Pluis / niet-pluis? Veilig hulpverlenen vanuit het perspectief van de huisarts. Rob van Valderen Antonissen, huisarts

Transcriptie

1 Pluis / niet-pluis? Veilig hulpverlenen vanuit het perspectief van de huisarts Rob van Valderen Antonissen, huisarts

2 Wie ben ik? Echtgenoot en vader van 3 kinderen 10 jaar arts 6 jaar huisarts Sinds 2013 praktijkhouder in het centrum van Tilburg

3 Programma Pluis / niet-pluis Psychosomatische klachten Casuistiek Samenwerking met de huisarts Vragen / discussie

4 Stelling 1 Pluis / niet-pluis is hetzelfde als intuïtie

5 Stelling 2 Het niet-pluisgevoel is een bruikbaar instrument mits gecombineerd met objectieve bevindingen

6 Stelling 3 Hyperventilatie hoeft niet door de huisarts te worden gezien, een zakje om in te blazen volstaat.

7 Stelling 4 Psychosomatiek komt van het Griekse psyche en soma.

8 Stelling 5 Mensen met psychosomatische klachten willen vooral geruststelling. Dit wordt bereikt door het doen van aanvullend onderzoek (laboratoriumonderzoek, röntgen of verwijzing naar specialist).

9 Vraag 6 Psychosomatische klachten kunnen gezien worden als een vicieuze cirkel van negatieve gedachten, emoties die hun weerslag hebben op de functie van de organen

10 Pluis / niet-pluis Oudhollands begrip Plusen Het gevoel dat er iets niet klopt / juist wel klopt Is iets wat een huisarts dagelijks tientallen keren toepast Trekt wetenschappelijke belangstelling

11 Mevr. K, 82 jaar, Dokter, ik ben nooit ziek

12 Onderzoek pluis / niet-pluis Huisarts en Wetenschap, 2010, nr. 7, : Het pluis / niet-pluisgevoel van huisartsen is gebaseerd op kennis en ervaring. Huisarts en Wetenschap, 2011, nr. 8, : Niet-pluisgevoel: een diagnostisch instrument. Huisarts en Wetenschap, 2013, nr. 11, : Het niet-pluisgevoel bij ernstige infecties van kinderen.

13 Onderzoek pluis / niet-pluis Geen instinct Leerbaar instrument gebaseerd op kennis Medische kennis Ervaringskennis Contextkennis (voorgeschiedenis, psychosociale factoren, etc) Gevoel zoeken naar objectieve redenen

14 Onderzoek pluis / niet-pluis Reflectie op eigen handelen Betrekken van het gevoel bij diagnosestelling Herkenning van het niet-pluisgevoel

15 Dhr. G., 19 jaar, Dokter, hij doet zo apart

16 Onderzoek pluis / niet-pluis Aanbevelingen voor de stressmanager: Zorg voor een basale medische kennis Gebruik je ervaring Reflecteer op eigen handelen en stel je open voor overleg met collega s/huisarts

17 Mevr. S. 61 jaar, Dokter, ik kan me gewoon niet bedwingen

18 Psychosomatische klachten Wat zijn psychosomatische klachten? Waar komt de term vandaan?

19 Psychosomatische klachten Uit onze taal blijkt dat we het eigenlijk wel weten Hoofdpijndossiers, Kopzorgen Dat probleem ligt als een steen op de maag Die torst de wereld op zijn schouders Het duizelt me

20 Psychosomatiek, het misverstand Patiënt wil serieus genomen worden en zoekt geruststelling. Arts weet vaak snel dat het pluis is, maar neigt toch naar het doen van onderzoek/verwijzing.

21 Verband psyche - soma Cognities Emoties Gedrag Klinisch beeld Autonoom zenuwstelsel Eindorgaan

22 Mevr. V., 35 jaar, Dokter, ik heb toch geen MS?

23 Effecten autonome zenuwstelsel

24 -Duizeligheid, licht i/h hoofd, oorsuizing -Hoofdpijn -Hyperventilatie -Hartkloppingen -Druk o/d borst -Maagpijn -Darmkrampen/buikpijn -Diarree / obstipatie -Menstruatiestoornissen -Plasklachten -Moe -(Algehele) pijn -Eetlust -Gevoelsstoornis -Zwakte spieren

25 Hoofdpijn Spanningshoofdpijn Andere hoofdpijn: Enkelzijdig? Visuele sympt? Misselijkheid/braken? Nachtelijke hoofdpijn? Afschuwelijk heftige hoofdpijn? Uitvalsverschijnselen? NHG Standaard Hoofdpijn

26 Duizeligheid Onvast gevoel / licht in het hoofd Andere duizeligheid: Draaicomponent Licht in het hoofd bij opstaan / fysieke arbeid Vallen Coördinatiestoornis Andere begeleidende neurologische klachten NHG Standaard Duizeligheid

27 Mevr. D. 58 jaar, Dokter, het duizelt

28 Hyperventilatie Aanvalsgewijs optreden van versnelde AH met benauwdheid, transpireren, droge mond, duizeligheid, licht gevoel in het hoofd, tintelingen in armen en benen Let op! Wij stellen deze diagnose alleen indien andere diagnosen zijn uitgesloten Moeite met inspannen? Piepen? Koorts? Pijn op de borst?

29 Hartkloppingen (Evt) versneld bonzen van het hart, cq hart in de keel of de oren voelen kloppen Andere hartkloppingen Onregelmatig kloppen van het hart Pijn op de borst (Neiging) flauwvallen Moeite met inspanning Gewichtsverlies

30 Dhr. G, 23 jaar, Dokter, mijn hart bonst

31 Buikpijn (Krampende) pijn gehele buik, opgeblazen gevoel met vaak dunne ontlasting, soms ook obstipatie, gedurende langere tijd bestaand, duidelijke relatie met psychische belasting. Andere buikpijn: Toenemende pijn Lokale pijn Bloed bij ontlasting Gewichtsverlies Nieuwe buikpijn > 50 jaar NHG Standaard Prikkelbare darm

32 Vermoeidheid Vermoeidheid komt bij bijna alle psychische klachten voor. Kan duiden op toegenomen slaapbehoefte, lusteloosheid en fysieke zwakte. Specifieke oorzaken: Gewichtstoename en obstipatie? Slaapproblemen? Gepaard met licht in het hoofd, moeite met inspannen? Onverklaard gewichtsverlies, dorst, veel plassen? Kortgeleden keelontsteking doorgemaakt?

33 Mevr. Y. 54 jaar, Dokter, ik ben zo moe

34 Wat kan de stressmanager doen? Wees op je hoede voor somatiek, zeker als klachten blijven ondanks verbetering psychische klachten Overleg met huisarts Stel gericht gerust indien pluis?

35 Wat doet de huisarts? Uitgebreide anamnese (SCEGS) 2-sporen beleid:

36 SCEGS 5 Klachtdimensies: Somatisch Cognitie Emotie Gedrag Sociaal (omgeving)

37 Wat doet de huisarts? Uitgebreide anamnese (SCEGS) 2-sporen beleid: Somatiek: Gericht lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek indien nodig Psychisch: Gerichte geruststelling Aanpak van onderliggend psychisch lijden

38 Samenwerking huisarts/stressmanager?

39