Lectoraat Interdisciplinair werken

Transcriptie

1 Lectoraat Interdisciplinair werken Nieuwsbrief september 2012 Beste collega s, Dit is de tweede nieuwsbrief van het lectoraat Interdisciplinair werken in de context van onderwijs en zorg. De eerste verscheen vorig jaar vlak voor de zomervakantie. Achteraf niet een goed moment om een nieuwsbrief te versturen. Via deze nieuwsbrief willen we jullie informeren over onze werkzaamheden van het afgelopen jaar en met jullie vooruit kijken naar het volgende jaar 1. De onderzoeksagenda Drie thema s staan centraal in het praktijkgerichte onderzoek dat door leden van de kenniskring wordt gedaan, namelijk: moeilijk verstaanbaar gedrag, samenwerking met het reguliere onderwijs in het kader van Passend Onderwijs en transitie. Het overkoepelende thema is interdisciplinair samenwerken. Interdisciplinair samenwerken Onderzoek naar Interprofessioneel en interdisciplinair samenwerken binnen de scholen van de stichting Helioskoop In het voorjaar van 2012 is aan alle medewerkers gevraagd mee te doen aan een onderzoek naar het samenwerken binnen de verschillende scholen en afdelingen. Hiervoor is een vragenlijst ontwikkeld. Honderddrieënzeventig medewerkers hebben de vragenlijst ingevuld en opgestuurd. De uitkomsten zijn verwerkt in twee onderzoeksverslagen die elke medewerker binnenkort digitaal zal ontvangen. Tevens zijn deze te vinden via het intranet van Heliomare. 1 Onderzoeksverslagen zijn te downloaden via de website van het lectoraat: Meer informatie over de verschillende projecten is bij de kenniskringleden te verkrijgen (zie laatste pagina nieuwsbrief) 1

2 Internationalisering Person Centered Planning Het afgelopen jaar is onder coördinatie van het lectoraat een aantal internationale activiteiten ontwikkeld. Transitie in Denemarken 16 medewerkers van de stichting Helioskoop, Heliomare revalidatie, het REA College en Arbeidsintegratie en twee ouders hebben van 28 februari tot 4 maart 2011 een studiereis naar Denemarken gemaakt met als thema Transitie. Dit heeft geleid tot een tegenbezoek van 8 docenten van de University College Syd, afdeling paramedische opleidingen uit Haderslev van mei Het thema was Interdisciplinair opleiden en interdisciplinair werken. Medewerking verleenden, naast de leden van de kenniskring, de paramedische opleidingen van Hogeschool Amsterdam en Heliomare onderwijs en revalidatie en leerlingen van het VSO van Heliomare onderwijs. Tegenbezoek Deense collega s Produktionshøjskole Voor 16 docenten en medewerkers van de Produktionshøjskole (en combinatie van praktijkonderwijs en VMBO basisberoeps) uit Vejle, Denemarken, is een studiereis georganiseerd van september met als thema Transitie en empowerment. Medewerking verleenden onder andere: het praktijkonderwijs uit Oss, het ROC Koning Willem 1 uit Den Bosch, Heliomare onderwijs uit Wijk aan Zee en Bartiméus Sonneheerdt uit Ermelo. Liesbeth Bosma, kenniskringlid, verzorgde een presentatie over Transitie en Individuele transitieplanning bij Heliomare onderwijs en leerlingen van het VSO van Heliomare onderwijs verzorgden de rondleidingen. Master classes Caren Sax en studiereis VS Voor 60 medewerkers van de stichting Helioskoop en Heliomare revalidatie is op 02 november een masterclass/workshop georganiseerd. Caren Sax, docent en onderzoeker aan de San Diego State University in de Verenigde Staten verzorgde deze. Thema: Person Centered Planning. Van maart 2012 hebben twaalf medewerkers van de stichting Helioskoop een bezoek gebracht aan de Verenigde Staten en aan de San Diego State University waar Caren Sax werkt. Centraal stonden Transitie en Person Centered Planning (Het verslag