële situatie Mijn werk 9% 24% 31% Technologische ontwikkeling 18% Mijn uiterlijk Het aantal vrienden dat ik heb 29% 31% 24% 24% 3 32% 30% 34% 35% 4 30% 19% 34% % 36% 22% 24% 41% 38% % 11% 29% 30% 26% 8% 11% 26% 18% 32% 14% 1% 24% 12% 1% 25% 8% 2% 61% 60% 51% 49% 48% % 15% 1 0% 40% 60% 80% 100% 1 Helemaal niet Heel veel Ouderen maken zich meer zorgen over terrorisme dan jongeren. Linkse kiezers maken zich meer zorgen over klimaatverandering dan midden en rechtse kiezers. PVV en CDA kiezers maken zich meer zorgen over de economische ontwikkelingen in Europa, vergeleken met personen met een andere politieke voorkeur. PVV kiezers maken zich ook relatief meer zorgen over de economische ontwikkelingen in Nederland. A4. In hoeverre maakt u zich over de volgende onderwerpen wel eens zorgen? 7

8 De eigen gezondheid en dat van naasten is het onderwerp waar men zich het meeste zorgen over maakt Gezondheid van mijzelf en mijn naasten Terrorisme (bijv. IS) Vluchtelingenproblematiek Mijn eigen financiële situatie Mijn werk Klimaatverandering Geopolitieke ontwikkelingen 6% 5% 11% 11% 18% 2 Waar in generieke zin grote thema s als terrorisme en vluchtelingenproblematiek het vaakst genoemd worden als onderwerpen waar men zich zorgen over maakt, prijkt gezondheid bovenaan de lijst als gevraagd wordt naar het thema waar men zich het meeste zorgen over maakt. Werklozen/arbeidsongeschikten maken zich net iets meer zorgen over de eigen financiële situatie (2), dan over de gezondheid van zichzelf en naasten (26%). 65-plussers, hoog opgeleiden, en personen met een hoog inkomen maken zich minder zorgen om de eigen financiële situatie. Veiligheid van gegevens Economische ontwikkelingen in Nederland Economische ontwikkelingen in Europa 2% Mijn uiterlijk 1% Het aantal vrienden dat ik heb 1% Technologische ontwikkelingen 0% Ouderenzorg, toekomst van mijn kinderen Ander onderwerp 8% Geen van bovenstaande 1% 0% 30% 40% A6. Kunt u aangeven over welk onderwerp u zich het meeste zorgen maakt? 8

9 De Nederlander vindt dat men zelf weinig tot niets kan doen aan wereldproblematiek m.u.v. klimaatverandering Het aantal vrienden dat ik heb 9% 5 34% Mijn uiterlijk 61% 28% Gezondheid van mijzelf en mijn naasten 58% 32% Mijn eigen financiële situatie 18% 56% 26% Mijn werk 19% 56% 25% Veiligheid van gegevens 24% 58% 18% Klimaatverandering 25% 6 8% Technologische ontwikkeling 74% 2 Economische ontwikkelingen in Nederland 76% 22% 2% Vluchtelingenproblematiek 82% 15% Economische ontwikkelingen in Europa 88% 2% Terrorisme 89% 8% Geopolitieke ontwikkelingen 91% 8% 2% 0% 40% 60% 80% 100% Niets Een beetje Veel Ondanks de vele acties op dit moment met betrekking tot de vluchtelingenproblematiek geven 8 op de 10 Nederlanders aan het gevoel te hebben niets te kunnen doen. Rechtsstemmers vinden vaker dan personen met een andere politieke voorkeur dat zij niets kunnen doen aan het vluchtelingenprobleem. Een beter milieu begint bij jezelf is goed ingeburgerd in de Nederlandse maatschappij: in tegenstelling tot de humanitaire en economische thema s, geeft een ruime meerderheid aan hier zelf iets aan te kunnen doen. A7. Kunt u bij elk van de volgende onderwerpen aangeven hoeveel u vindt dat u er zelf aan kan doen? Basis: Alle respondenten die zich zorgen maken over het onderwerp (333 n 873) 9

