Aanbevelingen voor scholen. Visie. Onderwijs

Transcriptie

1 Aanbevelingen voor scholen, ouders en andere betrokkenen, om inclusief onderwijs mogelijk te maken. Uit de ervaringen van ouders, scholen en hun netwerk in het project Van hinderpaal naar mijlpaal ( ) Aanbevelingen voor scholen Visie Schooldirectie is drager en facilitator van de visie op school Kijk als school / leerkracht steeds naar wat de waardevolle toevoeging van ieder kind is aan de klas, de school en je vak Zorg voor een lange-termijnvisie en planning als een kind op school is aangenomen. Korte periodes van 3 maanden of een half jaar waarna het kind alsnog kan worden afgewezen, geven veel onrust en gevoelens van onzekerheid. Let bij het aannemen van een leerling op gezamenlijke overtuigingen over wat het goede is voor het kind. Let er op of er een gezamenlijke visie is en gedeelde waarden. En zorg ook daarna, tijdens de schoolgang, voor helderheid en afstemming over (onderliggende) overtuigingen over wat het goede is. Onderwijs Krijg zicht op wat een goede leeromgeving is voor ieder kind, zodat er goede randvoorwaarden gemaakt kunnen worden voor leren Zorg ervoor dat alle kinderen met hun klasgenoten mee kunnen doen aan activiteiten in en buiten de klas Maak veel verschillende manieren mogelijk waarop kinderen hun bijdrage kunnen leveren aan de school Zorg voor een context waarin de waarde van kinderen niet afhankelijk is van het cognitieve niveau Zorg voor onderwijs waarin ieder kind de kans krijgt om zijn / haar eigen talenten / interesses / mogelijkheden te tonen, volgen, ontwikkelen en er in uit te blinken. Zorg voor differentiatie(mogelijkheden) in de les 1

2 Let erop dat leerlingen niet steeds dezelfde, maar alle leerlingen verschillende rollen kunnen vervullen op school; iedereen kan eens iemand anders helpen, een maatje zijn of krijgen en 1-op-1begeleiding krijgen. Besteed expliciet aandacht aan het faciliteren van vriendschappen op school en in de klas (en in de wijk); zorg voor mogelijkheden waarin kinderen aansluiting kunnen vinden bij andere (groepen) kinderen en haal barrières die vriendschap mogelijk in de weg staan weg. Focus op hoe barrières in omgeving of procedures weg zouden kunnen worden gehaald in plaats van de schuld voor problemen bij het kind te leggen Wees alert op pesten. Maak pesten bespreekbaar. Handel zo dat pesten zoveel mogelijk wordt voorkomen of aangepakt. Zorg dat leerlingen weten bij wie ze terecht kunnen in geval van pesten, maar speur ook actief naar pesten Maak mogelijk dat ondersteuners in de klas alle leerlingen in de klas kunnen supporten (Niet) speciaal Kijk als school / leerkracht steeds naar wat de waardevolle toevoeging van ieder kind is aan de klas, de school en je vak Maak als professional steeds duidelijk (o.a. in taalgebruik en communicatie) dat je de mens achter labels, etiketten en onmogelijkheden ziet. Spreek als leerkracht in waarderende taal over kinderen Laat merken waarin jij of anderen genieten van het kind Erken de beperking van leerlingen door er kennis over te verzamelen en deze toe te passen. Echter: waak ervoor het kind te reduceren tot de beperking, het over één kam te scheren met andere mensen met deze beperking of alle aanpassingen / oplossingen die voor dit kind ontwikkelt worden te zien als speciaal. Neem het gewone als uitgangspunt, behandel kinderen niet speciaal en let erop gedrag / behoeftes van leerlingen niet te etiketteren Kijk steeds hoe vraagstukken met andere kinderen worden opgepakt en volg diezelfde route bij vraagstukken rondom een kind met een beperking. Of: kijk waar de gevonden oplossing voor het ene kind alle kinderen ten goede kan komen. Sluit in oplossingen / aanpassingen aan bij wat er op school al kan / gebeurt Lerende organisatie Pak gevoel van handelingsonbekwaamheid van leerkrachten aan door op school ruimte te bieden om te leren, het liefst in een community of learners waarbij ook ouders betrokken worden. Faciliteer voor leerkrachten meer voorbereidingstijd, kennisdeling, professionele ontwikkeling en (meer) uitwisseling met ouders. Draag zorg voor een onderzoekende houding 2

