In dit hoofdstuk van de Modelaanpak Evenementen wordt een beschrijving gegeven van het maken van een risicoanalyse.
|
|
- Sterre van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Risicoanalyse Inleiding Risico s analyseren is een manier om vooruit te kijken, niet een manier om achteraf te beoordelen wat er mis is gegaan. Een risicoanalyse is een methode waarbij nader benoemde risico s worden gekwantificeerd. Dat gebeurt door te bepalen wat de kans is dat een dreiging zich voordoet en wat de gevolgen daarvan zijn. Het maken van een risicoanalyse is een fase in een cyclisch proces. De volgende stap daarin is het kiezen van beheersmaatregelen, het uitvoeren van deze maatregelen en het eventueel opnieuw uitvoeren van een risicoanalyse. Dit cyclische proces vindt plaats gedurende de gehele fase van organiseren van het evenement. In dit hoofdstuk van de Modelaanpak Evenementen wordt een beschrijving gegeven van het maken van een risicoanalyse. Inhoudsopgave 1. Het maken van een risicoanalyse Bepaal het doel van de risicoanalyse Breng de risico s in kaart Bepaal de prioriteiten Voorbeeldanalyse Het opstellen van beheersmaatregelen Vermijding van het risico Vermindering van het risico Acceptatie van het risico Overdracht van het risico Checklist voor beheersmaatregelen Conclusie en vervolg Gerelateerde documenten... 7 Pagina 1 van 7
2 1. Het maken van een risicoanalyse Met risicomanagement wordt een betere beheersing van risico s beoogd, zodat op een verantwoorde en transparante wijze met risico s kan worden omgegaan. Dit wordt bereikt door continu risico s expliciet te maken en te beheersen. Via de managementrapportage (zie het hoofdstuk Planning & Control) is er een voortdurende aandacht voor de beheersing van de risico s bij het management en/of het bestuur. De eerste risicoanalyse kan worden uitgevoerd vanaf het moment dat duidelijk is welk resultaat er met het project behaald moet worden. De verschillende scenario s om het doel te bereiken worden bekeken in termen van risico s. Als het project in volle gang is, gaan de volgende risicoanalyses over aspecten van de uitvoering. Een risicoanalyse kan in drie stappen gemaakt worden: 1. Bepaal het doel van de risicoanalyse 2. Breng de risico s in kaart 3. Bepaal de prioriteiten Hieronder volgt een nadere uitwerking van elke stap om te komen tot een risicoanalyse Bepaal het doel van de risicoanalyse De essentie van deze stap is het inrichten van de risicoanalyse. Door vast te stellen waar de risicoanalyse op gericht is (wat het doel is), wordt in de terminologie van de risicoanalyse de ongewenste gebeurtenis vastgesteld. Een ongewenste gebeurtenis is die situatie waarvan de manager of toernooidirectie niet wil dat deze zich voordoet. Bepaal op welke beheersaspecten (KOFTIG: kwaliteit, organisatie, faciliteiten, tijd, informatie en geld) de risicoanalyse uitgevoerd wordt. In de praktijk blijkt dat, bij goed doorvragen, één aspect vaak doorslaggevend is. 1.2 Breng de risico s in kaart Zodra het doel geformuleerd is, kan er binnen dit beperkte doel zo breed mogelijk gekeken worden naar risico s. Hierbij moet rekening worden gehouden met verschillende invalshoeken. Bijvoorbeeld: Organisatorisch: Zijn er projectprocedures? Is er afstemming tussen deelprojecten? Worden materiaal en personeel tijdig besteld? Worden contracten op tijd opgesteld? Is het personeel goed opgeleid? Juridisch: hoeveel inzicht is er in alle wettelijke vereisten op het gebied van veiligheid, milieu, sponsorcontracten, garantstellingen? Denk ook aan het contract dat is afgesloten met de Internationale Federatie, inclusief de reglementen waar naar wordt verwezen. Pagina 2 van 7
3 Financieel: Prijsstijging materialen, tariefwijzigingen, faillissement opdrachtgever, afwijkingen in de aannames wat betreft afschrijving en belasting en de sponsoropbrengst. Het in kaart brengen van de risico s kan door iedere manager afzonderlijk worden gedaan (bijvoorbeeld via de deelprojectbeschrijvingen) of kan als gezamenlijke opdracht aan het MT worden meegegeven. Formuleer elk risico zo concreet mogelijk. Een risico bestaat uit meer dan één woord. Beschrijf wat er niet goed kan gaan, waardoor dat veroorzaakt wordt en wat het gevolg ervan is. De beschrijving van het risico moet helpen bij de omschrijving van een maatregel. Een format voor het maken van een risicoanalyse is opgenomen in het blok met downloads op de pagina van Risicoanalyse. 1.3 Bepaal de prioriteiten Het vaststellen van de belangrijkste risico s kan op veel manieren. Twee veel gebruikte methoden zijn: het verdelen van punten over de lijst met risico s voor de individuele risico s de kans van optreden en het gevolg van optreden apart beoordelen met getallen Om de prioriteiten te bepalen van de risico s van een sportevenement wordt gekeken naar een aantal factoren (zoals weergegeven in het format voor het maken van een risicoanalyse): de impact van het risico de kans dat het risico zich ook daadwerkelijk voordoet het niveau van het risico de acceptatie van het risico Risico Impact Kans Niveau Acceptatie Pagina 3 van 7