10 Financiële zekerheid 10

11 Het gevoel van financiële zekerheid wordt vooral bepaald door het hebben van een buffer of door financiële onafhankelijkheid een buffer heb om financiële tegenslagen op te kunnen vangen Ik voel mij financieel zeker als ik 32% 25% Onder jongeren (<25 jaar) speelt vrijheid om te kunnen doen laten wat je wilt een relatief grote rol in het gevoel van financiële zekerheid. Dit geldt ook voor personen met (hoger dan) twee keer modaal inkomen. financieel onafhankelijk ben van anderen 24% 22% mijn woning (huur of hypotheek) kan blijven betalen op financieel gebied kan doen en laten wat ik wil % 22%...mijn huidige baan kan blijven behouden voldoende pensioen heb voor later 6% 5% 8% weet dat ik mijn nabestaanden financieel goed achterlaat mocht ik komen te overlijden 1% 4% Anders, namelijk: 2% 1% 0% 40% 60% 80% 100% Meeste invloed op gevoel financiele zekerheid Daarna meeste invloed op gevoel financiele zekerheid B2a. Welk van deze situaties heeft het meeste invloed op uw gevoel van financiële zekerheid? B2b. Welk van deze situaties heeft daarna het meeste invloed op uw gevoel van financiële zekerheid? 11

12 De gemiddelde Nederlander voelt zich matig zeker over de eigen financiële situatie: een 6,3 op een schaal van 1 tot 10 Gemiddeld Nederland Leeftijd Geslacht Regio Totaal jr jr jr jr jr 65+ jr gr. steden % 80% 60% 40% 0% 2% 2 26% 1 8% 4% 4% 2% 10 - Heel zeker Heel onzeker Werkzaam 6.9 Zelfstandige ondernemers 6.6 Werkzaam in loondienst 5.0 Werkloos / arbeidsongeschikt 5.8 Studerend / schoolgaand 6.7 Gepensioneerd Inkomen Opleiding B3. Kunt u op een schaal van 1 tot 10 aangeven hoe zeker of onzeker u zich op dit moment voelt over uw financiële situatie?

13 Ruim een kwart verwacht het komend jaar een verslechtering van de eigen financiële situatie. Slecht een vijfde verwacht verbetering 24% 2% 2% 1 Zal veel beter worden Zal beter worden Zal hetzelfde blijven Tot 45 jaar is de groep die verwacht dat de financiële situatie erop vooruit gaat groter dan de groep die verwacht dat de financiële situatie verslechterd. Vanaf 45 jaar is dit andersom. Vooral 65-plussers voorzien een slechtere financiële situatie voor het komende jaar. Ook laag opgeleiden en personen met een inkomen beneden modaal zijn pessimistischer over hun toekomstige financiële situatie. 55% Zal slechter worden Zal veel slechter worden 11% 29% 1 24% 22% 15% 30% 22% 34% 21% 3 1 B4. Wat verwacht u van de financiële situatie van uw huishouden? Zal deze in de komende twaalf maanden beter worden, slechter worden of hetzelfde blijven? 13

14 Er is weinig vertrouwen in overheden en financiële instellingen als het gaat om het bieden van financiële zekerheid Vertrouwen Mijzelf 1% 15% 44% 34% Familie 5% 12% Werkgever 11% 11% 2 24% 5% Vrienden 11% 1 35% 5% Pensioenfondsen Banken Overheid 26% 2 24% 28% 29% 34% 30% 30% 31% 11% 1% 9% 1% 8% 1% Verzekeraars Gemeente 2 21% 30% 3 30% 30% Financieel adviseurs 32% 28% 25% 5% 0% 40% 60% 80% 100% 1 Heel w einig vertrouwen Heel veel vertrouwen 78% 4 29% 25% 12% 9% 8% 6% Er is zeer weinig vertrouwen in financieel dienstverleners als het gaat om het bieden van financiële zekerheid. Financieel adviseurs komen er het slechtst vanaf, slechts 6% geeft aan in hen te vertrouwen als het gaat om het bieden van financiële zekerheid. Jongeren (<35 jaar) hebben daarbij nog minder vertrouwen in financieel adviseurs (45% (heel) weinig vertrouwen). Mannen hebben meer dan vrouwen vertrouwen in zichzelf qua het bieden van financiële zekerheid. VVD kiezers hebben duidelijk meer zelfvertrouwen als het gaat om het bieden van financiële zekerheid (9). PvdA-ers hebben daarentegen relatief meer vertrouwen in de overheid (19%). Zelfstandig ondernemers hebben relatief de meeste vertrouwen in zichzelf, vergeleken met personen in loondienst of niet-werkenden. Het vertrouwen in familie neemt af naarmate men ouder wordt. Vanaf 75 jaar neemt het vertrouwen in de familie weer iets toe. B5. Hoeveel vertrouwen heeft u in de volgende partijen als het gaat om het bieden van financiële zekerheid? 14

