Preconceptiezorg ook uw zorg

Transcriptie

1

2 Preconceptiezorg ook uw zorg Gezond oud worden begint in de baarmoeder! Hanneke Feitsma, gynaecoloog Haga Groep Lieke de Jong-Potjer, huisarts Zoetermeer, CPZ Anke Selles, 1e lijnsverloskundige Den Haag, CPZ

3 Disclosure belangen NHG spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk ZonMW+ College Perinatale Zorg financieren ontwikkeling van Preconceptionele Indicatielijst Geen Geen Geen

4 Preconceptiezorg is de ultieme vorm van primaire preventie Het is gezondheid bevorderend voor toekomstige patiënten

5 Welke verloskundige zorg biedt u? Verloskundig actieve huisarts 1 e intake Kraambedcontroles Eenmalig kraambezoek Geen van bovenstaande

6 Preconceptieconsult (PCC)HaWeb enquête n=1411 Ik doe een PCC bij een zwangerschapswens OF vroege zwangerschap Nooit 25 % 1 keer per jaar 41 % 1 keer per kwartaal 30 % 1 keer per maand 4 %

7 Heeft u in de afgelopen 2 maanden Een systematisch PCC gegeven? Een patiënte doorverwezen voor een PCC? Een patiënte gewezen op een risicofactor mocht er een zwangerschap ontstaan? Een patiënte expliciet een PCC geadviseerd?

8 Aanbod in 1 e lijn Preconceptieconsult geboden Huisartsen % Verloskundigen % N=449 N=250 P PCC uitgevoerd ,049 Voor het PCC verwezen NS Actief aanbieden van PCC Vrouwen gewezen op PCC risicofactoren <0.005 PCC geadviseerd NS S. Van Voorst et al. accepted Eur J Contraception and Rep Health Care

9 Nicolaides, Fetal Medicine Foundation

10 prematuriteit dysmaturiteit Hypertensie/ PE macrosomie Nicolaides, Fetal Medicine Foundation

11 Vroege aanpak lange termijn voordelen nageslacht Barker hypothese: In het foetale leven zijn er voor de weefsels en de organen van het lichaam kritieke perioden van ontwikkeling, die mogelijk samenhangen met perioden van snelle celdeling. Programmering beschrijft het proces waardoor een bepaalde prikkel of ingreep in een kritieke periode van de ontwikkeling een langdurig of zelfs levenslang effect heeft. E.A.P. Steegers, NTVG 2014

12 Hongerwinter studie

13 Preconceptioneel 8 w Individueel risicoprofiel

14 Pro-actief. Workshop! > 35 % van de lager opgeleide vrouwen gebruikt foliumzuur in de correcte periode Ga staan als u denkt dat deze stelling juist is!

15 Work-out shop! Minder dan 15% van de zwangeren rookt tijdens de zwangerschap Ga staan als u denkt dat deze stelling juist is!

16 Work-out shop! Wanneer je echt probeert om zwanger te worden is de gemiddeld kans om zwanger te worden,15-20% per cyclus. Ga staan als u denkt dat deze stelling juist is!

17 Foliumzuur Neuraal buis defect (NBD) kans 2/3

18 Foliumzuur moet voldoende aanwezig zijn 1e intake

19 Advies Gezondheidsraad 4 weken preconceptioneel 10 weken amenorroeduur 0.4-0,5 mg/dag 5 mg/dag verhoogd risico

20 Impact van campagnes De Walle, 2008

21 Interventies Afname neuraalbuis defecten van 43% 13,1 / ,8 / Onderzoek 2005 onder zwangeren: 95% heeft gehoord van foliumzuur 80% heeft het gebruikt 51% gedurende de hele geadviseerde periode Nationaal Kompas Volksgezondheid,De Walle 2008

22 Correct gebruik foliumzuurgebruik opleiding hoger lager Zwangere 63% 31% (de Walle) Na PCC van huisarts 90% 82% (Elsinga) De Walle, 2008 Elsinga Womens Health Issues 2008

23 Roken

24 Roken in de zwangerschap 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Nederlands Marokkaans Turks Antilliaans Surinaams- Creools Surinaams- Hindoestaans Kaap Verdiaans Troe, Mackenbach, 2007

25 Impact van roken Minder vruchtbaar Laag geboortegewicht: gram lichter Vroeggeboorte Solutio Placenta previa NHG standaard PCZ 2011, Lassi et al. 2014

26 Impact van roken Passief roken: Laag geboortegewicht: gram minder Vroeggeboorte E-sigaret/nicotine pleister Lindbohm 2002

27 Interventies Persoonlijk advies werkt beter dan mediacampagne of algemeen advies Preconceptioneel advies is kosteneffectief. Afname van - Roken - Laag geboortegewicht - Vroeggeboorte De Weerd et al 2001, Gezondheidsraad 2007

