Verkiezingen. 1. Politieke voorkeur

Transcriptie

1 Verkiezingen Voor vijftigplussers staat er de komende jaren veel op het spel. De betaalbaarheid van de zorg staat ter discussie en het niveau van pensioenen en AOW dreigt te worden aangetast. Daarnaast is Europa een veelbesproken onderwerp en is veiligheid voor vijftigplussers altijd een belangrijk issue. Het Booming Experience panel heeft over deze onderwerpen een aantal vragen beantwoord, gekoppeld aan het vroegere en voorgenomen stemgedrag. Het onderzoek laat zien dat er bij 50plussers grote zorgen leven over de toekomst van hun inkomen en de zorg. Dit zijn dan ook op afstand de twee belangrijkste thema s in de verkiezingsstrijd. Verhoging van eigen bijdragen in de zorg zal er vooral toe leiden dat men op andere posten zal moeten bezuinigen. Verlagen van de kwaliteit van zorg past volgens ons panel niet in een beschaafd land en wordt tevens gezien als direct risico op kwaliteit van leven. De politieke voorkeur bij het panel lijkt op het landelijke beeld, met één grote uitzondering. Als het aan het panel ligt behaalt de 50plus-partij maar liefst 16 zetels in de Tweede Kamer. Europa speelt geen centrale rol in de verkiezingen. De mening van de 50plussers over Europa is genuanceerd. Uiteraard heeft men kritiek op de zwakke zuidelijke landen, maar men ziet ook de voordelen van de Europese Unie. Veiligheid is een belangrijker thema, hoewel de mensen zich persoonlijk niet erg onveilig voelen. Toch zou het panel meer politie op straat en zwaardere straffen wel waarderen. De wetgeving rond coffeeshops en wietpas boeit niet. Tenslotte is er een aanzienlijk deel van het panel dat twijfelt of de verkiezingsuitslag enig verschil maakt voor wat er in de toekomst gebeurt. Het vertrouwen dat politici echt luisteren is kennelijk laag. 1. Politieke voorkeur De politieke voorkeur van het panel is in een aantal opzichten vergelijkbaar met het landelijk beeld. De VVD is het grootst, en profiteert van het feit dat links verdeeld is in twee grote blokken: de SP en de PvdA. Ook vergelijkbaar is dat de SP wint ten opzichte van de vorige verkiezingen. Een belangrijk verschil is echter dat 50plus meer dan 10% van de stemmen haalt. Als het aan de panelleden lag, kreeg 50plus bij de volgende Tweede Kamer verkiezingen maar liefst 16 zetels! 1

2 VVD PvdA SP CDA 50plus D 66 PVV Christen Unie SGP Groen Links Partij voor de Dieren anders vorige verkiezngen volgende verkiezingen percentage voorkeur Figuur 1. Stemgedrag, vorige en volgende verkiezingen CDA, PVV en Groen links verliezen fors, de Christen Unie een beetje en D66 blijft stabiel. Echter, net als op landelijk niveau weet bijna een kwart van de panelleden nog niet op welke partij ze zullen gaan stemmen. 2. Korte of lange termijn? Zijn vijftigplussers bezig met hun eigen toekomst, of met die van hun kinderen en kleinkinderen? Aan de respondenten is gevraagd welk percentage van de middelen zou moeten aangewend voor de korte termijn, voor zorg, inkomen en veiligheid van ouderen, en welk percentage voor de lange termijn: milieu, onderwijs en de welvaart van toekomstige generaties. Figuur 2 laat zien dat ruim 30% een fifty-fifty verdeling tussen korte en lange termijn voorstaat, maar dat meer dan 15% van de respondenten een verdeling en een70-30 verdeling wil. Met andere woorden: ouderen zijn meer op de korte dan op de lange termijn gericht. Deze gerichtheid is wel afhankelijk van de leeftijd. In figuur 3 is weergegeven welk percentage van de respondenten meer dan 50% van de middelen wil besteden voor de korte termijn. Dat willen vooral de mensen die rond 65 jaar zijn. Mensen die jonger of veel ouder zijn hebben meer oog voor de lange termijn. 2