4 Beschrijving risico Extreem Groot Gemiddeld Klein Te verwaarlozen Zo goed als zeker (80%+) Groot (60-79%) Gemiddeld (30-59%) Klein (5-29%) Zeldzaam (<5%) Kritiek Hoog Gemiddeld Laag Weging door Manager P&C Ja / Nee Als bovenstaande goed in kaart is gebracht, wordt door de Manager Planning & Control een weging gemaakt of het in kaart gebrachte risico ook daadwerkelijk een bedreiging vormt voor de organisatie van het evenement. De weging wordt besproken in MT en uiteindelijk vastgesteld door de toernooidirectie en/of het bestuur. 2. Voorbeeldanalyse Aan de hand van de verschillende clusters en bijbehorende deelprojecten kun je in kaart brengen wat er fout kan gaan. Wat kan er bijvoorbeeld fout gaan in het cluster Hotelaccommodatie? Een antwoord op deze vraag kan zijn dat de begrote inkomsten via de verkoop van hotelkamers achterblijven. Er is sprake van zowel een financieel risico (niet alle hotelkamers worden verkocht) als een organisatorisch risico (er worden te weinig hotelkamers geboekt). Bekijk vervolgens de oorzaak van het risico om op het spoor gezet te worden van de beheersmaatregel. De beheersmaatregelen zijn de maatregelen die genomen moeten worden om het risico te beperken (zie paragraaf 3 van dit hoofdstuk). De beheersmaatregel voor het risico achterblijven van begrote inkomsten via de verkoop van hotelkamers kan bijvoorbeeld zijn dat er een harde afspraak komt over het moment waarop blijkt dat het benodigde aantal hotelkamers niet verkocht gaat worden en er nog bezuinigd kan worden op andere clusters en/of deelprojecten. In dit geval is een goede monitor van de verkoop van hotelkamers van belang. Ook kunnen in dit voorbeeld afspraken met de hotels gemaakt worden over flexibele annuleringsvoorwaarden. Een voorbeeld van een volledige risicoanalyse (IPC WK zwemmen 2010) is opgenomen in het blok met downloads op de pagina van Risicoanalyse. Pagina 4 van 7
5 3. Het opstellen van beheersmaatregelen De manieren om met risico s om te gaan, worden vaak beheersmaatregelen genoemd. De beheersmaatregelen kunnen in de volgende categorieën worden onderscheiden: vermijding van het risico vermindering van het risico acceptatie van het risico overdracht van het risico 3.1 Vermijding van het risico Soms is het eenvoudigweg vermijden van een risico de beste strategie. Zo kan het risico op instorting van een gebouw door een aardbeving vermeden worden door het bedrijf te vestigen in een gebied waar geen aardbevingen voorkomen. Vertraging van de bouwwerkzaamheden vanwege vorst kan vermeden worden door in de zomer te bouwen. Vaak is vermijding echter geen optie en moeten er maatregelen genomen worden om het risico te verminderen of de schade te beperken wanneer een bedreiging optreedt. In het voorbeeld van het risico achterblijven van begrote inkomsten via de verkoop van hotelkamers kan de organisatie er voor kiezen om helemaal geen hotelkamers aan te bieden. Deze vermijding moet wel toegestaan zijn, want vaak is het een verplichting vanuit de Internationale Federatie om hotelkamers aan te bieden. 3.2 Vermindering van het risico Maatregelen om het risico te verminderen kunnen oorzaakgericht of gevolggericht zijn. De eerste zorgen ervoor dat de kans dat de gebeurtenis optreedt, kleiner wordt. De gevolggerichte maatregelen zorgen ervoor dat de schade minimaal is wanneer de gebeurtenis toch plaatsvindt. Een voorbeeld van een oorzaakgerichte maatregel is het verbeteren van het onderhoud aan apparatuur. Als hardware goed onderhouden en op tijd vervangen wordt, vermindert dat het risico op computeruitval en dataverlies. Als personeel gezond eten krijgt voorgeschoteld in de kantine en mag fitnessen op kosten van de zaak, helpt dit om het ziekteverzuim terug te dringen. Een voorbeeld van een oorzaakgerichte maatregel binnen het cluster Hotelaccommodatie is het verbeteren van het inzicht in het werkelijk benodigd aantal hotelkamers. Door ervaringscijfers op te vragen over deelname en verblijf van delegaties bij eerder georganiseerde evenementen kan een redelijk goede voorspelling gedaan worden over het aantal benodigde hotelkamers. Gevolggerichte maatregelen hebben vaak te maken met het inbouwen van redundantie in een systeem. Met andere woorden het zorgen voor reservecapaciteit, zodat bij een calamiteit de voortgang van een project niet in gevaar komt. Dat kan reservemateriaal zijn, bijvoorbeeld een externe Pagina 5 van 7