15 62% legt de verantwoordelijkheid voor financiële zekerheid bij zichzelf. Eén op de vijf vindt de overheid primair verantwoordelijk Mijzelf Overheid Werkgever Pensioenfondsen Banken Familie Gemeente Verzekeraars Vrienden Financieel adviseurs Anders, namelijk : 8% 6% 5% 6% 2% 14% Verantwoordelijkheid 25% 62% 29% 11% Meest verantwoordelijk voor uw financiele zekerheid Daarna meest verantwoordelijk voor uw financiele zekerheid 0% 40% 60% 80% 100% VVD en D66 kiezers leggen het minst vaak de verantwoordelijkheid bij de overheid neer. Dit is een groot verschil met de PVV kiezers; één op de drie legt de verantwoordelijkheid primair neer bij de overheid. Het percentage dat de verantwoordelijkheid voor financiële zekerheid primair bij de overheid neerlegt is groter onder 55-plussers. Voor elke leeftijdsgroep geldt echter dat het merendeel zichzelf het meest verantwoordelijke acht. Onder laagopgeleiden vindt 50% zichzelf primair verantwoordelijk en 26% de overheid. Onder hoogopgeleiden vindt 7 zichzelf primair verantwoordelijk en 11% de overheid. Hoe hoger de inkomensklasse, des te minder men de verantwoordelijkheid bij de overheid neerlegt en juist meer bij zichzelf. Vooral zelfstandig ondernemers leggen de verantwoordelijk primair bij zichzelf. Verantwoordelijkheid primair bij overheid: 11% 22% 2 24% 32% B6ab. Welke partij is volgens u (daarna) het meest verantwoordelijk voor uw financiële zekerheid? 15

16 Sociaal culturele en demografische ontwikkelingen 16

17 Men maakt zich het meeste zorgen over de betaalbaarheid van de gezondheidszorg Betaalbaarheid van de gezondheidszorg 5% 11% 22% Hoogte van mijn pensioeninkomen Lage rente op spaargeld 15% 18% 18% Dat werkgever vaker tijdelijke i.p.v. vaste contracten geeft 32% Wijziging van het belastingsstelsel 16% Dat ik of mijn partner baan verliest Stijging van de huurprijzen Dat ik of mijn partner arbeidsongeschikt raakt Wijziging van het hypotheekstelsel Studiekosten van mijzelf of van mijn kinderen Daling van de huizenprijzen 36% 42% 35% 40% 54% 42% 35% 30% 26% 1 21% 35% 1 24% 14% 1 25% 1 24% 11% 16% 22% % 12% 25% 11% 22% 11% 22% 19% 9% 16% 11% 15% 5% 1 6% 1 6% Financiële gevolgen bij een scheiding 62% 15% 15% 6% 2% 0% 40% 60% 80% 100% 1 Helemaal niet Heel veel 62% 3 36% 3 29% % 19% 1 8% 29% van de Nederlanders maakt zich zorgen over de op de agenda staande wijzigingen in het belastingstelsel. PVV stemmers maken zich het meest zorgen over dit onderwerp (42%) gevolgd door de SP stemmers (38%). De hogere inkomens maken zich minder zorgen over wijzigingen in het belastingstelsel, dan de lagere inkomens. C1. In hoeverre maakt u zich wel eens zorgen over deze onderwerpen? 17

18 Ook is men onzeker over de hoogte van pensioeninkomen en het behouden van de baan Betaalbaarheid van de gezondheidszorg Hoogte van mijn pensioeninkomen Dat ik of mijn partner baan verliest 25% 15% 12% 8% 5% 21% 1 Hoe ouder, des te meer men zich zorgen maakt over de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. Gezinnen met kinderen maken zich relatief minder zorgen over dit onderwerp. Hier zijn zorgen om verlies van inkomen (ontslag of arbeidsongeschiktheid) en studiekosten prominenter aanwezig. Wijziging van het belastingsstelsel Dat ik of mijn partner arbeidsongeschikt raakt Stijging van de huurprijzen Lage rente op spaargeld 8% 1 5% 9% 9% 5% 8% 6% Hoogopgeleiden hebben meer angst om de baan te verliezen. Dit geldt ook voor personen met een hoog inkomen, vergeleken met personen met een lager inkomen. Alleenstaanden maken zich meer zorgen over wijziging van het belastingstelsel dan gezinnen met kinderen. Dat werkgever vaker tijdelijke i.p.v. vaste contracten geeft 5% 5% Studiekosten van mijzelf of van mijn kinderen 5% 4% Wijziging van het hypotheekstelsel Daling van de huizenprijzen Financiële gevolgen bij een scheiding 4% 5% 2% 4% 2% 1% 1% 0% 40% 60% 80% C2. Kunt u aangeven over welk onderwerp u zich het meeste zorgen maakt? En welke daarna? 18