van deze reis van Marjan PLazier staat op de website). Inmiddels zijn we voorzichtig gestart met het uitproberen van de Person Centered Planningsmethodiek. Caren Sax heeft op 15 juni 2012 een workshop gedaan met leidinggevenden en interne begeleiders van de vier Helioskoopscholen. Met elkaar hebben zij een Map en een Path gemaakt. Met behulp van een Path (Planning Alternative Tomorrows with Hope) maak je met een team een positief én haalbaar plan voor de toekomst met een uitwerking gericht op doelen voor het komende jaar. Het is een aansprekende en motiverende manier om met je team gezamenlijke doelen te formuleren en te realiseren. Mocht je geïnteresseerd zijn in een Path-sessie met je team dan kun je contact opnemen met (i.stuifenberg@heliomare.nl of marjan.plazier@hu.nl) Bijdrage VETWHIC programma Verschillende leden van de kenniskring leverden een bijdrage aan het VETWHIC project, waardoor zij ook de kans kregen studiebezoeken te brengen, op kosten van het project, aan Verona (Italië), Olsztyn (Polen), Lovech (Bulgarije) en Ankara (Turkije). 2

3 Centraal stond kennisdeling wat betreft het onderwijs aan leerlingen met een beperking, zowel in het reguliere als in het speciale onderwijs. Leden van de kenniskring verzorgden presentaties. Partners uit de deelnemende landen hebben ook een bezoek aan Heliomare onderwijs, revalidatie en het REA College en Arbeidsintegratie gebracht. Lezingen en workshops in Azerbeidzjan en Oekraïne Hans Schuman heeft op uitnodiging zowel in Azerbeidzjan als in Oekraïne twee studiedagen met workshops verzorgd voor professionals die zich bezig houden met het onderwijs aan kinderen en jongeren met een visuele beperking. Thema s waren: burgerschap, transitie, participatie en inclusie vanuit een internationaal perspectief. De uitnodiging voor Azerbeidzjan was van ICEVI Europa en die voor Oekraïne van Visio Internationaal. Reis- en verblijfkosten zijn door deze organisaties betaald. Bijdrage Leonardoprogramma Het Leonardo programma voorziet in een uitwisseling op Europees niveau van studenten en docenten in het HBO met het doel van elkaar te leren door in de praktijk kennis te maken met het onderwijs en de beroepspraktijk in een ander land. Fontys OSO en het Seminarium voor Orthopedagogiek vroegen de scholen van de stichting Helioskoop om als voorbeeld van het speciaal onderwijs in Nederland hun onderwijs te presenteren aan een internationale groep docenten en studenten. Leden van de kenniskring en collega s uit onderwijs en revalidatie verzorgden presentaties over Transitie (Liesbeth Bosma), Heliomare onderwijs en revalidatie (Marjan Plazier), Person Centered Planning (Kasper Scholte Albers en Jacqueline Blokker), Een kind-een plan (Angelique Levy), het onderwijsprogramma op de Alk (Wendy Kant) en de samenwerking tussen Fontys OSO en Helioskoop/Heliomare (Hans Schuman). Werkconferentie European Platform for Rehabilitation Liesbeth Bosma en Iris Stuifbergen hebben op 11 september 2012 in Finland op een werkconferentie van het European Rehabilitation Platform de actuele ontwikkelingen bij Helioskoop wat betreft Transitie en Person Centered Planning gepresenteerd. Keynote Interdisciplinair samenwerken Hans Schuman verzorgt op 3 oktober de keynote speech over Interdisciplinair werken op een conferentie van de University College Syd in Haderlev, Denemarken. Hij zal onder andere de uitkomsten van het onderzoek naar Interdisciplinair werken binnen de vier Helioskoopscholen presenteren. Samenwerking met R&D De samenwerking met de afdeling R&D van Heliomare is dit jaar verder versterkt. De lector Hans Schuman maakt deel uit van de Wetenschappelijke Commissie (WeCo) van Heliomare. De WeCo beoordeelt aanvragen voor wetenschappelijk onderzoek binnen Heliomare en monitort de voortgang van het onderzoek. Hans Schuman is tevens themaleider voor het onderzoek dat gedaan wordt in het domein Kind en Jeugd. Twee keer per jaar komen de themaleiders bij elkaar en wordt het onderzoek dat binnen Heliomare/Helioskoop wordt gedaan besproken en geëvalueerd. R&D Heliomare maakt elk jaar een jaarverslag, waarin de onderzoeken, de 3