6 harde schijf als back-up. Het kan ook gaan om het inwerken van extra personeel voor het geval dat een medewerker ziek wordt. Zo wordt het risico kleiner dat er opeens kritische knowhow verdwijnt. Een voorbeeld van een gevolggerichte maatregel binnen het cluster Hotelaccommodatie is het contracteren van meerdere hotels om het risico van overbezetting te beperken. Het risico van onderbezetting kan beperkt worden door het onderhandelen van flexibele annuleringsvoorwaarden met de betreffende hotels. 3.3 Acceptatie van het risico Als een risico niet erg groot is, of als de vermijding ervan niet mogelijk is, kan het risico gewoonweg worden aanvaard. Er moet dan wel rekening worden gehouden bij de schatting van de benodigde tijd en de geraamde kosten. De marges moeten wat groter gemaakt worden. In het voorbeeld van de hotelkamers kan dat inhouden dat er enerzijds meer hotelkamers geboekt worden dan nodig worden geacht (met een bepaalde marge) en dat anderzijds bij de berekening van de marge per hotelkamer die verkocht wordt, de mogelijke annuleringskosten bij onderbezetting worden meegerekend. 3.4 Overdracht van het risico Een risico kan ook worden overgedragen aan een andere partij. Een manier om dit te doen, is het afsluiten van een verzekering. Een andere vorm van risico-overdracht is het outsourcen van een activiteit. Natuurlijk bestaat er het risico dat de partij aan wie de dienst wordt geoutsourced een slechte dienst levert. Maar doorgaans is de expertise bij de andere partij groter dan de expertise die het eigen bedrijf heeft. Om een extreem voorbeeld te geven: weinig bedrijven zullen zelf voorzien in hun elektriciteit met een aggregaat in de kelder (met uitzondering van een noodaggregaat). Het risico op stroomuitval is kleiner als je dit uitbesteedt aan een gespecialiseerd elektriciteitsbedrijf. Of denk aan een zelfstandig ondernemer die de boekhouding uitbesteedt aan een financieel adviseur. In principe mag een zelfstandig ondernemer zelf zijn aangifte doen, maar de meeste ondernemers erkennen dat het risico dat zij een fout maken of een financieel voordeel over het hoofd zien, kleiner is als zij deze taak uitbesteden. Een voorbeeld van de overdracht van het risico binnen het cluster Hotelaccommodatie is als de boeking van de hotelkamers via een gespecialiseerde boekingsagent verloopt. Er dienen dan wel goede afspraken gemaakt te worden over de te dragen risico s. Pagina 6 van 7
7 4. Checklist voor beheersmaatregelen Op basis van de risicoanalyse en bovenstaande overwegingen worden beheersmaatregelen gekozen. Deze kunnen uiteenlopen van het afsluiten van een verzekering tot het aannemen van extra personeel. Voordat deze uitgevoerd worden, is het raadzaam om ze op een aantalpunten te evalueren. De evaluatie kan via onderstaande checklist voor beheersmaatregelen: Zijn er voldoende middelen/geld om de maatregel uit te voeren? Is er voldoende mankracht om de maatregel uit te voeren? Is er een verantwoordelijk persoon voor de beheersmaatregel aangewezen? Als een risico wordt overgedragen, is dat ook echt zinvol? Kan de partij in kwestie het risico ook daadwerkelijk dragen? Brengt de maatregel niet weer nieuwe risico s met zich mee? 5. Conclusie en vervolg Risicoanalyse is een doorlopend proces gedurende de fase organiseren. Telkens moet, bij het formuleren/bijstellen van doelstellingen en het maken/wijzigen van concrete uitvoeringsplannen gekeken worden naar mogelijke risico s. Zeker voordat er financiële verplichtingen worden aangegaan of voordat er naar buiten wordt getreden met plannen. Ook de consequenties van beheersmaatregelen en de eventuele risico s die gekozen oplossingen met zich meebrengen, moeten weer in kaart gebracht worden voordat de maatregel daadwerkelijk wordt uitgevoerd. 6. Gerelateerde documenten (1) Format risicoanalyse (2) Risicoanalyse IPC WK zwemmen 2010 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door printouts, kopieën, of op welke andere manier dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteurs. Olympisch Vuur Pagina 7 van 7
Planning & Control. Inleiding. Inhoudsopgave
Planning & Control Inleiding Planning & Control is de Engelse benaming voor coördinatie en afstemming. Het is gericht op interne plannings- en besturingsactiviteiten. Een heldere Planning & Control functie
Nadere informatieAan de raad van de gemeente Lingewaard
6 Aan de raad van de gemeente Lingewaard *14RDS00194* 14RDS00194 Onderwerp Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2014-2017 1 Samenvatting In deze nieuwe Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Nadere informatieLobby. Pagina 1 van 5
Lobby Inleiding De basis voor de uiteindelijke toewijzing van evenementen vormt de lobby. Binnen de structuur van de modelaanpak moet de lobby niet gezien worden als een fase die volgt op het haalbaarheidsonderzoek
Nadere informatieGrip op uw bedrijfscontinuïteit
Grip op uw bedrijfscontinuïteit Hoe omgaan met risico s 1 Grip op uw bedrijfsdoelstellingen: risicomanagement Ondernemen is risico s nemen. Maar bedrijfsrisico s mogen ondernemen niet in de weg staan.
Nadere informatieInformele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein. Heerenveen, 17 oktober 2013
Informele raadsbijeenkomst over de risico s van de 3 decentralisaties in het sociaal domein Heerenveen, 17 oktober 2013 Programma over risico s 3D s - Welkom. Door Frederike Gossink. - Wat zijn risico
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT. Wat voegt risicomanagement toe?
