Uitspraak Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden

Transcriptie

1 Uitspraak Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden Uitspraaknr. : Datum : 14 augustus 2008 Partijen : de stichting <naam zorgaanbieder>, vertegenwoordigd door de directeur van regio <naam regio>, mevrouw <naam>, alsmede door de heer mr. E.W.M. Meulemans, advocaat, hierna aangeduid als: de zorgaanbieder; en de verwantenraad <naam plaats>, vertegenwoordigd door zijn voorzitter, de heer <naam>, hierna aangeduid als: de verwantenraad. Het geschil en het verloop van de procedure 1. De zorgaanbieder houdt een organisatie in stand die zorg biedt aan mensen met een verstandelijke handicap. Het meningsverschil betreft de reorganisatie van de units wonen 1, 2 en 3 te <plaats>. De reorganisatie leidt tot veranderingen in de samenstelling van de units en tot benoeming van nieuwe hoofden van de units. De verwantenraad vindt dat hij ten onrechte niet in de gelegenheid is gesteld om advies uit te brengen over de reorganisatie en over de benoeming van de hoofden van de units. De zorgaanbieder stelt zich op het standpunt dat de verwantenraad geen officiële status heeft en derhalve geen rechten kan ontlenen aan de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen of aan de aanvullende regelingen die in zijn organisatie van toepassing zijn. Uit dit standpunt vloeit tevens voort dat de zorgaanbieder van mening is dat de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden (hierna: de commissie) niet bevoegd is om van het geschil kennis te nemen. Mocht de commissie hierover anders beslissen dan stelt de zorgaanbieder zich op het standpunt dat de genoemde besluiten niet adviesplichtig zijn. De verwantenraad bestrijdt deze standpunten. De zorgaanbieder heeft de genoemde benoeming opgeschort in afwachting van de uitspraak van de commissie. 2. De verwantenraad heeft het geschil voorgelegd aan de commissie in zijn brief van 6 mei De commissie heeft op 13 mei 2008 de ontvangst van het verzoek bevestigd en de zorgaanbieder geïnformeerd over het verzoek. De zorgaanbieder heeft zich, in zijn brief van 20 mei 2008, op het standpunt gesteld dat de 1

2 verwantenraad geen formele status heeft en daarom niet bevoegd is om het geschil aanhangig te maken bij de commissie. In haar brief van 23 mei 2008 heeft de commissie de zorgaanbieder gevraagd haar nader te informeren over een aantal zaken. De zorgaanbieder heeft de gevraagde informatie deels verschaft in zijn brief van 29 mei Eveneens op 23 mei 2008 heeft de commissie de verwantenraad gevraagd schriftelijk te reageren op de genoemde brief van 20 mei 2008 van de zorgaanbieder. De verwantenraad heeft in zijn brief van 29 mei 2008 van die gelegenheid gebruik gemaakt. In zijn brief van 19 juni 2008 heeft de zorgaanbieder de commissie de resterende informatie verschaft en zijn standpunten nader gemotiveerd. De commissie heeft, ter behandeling van het verzoek, een hoorzitting gehouden op vrijdag 27 juni Het samenvattend verslag van de hoorzitting is op 2 juli 2008 aan partijen gestuurd, zij hebben gelegenheid gekregen om op het verslag te reageren. De zorgaanbieder heeft van deze gelegenheid gebruik gemaakt, waarna de voorzitter van de commissie het verslag heeft vastgesteld. Bevoegdheid 3. De zorgaanbieder stelt zich op het standpunt dat de commissie niet bevoegd is om van het verzoek kennis te nemen omdat de verwantenraad geen cliëntenraad is in de zin van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz). De verwantenraad stelt dat hij is ingesteld als cliëntenraad door een rechtsvoorganger van de zorgaanbieder. Na de fusie, waarbij de zorgaanbieder tot stand kwam, heeft hij zijn positie behouden en is deze positie bevestigd door de toenmalige regiomanager. De zorgaanbieder stelt zich op het standpunt dat deze daartoe niet bevoegd was. De manager was gehouden de medezeggenschap volgens het door de raad van bestuur vastgesteld model vorm te geven, afwijkingen waren slechts mogelijk na voorafgaande toestemming door de raad van bestuur. De raad van bestuur heeft nimmer toestemming gegeven voor afwijkende afspraken met de verwantenraad. 4. Op basis van door de verwantenraad overgelegde correspondentie en een notitie waarin de cliëntenraden zijn opgesomd die functioneren binnen <naam zorgaanbieder>, één van de rechtsvoorgangers van de zorgaanbieder, stelt de commissie vast dat de verwantenraad in ieder geval in 2000 de status had van cliëntenraad. De fusie in 2001, waarbij de zorgaanbieder tot stand kwam, bracht daarin op zichzelf geen verandering. 5. Na de fusie heeft de zorgaanbieder een medezeggenschapsstructuur ontworpen voor de nieuwe organisatie. Deze voorziet in medezeggenschap op drie niveaus binnen de organisatie: het centrale niveau, het regionale niveau en het 2