4 activiteiten en de publicaties die onder haar verantwoordelijkheid tot stand komen, een plaats krijgen. Leden van de kenniskring verzorgden presentaties van hun onderzoek tijdens de onderzoekslunches die door R&D wordt georganiseerd. Transitie & Levensloop- en loopbaanbegeleiding Onderzoek naar en ontwerp van een competentieleerlijn en - lesprogramma in VMBO- HV. Aansluiting VSO-MBO: project met het NOVA College (MBO) Heliomare onderwijs heeft van de provincie Noord Holland subsidie ontvangen voor een project gericht op verbetering van de aansluiting van het VSO van Heliomare op het MBO. De focus is hierbij op de competenties die onze leerlingen nodig hebben om succesvol het MBO te doorlopen. Chris van Ommeren en Nienke Oosting van de kenniskring hebben het afgelopen jaar dit project getrokken. Hun bevindingen hebben ze vastgelegd in een verslag. Deelonderzoek Naar empowerment van jongeren Liesbeth Bosma heeft jongeren van het VSO van Heliomare onderwijs gevraagd naar hun tevredenheid over school en therapie voor hun ontwikkeling naar meer zelfstandigheid. Hoofdvragen waren: Hoe beoordelen jongeren hun zelfregie? Worden zij gestimuleerd zich de verschillende aspecten van empowerment eigen te maken, doordat ze de gelegenheid krijgen om zelf keuzes te maken en actief sturing te geven aan hun ontwikkelingsproces gericht op de toekomst? Hoe denken zij over zichzelf? Competentie-versterkend lesmateriaal Op basis van een enquête onder oud-leerlingen over de aansluiting van competenties tussen VSO en MBO/HBO, interviews met MBOprofessionals en een inventarisatie onder VSO-docenten wordt een PvE geformuleerd. Ook de aanbevelingen vanuit het bovenstaande NOVAproject worden daar in meegenomen. Ontwerp: Om de aansluiting op vervolgonderwijs te bevorderen en in de lijn van de schoolvisie te blijven, worden competentieleerlijnen verbonden aan het huidige lesaanbod en uitgebreid met competentieversterkend lesmateriaal. Linda Spierings-Vega zal in samenwerking met het VMBO-HV team dit deelonderzoek gaan doen. Bezoek Zonnebloemschool in Emmeloord Stagebegeleiders en teamleiders hebben op 14 mei een studiebezoek gebracht aan Leerwerkcentrum het Esveld van deze ZMLK school. Vanaf hun 15 e kunnen leerlingen overstappen naar het Esveld waar zij zich vakgericht en arbeidsmatig voorbereiden op werk. In het leerwerkbedrijf werken zij met vier uitstroomprofielen: repro, administratie en detailhandel; onderhoud tuin/terreinen en dierverzorging; horeca en zorg en dienstverlening; en techniek en industrieel werk. De kwaliteit van de voorzieningen was opmerkelijk evenals de diversiteit aan praktische werkzaamheden. Leerlingen met bijvoorbeeld autisme stroomden nagenoeg probleemloos in. Steeds meer bieden zij ook re-integratiemogelijkheden voor jongeren die in het reguliere praktijk- of VMBO onderwijs waren vastgelopen. 4

