3

Transcriptie

1 Retouradres Postbus DA Heerlen Eleos T.a.v. de raad van bestuur Printerweg AP AMERSFOORT Stadsplateau AZ Utrecht Postbus DA Heerlen T F Onderwerp Wachttijden GGZ 15 oktober 2018 Geachte raad van bestuur, Op 11 juni 2018 heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, destijds nog in oprichting (hierna: inspectie), een bezoek gebracht aan Eleos in het kader van de wachtlijstproblematiek. Aanleiding De inspectie houdt toezicht op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Goede zorg is onder andere doelmatige, cliëntgerichte en tijdige zorg (art. 2 Wkkgz). Zorgaanbieders dienen zich er daarom voor in te spannen dat behandeling zo spoedig en passend mogelijk kan plaatsvinden. Een goede inrichting van het behandelingsproces is daarvoor een noodzakelijke voorwaarde. In de zomer van 2017 zijn door zorgaanbieders, zorgverzekeraars en het ministerie van VWS-afspraken gemaakt om de wachttijden in de ggz terug te dringen. Zo zijn er acht regionale taskforces gestart onder begeleiding van KPMG. Per regio is een probleemanalyse uitgewerkt, de knelpunten zijn benoemd en geadresseerd in de verschillende taskforces. Inmiddels worden de overige regio s ook in kaart gebracht. In het voorjaar van 2018 is vervolgens de rapportage tussenstand wachttijden in de ggz van de Nederlandse Zorgautoriteit (hierna: NZa) 1 en de inventarisatie van de afspraken over intensivering van de opbouw van ambulante ggz van het Trimbos-instituut 2 gepubliceerd. In de begeleidende brief van 10 april waarmee de staatssecretaris deze twee rapporten naar de Tweede Kamer stuurt wordt geconcludeerd: Op basis van de nu door de NZa gepresenteerde informatie is de conclusie gerechtvaardigd dat het overeengekomen doel, namelijk het per juli (2018, IGJ) binnen de Treeknormen terugbrengen van de wachttijden Pagina 1 van 8

2 in de ggz, te hoog gegrepen lijkt. Dit ondanks dat betrokken partijen mij een- en andermaal expliciet hebben verzekerd gecommitteerd te zijn aan de realisatie ervan. Dat is een teleurstellende conclusie, vooral voor de mensen die nu te lang moeten wachten op zorg die zij nodig hebben. Ook maakt de staatssecretaris in deze brief kenbaar dat: De Inspectie bezoekt, mede op basis van informatie over handhaving door de NZa, gericht de zorgaanbieders waar de kwaliteit van zorg rondom wachttijden het meest onder druk staat. Dit alles vormt voor de inspectie aanleiding om dit toezicht uit te voeren. Voorts zal de inspectie nadrukkelijk volgen hoe in de verschillende regio s het gezamenlijk werken aan terugdringen van wachttijden in de ggz vorm krijgt. Hiertoe werkt de inspectie samen met de NZa maar wordt ook benut wat er door KPMG aan inzichten en best practices wordt verzameld. Eleos is geselecteerd voor een inspectiebezoek op basis van de totale wachttijd die op uw website is gepubliceerd en beschikbaar is in het openbare databestand van Vektis. Hieruit blijkt dat uw instelling bij enkele diagnose groepen meer dan 14 weken totale wachttijd heeft. Dit is boven de afgesproken Treeknormen. Doelstelling Het doel van het inspectiebezoek was: - beoordelen of Eleos de gegevens over de wachttijden transparant maakt en helder hierover communiceert naar verwijzers en patiënten/cliënten; - beoordelen of Eleos samenwerkt met andere zorgaanbieders over het betreffende onderwerp; - beoordelen of voldoende duidelijk is wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt die op de wachtlijst staat; - inzicht krijgen in de inspanningen van Eleos gericht op het voorkomen en/of verminderen van te lange wachttijden in de ggz. Verslaglegging Van het gesprek is een conceptbriefrapport gemaakt, met een weergave van de meest ter zake doende aspecten die tijdens het gesprek aan de orde zijn geweest. Om de informatie zoveel mogelijk te clusteren wijkt het rapport soms af van de chronologie van het gevoerde gesprek. De inspectie ontving op 23 juli 2018 van u per een reactie op het conceptbriefrapport. Uw opmerkingen op het conceptrapport zijn verwerkt in dit definitieve briefrapport. Het briefrapport is daarnaast aangevuld met conclusies en een handhavingsparagraaf. Zoals eerder aangegeven maakt de inspectie in principe alle eindrapporten van risicogestuurd toezicht en thema toezicht actief openbaar. Ik heb het voornemen om dit briefrapport openbaar te maken drie weken nadat het briefrapport definitief is vastgesteld. Meer informatie over actieve openbaarmaking van documenten leest u op Eleos, de organisatie Eleos is een aanbieder van christelijke geestelijke gezondheidszorg met diverse locaties door Nederland, van Zeeland tot Groningen. Hierbij is er een aanbod voor kind- en jeugdigen en voor volwassenen. Pagina 2 van 8

