RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK. De Nieuwe Veste HAVO

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK De Nieuwe Veste HAVO Plaats : Hardenberg BRIN nummer : 12IR C5 BRIN nummer : 12IR 05 HAVO Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 5 maart 2014 Datum vaststelling : 10 april 2014

2 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 5 maart 2014 een onderzoek uitgevoerd op De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. De locatie Hardenberg wordt bezocht door ongeveer 370 leerlingen. Het onderwijsaanbod in de onderbouw omvat de niveaus vmbo-kader tot en met vwo. In de bovenbouw kunnen leerlingen hun opleiding afsluiten op vmbo-g/ten sinds drie jaar op havo-niveau. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Wij hebben voor De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo een risicoanalyse uitgevoerd. Uit deze analyse kwam naar voren dat de opbrengsten op deze afdeling onvoldoende zijn. Uit deze analyse kwam tevens naar voren dat er mogelijk tekortkomingen zijn op het gebied van de kwaliteit van het onderwijsproces en de naleving van wet- en regelgeving. Op 19 september 2013 hebben wij de uitkomsten van deze risicoanalyse met het bevoegd gezag besproken. Naar aanleiding van dit gesprek is besloten een onderzoek uit te voeren. Toezichthistorie De bovenbouwafdeling havo van De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, bestaat pas enkele jaren. De opbrengstenkaart van 2012 geeft voor het eerst oordelen over de gemiddelde cijfers van het centraal eindexamen (ce) en het verschil tussen de gemiddelde ce-cijfers en schoolexamencijfers (se). Deze eerste oordelen waren gebaseerd op de cijfers van slechts vijf leerlingen. Op de opbrengstenkaarten vanaf 2013 wordt ook het rendement bovenbouw beoordeeld. Het aantal examenkandidaten op de opbrengstenkaarten 2013 en 2014 gegroeid tot 14, respectievelijk 28. Het huidige onderzoek is het eerste kwaliteitsonderzoek op de havo-afdeling. De locatie is in 2012 voor het laatst door de inspectie bezocht voor een themaonderzoek op de afdeling vmbo-g/t. Pagina 3 van 12

4 Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullende kader. Zo zijn indicatoren over didactische afstemming op verschillen tussen leerlingen toegevoegd. Deze indicatoren zijn toegevoegd omdat ze gezien de heterogene samenstelling van enkele klassen van belang zijn. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: - Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. - Onder de leerlingen is een digitale vragenlijst uitgezet waarin leerlingen bevraagd zijn naar hun oordeel over het didactisch handelen. - Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. - Wij hebben gesprekken gevoerd met het bestuur, management, leraren, zorgcoördinatoren en leerlingen. - Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en het bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIES EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of voor naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht in houden. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of voor naleving. Onze conclusie voor De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo is als volgt: Wij beoordelen de kwaliteit van de afdeling als zwak. De reden is dat de opbrengsten van de afdeling op de opbrengstenkaarten gerekend over de jaren 2012 en 2013 sterk onvoldoende zijn en dat ook de voorlopige kwaliteitskaart van 2014 nog geen verbetering laat zien. Een eerste analyse door de school laat zien dat voor het examenjaar 2014 (opbrengstenkaart 2015) een verbetering van de resultaten verwacht kan worden, maar dat het driejarenoordeel voorlopig onvoldoende blijft. Daarnaast zien wij dat onderwijsproces en de leerlingbegeleiding in grote lijnen voldoen aan de basiseisen die wij stellen, maar ook dat de kwaliteit van de lessen nog verder verbeterd kan worden. De kwaliteitszorg beoordelen wij als voldoende. Op basis van het onderzoek kennen wij aan De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo een aangepast arrangement zwak toe vanwege onvoldoende opbrengsten. Het onderwijsproces is voldoende, maar kent wel tekortkomingen. De afdeling valt onder intensief toezicht. Met het bevoegd gezag hebben wij afgesproken dat wij 1 september 2014 een analyse van de resultaten van 2014 van de school ontvangen. Deze analyse zal een beeld geven van de examenresultaten en van de ontwikkeling van het bovenbouwrendement. Wij zullen deze analyse met het bevoegd gezag bespreken en vaststellen welke consequenties de ontwikkeling van de resultaten oplevert voor het arrangement en het toezicht. Ook zal dan worden afgesproken wanneer de tekortkomingen zijn opgeheven. Pagina 5 van 12