19 Men vindt het bieden van een oplossing voor de betaalbaarheid van de gezondheidszorg vooral een taak van de overheid Betaalbaarheid gezondheidzorg Hoogte pensioeninkomen Baanverlies Wijziging belastingdienst Stijging huurprijzen Lage rente spaargeld 75% 42% 4 92% 80% 75% 16% 41% 32% geen 1 4% 9% geen 11% 2% anders 6% Arbeidsongeschiktheid Vaker tijdelijke contracten Studiekosten Wijziging hypotheekstelsel Daling huizenprijzen Overheid Ik zelf 34% 71% 68% 50% 45% Verzekeringsmaatschappijen 31% 19% anders 1 9% 25% 5% 34% 4% geen 2 Banken Familie/vrienden Pensioenfondsen C3C7C11. Welke partij is volgens u het meest geschikt om een oplossing te bieden voor dit onderwerp, zodat de financiële gevolgen voor u zo klein mogelijk zijn? Basis: Respondenten die zich zorgen maken over het onderwerp 19

20 Een aanzienlijk deel van de personen die zich zorgen maken, treft geen voorzorgsmaatregelen om de zorgen te verminderen 100% 80% 60% Wel of geen maatregelen om zorgen te verminderen 32% 32% 31% 61% 58% 52% 48% 46% 42% 42% 79% Als men wel voorzorgmaatregelen treft, dan is dit in de meeste gevallen in de vorm van geld opzij leggen op een spaarrekening. Tegen de financiële risico s van arbeidsongeschiktheid, betaalbaarheid van de gezondheidszorg, baanverlies en pensioeninkomen laat een deel zich (daarnaast ook) verzekeren. 40% 0% 21% 39% 42% 48% 52% 54% 58% 58% 68% 68% 69% Wel Niet C4C8C12. Wat doet u of heeft u gedaan om uw zorgen te verminderen over de financiële gevolgen van het volgende onderwerp? Basis: Respondenten die zich zorgen maken over het onderwerp 20

21 Men weet niet goed op welke manier er actie ondernomen zou kunnen worden om de zorgen over financiële risico s te verminderen Redenen om geen voorzorgsmaatregelen te treffen Studiekosten 18% 9% 38% 22% Arbeidsongeschiktheid 11% 44% 19% 2 Hoogte pensioeninkomen Baanverlies Daling huizenprijzen Betaalbaarheid gezondheidszorg 14% 11% 12% 15% 21% 2 15% 1 18% 25% 11% 44% 41% 42% 5 16% 14% Lage rente spaargeld % 4 4% Wijziging hypotheekstelsel Wijziging belastingstelsel Stijging huurprijzen Vaker tijdelijke contracten 15% 1 25% 22% % 9% 16% 4 54% 54% 46% 15% 9% 14% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Hoewel een aanzienlijk deel van de Nederlanders zich zorgen maakt, valt op dat er weinig actie ondernomen wordt. Een groot deel van de mensen die zich zorgen maakt heeft geen idee welke acties men kan ondernemen. Informatievoorziening op deze thema s lijkt in gebreke te blijven. Daarnaast geeft een aanzienlijk deel van de mensen die zich zorgen maakt geeft aan nog niet over concrete maatregelen nagedacht te hebben. Ik heb voldoende (spaar)geld om eventuele tegenslagen te kunnen opvangen Ik heb er (nog) niet over nagedacht Ik accepteer het risico Ik weet niet op welke manier ik actie zou kunnen ondernemen Anders C5C9C13. Kunt u aangegeven waarom u niet zelf actie onderneemt om uw zorgen te verminderen over de financiële gevolgen van het volgende onderwerp? Basis: Respondenten die zich zorgen maken over het onderwerp en geen voorzorgsmaatregelen hebben genomen 21

22 Ruim de helft van de Nederlanders staat negatief tegenover de terugtredende overheid Meer verantwoordelijkheid bij burgers om eigen financiële risico s te dragen. 100% 80% 60% 40% 1% % Zeer positief Positief Niet negatief, niet positief Negatief Bijna een kwart van de hoger opgeleiden (2) vindt het een positieve ontwikkeling dat de overheid verwacht dat burgers meer zelf verantwoordelijk worden om eigen financiële risico s te dragen (bij laag opgeleiden is dit 11%). Afhankelijk van de politieke voorkeur zijn er grote verschillen zichtbaar. 21% Zeer negatief 0% C15. In hoeverre staat u positief of negatief tegenover deze ontwikkeling? 29% 26% 31% 2 32% 56% 8% 60% 11% 78% 6% 22