RISICOMANAGEMENT Risicomanagement ondersteunt op een gestructureerde manier het behalen van doelstellingen en het opleveren van projectresultaten. Dit kan door risico s expliciet te maken, beheersmaatregelen
Nadere informatie6. Project management
6. Project management Studentenversie Inleiding 1. Het proces van project management 2. Risico management "Project management gaat over het stellen van duidelijke doelen en het managen van tijd, materiaal,
Nadere informatieBusinesscase: titel. Businesscase. Titel. Auteur: Versie: Datum: Pagina 1 van 5
Businesscase Titel Pagina 1 van 5 Versie historie Versie Auteur Datum Omschrijving Akkoord Naam Rol Voor akkoord: Eigenaar businesscase Pagina 2 van 5 Management samenvatting Beschrijf de managementsamenvatting
Nadere informatieInhoudsopgave. Bijlagen 121 Literatuur 144
Inhoudsopgave 5 Voorwoord 7 Ten geleide 9 1 Inleiding 11 2 De risicoanalyse 25 3 Uitvoeren van de risicoanalyse 65 4 Risicomanagement 77 5 Uitvoeren van risicomanagement 85 6 Implementatie van risicomanagement
Nadere informatieoáëáåçã~å~öéãéåí= `ÉåíêìãîÉêåáÉìïáåÖ=bããÉå=sÉêëáÉ=MPJMPJOMNQ=
oáëáåçã~å~öéãéåí= `ÉåíêìãîÉêåáÉìïáåÖ=bããÉå=sÉêëáÉ=MPJMPJOMNQ= Vastgesteld door b&w dd 11-03-2014 Risicomanagement Centrumvernieuwing Emmen Inhoud: 1. Inleiding 2. Invulling risicomanagement binnen CvE
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieRekenen Groep 6-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieRekenen Groep 7-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatiePersoonlijk Ontwikkel Plan
Persoonlijk Ontwikkel Plan Naam medewerker : Naam leidinggevende : Datum : Persoonlijk Ontwikkelplan Pagina 1 van 12 Korte toelichting Een Persoonlijk Ontwikkeling Plan is: een gemotiveerd loopbaanperspectief;
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT PO VOS/ABB
RISICOMANAGEMENT PO VOS/ABB Reinier Goedhart Programma Inleiding risicomanagement Bepalen wegingsfactoren Bepalen risicoprofiel Toelichting instrument Evaluatie en afsluiting Risicomanagement Doel risicomanagement
Nadere informatieRisico A: De samenwerkingsdoelen worden niet / onvoldoende bereikt
Risico-inventarisatie Samenwerking Haarlem Zandvoort Deze risico-inventarisatie heeft betrekking op de voorgenomen ambtelijke samenwerking tussen de gemeenten Haarlem en Zandvoort vanaf 1 januari 2018.
Nadere informatieDoen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd
Doen of laten? Een dag zonder risico s is een dag niet geleefd Wie, wat en hoe Eric Lopes Cardozo & Rik Jan van Hulst sturen naar succes Doel Delen van inzichten voor praktisch operationeel risico management
Nadere informatieAdviespunt 4: Breng in kaart op welke onderdelen kennis en expertise tekort zou kunnen schieten en maak een plan hoe hiermee om te gaan.
Bijlage: Aanbevelingen uit second opinion rapportage Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) op proces en systematiek risicomanagement CvE/Atalanta Adviespunt 1 : Benoem een bestuurlijk verantwoordelijk
Nadere informatieBrunelleschi. De Dom van Florence
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv, Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieJ.H. van den Berg. Versie 1.0 Mei 2011
Versie 1.0 Mei 2011 J.H. van den Berg B U S I N E S S C O N T I N U I T Y M A N A G E M E N T Business Continuity Plan Handboek Vertrouw niet altijd op iemands blauwe ogen. Meiberg Consultancy Bronkhorsterweg
Nadere informatieGeen fabriekswerk. Roeien met de wind mee en de stroom tegen. Jac Willekens
Copyright 2011 Uitgeverij Lambo bv Arnhem Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een automatisch gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of
Nadere informatieActiviteiten uitvoeren
Activiteiten uitvoeren Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur(s): Hanneke Jansen Inhoudelijke redactie: Patricia Streng Eindredactie: Astrid Habraken
Nadere informatieNewway Service Level Agreement Structure
Newway Service Level Agreement Structure Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kan Newway Retail Solutions bv (Newway) géén enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele directe
Nadere informatieKrijg grip op verzuim
Aon Hewitt Krijg grip op verzuim Aon verzuimadvies Risk. Reinsurance. Human Resources. Krijg grip op verzuim Er zijn verschillende redenen waarom het belangrijk is dat u uw verzuimproces goed heeft ingericht.
Nadere informatieKwaliteitsmanagementsysteem CO 2 -Prestatieladder
Kwaliteitsmanagementsysteem CO 2 -Prestatieladder CO2-Prestatieladder Kwaliteitsmanagementsysteem 1.2 Iv-Groep b.v. i Opdrachtgever: Projectnummer opdrachtgever: Project: Projectnummer: Betreft: Kwaliteitsmanagementsysteem
Nadere informatieRekenen Groep 6-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze,
Nadere informatieMeetlat Projectplanning, monitoring & evaluatie
Meetlat Projectplanning, monitoring & evaluatie Managementsamenvatting/advies: Meetlat met toetscriteria Toetscriterium 1. Kansen en bedreigingen, behoefte- en omgevingsanalyse Door een analyse te maken
Nadere informatieStrategisch Risicomanagement
Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement
Nadere informatieMarktonderzoek Uurtarieven Externe inhuur binnen het IT domein
Marktonderzoek Uurtarieven Externe inhuur binnen het IT domein 31 oktober 2013 2 Inhoud 1. Introductie & Onderzoeksopzet 3 2. Conclusies 6 3. Resultaten Uurtarieven 10 4. Resultaten Algemene Vragen 16
Nadere informatieLeergangkader Leergang Tactisch manager
Leergangkader Leergang Tactisch manager De Brandweeracademie is onderdeel van het Instituut Fysieke Veiligheid. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in
Nadere informatieNota risicomanagement 2014
Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...
