RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. Etty Hillesum Lyceum, Het Slatink VMBOK

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK Etty Hillesum Lyceum, Het Slatink VMBOK Plaats : Deventer BRIN nummer : 01VJ C1 BRIN nummer : 01VJ 00 VMBOK Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 10 oktober 2013 Datum vaststelling : 16 december 2013

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 10 oktober 2013 een onderzoek uitgevoerd op het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink, afdeling vmbokader, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Het Slatink is een school voor vmbo-kader en mavo (vmbo tl) en havo onderbouw. Er zitten ca. 800 leerlingen op Het Slatink. Tweederde van de leerlingenpopulatie op het Slatink is afkomstig van andere locaties van het Etty Hillesum Lyceum. Na de onderbouw stromen zij in de 3e klas in. Het Etty Hillesum Lyceum maakt deel uit van de Stichting Carmelcollege. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink, afdeling vmbokader een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling risicovol zijn. Tevens waren er aanwijzingen voor mogelijke tekortkomingen op het gebied van de kwaliteit van het onderwijsproces en de naleving van wet- en regelgeving. Op 5 april 2013 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren. Toezichthistorie In de afgelopen jaren is er geen aanleiding geweest een kwaliteitsonderzoek op deze afdeling uit te voeren. Wel is de andere afdeling op deze locatie (vmbo-tl/ mavo) in februari 2012 bezocht in het kader van een landelijke steekproef ten behoeve van het onderwijsverslag. Aandachtspunten uit dat onderzoek waren het taalbeleid, de afstemming, leerlingenzorg en een aspect van de kwaliteitszorg. Het primaire proces op de afdeling vmbo-tl/mavo werd op de meeste onderdelen als voldoende beoordeeld. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader Pagina 3 van 11

4 voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Onder de leerlingen is een digitale vragenlijst uitgezet waarin leerlingen bevraagd zijn naar hun oordeel over het didactisch handelen. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met het management, leraren, zorgfunctionarissen en leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Het bestuur was door omstandigheden verhinderd. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink, afdeling vmbo-kader hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor Het Slatink, afdeling vmbo-kader is als volgt: Op basis van het onderzoek kennen wij aan het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink, afdeling vmbo-kader een aangepast arrangement zwak toe vanwege onvoldoende kwaliteit van het onderwijsproces. De opbrengsten zijn voldoende, maar wel risicovol. De kans bestaat dat de opbrengsten op de opbrengstenkaart 2014 als onvoldoende worden beoordeeld. De afdeling valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag hebben wij afgesproken dat het onderwijsproces in juni 2014 weer van voldoende niveau is. Hieraan voorafgaand zullen wij een afsluitend onderzoek naar de kwaliteitsverbetering (okv) uitvoeren om na te gaan of de tekortkomingen zijn opgeheven. Verder maken wij nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 5 van 11

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink, afdeling vmbo-kader. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs en leren is onvoldoende en daarom krijgt de afdeling vmbo-kader van het Etty Hillesum Lyceum, locatie Het Slatink een aangepast arrangement. Wij stellen vast dat de basiskwaliteit van het primaire proces, het lesgeven, niet voldoet aan de normen die de inspectie hieraan stelt. Ook de kwaliteit van de opbrengsten van de afdeling vmbo-kader staat onder druk en is risicovol. De risico s liggen met name bij de rendementscijfers onderen bovenbouw. Het rendement onderbouw is onvoldoende en zal naar verwachting in 2014 ook onvoldoende zijn. Het rendement bovenbouw is momenteel (opbrengstenkaart 2013) nog voldoende, maar de kans dat het volgend jaar (opbrengstenkaart 2014) onvoldoende wordt is aanwezig. Als dit het geval is dan bestaat de kans dat de inspectie gaat escaleren omdat dan én de opbrengsten én het onderwijsleerproces onvoldoende zijn. In dat geval krijgt de school voor deze opleiding het arrangement zeer zwak. Het is om die reden van groot belang dat de school doelgericht en slagvaardig het primaire proces op korte termijn verbetert. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Pagina 6 van 11