3 Er is een klinisch en dag klinisch aanbod. Ook wordt er gebruik gemaakt van groepstherapie en kunnen diverse individuele behandelingen uitgevoerd worden. Daarnaast is er een aanbod in begeleiding thuis en zijn er een aantal beschermende woonvormen. Resultaten Tijdens het onderzoek zijn diverse onderwerpen besproken. In onderstaande tabel ziet u op welke normen de inspectie toetst. Elke norm wordt beoordeeld op een driepunt schaal: voldeed voldeed deels voldeed niet. Norm Bron Beoordeling 1. Op de website van de zorgaanbieder is de actuele wachttijd voor intake en voor behandeling gepubliceerd conform de vigerende beleidsregel van de NZa 4. Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wet kwaliteit klachten en geschillen zorg (Wkkgz) Artikel 2 en 3 deels 2. Wanneer intake of behandeling niet binnen de gestelde Treeknormen kan aanvangen 5, stelt de aanbieder de patiënt/cliënt hiervan op de hoogte en kan de patiënt/cliënt zich wenden tot de zorgbemiddeling van de eigen zorgverzekeraar/financier. 3. Inzake de totale organisatie van de zorg beschrijft de ggz-instelling in zijn kwaliteitsstatuut ggz o.a. hoe hij wachttijden monitort en wachttijdinformatie voor patiënten/cliënten en anderen toegankelijk maakt. 4. Als een zorgverlener samenwerkt met andere zorgverleners moet de instelling zorgen voor een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling, en is het noodzakelijk dat zij effectief met elkaar communiceren, afspreken wie de zorg coördineert en hun werkzaamheden en informatie onderling afstemmen. Bij afstemming staat de patiënt en naastbetrokkene(n) centraal 6. Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wkkgz Artikel 2 en 3 Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016 Wkkgz Artikel 2 en 3 GGZ standaarden/generieke modules/landelijke samenwerkingsafspraken tussen huisarts, generalistische basis ggz en gespecialiseerde ggz, pagina 6 Wkkgz Artikel 2 en 3 deels 4 Transparantieregeling zorgaanbieders ggz 5 De Treeknorm beschrijft de maximaal aanvaarbare wachttijd. Deze ligt voor de gb-ggz en de g-ggz op 4 weken voor de aanmeldwachttijd en op 14 weken voor de totale wachttijd (Informatiekaart; een tussenstand. Wachttijden in de ggz. 3 april 2018, NZa) 6 Deze norm is slechts globaal getoetst tijdens het bezoek. Pagina 3 van 8

