Een Werkende Arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Een Werkende Arbeidsmarkt Bas ter Weel 16 mei2014

2 Duurzame inzetbaarheid Doel Langer werken in goede gezondheid Beleid gericht op Binden: Gezondheid als voorwaarde voor deelname Ontbinden: Mobiliteit als middel om te blijven deelnemen Verbinden: (bij)scholing als investering voor langere deelname Dit alles in een economie waarin technologische veranderingen vraag en aanbod beïnvloeden globalisering productieprocessen opknipt

3 Binden Uitgaven aan ziekte en arbeidsongeschiktheid zijn met 3,8% bbp relatief hoog Arbeidsongeschiktheid daalt, maar aandeel ouderen stijgt tot bijna 60% Mensen met mindere gezondheid hebben slechtere positie: minder gezonde mensen zijn vaker werkloos of werkzaam in tijdelijke baan

4 Aandeel ouderen in arbeidsongeschiktheidsregelingen stijgt 0,9 Aandeel in de populatie arbeidsongeschikten 0,8 0,7 0,6 0,5 0, jarigen 45+'ers 0,

5 Minder gezond betekent slechtere arbeidsmarktpositie Percentage mensen dat gezondheid als minstens goed beschouwt Vast contract Tijdelijk contract Zelfstandige Werkloos Arbeidsongeschikt (rechteras) Leeftijdscategorie

6 Ontbinden Ouderen zitten vaak vast in banen die op hun retour zijn en een hoge mate van routinematige werk hebben Na ontslag komen 55+ ers moeizaam weer aan het werk Er bestaat een hogere druk om taken uit te besteden voor beroepen met meer oudere werknemers

7 Oudere werknemers vaker in minder toekomstbestendige banen Verandering in de gemiddelde leeftijd van mensen in een beroep (jaren) 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00-2,00-4,00-1,50-1,00-0,50 0,00 0,50 1,00 Verandering in het werkgelegenheidsaandeel van een beroep (%)

8 Kleiner kans op een nieuwe baan na ontslag voor oudere werknemers Verandering in werkgelegenheid t.o.v. controlegroep Kalendermaanden

9 Hogere druk om werk uit te besteden voor beroepen met veel ouderen Verandering in de gemiddelde leeftijd van mensen in een beroep (jaren) ,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 0,35 Druk om taken in het buitenland te laten uitvoeren

10 Verbinden Participatie in (bij)scholing en levenlang leren is laag, vooral onder 40+ ers Jongeren hebben hogere bereidheid te investeren in scholing tijdens het werk; vooral sterke afname vanaf 55 jaar Ouderen zijn bereid loon in te leveren om taken af te stoten of om niet meer te hoeven investeren

11 Jongeren investeren meer dan ouderen 3,5 gemiddelde bereidheid te investeren (schaal 1-5) 3 2, leeftijd

12 Lager loon voor minder inspanning lijkt te worden geaccepteerd 2,1 bereidheid om loon in te leveren (schaal 1-3) 2 1,9 1, leeftijd

13

14 Recente ontwikkelingen Technologische verandering lijkt het midden van de arbeidsmarkt te raken Globalisering knipt productieketens op en leidt tot offshoring en outsourcing van werk

15

16 Aanbod steeds hoger opgeleid Aantallen x Basis Mbo1 Mbo2/3 Mbo4 Havo/vwo Hbo Wo 0

17 Hoge opleiding loont meer, middelbaar minder 0,70 0,60 Onderwijsrendement t.o.v. Vmbo 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 mbo hbo wo 0,00-0,

18 Doorsnede werkloosheid 0,180 Werkoosheid (werklozen als aaandeel van de beroepsbevolking 0,160 0,140 0,120 0,100 0,080 0,060 0,040 0,020 0,000 Basis Mbo1 Mbo2/3 Mbo4 Havo/vwo Hbo Wo

19 Middelbaar opgeleiden en ICT investeringen Verandering in de vraag naar middelbaar opgeleiden Landbouw Textiel Hout Voeding Overige industrie Mineralen Rubber Metaal Papier Chemie Machines Transport Electronica 0 0,005 0,01 0,015 0,02 0,025 0,03 0,035 0,04 ICT investeringen,

20 Hoogopgeleiden en ICT investeringen Verandering in de vraag naar hoogopgeliden Landbouw Textiel Mineralen Rubber Hout Metaal Voeding Overige industrie Transport Machines Chemie Electronica Papier 4 0,00 0,01 0,01 0,02 0,02 0,03 0,03 0,04 0,04 ICT investeringen,

21 Werkgelegenheid in het midden daalt Verandering werkgelenheidsaandeel Roemenie Verenigd Koninkrijk Frankrijk Spanje Zweden Finland Portugal Griekenland Italie Belgie Laag Gemiddeld Hoog Polen Duitsland Nederland

22 Beleidsuitdagingen Binden: Kwetsbare werknemers vormen risico voor werkgever en blijven aan de kant staan als verplichtingen hoog zijn Ontbinden: Mobiliteit op latere leeftijd onaantrekkelijk voor werknemer, omdat rechten worden verloren en kans op werkloosheid toeneemt Verbinden: Scholing is onaantrekkelijk op latere leeftijd voor werknemer, omdat het te duur is

23 Binden Binden door relatief hoge werkgeversverplichtingen Voordeel Onderinvestering wordt voorkomen Werkloosheid wordt niet afgewenteld Nadeel Baancreatie is duur Risicoselectie Evenwicht tussen verplichtingen en perverse prikkels

24 Ontbinden Ontbinden door stimuleren mobiliteit Voordeel Betere allocatie Ruimte voor passend contract Nadeel Minder bedrijfsspecifieke investeringen Korte terugverdientijd Evenwicht tussen vastroesten en baan/werkzekerheid

25 Verbinden Deelname aan (bij)scholing stimuleren om te verbinden Voordeel Inzetbaarheid blijft op peil Maatschappelijke kosten niet-participerende mensen hoog Nadeel Duur voor individu Bedrijf heeft vooral interesse in specifieke investering Evenwicht tussen (maatschappelijke) kosten investering en uitval

26 Conclusie Observaties Maatschappelijke kosten van uitval en non-participatie zijn groot Private partijen nemen deze kosten niet mee in beslissing Kwetsbare groepen blijven mogelijk aan de kant staan als ze uitvallen Beleidsuitdaging Internaliseren van externe effecten Aannamesubsidies en ontslagbelasting om aan het werken te blijven Werkgeversverplichtingen voor gezondheid, maar niet te hoog Instituties die mobiliteit belemmeren onder de loep nemen zonder werkzekerheid te verlagen