3 % percentage middelen voor korte termijn Figuur 2. Percentage respondenten dat een percentage middelen wil aanwenden voor korte termijn korte termijn korte termijn trend leeftijd Figuur 3. Percentage respondenten dat meer dan 50% van de middelen wil besteden aan de korte termijn naar leeftijd 3. Thema s De panelleden zijn zeer duidelijk over de thema s op basis waarvan ze een stemvoorkeur hebben, zie tabel 1. De zorg staat bovenaan, kort daarop gevolgd door pensioen/aow. Daarna volgt op grote afstand normen en waarden. Opvallend is dat de PVV-thema s Europa en immigratie/buitenlanders 3

4 aanzienlijk lager op de prioriteitenlijst staan. Dat geldt ook voor het Groen Links thema milieu. In tabel 1 staan ook de top 3 partijen van de respondenten die een bepaald thema belangrijk vinden voor hun stemkeuze. Wie de zorg een belangrijk thema vindt heeft de meeste kans om PvdA te stemmen, wie pensioen en AOW belangrijk vinden hebben de meeste kans om VVD te stemmen. De SP staat bij beide thema s op de tweede plaats. Het CDA staat hoog bij normen en waarden, D66 bij milieu en cultuur. Ook 50plus komt bij sommige thema s in de top 3, namelijk pensioen/aow, normen en waarden en immigratie. Tabel 1. Thema s die bepalend zijn voor de politieke voorkeur (respondenten mochten er maximaal 3 noemen) en top 3 partijen van de respondenten die de thema s hebben genoemd top 3 partijen met % voorkeur aantal % de zorg PvdA, 14 SP, 14 VVD, 13 pensioen/aow VVD, 15 SP, 14 50plus, 12 normen en waarden VVD, 16 CDA, 14 50plus, 12 onderwijs PvdA, 20 VVD, 14 D66, 12 werkloosheid SP, 19 VVD, 18 PvdA, 18 veiligheid VVD, 23 PvdA, 12 CDA, 9 immigratie/buitenlanders VVD, 28 PVV, 19 50plus, 8 Europa VVD, 21 PvdA, 18 D66, 15 het milieu PvdA, 22 D66, 13 SP, 11 dat de bedrijven winst maken VVD, 56 CDA, 15 D66, 9 anders, namelijk arme landen PvdA, 29 CDA, 18 SP, 18 cultuur D66, 15 SP, 15 CDA, 8 geen van deze Zorg De zorg is dus het thema dat de meeste panelleden het hoogst zit. De reden waarom dit zo is wordt duidelijk uit tabel 2. Voor de meerderheid betekent dit bezuinigen. De meesten (44,8%) doen dit niet op zorgkosten, maar op andere posten, maar bijna een kwart denkt dan ook op de zorg zelf gaan bezuinigen. Iets dergelijks geldt in de situatie waarin de huisarts onder het eigen risico valt. Hulp van de familie trekt veel mensen niet aan wanneer dit een semi-verplicht karakter krijgt. Zeker in het verpleeghuis wordt extra hulp van de familie niet als oplossing voor de stijgende zorgkosten gezien. Het verlagen van de algemene kwaliteit van de zorg kan op weinig instemming rekenen. Door bijna een kwart wordt dit als een direct risico op de kwaliteit van leven gezien. Meer dan de helft vindt dat het verlagen van kwaliteit (niet meer vergoeden van bepaalde behandelingen, risico van wachtlijsten accepteren) een maatregel is die in een beschaafd land niet past. Tenslotte was er de vraag of men 4