Nadere informatieOrganisatie van werkzaamheden
Organisatie van werkzaamheden Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteurs: Rubus Opleidingspartners, Richard Prins Inhoudelijke redactie: Jessica Satink
Nadere informatieTed Knoester. Contractmanagement in de praktijk
Ted Knoester Contractmanagement in de praktijk Ted Knoester Contractmanagement in de praktijk Derde druk ISBN 978-90-368-0384-7 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2013 Alle rechten voorbehouden.
Nadere informatieOndersteuning huisartsen bij opzet/implementatie Zorgvernieuwingsproject PROCESBESCHRIJVING
Ondersteuning huisartsen bij opzet/implementatie Zorgvernieuwingsproject PROCESBESCHRIJVING Auteurs: M. Troost A. van Kempen december 2017, THOON Uitgegeven in eigen beheer Sabina Klinkhamerweg 21 7555
Nadere informatiePraktijkinstructie Planning en organisatie 3 (CSE04.3/CREBO:50215)
instructie Planning en organisatie 3 (CSE04.3/CREBO:50215) pi.cse04.3.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of
Nadere informatieINITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen
INITIATIEFVOORSTEL Gemeente Velsen Raadsvergadering d.d. : 1 december 2011 Raadsbesluitnummer : R11.081 Carrousel d.d. : 17 november 2011 Onderwerp : Eindrapport Rekenkamercommissie kwaliteit Grondbeleid
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen September 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 4 3. Nadere toelichting... 5 4. Doelstellingen en wettelijke kaders... 6 4.1. Doelstellingen...
Nadere informatieKennismaking met Risico-analyses. HKZ 18 juni 2015
Kennismaking met Risico-analyses HKZ 18 juni 2015 kwaliteit en veiligheid zorg-en welzijnssector HKZ, ISO, ZKN 18 jaar ervaring Willy Limpens, adviseur en gekwalificeerd Lead Auditor, o.a. HKZ VMS Agenda
Nadere informatieDe essentie van administratieve organisatie. Stappenplan offerte. Wim Fennis Jan-Pieter Schilderinck. u i t g e v e r ij coutinho.
De essentie van administratieve organisatie Stappenplan offerte Wim Fennis Jan-Pieter Schilderinck u i t g e v e r ij coutinho c bussum 2012 Dit stappenplan hoort bij De essentie van administratieve organisatie
Nadere informatieAntwoorden Rekenen Groep 5-1e helft schooljaar
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of
Nadere informatieBUSINESS CONTINUITY MANAGEMENT Hoe kunt u uw onderneming beschermen voor gevaren.
BUSINESS CONTINUITY MANAGEMENT Hoe kunt u uw onderneming beschermen voor gevaren. Business Continuity Plan Handboek J.H. van den Berg M. Baas B U S I N E S S C O N T I N U I T Y M A N A G E M E N T Business
Nadere informatieOpenX Hosting. Opties en Alternatieven
OpenX Hosting Opties en Alternatieven Versie 1.0 Groningen, 9 juni 2009 Opgesteld door: Copyright 2009 ErikGeurts.com B.V. Niets uit dit document mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
Nadere informatieStap 2 - Breng oorzaken en gevolgen van het probleem in kaart. Kies eventueel één van de oorzaken of gevolgen als nieuw centraal probleem.
L Probleemanalyse Stap 1 - Bevraag je doelgroepen en kies één probleem dat je wil oplossen. Methodieken Focusgroep Interviews Wereldcafé Stap 2 - Breng oorzaken en gevolgen van het probleem in kaart. Kies
Nadere informatiePensioen in 5 stappen! Regel het zelf
Pensioen in 5 stappen! Regel het zelf 1 Auteur boek: Greetje Remmerde Titel boek: Pensioen in vijf stappen! Regel het zelf ISBN nummer: 9789402126976 2015, G.M. Remmerde Uitgegeven in eigen beheer (info@pensioendoehetzelf.nl)
Nadere informatieRekenen Groep 4-1e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2013 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieRekenen Groep 4-2e helft schooljaar.