4 5. Bij de intake legt de zorgaanbieder vast wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt en wie als aanspreekpunt fungeert in de periode tussen de intake en aanvang van de behandeling. Dit aanspreekpunt is in deze fase dan de regiebehandelaar. Model Kwaliteitsstatuut GGZ 2016, pagina 8 Wkkgz Artikel 2 en 3 De zorgaanbieder informeert de patiënt/cliënt over deze afspraken. Ook bespreken professional en patiënt/ cliënt hoe te handelen wanneer in deze periode de toestand van patiënt/cliënt verergert. Norm 1 Op de website van de zorgaanbieder is de actuele wachttijd voor intake en voor behandeling gepubliceerd conform de vigerende beleidsregel van de NZa. Op de website van Eleos is te zien hoe lang de wachttijd is. Hierbij is er sprake van een wachttijd tussen aanmelding en intake en een wachttijd tussen intake en behandeling, deze laatste is kort. Er is een onderscheid gemaakt tussen de wachttijden voor volwassenen en voor kind- en jeugdigen. Eleos heeft echter geen onderscheid gemaakt in wachttijd voor de diverse diagnosegroepen; dit wordt wel vereist volgens de beleidsregels van de NZa. Norm 2 Wanneer intake of behandeling niet binnen de gestelde Treeknormen kan aanvangen, stelt de aanbieder de patiënt/cliënt hiervan op de hoogte en kan de patiënt/cliënt zich wenden tot de zorgbemiddeling van de eigen zorgverzekeraar/financier. Na de aanmelding wordt er gekeken of de informatie compleet is, zo niet dan wordt er contact opgenomen met de patiënt. Het voornemen is om op termijn met alle patiënten binnen twee weken contact op te nemen. Bij een spoedverwijzing wordt de patiënt binnen twee weken gezien. De patiënt wordt na aanmelding geïnformeerd over de wachtlijst en krijgt een afspraak voor een intake. Op de website van Eleos staat vermeld dat patiënten zich kunnen wenden tot de wachtlijstbemiddeling van de zorgverzekeraar en patiënten worden hier bij de aanmelding op gewezen. Er wordt aangegeven dat ze geen ervaring hebben met wachtlijstbemiddeling, patiënten worden wel gewezen op de mogelijkheid, maar de indruk is dat hier geen gebruik van wordt gemaakt. Norm 3 Inzake de totale organisatie van de zorg beschrijft de ggz-instelling in zijn kwaliteitsstatuut ggz o.a. hoe hij wachttijden monitort en wachttijdinformatie voor patiënten/cliënten en anderen toegankelijk maakt. In het kwaliteitsstatuut van Eleos wordt verwezen naar de website waarop vermeld staat hoe lang de wachttijden op dat moment zijn. In het kwaliteitsstatuut is niet opgenomen hoe Eleos de wachttijden monitort. De informatie over de duur van de wachttijden is op de website te raadplegen. Deze informatie wordt met regelmaat geactualiseerd. Er wordt met name gekeken naar de duur van de wachttijden, niet zozeer naar de aantallen patiënten waar het om gaat. Doordat Eleos een relatief kleine organisatie is zijn de hulpverleners deskundig op Pagina 4 van 8

5 meerdere gebieden. Hierdoor hoeft een patiënt vaak niet intern door verwezen te worden als de hulpvraag in de loop van de behandeling verandert. Er wordt opgemerkt dat een kortere wachttijd een direct aanzuigende werking heeft waardoor de wachttijden ook weer oplopen. Norm 4 Als een zorgverlener samenwerkt met andere zorgverleners moet de instelling zorgen voor een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling, en is het noodzakelijk dat zij effectief met elkaar communiceren, afspreken wie de zorg coördineert en hun werkzaamheden en informatie onderling afstemmen. Bij afstemming staat de patiënt en naastbetrokkene(n) centraal. Vanwege het bedienen van een specifieke doelgroep zijn er weinig soortgelijke organisaties waar Eleos mee samenwerkt. Met De Hoop wordt samengewerkt ten aanzien van deskundigheidsontwikkeling en verslavingsproblematiek. Daarnaast zoekt Eleos met name samenwerking met het voorliggende veld. Zo is er wel veel contact met instellingen op het gebied van maatschappelijk werk die dezelfde doelgroep bedienen. Ook zijn er contacten met het diaconaal maatschappelijk werk, met name ten aanzien van het herkennen van psychiatrische problematiek en het tijdig doorverwijzen naar professionele hulp. Het doel is dat dit een preventieve werking heeft, daarnaast kan het tevens de opnameduur verkorten doordat hier deels nazorg geboden kan worden. Op individueel niveau wordt er soms samengewerkt met een FACT, crisisdienst of een IHT-team, dit is echter incidenteel. Norm 5 Bij de intake legt de zorgaanbieder vast wie verantwoordelijk is voor de patiënt/cliënt en wie als aanspreekpunt fungeert in de periode tussen de intake en aanvang van de behandeling. Dit aanspreekpunt is in deze fase dan de regiebehandelaar. De zorgaanbieder informeert de patiënt/cliënt over deze afspraken. Ook bespreken professional en patiënt/cliënt hoe te handelen wanneer in deze periode de toestand van patiënt/cliënt verergert. Na aanmelding komt de patiënt op een wachtlijst voor intake. Na de intake is Eleos verantwoordelijk voor de patiënt, dit wordt ook gecommuniceerd met de patiënt en verwijzer. Tussen de aanmelding en de intake ligt deze verantwoordelijkheid in principe bij de verwijzer. Echter, Eleos geeft vaak wel aan dat patiënten kunnen bellen als het slechter gaat of als er vragen zijn. Soms wordt al gestart met e-health waarbij op een aantal vaste momenten ook contact kan plaatsvinden met een hulpverlener van Eleos. Hierdoor zou onduidelijkheid kunnen ontstaan over de verantwoordelijkheid, zeker omdat Eleos een onderscheid maakt tussen formele en morele verantwoordelijkheid. In de periode tussen aanmelding en intake wordt een bepaalde verantwoordelijkheid gevoeld en genomen en in de geest van de WGBO gehandeld. Overige factoren die meespelen in de problematiek rondom wachttijden In- en uitstroom De afgelopen jaren heeft Eleos eraan gewerkt om behandelingen effectiever te maken. De duur van DBC s is korter geworden waardoor er per jaar meer patiënten worden behandeld. Er wordt ingezet om vervolg-dbc s te beperken. De uitstroom van patiënten lukt ambulant in het algemeen vrij goed. Dit komt mede omdat Eleos een breed aanbod aan zorg heeft waardoor er intern goed doorverwezen kan worden. Klinisch is dat moeilijker, zeker als het gaat om een Pagina 5 van 8