5 het acceptabel vond om de zorg op een andere manier te organiseren, namelijk veel meer thuiszorg en een grotere rol voor de wijkverpleegster. Een derde is hierover enthousiast, de rest is sceptisch. Kortom, over de zorg gaat het panel de toekomst met zorgen tegemoet. Over de partijen die de beste oplossingen hebben is men verdeeld. Ongeveer de helft van de respondenten meent dat de verkiezingsuitslag een verschil kan maken voor de toekomst van de zorg. Tabel 2. Vragen over de zorg n % De kosten voor de zorg in Nederland lopen op. Een mogelijkheid die door sommige partijen wordt overwogen is het verhogen van het eigen risico, bijvoorbeeld naar 500 Euro. U moet dan per jaar de eerste 500 Euro aan zorgkosten zelf betalen. Wat betekent dat voor u? (meer dan één antwoord mogelijk) Ik maak zo weinig kosten dat dit geen probleem is Ik beschik over voldoende financiële middelen om het eigen risico te kunnen betalen Dat betekent dat ik op andere posten moet gaan bezuinigen Dat betekent dat ik op mijn zorg moet gaan bezuinigen anders, namelijk Op dit moment valt de huisarts niet onder het eigen risico in de zorg. Dat betekent dat u kosteloos naar de huisarts kunt gaan. Wat zou het voor u betekenen als de huisarts wel onder het eigen risico zou vallen, en u dus tot een bepaald maximum zelf moet betalen? (meer dan één antwoord mogelijk) dat maakt voor mij geen verschil dan zou ik op andere posten moeten bezuinigen dan zou ik minder naar de huisarts gaan Vindt u dat de familie een grotere rol zou kunnen spelen bij de ouderenzorg? (meer dan één antwoord mogelijk) nee, dat kan niet het kan wel, maar ik zou het persoonlijk niet willen ja, zolang ouderen thuis wonen ja, thuis maar ook door te helpen in het verpleeghuis anders, namelijk Een van de redenen van de oplopende zorgkosten is de hoge kwaliteit van de zorg. Steeds meer behandelingen zijn mogelijk en de wachttijden zijn kort. Een andere mogelijkheid van bezuinigen is de kwaliteit van de zorg verlagen door bepaalde behandelingen niet meer te vergoeden en het risico van wachtlijsten te accepteren Prima, als dat het financiële probleem oplost Dat is een regelrecht risico voor mijn kwaliteit van leven

6 Onacceptabel, het is een kwestie van beschaving dat je de beste zorg krijgt anders, namelijk Een ander idee om kosten in de zorg te besparen is het beperken van de zorg voor ouderen in verpleeghuizen, en in plaats daarvan de thuiszorg en de wijkverpleegster een grotere rol te geven. Wat vindt u daarvan? Dat kan helemaal niet Voor zover het kan ben ik het er mee eens, maar veel zal het niet opleveren Dat is een goed idee Weet ik niet Pensioen/AOW Iets meer dan de helft van de respondenten geeft aan al iets gemerkt van de problemen bij de pensioenfondsen. In het algemeen heerst er verbittering. Men vindt het bedrog en denkt dat er eigenlijk genoeg geld is. Men wil van de overheid dat er garanties komen voor een waardevaste AOW en dat de pensioenfondsen worden gedwongen hun beloften na te komen. Tabel 3. Vragen over pensioen/aow. n % Eén van de gevolgen van de economische crisis is dat de meeste pensioenfondsen in de problemen zijn gekomen. In hoeverre bent u daardoor in uw netto inkomen op achteruitgegaan? ik ben niet met pensioen, maar ik ben er op achteruitgegaan door een hogere pensioenpremie ik ben niet met pensioen en ben er niet op achteruitgegaan ik ben met pensioen, maar ben er (nog) niet op achteruitgegaan ik ben met pensioen en ben er netto tot 1% op achteruitgegaan ik ben met pensioen en ben er netto tussen 1% en 2% op achteruitgegaan ik ben met pensioen en ben er netto tussen 2% en 5% op achteruitgegaan ik ben met pensioen en ben er netto meer dan 5% op achteruitgegaan weet ik niet Wat vindt u ervan dat pensioenfondsen korten op de uitkeringen? (meer dan één antwoord mogelijk) het is bedrog, ze hebben ons altijd een waardevast pensioen beloofd er is genoeg geld, maar ze hanteren te strenge regels pech, maar zo is het leven: zekerheden bestaan niet anders, namelijk Wat moet de rol van de overheid zijn bij het garanderen van de inkomens van ouderen? (meer dan één antwoord mogelijk) de AOW moet worden aangepast aan de economische situatie, verder niet