3 Zorg voor veiligheid voor iedere betrokkene, om fouten te kunnen maken, zorgen te kunnen delen, vragen te mogen stellen of het niet te weten Verzamel en bespreek goede voorbeelden Sta open voor hulp en ideeën van buiten Gebruik een hinderpaal als leervraag; wat leren we hiervan / hebben we hiervan geleerd en wat kunnen we in de toekomst doen om dit te voorkomen? Zoek actief naar kennis en expertise binnen de school Maak gebruik van kennis en expertise van ouders, leerlingen, netwerk, andere betrokkenen Communicatie Wees je als (vertegenwoordiger van) school bewust van het machtverschil dat in een communicatiesituatie tussen ouders en school bestaat. Maak en onderhoud concrete afspraken met alle betrokkenen Zorg voor een goede band en goed contact tussen leerkrachten, leerlingen en ouders. Deel, als leerkracht of andere betrokkene, je vragen, zorgen en blijdschap met elkaar en ouders Committeer jezelf; zodat ook als het wat minder goed lijkt te gaan of de nodige oplossingen even niet in beeld zijn, er een stabiele basis blijft Zorg voor een opbouwende en positieve sfeer in overleg met ouders Gebruik overleg met ouders niet om over institutionele verplichtingen zoals planning, uren, professionele regels, routines en protocollen te praten. Zorg voor een goede communicatie tussen basis- en middelbare school, oude en nieuwe school, speciale en reguliere school Zorg voor goede communicatie tussen betrokken (zorg)instanties en scholen Neem feedback serieus Ouders & netwerk betrekken Betrek ouders / sociale netwerk van kind/gezin bij het onderwijs Streef in partnerschap tussen ouders en school naar een gezamenlijk doel, namelijk het welzijn van het kind en het scheppen van omstandigheden waarin het zo goed mogelijk kan leren Investeer in de relatie tussen ouders-school en ook leerling-school, juist in de periodes dat het goed gaat Wees je bewust van de weg die ouders (mogelijk) al hebben afgelegd met hun kind, waarin afwijzing, teleurstelling, strijd en verdriet een rol kunnen hebben gespeeld. 3

4 Wees je bewust van de angst bij ouders voor afwijzing, voor de kwetsbare positie van het kind Faciliteer afstemming tussen ouders en leerkrachten zodat zij gezamenlijke besluiten kunnen nemen en verantwoordelijkheid kunnen delen. Beschouw ouders als sparringpartners van de school. Neem ze serieus in hun kennis, ervaring, (al of niet professionele) expertise en belang. Benader ouders niet pas als er iets niet goed gaat op school, maar zorg ook voor terugkoppeling als er iets leuks gebeurt Protocol Laat je als school niet (teveel) leiden door protocollen, maar zorg dat het kind centraal staat en laat daarvoor in voorkomende gevallen knellende protocollen los en kijk naar wat kan, wat werkt. Zorg voor een helder en gezamenlijk toekomstperspectief voor leerlingen. Maak samen met ouders een startdocument / inspiratiepapier ((visueel vormgeven helpt) Zorg dat er een duidelijk profiel van ieder kind is, dat een evenwichtig beeld van het kind geeft qua onderwijsbehoeften, mogelijkheden, talenten, interesses, gewoontes etc., samengesteld vanuit een brede range van perspectieven. Neem als insteek: wat wil het kind met haar/zijn toekomst? Bij aanmelding van een kind vanuit een andere (speciale) school: denk na over hoe dit proces gaat verlopen en wat ervoor nodig is om het te laten slagen. Support Zorg voor zodanige support dat geen van de betrokkenen in het proces zich alleen voelt staan Waardeer wat goed gaat; benoem elke kwaliteit, elk talent dat wordt ingezet 4

5 Communicatie Aanbevelingen voor ouders Streef in partnerschap met de school naar een gezamenlijk doel, namelijk het welzijn van het kind en het scheppen van omstandigheden waarin het zo goed mogelijk kan leren. Zorg als ouders en school voor helderheid en afstemming over (onderliggende) overtuigingen over wat het goede is voor een kind. Luister als ouder actief naar leerkrachten, stel vragen en wees open en nieuwsgierig naar hun ervaringen, om een wederzijdse, op partnerschap gerichte relatie vorm te geven. Maak en onderhoud concrete afspraken met alle betrokkenen Samenwerking Wees pro-actief Deel je vragen, zorgen en blijdschap met leerkracht en andere betrokkenen Investeer in de relatie tussen met school, juist in de periodes dat het goed gaat Waardeer wat goed gaat; benoem elke kwaliteit, elk talent dat wordt ingezet Zorg voor veiligheid voor iedere betrokkene, om fouten te kunnen maken, zorgen te kunnen delen, vragen te mogen stellen of het niet te weten Netwerk / Support Behoud zelf de regie en bepaal daarin ook waarin je wat regie uit handen wilt geven, aan wie en op welke manier Zorg voor een netwerk en support om je kind / gezin heen, vergroot je kring Schroom als ouder niet om iemand mee te nemen naar gesprekken met school, of mee te denken in een voorbereiding hiervan, zodat er iemand is met jou meedenkt, die geen direct eigen belang heeft Durf hulp en meedenkkracht te vragen en sta open voor hulp en ideeën van buiten Laat je informeren hoe anderen dingen aanpakken en wat je kunt gebruiken Sluit je aan bij een (regionaal / lokaal) ouderplatform Zorg voor voldoende lucht en energie voor jezelf, door bijvoorbeeld iets voor jezelf, met je partner of andere kinderen te ondernemen Voorbereiding bij het kiezen van een school Let bij het kiezen van een school op vergelijkbare overtuigingen over wat het goede is voor het kind, een gezamenlijke visie en gedeelde menselijke waarden Zet goed op een rij waarom de gekozen school de voorkeur heeft 5