6 plaats bij een beschermde woonvorm. Hiervoor moeten patiënten soms lang wachten. Er wordt niet geanalyseerd op het aantal patiënten dat op de wachtlijst staan, wel op de duur hiervan. Ten tijde van het inspectiebezoek staan in totaal bijna 600 patiënten op de wachtlijst voor een intake. Het gaat zowel om jeugdigen als volwassenen, b- en s-ggz die wachten op een intake bij Eleos. Ook patiënten die slechts een aantal dagen wachten op intake zijn hierin meegenomen. Ruim de helft van deze patiënten wacht langer dan vier weken op een intake. In reactie op het conceptrapport geeft Eleos aan dat uit nader onderzoek is gebleken dat ongeveer 10% - 15% van de mensen op de wachtlijst ook staat ingeschreven op de wachtlijst van een andere ggz-instelling. Zorgverzekeraar De contacten met de zorgverzekeraar worden in het algemeen als goed ervaren, contracten kunnen worden uitgebreid als er meer vraag is naar zorg. Er wordt wel gestuurd op het soort zorg dat wordt verleend, zo is er bij één zorgverzekeraar voor de b-ggz geen limiet afgesproken. Arbeidsmarkt Eleos merkt een tekort aan regiebehandelaren. Met name in het midden van het land is er een tekort, in de regio Groningen is het voor hen weer makkelijker om personeel aan te trekken. De gesprekspartners merken op dat veel regiebehandelaren zich zelfstandig vestigen of in een kleine groep zorg gaan verlenen. Er wordt gekeken naar het eigen kwaliteitsstatuut om te beoordelen of de afspraken die hierin staan omtrent de inzet van de regiebehandelaar kunnen worden aangepast. Daarnaast zou het helpen als tijdens de tweede helft van de opleiding de betreffende beroepsbeoefenaar al een verruiming van hun bevoegdheden krijgen en taken als regiebehandelaar mogen uitvoeren. Hier is echter geen toestemming voor verkregen van de zorgverzekeraars. E-health Eleos is begonnen aan de ontwikkeling van e-healthmodules. Deels hebben zij dit gefinancierd met subsidie uit een ontwikkelingsfonds. Hiervoor hebben zij bestaande programma s zelf aangepast om het goed te laten aansluiten bij de doelgroep in tekst en beeld. Naast het huidige gebruik wordt er gehoopt via e-health een groep zorgmijdende patiënten te bereiken die niet of niet tijdig naar een behandelaar gaat. Ook zal e-health ingezet worden om mensen op de wachtlijst een alternatief te bieden, waardoor zij eerder kunnen beginnen. Dat is vooralsnog alleen mogelijk binnen de b-ggz op het gebied van angst en depressie. Conclusies In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie haar conclusies. Deze zijn gebaseerd op de resultaten afkomstig uit het inspectiebezoek op 11 juni 2018 aan Eleos te Amersfoort. Hoofdconclusie De inspectie concludeert dat de geboden zorg bij Eleos grotendeels voldeed aan de getoetste wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden in relatie tot de wachttijden. Eleos investeert in het effectiever en korter maken van behandelingen om de doorstroom te verbeteren. Daarnaast werken zij samen met Pagina 6 van 8