Sweelinck & De Boer B.V., Den Haag 2016 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm
Nadere informatieKrijg grip op verzuim
Aon Risk Solutions Health & Benefits Corporate Wellness Krijg grip op verzuim Aon verzuimadvies Risk. Reinsurance. Human Resources. Krijg grip op verzuim Er zijn verschillende redenen waarom het belangrijk
Nadere informatieRisicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam
Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Robert t Hart / Geert Haisma 26 september 2013 r.hart@risicomanagement.nl / haisma@risicomanagement.nl 1www.risicomanagement.nl Visie risicomanagement Gemeenten
Nadere informatieProjectmanagement. Hoofdstuk 3 en 4 Het project van begin tot eind De planning. Roel Grit
Projectmanagement Hoofdstuk 3 en 4 Het project van begin tot eind De planning Roel Grit Hoofdstuk 3 Van begin tot eind 1. Project organiseren en uitvoeren 2. Projectvoorstel 3. Intakegesprek met de opdrachtgever
Nadere informatieActieplan Duurzame Inzetbaarheid
plan Duurzame Inzetbaarheid Stappenplan en format Dit actieplan Duurzame Inzetbaarheid is gemaakt door Berenschot in opdracht van A+O in het kader van het Sectorplan Metalektro. Introductie Voor je ligt
Nadere informatieHandboek huurdersorganisaties. Deel 5: Het bestuur
Handboek huurdersorganisaties Deel 5: Het bestuur Handboek huurdersorganisaties Deel 5 Het bestuur E ectief en eªciënt besturen van een huurdersorganisatie Handboek huurdersorganisaties Deel 5: Het bestuur
Nadere informatieAnton Geurtsen. Adviseur Beveiliging Burgerluchtvaart. Afdeling Handhaving & Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart
Afdeling Handhaving & Toezicht Beveiliging Burgerluchtvaart Studiedag Integrale Veiligheid in Musea Anton Geurtsen 12 december 2013 Adviseur Beveiliging Burgerluchtvaart D.Bindinga Inspecteur BBLV 1. Introductie
Nadere informatieNabespreking Reflectieopdracht 1 Zoek de fout!
Nabespreking Reflectieopdracht 1 Zoek de fout! Leerlingen formuleren zelf (samen) de criteria voor een goede onderzoeksvraag en passen die toe op hun eigen onderzoeksvraag. Het is enerzijds wel de bedoeling
Nadere informatieREAD: de informatiestrategieaanpak van Steenwinkel Kruithof Associates (SKA)
READ: de informatiestrategieaanpak van (SKA) INLEIDING HET SPANNINGSVELD TUSSEN KORTETERMIJNVERWACHTINGEN EN LANGETERMIJNBEHOEFTEN In veel bedrijven volgen businessgerelateerde veranderingen elkaar snel
Nadere informatieMEMO AAN DE GEMEENTERAAD
MEMO AAN DE GEMEENTERAAD Aan T.a.v. Datum Betreft Van Ons kenmerk CC De gemeenteraad - 23 maart 2012 Interim-controle 2011 Deloitte Het college 112623 Paraaf Datum Controller RP 22-3-2012 Directie Geachte
Nadere informatieDe essentie van projectmatigwerken
De essentie van projectmatigwerken Beleidsmedewerkers, lijnmanagers en interne projectleiders hebben steeds vaker een rol in een project. Zij zijn projectleider, zitten in een stuurgroep, zijn opdrachtgever,
Nadere informatieAon Global Risk Consulting Cyber Practice Privacy Services
Aon Global Risk Consulting Cyber Practice Privacy Services Bent u klaar voor de Europese Privacy Verordening? Wat de verzwaring van de privacywetgeving betekent voor uw organisatie en welke acties u moet
Nadere informatieBijlage bij raadsvoorstel nr Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2012-2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding a. Aanleiding en kader b. Proces 2. Risicomanagement a. Risico's en risicomanagement b. Invoering van risicomanagement
Nadere informatieGedragsregels voor de MfN-registermediator
Gedragsregels voor de MfN-registermediator Deze gedragsregels zijn een richtlijn voor het gedrag van de MfN-registermediator. Zij dienen tevens als informatievoorziening voor betrokkenen en als maatstaf
Nadere informatieWijziging algemene btw-tarief Plan&Go TMS, In&Out WMS en Cash&Pay
Wijziging algemene btw-tarief Plan&Go TMS, In&Out WMS en Cash&Pay Versie: 1.0 Datum: 14 augustus 2012 Auteur: T.M. Vink / H. Kroezen Afdeling: Centric Logistic Solutions Wijziging algemene btw-tarief Inhoudsopgave
Nadere informatieBestek 11-35-WN Constructie All Risks Verzekering. Aanleg complexe infrastructuur rondom Leeuwarden. Ten behoeve van Provinsje Fryslân
Nota van Inlichtingen Bestek 11-35-WN Constructie All Risks Verzekering Aanleg complexe infrastructuur rondom Leeuwarden Ten behoeve van Provinsje Fryslân Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 INLEIDING...
Nadere informatieInterne audits, het rendement
Interne audits, het rendement HKZ Kwaliteitsdag Olav Kloek 8 april 2014 SAFER, SMARTER, GREENER Strategie van de organisatie Herontwerp van organisaties, door: Nieuw financieringsstelsel Zelfsturende/zelfregulerende
Nadere informatieNormen Erkenningsregeling - versie 9 december Vastgesteld door de (Tijdelijke) Commissie Normstelling Geldig vanaf 1 januari 2017
Normen Erkenningsregeling - versie 9 december 2016 Vastgesteld door de (Tijdelijke) Commissie Normstelling Geldig vanaf 1 januari 2017 INHOUDSOPGAVE Bijsluiter bij de normen... 3 Categorie A: 1. Missie/maatschappelijke
Nadere informatieMethodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan
Zorgleefplan, ondersteuningsplan en begeleidingsplan Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan Om goede zorg en/of ondersteuning te kunnen geven aan een cliënt is het werken
Nadere informatieRisicomanagement en Weerstandsvermogen
Risicomanagement en Weerstandsvermogen Boxmeer, 28 september 2010 tbo . Inhoudsopgave Risicomanagement en weerstandsvermogen 1. Inleiding...3 1.1. Aanleiding... 3 1.2. Doelstelling en reikwijdte... 3 1.3.