6 Zorg voor een helder en gezamenlijk toekomstperspectief voor je kind, dat ook kan dienen als startdocument / inspiratiepapier (visueel vormgeven helpt) Zorg dat er een duidelijk profiel van je kind is, dat een evenwichtig beeld van het kind geeft qua kwaliteiten, onderwijsbehoeften, mogelijkheden, talenten, interesses, gewoontes etc., samengesteld vanuit een brede range van perspectieven. Input Verzamel en bespreek goede voorbeelden Zorg voor expliciete aandacht aan het faciliteren van vriendschappen op school en in de klas (en in de wijk); en draag hieraan bij en haal barrières die vriendschap mogelijk in de weg staan weg Gebruik een hinderpaal als leervraag; wat leren we hiervan / hebben we hiervan geleerd en wat kunnen we in de toekomst doen om dit te voorkomen? 6

7 Overige aanbevelingen Beleid Zorg dat scholen in Nederland geen recht hebben om kinderen te weigeren en niet alleen aanbodgericht kunnen argumenteren, zodat scholen zich verantwoordelijk voelen om alle kinderen uit de buurt mee te nemen. Verander het systeem van regulier en speciaal onderwijs zodanig, dat de aanname dat kinderen die gestempeld zijn met een beperking op het speciaal onderwijs horen, niet langer gefundeerd wordt. Zorg ervoor dat alle kinderen thuisnabij naar school kunnen en maak flexibele onderwijstijden mogelijk (bijvoorbeeld (tijdelijk) deeltijd) Zorg voor onderwijs waarin ieder kind de kans krijgt om zijn / haar eigen talenten / interesses / mogelijkheden te tonen, volgen, ontwikkelen en er in uit te blinken. Opleiding Bied als onderwijsinstelling de mogelijkheid voor leerlingen om deelcertificaten te halen Stel Ambassadeurs voor inclusie(f) onderwijs in Zorg voor betere communicatie tussen scholen en (zorg-, overheids- of andere)instanties Focus op hoe barrières in omgeving of procedures weg zouden kunnen worden gehaald in plaats van de schuld voor problemen bij het kind / gezin te leggen. Inspectie voor het onderwijs denkt mee over mogelijkheden voor inclusief onderwijs Zorg voor een gepaste opleiding van leraren voor het reguliere onderwijs, opdat ze met voldoende vertrouwen en competentie les kunnen geven aan kinderen met diverse behoeften. Dit heeft evenzeer te maken met attitudes en waarden als met kennis en vaardigheden. Middelen / bureaucratie Zorg dat ouders en scholen op de hoogte zijn van de mogelijkheden om extra geld / middelen aan te vragen Maak mogelijk dat diagnoses / dossiers van tijd tot tijd herzien kunnen worden, in samenspraak tussen professionals, ouders en direct (persoonlijk en professioneel) betrokkenen bij het kind Als fysio, logopedie etc op / via school worden aangeboden, biedt dit meer flexibiliteit en ruimte 7

8 Ondersteuning voor gezinnen Zorg ervoor dat ouders en kind zelf de regie (kunnen) nemen ipv het slachtoffer te zijn van de situatie en slechts te reageren Zorg voor kennis bij consultatiebureaus over waar en hoe er ondersteuning kan worden gevraagd (ook buiten het speciale circuit) Onderzoek Visie Achterhaal met onderzoek wat werkt op het gebied van inclusief onderwijs, hoe en waarom. Zorg voor meer empirisch-gefundeerde inzichten in effectieve strategieën en werkwijzen, deze zijn van grote waarde voor schoolleiders en leerkrachten. Toekomstig onderzoek en beleid richt zich op hoe ouders, familie en/of sociale netwerk het best betrokken kunnen worden bij inclusief onderwijs en op het verbinden van aspecten van inclusief onderwijs op school en de mogelijkheden die het persoonlijke, sociale (en professionele) netwerk van het kind/gezin biedt Zorg voor een integrale, op inclusie gerichte benadering op scholen, waarbij schoolleiders, leerkrachten, ouders en leerlingen gedeelde verantwoordelijkheid hebben voor het samen leren en presteren 8