7 het voorliggende veld en investeren zij in e-health. Eleos spant zich in om verwachtingen te verduidelijken en patiënten op de juiste plaats voor behandeling te krijgen. Er wordt helder gecommuniceerd over wachttijden; de gegevens over de wachttijden zijn grotendeels inzichtelijk. Eleos spant zich in om de wachtenden goed te informeren. Informatie over de wachttijden wordt beschreven op de website, in het kwaliteitsstatuut en besproken na aanmelding. Er ontbreekt echter een onderscheid in de wachttijden voor de diverse diagnosegroepen. Eleos geeft advies aan patiënten wanneer op andere locaties de wachttijden korter zijn. Het monitoren van wachttijden is niet opgenomen in het kwaliteitsstatuut. Er wordt in het kwaliteitsstatuut niet uitgelegd op welke wijze de instelling de eigen wachttijden in de gaten houdt en welke acties worden ondernomen om bij te sturen. Ten aanzien van wachttijden werkt Eleos samen met instellingen die aan dezelfde specifieke doelgroep zorg bieden; op bestuurlijk niveau ontbreekt overstijgend overleg. Eleos bedient een specifieke doelgroep met een christelijke signatuur en kent veel locaties met een grote spreiding door het land. Patiënten kiezen bewust voor deze aanbieder waardoor intensieve samenwerking met andere ggz instellingen niet voor de hand ligt. De meeste samenwerking vindt plaats met het voor- en achterliggende veld, zoals maatschappelijk werk. Deze samenwerking heeft een preventieve werking en kan opnameduur verkorten doordat hier deels nazorg geboden kan worden. Eleos neemt niet deel aan een overleg op bestuurlijk niveau waarin een duidelijke taak- en verantwoordelijkheidsverdeling tussen de partijen wordt afgestemd om te komen tot een optimale samenwerking. De verantwoordelijkheidsverdeling voor wachtenden tussen de aanmelding en de intake is niet altijd duidelijk; na de intake is dit helder. Tussen de aanmelding en de intake is in principe de verwijzer verantwoordelijk. Omdat er tijdens deze periode wel een hulpaanbod gegeven wordt (e-health, contactmogelijkheid met de behandelaar) kan onduidelijkheid ontstaan over de verantwoordelijkheid. Na intake wordt de verantwoordelijkheid duidelijk gecommuniceerd met de patiënt. Eleos spant zich in om de wachttijden in de ggz te verminderen. Eleos heeft de afgelopen jaren ingezet om de doorstroming van patiënten te verbeteren. Door deze investering kunnen meer patiënten behandeld worden. Desondanks worden de wachttijden niet verminderd. Ook zet Eleos zich in om de wachtenden zorg te bieden door middel van e-health. Door de landelijke spreiding en de specifieke signatuur van de organisatie is een intensieve regionale samenwerking gericht op het terugdringen van de wachttijden minder aan de orde. Eleos werkt samen met organisaties in het voor- en achterliggende veld van dezelfde signatuur en heeft zelf ook breed aanbod in zorg. In de complexe mix van factoren die meespelen in de wachttijden problematiek stelt Eleos zich open, actief en transparant op. Pagina 7 van 8

8 Handhaving In dit hoofdstuk staat wat de inspectie van de zorgaanbieder verwacht. Vervolgens beschrijft de inspectie wat zij zal doen naar aanleiding van dit bezoek. Vervolg door de zorgaanbieder De inspectie verwacht van de bestuurder van Eleos dat zij binnen de gehele instelling aantoonbaar verbeteringen doorvoert ten aanzien van: - het differentiëren van wachttijden naar diagnosegroepen; - het opnemen in het kwaliteitsstatuut op welke wijze de instelling de eigen wachttijden in de gaten houdt en welke acties worden ondernomen om bij te sturen; - duidelijke communicatie aan de wachtende patiënt over wie er op welk moment verantwoordelijk is voor de zorgverlening. De inspectie verwacht dat de bestuurder met betrokken partners en in de complexe mix van factoren die meespelen in de problematiek rondom de wachttijden zich blijft inspannen om deze te verminderen. Vervolg door de inspectie De inspectie heeft er vertrouwen in dat de bestuurder de aanbevelingen voortvarend ten uitvoer brengt. De inspectie sluit hiermee het thematisch toezicht naar aanleiding van de wachttijden af. De inspectie zal de informatie die is verzameld in deze ronde op geaggregeerde wijze terugkoppelen aan de Tweede Kamer en publiceren op haar website. Het thema wachttijden in de ggz zal worden opgenomen in het reguliere toezicht van de inspectie. Hoogachtend, YYYY coördinerend specialistisch inspecteur IGJ Pagina 8 van 8