6 Verder maken wij in september 2014 nadere afspraken met het bevoegd gezag over te bereiken tussenresultaten. Deze afspraken worden vastgelegd in een toezichtplan. Wij hebben geen tekortkomingen in de naleving van de wettelijke voorschriften vastgesteld. Pagina 6 van 12

7 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op De Nieuwe Veste, locatie Hardenberg, afdeling havo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld In zijn korte bestaan is de afdeling havo er nog niet in geslaagd voldoende resultaten te behalen. Wij zijn van oordeel dat vooral de plaatsing en determinatie van leerlingen een negatieve invloed hebben gehad. Tot wel meer dan 50% van de leerlingen zijn met een advies lager dan havo toegelaten tot het havo. Daarnaast zijn er andere factoren zoals de onderbevoegdheid van docenten, veranderingen in de organisatie, een te beperkte rol van de kwaliteitszorg en de grote verbouwing van de locatie die een rol gespeeld hebben. Het bevoegd gezag heeft enkele jaren geleden de risico's gezien en maatregelen genomen om de resultaten te verbeteren. Er zijn nu voorzichtige tekenen dat de maatregelen voor een positief effect gaan zorgen. Eerste analyses van de resultaten van de huidige bovenbouw wijzen daarop. Wij zijn van oordeel dat belangrijke stappen zijn gezet, maar ook dat het noodzakelijk is verder te werken aan de kwaliteit van het onderwijsproces, met name aan de effectiviteit van thuiswerkvrij onderwijs, lesopbouw en (activerende) werkvormen. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende Pagina 7 van 12

8 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding havo De leerlingen van de opleiding havo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht Bij de opleiding havo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De sociale opbrengsten zijn van voldoende niveau De sociale opbrengsten zijn van voldoende niveau. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. Pagina 8 van 12

9 De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2013 Onvoldoende Voldoende N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 9 van 12

10 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces, zorg en begeleiding en kwaliteitszorg. Opbrengsten De afgelopen jaren zijn veel leerlingen opgestroomd vanuit vmbo naar havo. Hierdoor is het rendement onderbouw erg hoog. Tegelijkertijd zien we dat het rendement bovenbouw en het gemiddelde ce-cijfer sterk onvoldoende zijn. Uit de opbrengstenkaarten blijkt dat de school in de bovenbouw havo veel leerlingen heeft toegelaten die oorspronkelijk een advies voor vmbo-g/t of lager hadden. Het soepele toelatingsbeleid is waarschijnlijk mede-oorzaak van de tegenvallende resultaten. Om uit deze situatie te komen zijn drastische maatregelen nodig wat betreft plaatsing, determinatie en doorstroming van leerlingen. Inmiddels heeft de school zowel de plaatsing aangepast, de overgangsnormen aangescherpt en de toegang tot havo 4 beperkt. In de analyse van de huidige bovenbouw wordt dit zichtbaar, er zitten aanzienlijk minder leerlingen in havo 4 en 5 met een te laag advies en de cijfers van de schoolexamens laten een verbetering ten opzichte van vorige jaren zien. Het verschil tussen de gemiddelde se- en ce-cijfers is de afgelopen jaren binnen de toegestane marge van 0,5 punten gebleven. De genoemde maatregelen zijn gericht op de lange termijn. Voor de leerlingen die nu in de bovenbouw zitten zijn ook extra activiteiten gestart, bijvoorbeeld extra examentraining voor leerlingen en scholing van docenten voor de voorbereiding van leerlingen op hun examens. Onderwijsproces De steekproef lesobservaties levert een beeld op dat aansluit bij eerdere uitkomsten van twee externe audits die in 2012 en 2013 gehouden zijn. De sterke kant van het onderwijs zijn het positieve leerklimaat en de pedagogische relatie van de docenten met hun leerlingen. Het didactisch repertoire van docenten voldoet aan de basisnormen als het gaat om de opbouw van de les, uitleg en het zorgen voor een actieve betrokkenheid van leerlingen. Het geven van effectieve feedback aan leerlingen en de didactische afstemming op verschillen tussen leerlingen hebben wij als onvoldoende beoordeeld. In vrijwel alle lessen zien we een duidelijke opbouw en indeling van de lestijd. In de onderbouw brengt met zich mee dat er relatief weinig tijd voor uitleg en interactieve werkvormen tussen docent en leerling beschikbaar is. Het gebruik van verschillende werkvormen in de lessen activeert de leerlingen, Pagina 10 van 12