7 de AOW moet waardevast blijven, ongeacht de economische situatie, maar verder niet de overheid moet de financiële positie van ouderen versterken door het geven van kortingen op producten en diensten die voor ouderen belangrijk zijn de overheid moet de pensioenfondsen dwingen hogere premies van de nu werkenden te vragen de overheid moet de pensioenfondsen dwingen de beloofde pensioenen te betalen anders, namelijk Europa Volgens sommige politici gaan deze verkiezingen over Europa, maar bij het Booming Experience panel is dit toch een minder belangrijk onderwerp. Een mogelijke reden hiervoor is dat er redelijk genuanceerd over Europa wordt gedacht, zie tabel 4. Men is positief over het feit dat de eenwording van Europa oorlog voorkomt, Europa als economische macht tegenover de VS en China, de welvaart en het gemak van de Euro in het buitenland. Tegelijkertijd ziet men de nadelen: ongewenste vreemdelingen, grote culturele verschillen en de economisch zwakke zuidelijke landen. De stelling ik voel mij Europeaan wordt dan ook evenwichtig beoordeeld, ongeveer evenveel voor als tegen. Tabel 4. Meningen over Europa, percentages helemaal mee oneens mee oneens noch eens, noch oneens mee eens helemaal mee eens Dankzij de Europese Unie hebben we nu al meer dan 65 jaar geen oorlog Ik heb veel gemak van de Euro in het buitenland Het is nuttig om één Europese economische macht te vormen tegenover andere machten als de Verenigde Staten en China Europa heeft ons veel welvaart gebracht Door het open gaan van de grenzen hebben we nu te veel ongewenste vreemdelingen De verschillende culturen in Europa staan te ver van elkaar af om één gemeenschap te kunnen vormen De Zuideuropese landen zijn economisch te zwak om samen met ons een gemeenschappelijke munt te hebben Griekenland moet zo snel mogelijk de Euro uit Ik voel mij Europeaan Veiligheid Veiligheid is traditioneel een onderwerp dat door vijftigplussers belangrijk wordt gevonden. Bij deze verkiezingen neemt het door de problemen met de zorg en het inkomen van ouderen een wat 7

8 minder prominente plaats in. Toch voelt blijkens tabel 5 slechts een derde van de respondenten zich echt geheel veilig. De gewenste maatregelen zijn vooral meer politie op straat en zwaardere straffen. Ook het door de VVD-lijsttrekker vaak geopperde idee van meer geweld door burgers tegen inbrekers kan op de instemming van bijna de helft van het panel rekenen. Softdrugs-gerelateerde maatregelen als het sluiten van coffeeshops en invoering van de wietpas boeien het panel niet. Tabel 5. Meningen over veiligheid n % Hebt u het gevoel dat u gemakkelijk in uw eigen omgeving slachtoffer van een misdrijf zou kunnen worden (zoals diefstal, oplichting, inbraak, geweldpleging)? nee, in het geheel niet een beetje ja, sterk Bij de politieke partijen worden verschillende oplossingen aangedragen om de veiligheid te vergroten. Welke hiervan vindt u effectief? (meer dan één antwoord mogelijk) minder immigranten toelaten rechters dwingen minimumstraffen op te leggen zwaardere straffen opleggen meer politie op straat meer camerabewaking burgers toestaan geweld tegen (bijvoorbeeld) inbrekers te gebruiken coffeeshops sluiten invoering van de wietpas anders, namelijk geen van deze Hebben de verkiezingen zin? Het houden van verkiezingen heeft alleen zin als er iets te kiezen valt, als de keuze in het stemhokje ook gevolgen heeft voor de burger. Hierover hebben de vijftigplussers uit het panel zo hun twijfels. De helft is ervan overtuigd dat de ontwikkelingen in de zorg afhangen van de verkiezingsuitslag. De andere helft denkt van niet of weet het niet. Meer dan een derde denkt dat de verkiezingsuitslag geen verschil maakt voor hun toekomstig inkomen. Als het om Europa gaat denkt 40% dat de verkiezingsuitslag geen verschil maakt voor de Nederlandse opstelling. Nog eens 40% denkt dat de Nederlandse opstelling geen verschil maakt voor Europese besluiten. Tenslotte denkt meer dan de helft dat de verkiezingsuitslag geen verschil maakt voor de veiligheid. 8

9 Tabel 6. Maakt de verkiezingsuitslag verschil? n % zorg Ja, de verkiezingsuitslag bepaalt wat er de komende jaren met de zorg gebeurt Nee, de verkiezingsuitslag maakt geen verschil Ik heb geen idee inkomen nee, de verziekingsuitslag maakt geen verschil ja, voor mijn AOW-uitkering ja, voor mijn pensioen ja, voor beide Europa Nee, als het er op aankomt stemt Nederland toch in met wat andere landen willen Een beetje, afhankelijk van de verkiezingsuitslag zal Nederland een ander geluid laten horen Ja, afhankelijk van de verkiezingsuitslag zullen ook Europese besluiten anders uitpakken veiligheid nee, geen verschil ja, als de verkeerde partijen aan de macht komen zal de veiligheid afnemen ja, als de goede partijen aan de macht komen zal de veiligheid toenemen