Nadere informatieInhoudsopgave. Deel I Het belang van oefenen 15. Deel II De context van het oefenen 21. Deel III Competenties bij het oefenen 29
Inhoudsopgave Voorwoord 11 Inleidend katern 13 Deel I Het belang van oefenen 15 Deel II De context van het oefenen 21 Deel III Competenties bij het oefenen 29 Katern 1 Planning en voorbereiding van het
Nadere informatieuw portaal voor technisch facilitair management unica online
uw portaal voor technisch facilitair management unica online , Altijd en overal inzicht in uw technische installaties Snel en eenvoudig een storing melden? Inzicht in het energiegebruik van uw installaties?
Nadere informatieFacilitair inkopen. Met gereedschappen en methodieken om het inkoopvak beter te beheersen
Facilitair inkopen Met gereedschappen en methodieken om het inkoopvak beter te beheersen Inhoud Voorwoord Eeuwige spagaat bij duurzaam inkopen Outsourcing: integraal uitbesteden van facilitaire diensten
Nadere informatieProceseisen blauwdruk VCM
Proceseisen blauwdruk VCM Bijlage D bij het bestek met zaaknummer 31049665 Verkeersmanagement Centrale van Morgen (VCM) Datum 24 juni 2011 Status definitief Proceseisen Blauwdruk VCM Bijlage D bij het
Nadere informatieCO 2 COMMUNICATIEPLAN
Versie 1.2 Datum: 2 juli 2015 ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIES - AANDRIJFSYSTEMEN - TECHNISCHE AUTOMATISERING PANELENBOUW - SERVICE EN ONDERHOUD - PLAATWERK - TECHNISCHE DIENSTVERLENING DOMOTICA - ENERGIEMANAGEMENT
Nadere informatieHoe verkoop ik mijn huis met succes?
Hoe verkoop ik mijn huis met succes? De overeenkomst en overdracht Arjan Veerman www.woonvriend.nl Voor meer woonplezier! Wie is Arjan Veerman Na een lange carrière in de landbouw werd ik in 2007 eigenaar
Nadere informatieSaxion Data Security Beleid. Het data security beleid voor afvoer of hergebruik van gegevensdragers
Saxion Data Security Beleid Het data security beleid voor afvoer of hergebruik van gegevensdragers Mei 2015 Documenteigenschappen Documentrevisies Saxion Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave
Nadere informatieHandreiking voor vaststellen van verantwoord 1-op-1 vrijwilligerswerk
Fase 2 is een implementatieproject van Vilans, MOVISIE en Fonds NutsOhra. Handreiking voor vaststellen van verantwoord 1-op-1 vrijwilligerswerk Vrijwilligers ondernemen meer en meer 1-op-1 activiteiten
Nadere informatieCriterium Deelaspecten Minimale vereisten Scoring (techniekarm) Dekkend en doelmatig technisch
BIJLAGE 2: BEOORDELINGSKADER NB: De kolom Scoring speelt alleen een rol bij de aanvragen van techniekarme regio s, omdat daar sprake kan zijn van overschrijding van het subsidieplafond en dus van de noodzaak
Nadere informatiefysieke beveiliging onder controle Good Governance op het gebied van fysieke beveiliging Thimo Keizer
fysieke beveiliging onder controle Good Governance op het gebied van fysieke beveiliging www.fysiekebeveiliging.nl Thimo Keizer Good Governance op het gebied van fysieke beveiliging 2016 www.fysiekebeveiliging.nl
Nadere informatieHaalbaarheidsonderzoek
Haalbaarheidsonderzoek Inleiding Het verwerven van een topsportevenement begint met een idee of een wens. Vanuit de oriëntatiefase, waar het idee concreter is uitgewerkt kan die wens een duidelijke ambitie
Nadere informatiePraktijkinstructie Geautomatiseerde informatievoorziening - beheer 3 (CIN02.3/CREBO:50170)
instructie Geautomatiseerde informatievoorziening - beheer 3 (CIN02.3/CREBO:50170) pi.cin02.3.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen,
Nadere informatieleertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek
Galvanistraat 51 6716 AE Ede T 0318-631 670 E info@elektroraad.nl www.elektroraad.nl leertraject voor werkzoekenden in de elektrotechniek een initiatief van Elektroraad auteur: Peter Treffers gewijzigd:
Nadere informatieCursus. Evalueren begeleiding van activiteiten
Cursus Evalueren begeleiding van activiteiten Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman Inhoudelijke redactie: Napona Smid Titel: Cursus
Nadere informatieModule Risicomanagement. Module XX / verkorte versie & ref. ISO 31000
Module Risicomanagement Module XX / verkorte versie & ref. ISO 31000 Wat is risico? Gevaar voor schade of verlies (van Dale) Potentiële ongewenste gebeurtenis Effect van onzekerheid op het behalen van
Nadere informatieRecruitment Process Outsourcing
Recruitment Process Outsourcing Whitepaper : Recruitment Process Outsourcing Auteur : Jacco Valkenburg RPO: Recruitment Process Outsourcing Nu organisaties weer aan groei durven denken kan het aantrekkelijk
Nadere informatieCursus. Omgaan met pesten en ingrijpende gebeurtenissen