11 ze doen goed mee. Wel is vaak zichtbaar dat docenten zich de werkvormen nog niet altijd eigengemaakt hebben. In die gevallen is er twijfel over de effectiviteit van de lessen. De vernieuwde aandacht voor de didactische aanpak zal er nog toe moeten leiden dat leerlingen meer uitgedaagd worden om te reageren op uitleg en opdrachten. Docenten kunnen dit bevorderen door vaker in te gaan op antwoorden van leerlingen en niet alleen vast stellen of een antwoord goed of fout is. Dit laatste komt in alle leerjaren te veel voor, een reden om het geven van feedback als onvoldoende te beoordelen. Ook hebben we docenten weinig complimenten aan leerlingen over hun werk horen geven of aanwijzingen die leerlingen helpen bij het verbeteren van hun leerproces. Over het algemeen beperkt differentiatie binnen de les zich tot het gebruik van verschillende boeken en het maken van deels verschillende opdrachten in de dakpanklassen. Binnen homogene groepen of delen van klassen is er in de les weinig sprake van afstemming van uitleg of verwerkingsopdrachten op de individuele onderwijsbehoeften van leerlingen. Buiten de lessen is hier aandacht voor in de keuzewerktijd of in de recent opgezette tutorbegeleiding. Zorg en begeleiding De locatie Hardenberg benut de voordelen van een kleine school. Alle leerlingen zijn goed in beeld en men probeert tijdig hulp te bieden. De leerlingenzorg is goed georganiseerd en voldoende planmatig in de uitvoering. Omdat de school nog in onvoldoende mate gebruik maakt van landelijk genormeerde toetsen voor de kernvakken wordt de betreffende indicator als onvoldoende beoordeeld. De school heeft een nulmeting uitgevoerd, maar de vervolgstappen zijn nog niet uitgevoerd. Hierdoor mist de school nog informatie over leerlingen en klassen die relevant kan zijn bij de inrichting van het onderwijs. Kwaliteitszorg De zorg voor kwaliteit heeft een snelle ontwikkeling doorgemaakt. Toen het bevoegd gezag constateerde dat er risico's zijn is een aantal maatregelen genomen. De organisatie is aangepast, de aansturing van de locatie is versterkt en in twee achtereenvolgende jaren zijn audits door een externe instantie uitgevoerd. Deze audits leverden samen met de eigen lesobservaties veel bruikbare informatie op over de kwaliteit van het onderwijsproces. De locatie heeft nu een goed beeld van haar kwaliteit en kan daar gericht aan werken. Tegelijkertijd zijn er diepere analyses van de opbrengsten gemaakt, waardoor er gericht gestuurd kan worden. In de personele sfeer heeft dit tot maatregelen geleid, enkele docenten zijn vervangen. Het hoge percentage lessen dat door onderbevoegde docenten gegeven wordt is een risico. Het bestuur heeft afspraken gemaakt met de betreffende docenten over het behalen van de juiste Pagina 11 van 12

12 bevoegdheden. Er zijn verantwoorde keuzes gemaakt in de fasering van de verbeteringsactiviteiten om te zorgen dat de verbeteringen bestendig zijn. De activiteiten richten zich op scholing en coaching van het team, het opbrengstgericht werken en de kwaliteit van toetsen en schoolexamens. De borging van de kwaliteit van het onderwijsproces of de verbetering daarvan en de zorg is in voldoende mate geregeld. De borging van de kwaliteit van de toetsing is nog niet afgerond. Pagina 12 van 12