3 lokale niveau. Op ieder niveau worden zowel verwantenraden als cliëntenraden gevormd. Onder het lokale niveau worden in dit verband de clusters verstaan waarbinnen de activiteiten van de zorgaanbieder in een bepaald gebied georganiseerd zijn. Binnen de organisatie zijn van oudsher verschillende verwantenraden op locatieniveau actief. In de nieuwe structuur wordt op dit niveau geen medezeggenschap georganiseerd. De verwantenraden op locatieniveau worden echter vooralsnog niet opgeheven. In een notitie van 4 februari 2003 wordt beschreven hoe de nieuwe medezeggenschapsstructuur gerealiseerd zal worden. De raad van bestuur van de zorgaanbieder geeft de regiomanagers daarin de opdracht lokale verwantenraden in te stellen in hun regio s. Als uitgangspunt dienen zij daarbij te hanteren dat oude raden blijven bestaan, maar - in de toekomst of bij nieuw in te stellen raden - is het streven dat lokale raden zoveel mogelijk op het niveau van de manager / van het cluster georganiseerd gaan worden. De raad van bestuur geeft de regiomanagers tevens de opdracht de lokale verwantenraden te vragen een voordracht te doen voor invulling van de regionale raden. De manager van regio <naam regio> schrijft de verwantenraad in zijn brief van 23 februari 2003 het volgende: uw raad (is) zowel de enig geldende wettelijke cliëntenraad als verwantenraad in het kader van deze opbouw. De manager vraagt de verwantenraad tevens iemand voor te dragen ter benoeming in de regioraad. 6. De commissie concludeert op basis van het voorgaande dat de verwantenraad in 2003 is bevestigd in de positie die hij voordien al had, te weten die van cliëntenraad zoals bedoeld in de Wmcz. De brief van de manager is wat dit betreft duidelijk, te meer nu hij de raad vraagt een voordracht te doen voor de regioraad. Dit is immers bij uitstek een bevoegdheid die in de nieuwe structuur toekomt aan (lokale) cliëntenraden. Het is de commissie niet gebleken dat de positie van de verwantenraad sindsdien veranderd is, zodat de commissie vaststelt dat de verwantenraad die positie tot op heden behouden heeft. 7. Aan deze conclusie doet niet af dat de zorgaanbieder heeft gesteld dat de brief van de manager alleen betrekking heeft op de opbouwfase. Ongeacht wat de manager precies bedoeld heeft met de formulering in het kader van deze opbouw blijkt uit niets dat de erkenning als cliëntenraad voor een bepaalde termijn is verleend en wanneer die termijn zou zijn geëindigd. De commissie gaat ook voorbij aan de stelling van de zorgaanbieder dat de manager onbevoegd heeft gehandeld. Uit de geciteerde gedeelten van de instructies van de raad van bestuur blijkt naar het oordeel van de commissie afdoende dat de manager binnen zijn instructies is gebleven door de oude raden te handhaven. 3