Cursus Omgaan met pesten en ingrijpende gebeurtenissen Colofon Uitgeverij: Edu Actief b.v. 0522-235235 info@edu-actief.nl www.edu-actief.nl Auteur: Nienke Koopman en Floortje Vissers Inhoudelijke redactie:
Nadere informatieDR-ARB-A2973. Deelreglement Arbo-coördinator
DR-ARB-A2973 Deelreglement Arbo-coördinator Uitgave: september 2006 DR-ARB-X 2 1 Algemeen Naam : Elsevier Opleidingen Adres : H.A. Lorentzstraat la, Zwijndrecht Aard : mondeling onderwijs Naast dit reglement
Nadere informatieKrijg grip op verzuim
Aon Hewitt Krijg grip op verzuim Risk. Reinsurance. Human Resources. Krijg grip op verzuim Er zijn verschillende redenen waarom het belangrijk is dat u uw verzuimproces goed heeft ingericht. Wanneer u
Nadere informatieCommunicatieplan. Energie- & CO 2 beleid. Van Gelder Groep
Van Gelder Groep B.V. Communicatieplan Energie- & CO 2 beleid Van Gelder Groep 1 2015, Van Gelder Groep B.V. Alle rechten voorbehouden. Geen enkel deel van dit document mag worden gereproduceerd in welke
Nadere informatieVEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement
VEILIGE ZORG BEGINT BIJ Q-ACADEMY! Trainingen veiligheids- en risicomanagement Veilige zorg Met de trainingen van Q-Academy Veilige zorg voor cliënten en patiënten wordt steeds belangrijker. Bewustwording
Nadere informatieEFFECTIEVE DOELSTELLINGEN VOOR FLEET MANAGERS
EFFECTIEVE DOELSTELLINGEN VOOR FLEET MANAGERS EEN SUCCESVOLLE STRATEGIE VOOR 2019 UITSTIPPELEN INLEIDING Wanneer u op reis gaat, is het niet genoeg om alleen de bestemming te kennen. U moet een duidelijke
Nadere informatieMEMO. Auditcommissie P. van der Veer. februari 2017)
MEMO Documentnummer 2017\9792 Aan Kopie aan Auditcommissie P. van der Veer Van Bertha Achterberg Telefoonnummer (0318) 538256 Afdeling Griffie Datum 21 februari 2017 Onderwerp Startdocument inkooptraject
Nadere informatieHET PROJECTPLAN. a) Wat is een projectplan?
HET PROJECTPLAN a) Wat is een projectplan? Vrijwel elk nieuw initiatief krijgt de vorm van een project. In het begin zijn het wellicht vooral uw visie, ideeën en enthousiasme die ervoor zorgen dat de start
Nadere informatieOlde Bijvank Advies Organisatieontwikkeling & Managementcontrol. Datum: dd-mm-jj
BUSINESS CASE: Versie Naam opdrachtgever Naam opsteller Datum: dd-mm-jj Voor akkoord: Datum: LET OP: De bedragen in deze business case zijn schattingen op grond van de nu beschikbare kennis en feiten.
Nadere informatiePROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel
Trefwoorden: projectmanagement, risicomanagement, risico-identificatie PROJECTRISICO S EENVOUDIG IN KAART De Project Risico Meter als hulpmiddel Samenvatting In elke organisatie wordt gewerkt aan projecten.
Nadere informatiePRINCE2 2009 is overzichtelijker
PRINCE2 2009 is overzichtelijker 29 mei 2009 door: Lia de Zoete en Reinier de Koning Half juni presenteert het Office of Government Commerce in Londen PRINCE2 2009. Het grote voordeel van de nieuwe versie
Nadere informatieISO55000: Harde norm voor assetmanagement in de context van organisatiecultuur AMC Seminar 2014
ISO55000: Harde norm voor assetmanagement in de context van organisatiecultuur AMC Seminar 2014 Robert van Grunsven, Adviseur CMS Asset Management Inhoud assetmanagement Assetmanagement ISO55000 assetmanagementsysteem
Nadere informatieINLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN
INLEIDING GEORISICOSCAN 2.0 VOOR TE TOETSEN PROJECTEN Wat is de GeoRisicoScan (GRS) 2.0? De GRS 2.0 is een instrument om de kwaliteit van de toepassing van GeoRM in een project te toetsen. Wat is het doel
Nadere informatieAwards Formulieren voor het opzetten en uitvoeren van een project. Formulier 1: Onderzoeksformulier voor het uitwerken van de verschillende stappen
Awards Formulieren voor het opzetten en uitvoeren van een project Formulier 1: Onderzoeksformulier voor het uitwerken van de verschillende stappen Schrijf je eigen onderzoeksplan Waar gaat het over? Omschrijf
Nadere informatieDEEL I Een theoretische inleiding 23
I nhoud 1 Inleiding 15 1.1 Waarom projectmanagement? 16 1.2 Wat is projectmanagement? 16 1.3 Complementaire boeken over projectmanagement 17 1.4 Indeling van dit boek 17 1.5 Voor wie is dit boek bestemd?
Nadere informatiePraktijkinstructie Oriëntatie op de informatie-analyse 4 (CIN08.4/CREBO:50131)
instructie Oriëntatie op de informatie-analyse 4 (CIN08.4/CREBO:50131) pi.cin08.4.v2 ECABO, 1 september 2003 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen
Nadere informatieBusiness Case. <<Naam project>>
Business Case SYSQA B.V. Almere Versie : Datum : Status : Opgesteld door : Pagina 2 van 8 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 1.1 Doel van dit document...
Nadere informatie