7 Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vmbo-k De leerlingen van de opleiding vmbo-k behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding vmbo-k zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het schoolklimaat is ondersteunend en gericht op een brede vorming De school kent een op ondersteuning en begeleiding gerichte cultuur. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. Pagina 7 van 11

8 De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces en kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengstenkaart 2013 laat zien dat de resultaten van de afdeling vmbokader voldoende zijn. Van de vier opbrengstindicatoren is alleen het rendement onderbouw onvoldoende. Hoewel het lastig is voor de school om goed zicht te krijgen op dit rendementscijfer is een begin gemaakt met het nemen van maatregelen die op termijn moeten leiden tot een hoger onderbouwrendement. Op de opbrengstenkaart 2014 zal gelet op de resultaten van de afgelopen drie jaar (3-2-1) - het oordeel rendement onderbouw naar alle waarschijnlijkheid weer onvoldoende zijn. Het rendement bovenbouw is op de kaart van 2013 voldoende (3-2-2). Het percentage leerlingen dat zonder zitten te blijven of voor het examen zakken, is echter in de afgelopen jaren toegenomen. Relatief veel leerlingen blijven zitten in de bovenbouw van de afdeling vmbo-kader. Als het opbrengstenoordeel in 2014 voor het rendement bovenbouw wederom een 2 (onvoldoende) is, dan worden de opbrengsten als zwak verklaard op basis van de rendementen onderen bovenbouw. Het gemiddelde cijfer voor het centraal examen is in de afgelopen jaren stabiel voldoende geweest (4-3-3). In de afgelopen drie jaar (opbrengstenkaart 2011, 2012, 2013) lag dit op een 6.4, een 6.0 en 6.3. Daarmee scoorde de school rond het landelijk gemiddelde. Op het centraal examen van 2013 is het cijfer wederom een 6.3 en dat ligt net boven het landelijk gemiddelde (6.24). Op de opbrengstenkaart van 2014 zal het driejaarsgemiddelde daardoor naar alle waarschijnlijkheid weer op een voldoende uitkomen. Pagina 8 van 11

9 Het verschil tussen het cijfer schoolexamen (se) en centraal examen (ce) is al jaren stabiel voldoende (3-3-3). Opvallend is wel dat op de laatste drie opbrengstenkaarten het om negatieve verschillen gaat (-0.11, -0.29,-0.33). Bij het laatste examenjaar (2013) was het verschil Dit houdt in dat voor een deel van de vakken het schoolexamen slechter is gemaakt dan het centraal examen. Het is van belang dat de schoolleiding hierover in gesprek met de secties gaat om hier een verklaring voor te vinden. Het is de vraag of leerlingen in sommige gevallen niet tekort is gedaan met een (te) strenge normering van het schoolexamen. Onderwijsproces Op basis van onze lesobservaties stellen wij vast dat de basiskwaliteit van het onderwijs en leren over het algemeen onvoldoende is. De leerlingen krijgen les in een prettige leeromgeving, maar de kwaliteit van het primaire proces laat te wensen over. Ondanks het feit dat de docenten van de afdeling vmbo-kader geschoold zijn in of daarmee bezig zijn - de vijf rollen van de docent en in het omgaan met verschillen hebben we hier weinig van teruggezien in de lessen zelf. De lessen zijn te weinig doelgericht en effectief, de structuur van de les wordt soms aangegeven, maar het doel van de les niet. De kwaliteit van de uitleg is (te) vaak niet duidelijk en ook wordt te weinig gecontroleerd of de uitleg wel wordt begrepen door de leerlingen. Opvallend is dat de docenten zelf hard aan het werk zijn. Het zijn overwegend klassikale lessen waarbij bijzonder weinig differentiatie wordt toegepast. Mede daardoor wordt de actieve betrokkenheid van leerlingen niet gestimuleerd en nemen zij een passieve, consumerende houding aan. Waar de docenten ook onvoldoende aandacht voor hebben, is het geven van effectieve feedback op het leerproces van de leerlingen. De interactie tussen docent en leerling over waarom antwoorden goed of fout zijn is in onvoldoende mate waargenomen. Ook het uitdelen van complimenten over het werk, de werkhouding of inzet van de leerlingen kan naar ons idee vaker plaatsvinden, evenals het terugblikken op de les door te bespreken of het lesdoel is bereikt. Om deze redenen zijn vrijwel alle indicatoren van het primaire proces als onvoldoende beoordeeld. Het efficiënt gebruik maken van de onderwijstijd is wel als voldoende beoordeeld, maar ook hier hebben we voorbeelden gezien die erop duiden dat het belangrijk is dat docenten met elkaar de gemaakte afspraken over bepaalde schoolregels naleven. Dit is nu nog teveel leraarafhankelijk. De school volgt op een systematische wijze leerlingen in hun ontwikkeling en gebruikt daarvoor de Cito-voortgangstoetsen voor Nederlands, Engels en wiskunde in klas 1, 2 en 3. Op basis hiervan worden leerlingen ingedeeld in Pagina 9 van 11