4 De zorgaanbieder heeft in dit verband nog gewezen op afwijkende afspraken die in 2006 met een verwantenraad uit een andere regio zijn gemaakt en waarvoor wel de goedkeuring van de raad van bestuur gevraagd zou zijn. De commissie begrijpt uit deze afspraken dat een oorspronkelijk als tijdelijk bedoelde afwijking van de structuur met deze afspraken een duurzaam karakter heeft gekregen. Uit het feit dat dergelijke afspraken niet met de verwantenraad <naam plaats> zijn gemaakt, volgt echter niet dat het besluit, dat de manager in 2003 nam ten aanzien van die raad, niet in overeenstemming zou zijn met de toen geldende beleidsuitgangspunten. 8. Op basis van het voorgaande concludeert de commissie dat de verwantenraad een cliëntenraad is in de zin van de Wmcz. Nu tevens de zorgaanbieder de commissie heeft aangewezen als commissie van vertrouwenslieden in de zin van de Wmcz, concludeert de commissie dat zij bevoegd is om van het verzoek van de verwantenraad kennis te nemen. 9. Ten overvloede overweegt de commissie dat uit het bovenstaande niet kan worden afgeleid dat het de zorgaanbieder vrij staat om de verwantenraad te ontbinden om zodoende alsnog de beoogde medezeggenschapsstructuur te realiseren. Artikel 2, eerste lid Wmcz verplicht de zorgaanbieder een cliëntenraad in te stellen voor iedere instelling die hij in stand houdt. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat de wetgever hierbij een laag niveau binnen de organisatie voor ogen stond, in de regel een locatie. Ook bij de zorg aan mensen met een verstandelijke handicap is dit het geval, zie hierover expliciet: Kamerstukken II, 1993/94, , nr. 5, p. 9. In de memorie van toelichting bij het voorstel tot wijziging van de Wmcz, dat vorig jaar door het kabinet is ingediend bij de Tweede Kamer, signaleert de minister dat de definitie van het begrip instelling tot een andere interpretatie kan leiden. Hij stelt daarom voor de definitie te wijzigen zodat deze beter recht doet aan de bedoeling van de wetgever (Kamerstukken II 2006/07, , nr. 3, p. 2). Ook in recente beleidsvoornemens van het kabinet wordt expliciet gekozen voor een cliëntenraad voor iedere zorginstelling waar cliënten verblijven en voor ieder activiteitencentrum (Kamerstukken II 2007/08, , nr. 1, p. 33). Gelet op de bedoeling van de wetgever lijkt de interpretatie van de zorgaanbieder dat een cluster per definitie als instelling in de zin van de Wmcz moet worden beschouwd op goede gronden betwist te kunnen worden. 10. Naar aanleiding van het feit dat de verwantenraad zich in de procedure heeft beroepen op de samenwerkingsovereenkomst, die <naam zorgaanbieder> met lokale raden pleegt te sluiten, overweegt de commissie voorts ten overvloede dat, nu de verwantenraad en de zorgaanbieder zo n samenwerkingsovereenkomst 4

5 niet hebben gesloten, de raad zich daar ook niet op kan beroepen. De verwantenraad kan wel aan de Wmcz de bevoegdheden ontlenen die deze wet aan cliëntenraden toekent. Feiten en standpunten van partijen ten aanzien van het verzoek 11. Tijdens de hoorzitting heeft de verwantenraad te kennen gegeven positief te staan ten opzichte van de reorganisatie van de units en geen behoefte meer te hebben aan een uitspraak van de commissie hierover. Nu over dit onderdeel van het verzoek geen geschil blijkt te bestaan, zal de commissie hierover geen uitspraak doen. 12. Resteert de vraag of de benoeming van de hoofden van de units een besluit betreft inzake het belasten van personen met de leiding van een onderdeel van de instelling, waarin gedurende het etmaal zorg wordt verleend aan cliënten die in de regel langdurig in die instelling verblijven (artikel 3, eerste lid, onderdeel m Wmcz) zodat de zorgaanbieder gehouden is de verwantenraad in de gelegenheid te stellen een verzwaard advies uit te brengen over deze benoemingen. 13. Unit 1 verleent uitsluitend ambulante zorg. De zorgaanbieder stelt zich dan ook op het standpunt dat unit 1 geen onderdeel van de instelling is waar cliënten langdurig verblijven. De verwantenraad is dit met de zorgaanbieder eens. De commissie concludeert dat de zorgaanbieder niet gehouden is de verwantenraad in de gelegenheid te stellen verzwaard advies uit te brengen met betrekking tot de voorgenomen benoeming van het hoofd van unit In unit 2 wordt wel zorg verleend aan cliënten die langdurig in de instelling verblijven. De zorgaanbieder is van mening dat de benoeming van het hoofd van unit 2 niettemin niet adviesplichtig is omdat de betrokkene deze functie al op tijdelijke basis vervulde in de periode voorafgaande aan zijn voorgenomen benoeming. De verwantenraad vindt dat de benoeming wel adviesplichtig is. De commissie constateert dat de redenering van de zorgaanbieder ertoe leidt dat een afdelingshoofd kan worden benoemd zonder de cliëntenraad gelegenheid te geven verzwaard advies uit te brengen. Immers, bij de tijdelijke benoeming vraagt de zorgaanbieder geen advies omdat het tijdelijke karakter van de benoeming hem van die verplichting zou ontslaan en bij de omzetting van de tijdelijke benoeming in een vaste benoeming vraagt de zorgaanbieder geen advies omdat het feit dat betrokkene de functie al vervult hem van die verplichting zou ontslaan. Deze interpretatie verzet zich tegen de bedoeling van de wetgever, die er immers juist op gericht is te waarborgen dat een cliëntenraad wel gelegenheid krijgt om verzwaard advies uit te brengen bij de benoeming van een afdelingshoofd. De 5