5 Nieuw project: Person Centered Planning De directie van Helioskoop heeft een projectplan goedgekeurd om onderzoek te doen naar het gebruik van Person Centered Planning als uitgangspunt en methodiek om de transitie van jongeren naar volwassenheid te versterken en te ondersteunen. Projectleiders zijn Liesbeth Bosma en Iris Stuifbergen. Kasper Scholte Albers zal dit project onderzoeksmatig ondersteunen. Artikel Zorg Primair Nienke Oosting heeft voor het derde nummer (maart/april 2012) van Zorgprimair, het blad van CNV onderwijs, een artikel geschreven over hun onderzoek naar het gebruik van het spel REK in ambulante begeleiding voor het analyseren van de verwachtingen die onderwijsprofessionals in het reguliere onderwijs hebben met betrekking tot het werk van ambulante begeleiders. Omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag Leerweg 3 Interdisciplinaire of multidisciplinaire samenwerking? In het schooljaar is in overleg met het team van de Alk een professionaliseringstraject ontwikkeld, gericht op het beter leren omgaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. Centrale aspecten waren anders leren kijken naar en interpreteren van gedrag. Vorig schooljaar zou dit traject een vervolg krijgen in de vorm van intervisie bijeenkomsten. Door omstandigheden heeft dit in beperkte mate plaatsgevonden, maar krijgt dit schooljaar een vervolg. Ook op de Zevensprong heeft de scholing plaatsgevonden. In een viertal bijeenkomsten is er geïnformeerd, gediscussieerd en gereflecteerd op het thema Moeilijk verstaanbaar gedrag. Videoopnames van leerlingen zijn bekeken en besproken. De evaluatie van dit traject is zeer positief. Ook de Zevensprong gaat dit schooljaar door met intervisiebijeenkomsten. Een evaluatieonderzoek van Esther van der Sleet naar de ontwikkeling van een integraal persoonsbeeld van leerlingen met ernstige meervoudige beperkingen binnen Leerweg 3. Door een multidisciplinaire focusgroep, waar ook twee ouders aan meededen heeft zij onderzocht hoe binnen Leerweg 3 deze leerlingen in kaart worden gebracht met behulp van het huidige Kinderrond. Nadrukkelijk heeft zij met de focusgroepleden gekeken naar de samenwerking tussen de verschillende disciplines. Vooralsnog lijkt het er op dat betrokkenen van mening zijn dat vooral multidisciplinair wordt samen gewerkt. De uitkomsten roepen ook nieuwe vragen op. Deze zijn beschreven in het laatste hoofdstuk van het onderzoeksverslag. 5

6 Het gebruik van Video Interactie Analyse in het zml onderwijs Jodie van Beek heeft onderzoek gedaan naar het effect van het gebruik van video interactie analyse (VIA) in het zml onderwijs. Centrale vragen in haar onderzoek waren: draagt VIA bij aan het reduceren en / of voorkomen van uitdagend gedrag van leerlingen? Ervaren de leerkrachten en begeleiders dit ook? In dit onderzoek is gebruik gemaakt van de methode VIA en niet van de beter bekende methode school video interactie begeleiding (SVIB). De VIA methode lijkt goed inzetbaar gedurende de dagelijkse werkzaamheden van de leerkracht, assistent of begeleider. De methode biedt hulp bij het inzichtelijk en bespreekbaar maken van het professionele handelen en de afstemming ervan op de individuele leerling of op de groep. Schoolbeleving Weerbaar?! Case studie Het gebruik van de Belevingsvragenlijst scholieren in het zml onderwijs Jodie van Beek heeft op de Zevensprong ook onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om de Belevingsvragenlijst Scholieren (BVS) in een taalkundig aangepaste versie af te nemen in het zml onderwijs. Er zijn reeds twee proefafnames gedaan en de uitkomsten hiervan (positieve reacties van beide leerlingen bijvoorbeeld) heeft betrokkenen doen besluiten door te gaan met het gebruik van de BVS en het onderzoek dat hieraan is gekoppeld. Komend jaar zal daarom een 5 tal collega s geschoold gaan worden om de BVS af te nemen bij leerlingen vanaf 16 jaar en daarna met deze leerlingen in gesprek te gaan over hun schoolbeleving en hun plannen voor de toekomst. Weerbaarheidsprogramma