De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)

Transcriptie

1 Improving Mental Health by Sharing Knowledge De begeleiding bij chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Maringa de Weerd, Henny Sinnema, Bauke Koekkoek, Ton van Balkom, Aart Schene NedKAD 2014

2 Vraag een cursus rehabilitatie door zelfmanagement voor patienten met chronische angst/depressie heeft een positief effect op kwaliteit van leven 1. Ja 2. Nee 3. Weet niet/geen mening

3 OMVANG PROBLEEM Setting: 2de lijns GGZ veel cliënten met depressie en/of angst behoren tot groep met ongunstig/chronisch beloop: 30%?? Veel cliënten langdurig ingeschreven Behandelverleden divers, maar dus onvoldoende succesvol

4 Module Rehabilitatie door zelfmanagement bij angst en depressie Inhoudelijke insteek op : cognities (attributies) gedrag (vermijding) uitbreiding gedragsrepertoire

5 Opbouw module Duur: 26 weken (waarin 13 individuele contacten ) Drie fasen: 1: Inventarisatie (3 weken waarin wekelijks contact) - kennismaking, inventarisatie, uitleg, huiswerk 2: Behandelfase (7 contacten, 2-wekelijks) - activerend, sociale activiteiten opbouwen 3: Afronding (3 contacten, 1 bij 1e lijn, driewekelijks) - signaleringsplan, terugvalpreventie, borging

6 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Vraagstelling 1. Is de overgang van specialistische zorg naar een collaborative care zorgmodel met de module rehabilitatie door zelfmanagement voor chronisch depressieve en/of angstige patiënten kosten-effectief? 2. Wat zijn de effecten van de module rehabilitatie door zelfmanagement op kwaliteit van leven, functioneren, klachtenniveau, zorggebruik, productiviteit en empowerment? 3. Wat zijn de ervaringen van chronisch depressieve en angstige patiënten met elementen als zelfmanagement, rehabilitatie en het collaborative care model?

7 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) - Doelstelling: haalbaarheid en kosten-effectiviteit van de module onderzoeken - 90 cliënten in onderzoek versus 90 in TAU - Looptijd 3 jaar - vier meetmomenten: baseline, na afloop module (6 mnd), en follow-up na een half jaar (12 mnd) en een jaar (18 maanden). - Evaluatie gericht op: - verbetering functioneren, kwaliteit van leven, klachtniveau - Kosten aspecten - Ervaringen cliënten

8 Onderzoek zelfmanagement bij chronische angst en depressie (ZemCAD) Financiering door Innovatiefonds van de zorgverzekeraars Uitvoering door Trimbos-instituut

9 Inclusie Chronische angst of depressie > 2 jaar in zorg >18 jaar Evidence based behandelingen te weinig effect gehad (medicatie en psychotherapie) Begeleidend contact Specialistische zorg geen meerwaarde

10 Exclusie Bipolaire stoornis Psychose/schizofrenie Dementie of terminale ziekte Alcohol of drugsverslaving Cognitieve problemen/laag IQ Spreekt onvoldoende Nederlands

11 Procedure Werving deel 1: Stappenplan (check inclusie) Dossier Informed consent Werving deel 2: MINI interview Werving deel 3: Baseline en randomisatie Eerste vragenlijst Randomisatie Start module of CAU einde inclusie juni 2012 (N=141)

12 Deelnemende instellingen GGZ InGeest GGZ Breburg Altrecht Vincent van Gogh GGZ Centraal Pro Persona Overwaal GGZ Friesland AMC PsyQ Maastricht (nieuw) GGZ-Drenthe PsQ Maastricht Yulius GGZ NHN

13 Demografische gegevens Interventie Controle Aantal Leeftijd (gem ± SD) 47.9 ± ± 8.9 % vrouw 65.2 % 65.7 % Opleiding -Laag -Gemiddeld -Hoog 32 (50.0 %) 10 (15.6 %) 22 (34.4 %) 36 (54.5 %) 13 (19.7 %) 17 (25.8 %) Geboren in NL 59 (84.3 %) 59 (83.1 %) Alleenstaand 12 (17.1 %) 23 (32.4 %) * Betaald werk 11 (16.2 %) 10 (14.1 %)

14 Klinische gegevens Interventie Controle Diagnose -Depressie -Angst -Depressie + angst 17 (24.3 %) 12 (17.1 %) 29 (41.4 %) 20 (29.0 %) 12 (17.4 %) 32 (46.4 %) BAI score (gem ± SD) 23.0 ± ± 11.4 PHQ score (gem ± SD) 13.5 ± ± 6.6 EQ5D score (gem ± SD) 0.5 ± ± 0.3

15 Contacten met hulpverleners Interventie Controle Psychiater (gem ± SD) Verpleegkundige (gem ± SD) Andere hulpverlener GGZinstelling (gem ± SD) Huisarts (gem ± SD) POH-GGZ (gem ± SD) Psycholoog/psychiater met eigen praktijk (gem ± SD)

16 Vergelijking (hoofd)diagnoses Stappenplan MINI Geen huidige stoornis (hoge kans op recidief) 17 (12.1 %) Depressie 181 (67.3 %) 37 (26.2 %) Angst 67 (24.9 %) 24 (17 %) Depressie + angst 21 (7.8 %) 61 (43.3 %)

17 WHOQOL-BREF algemeen World Health Organisation Quality of Life vragenlijst Ontwikkeld door de WHOQOL Group Verkorte versie van de WHOQOL 100 Meet verschillende aspecten van de kwaliteit van leven. Aspecten worden onderverdeeld in 4 domeinen.

18 Resultaten WHOQuol-Bref Respons T3 79% Geen significante verschillen op alle domeinen tussen beide groepen op T0 en T3. Lichte stijging in kwaliteit van leven zowel in controle- als interventiegroep op bijna alle domeinen. Sociale relaties neemt af in controlegroep

19 WHOQuol-BREF Verschilscores T0-T3 - Physical health - Psychological - social relationships - Environment Interventie 1.09 (2.38) 0.61 (2.02) 0.60 (2.06) 0.17 (2.00) Controle 0.71(2.56) 0.17 (1.85) -0.35(2.50)* 0.36 (1.70)

20 Resultaten klachten PHQ9 en BAI Geen significante verschillen op alle domeinen tussen beide groepen op T0 en T3. Lichte afname klachten tussen T0 en T3 maar geen significante verschillen

21 Resultaten empowerment Nederlandse Empowerment vragenlijst (Boevink et al, 2009) 6 verschillende subschalen: sociale steun, professionele hulp, gevoel erbij te horen, eigen wijsheid, zelfmanagement en betrokken leefgemeenschap.

22 Eerste resultaten (6 maanden) T1: geen significant verschil tussen groepen, echter op subschalen erbij horen en betrokken leefgemeenschap wel ten voordeel van de interventie groep. T1: trend voor significante toename empowerment in de interventiegroep en significante toename voor subschaal: eigen wijsheid.

23 Resultaten behandeling Huidige behandeling 44% van de interventiegroep en 62% van de controlegroep bij SGGZ (p = 0.05) Interventiegroep meer tevreden met zorg eerste lijn

24 Voorlopige conclusies Na volgen cursus meer afsluitingen van de SGGZ en beter vervolg eerste lijn Geen verschillen op klachtniveau en kwaliteit van leven Mogelijk een toename van empowerment

25 Vraag een cursus rehabilitatie door zelfmanagement voor patienten met chronische angst/depressie heeft een positief effect op kwaliteit van leven 1. Ja 2. Nee 3. Weet niet/geen mening