6 commissie is van oordeel dat juist ook bij de vraag of een tijdelijke benoeming omgezet kan worden in een benoeming voor onbepaalde tijd het advies van de verwantenraad relevant is. De raad kan zijn advies in deze situatie immers mede baseren op ervaring met het functioneren van de betreffende persoon in de praktijk. De commissie oordeelt dan ook dat de zorgaanbieder gehouden is de verwantenraad in de gelegenheid te stellen verzwaard advies uit te brengen inzake de voorgenomen benoeming van het hoofd van unit Ook unit 3 verleent zorg aan cliënten die langdurig in de instelling verblijven. De zorgaanbieder meent dat de benoeming van het hoofd van unit 3 niet adviesplichtig is omdat het een horizontale benoeming betreft. Dat wil zeggen: een benoeming in een functie die de betrokkene elders in de organisatie vervulde. De verwantenraad vindt dat de benoeming wel adviesplichtig is. De commissie constateert dat deze vraag tijdens de behandeling van de Wmcz in de Eerste Kamer aan de orde is gesteld. De minister zei hierover het volgende: Een volgende vraag was: als het bestuur voornemens is om een afdelingshoofd over te plaatsen van A naar B, gaat dan ook die hele procedure lopen? In feite kan het in zo n geval natuurlijk heel snel gaan. Ik heb in tweede termijn al gezegd dat een goed bestuur een cliëntenraad in kennis stelt van het feit dat er een nieuw afdelingshoofd moet komen en dat men overweegt, het desbetreffende afdelingshoofd van A naar B over te plaatsen. ( ) Ik denk dat het toch goed is, dat ook bij overplaatsing de cliëntenraad in het voornemen wordt gekend en de gelegenheid krijgt om advies uit te brengen. (Handelingen I 1995/96, 19, p. 1124). Gelet op deze uitleg van de minister en mede gelet op het feit dat advisering bij een benoeming van een afdelingshoofd niet zozeer gaat over de vraag of de kandidaat in het algemeen geschikt is voor de functie, maar in het bijzonder om de vraag of juist deze kandidaat geschikt is om leiding te geven aan juist dit onderdeel van de instelling, oordeelt de commissie dat het feit dat het een horizontale benoeming betreft niet afdoet aan de verplichting van de zorgaanbieder om de verwantenraad ook inzake de benoeming van het hoofd van unit 3 gelegenheid te geven verzwaard advies uit te brengen. Oordeel Het bovenstaande leidt de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden tot het volgende oordeel: De verwantenraad <naam plaats> heeft binnen <naam zorgaanbieder> de positie van cliëntenraad in de zin van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen. De verwantenraad is daarom gerechtigd een verzoek voor te leggen aan een commissie van vertrouwenslieden zoals bedoeld in artikel 10 6

7 Wmcz. Nu de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden door <naam zorgaanbieder> is aangewezen als commissie van vertrouwenslieden, is zij bevoegd om kennis te nemen van het verzoek van de verwantenraad. Het besluit tot benoeming van het hoofd van unit 1 is geen besluit zoals bedoeld in artikel 3, eerste lid, onderdeel m Wmcz. <Naam zorgaanbieder> is derhalve niet gehouden de verwantenraad in de gelegenheid te stellen daarover verzwaard advies uit te brengen. Het besluit tot benoeming van het hoofd van unit 2 en het besluit tot benoeming van het hoofd van unit 3 zijn wel besluiten zoals bedoeld in artikel 3, eerste lid, onderdeel m Wmcz. <Naam zorgaanbieder> is derhalve inzake deze besluiten wel gehouden de verwantenraad in de gelegenheid te stellen verzwaard advies uit te brengen. Deze uitspraak is vastgesteld door de voorzitter van de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden, de heer mr. J.L.P.G. van Thiel en de leden de heer M.A. Aardema en de heer dr. J.J. Belderok. Utrecht, 14 augustus 2008 mr. J.L.P.G. van Thiel, voorzitter mr. K.R. van Dijk, secretaris 7