10 steunlessen als wordt geconstateerd dat ze nog niet op het juiste niveau (1F/2F) zitten. Deze steunlessen worden gegeven in de leerjaren 1, 2 en 4. Leerjaar 3 gaat hier binnenkort mee beginnen zodra de leerlingen die van Het Stormink komen de toets hebben gemaakt. In tegenstelling tot het onderzoek in februari 2012 wordt de zorg en begeleiding nu als voldoende beoordeeld. Uit het gesprek met de zorgfunctionarissen is duidelijk dat leerlingen goed in beeld zijn, dat er regelmatig leerlingbesprekingen plaatsvinden en dat de mentor een belangrijke taak heeft in het uitvoeren en bewaken van de handelingsplannen voor zijn klas. Een belangrijk knelpunt is wel het gegeven dat de overdracht van zorgleerlingen en de bijbehorende dossiers te wensen overlaat. In het kader van de doorgaande zorglijn is het onwenselijk dat er geen gegevens bekend zijn of worden overgedragen van zorgleerlingen die vanuit Het Stormink naar Het Slatink gaan. Het betekent extra werk voor de zorgfunctionarissen op Het Slatink. Aangezien dit niet de locatie Het Slatink is aan te rekenen, is indicator 9.4 wel als voldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg Gelet op de onvoldoende kwaliteit van het primaire proces hebben wij als inspectie ons de vraag gesteld hoe het kan dat de school weliswaar de afdeling vmbo tl sinds het vorige onderzoek (februari 2012) de kwaliteit van het primaire proces niet heeft weten vast te houden. Temeer daar in het team veel draagvlak blijkt te zijn voor de verbeteractiviteiten van het Het Slatink. De docenten hebben de ervaring dat zij nu meer als team opereren met een gezamenlijke focus op verbetering van de resultaten en de opbrengsten. De versterking van de vakgroepen wordt als zeer positief ervaren. Ook is het team positief over de aansturing van het management en de samenwerking in de verschillende teams. Het team lijkt na een moeilijke periode van reorganisatie de weg omhoog te hebben gevonden. Uit het jaarplan van Het Slatink blijkt dat er vier speerpunten zijn beschreven die op termijn moeten leiden tot betere resultaten. Het gaat om het verbeteren van de rendementen/opbrengsten, professionalisering docenten, omgaan met verschillen en versterken loopbaanbeleid. De plannen hebben een sterk beschrijvend en verklarend karakter, maar moeten naar ons idee concreter worden uitgewerkt op basis van een scherpere analyse van de geconstateerde problemen bij het onderwijsleerproces. Daarbij is het van belang helder te formuleren wat de visie van het team en de schoolleiding is ten aanzien van het onderwijs op de vmbo-kaderafdeling. Vervolgens zal de school in kaart moeten brengen hoe het proces moet worden ingericht en welke eisen (competenties, vakdidactische vaardigheden etc.) gesteld mogen worden aan de vmbo-kader docenten. Pas als dat is gerealiseerd kan de school middels een instrument, Pagina 10 van 11

11 bijvoorbeeld collegiale visitatie met behulp van een kijkwijzer, haar eigen kwaliteit in beeld brengen, alsmede de gerealiseerde kwaliteit te borgen. Pagina 11 van 11