Ho, tot hier en niet verder Op de Alk heeft in de periode september tot en met december 2010 een psychosociale weerbaarheidstraining plaatsgevonden, Ho, tot hier en niet verder. Wendy Kant heeft de effecten van de training geëvalueerd. Ouders en leerkrachten waardeerden het programma positief en het effect op de weerbaarheid van de leerlingen lijkt eveneens positief. Weerbaarheid blijft een belangrijk punt op de agenda van de Alk. Veranderpunten die door betrokkenen zijn opgemerkt, zijn meegenomen en dit schooljaar zal de training een aangepast vervolg krijgen. Op de Alk gaat Wendy Kant met Vrony Zeinstra een case studie doen waarin de ontwikkeling van een holistische visie met betrekking tot moeilijk verstaanbaar gedrag verder wordt uitgewerkt. Doel is een werkwijze te ontwikkelen waarbij de kennis, competenties en attitudes van ouders en professionals versterkt worden, gericht op een gezamenlijk e aanpak ten aanzien van moeilijk verstaanbaar gedrag. Het gaat hier om een case studie met één leerling. Kernthema s: integratieve beeldvorming, partnerschap met ouders en afstemming met professionals. Er zal intensief gebruik gemaakt worden van videoopnames. 6

7 De kenniskring Binnen de kenniskring heeft zich het afgelopen jaar een aantal personele veranderingen voorgedaan. Jan Schrurs, docent bij Fontys OSO en gedragsspecialist heeft zijn werkzaamheden voor de kenniskring per 1 december 2011 beëindigd. Zijn plaats is ingenomen door Vrony Zeinstra, onder andere School-Video-Interactie-Begeleidingsspecialist. Marjan Plazier, teamleider bij Fontys OSO en lid van de kenniskring, heeft per 1 september 2012 een baan geaccepteerd bij Hogeschool Utrecht. Met elkaar onderzoeken we de mogelijkheid of Marjan betrokken kan blijven bij het project Person Centered Planning. Judith Kapitein, kenniskringlid vanuit de Ruimte/dienst Ambulante Begeleiding heeft een nieuwe werkkring bij Zaan Primair gevonden. Met ingang van dit schooljaar wordt zij vervangen door Meta Streefland. Esther van der Sleet, orthopedagoog van Leerweg 3 heeft eveneens haar werkzaamheden voor de kenniskring beëindigd. Vanaf september 2012 zal zij vervangen worden door Judith Reckers, werkzaam als groepsleerkracht op de SO afdeling van Heliomare. Een vroeger kenniskringlid, Linda Spierings-Vega, zal dit schooljaar eveneens weer deel gaan uitmaken van de kenniskring. De collega s die gewoon doorgaan, zijn: Chris van Ommeren van Fontys OSO, Liesbeth Bosma (behandelcoördinator Heliomare revalidatie), Wendy Kant (orthopedagoog de Alk), Jodie van Beek (leerkracht de Zevensprong), Kasper Scholte Albers (teamleider VSO de Zevensprong) en Nienke Oosting (dienst Ambulante Begeleiding). Contact met leden van de kenniskring De leden van de kenniskring horen graag van jullie waar jullie mee bezig zijn. Mocht je zelf plannen hebben voor het doen van onderzoek, of moet je onderzoek doen in het kader van een opleiding, en je denkt dat we iets voor je kunnen betekenen, aarzel dan niet contact met één van ons op te nemen. De kenniskringleden van Helioskoop/Heliomare zijn allen eenvoudig bereikbaar op de locatie waar zij werken of via hun Heliomare adres: Wendy Kant (de Alk), Jodie van Beek en Kasper Scholte Albers (de Zevensprong), Meta Streefland en Nienke Oosting (dienst Ambulante Begeleiding), Linda Spierings (VMBO/Havo Wijk aan Zee), Liesbeth Bosma (Revalidatie Wijk aan Zee) en Judith Reckers (SO Wijk aan Zee). Chris van Ommeren is bereikbaar via: c.vanommeren@kpnmail.nl Vrony Zeinstra via v.zeinstra@fontys.nl Je kunt ook altijd rechtstreeks contact met mij opnemen: hans.schuman@fontys.nl Hans Schuman, lector Interdisciplinair werken. 7