28 Obesitas, BMI>30

29 Impact van obesitas Verminderde vruchtbaarheid Elk punt boven een BMI van 29 een verminderde kans op zwangerschap van 5% Hogere kans op miskraam NHG standaard PCZ 2011

30 Impact obesitas >30 in de zwangerschap Risico Kans IUVD OR 1,1-2,5 Preeclampsie OR 2,3 Diabetes gravidarum OR 1,9 (OR 5,5 bij BMI > 35) Sectio OR 1,4 Macrosomie OR 1,6 NBD en hartafwijkingen OR 1,1 Prematuriteit OR 2,4 bij BMI > 40 Dean et al 2014, Gezondheidsraad 2007

31 Interventies Meest effectief Dagelijkse routine veranderen Dieet en fysieke activiteit Support systeem over een langere periode Bariatrische chirurgie: 12 maanden niet zwanger worden Dean et al 2014

32 Work-out shop! De POH dient jaarlijks te vragen naar kinderwens of anticonceptiegebruik bij vrouwen met DM-2. Ga staan als u het hiermee eens bent

33 Work-out shop! Een SSRI moet afgebouwd worden vóór de zwangerschap. Ga staan als u denkt dat deze stelling juist is!

34 Diabetes type 1 en 2 + diabetes gravidarum in anamnese

35 Impact DM type I en II Hba1C <43 HbA1c> 53 Miskramen RR 1 RR 4 Structurele afw. 2,7% 10-16,8% Pre-eclampsie Macrosomie 12% 53% bij nefropathie 50% >P90 25% >P97 Prematuriteit < 37 weken Plotse IUVD 33% Pre-existente hypothyreoïdie NVOG 2010, NICE 2008 CG63

36 Advies preconceptioneel bij DM type 1 en 2 Heb ook uw type 2 diabeten met kinderwens in het vizier Let op Diabetes gravidarum in vorige zwangerschap Optimale bloedglucoseregulatie verbetert zwangerschapsuitkomsten Gewoon goed ingesteld is niet goed genoeg voor een zwangerschap Test aanvullend creatinineklaring, microalbuminurie + TSH NVOG 2010, NICE 2008 CG63

37 Pre-eclampsie (PE)

38 Preconceptioneel Hoog risico Pre-eclampsie in VG Chronische Hypertensie Chronische vaat- en nieraandoeningen Autoimmuumziektes (SLE, Antifosfolipidensyndroom) Diabetes I of II Meerlingzwangerschap Matig hoog risico Dislipidemie Adipositas (BMI>30) Leeftijd > 40 jaar Trombofilie gerelateerde ziekten Nulliparae Genetisch Afkomst: Sub-Sahara- Afrikaanse Knuist 1998, Le Fevre 2014

39 In welke mate voorkomt aspirine PE? Zorgt aspirine voor betere gezondheidsuitkomsten? Welke gevaren zijn er bij aspirine?

40 Interventie; aspirine in de zwangerschap (10-36 weken) reductie RR 95% CI Pre-eclampsie 24% 0,76 0, Vroeggeboorte (<37w) Dysmaturiteit (<p10) 14% 0, % Henderson, 2014

41 Advies voor uw praktijk preconceptioneel Bij chronische hypertensie stop ACE/ AT-2: teratogeen Bij hoog of gestapeld risico op preeclampsie verwijs preconceptioneel voor counseling over aspirine in de zwangerschap (10-36 weken) Nvog 2010, NICE 2008 CG63

42 Depressie, angststoornissen, SSRI gebruik

43 Depressie/ angststoornis in zwangerschap en kraambed Prevalentie Klinische depressie: 10-15% Klinische angst- of stemmingsstoornis: 7-20% 2-3% vrouwen gebruikt SSRI Na staken SSRI in de zwangerschap 75% terugval NVOG richtlijn, 2012

44 Impact van depressie in de zwangerschap Maternale complicaties bij depressie of angststoornis risico Pre-eclampsie OR 3.1 (95%BI ) Foetale complicaties bij depressie of angststoornis risico Vroeggeboorte (<37 weken) RR 1.13 (95%BI ) Dysmaturiteit (<2500 gram) RR 1,18 (95%BI ) Apgar < 7 na 5 minuten OR 1.74 (95%BI Grote, 2010; Goedhart, 2010, nvog richtlijn 2012

45 Impact SSRI gebruik Complicatie Risico Aangeboren afwijking complex Geen risico aangetoond Matige neonatale adaptatie 30% versus 0% p<0,001 Persisterende pulmonale hypertensie 0,46% OR 3,33 (95% BI 1,58-7,02) Grote, 2010; Goedhart, 2010, nvog richtlijn 2012

46 Advies voor uw praktijk Preconceptioneel (her) indicatiestelling SSRI Inventarisatie of er risicofactoren aanwezig zijn voor het ontwikkelen van psychiatrische problemen tijdens de zwangerschap of postpartum Continueren SSRI tijdens zwangerschap en kraambed

47 6-tal risicofactoren Slik foliumzuur 4 weken t/m +10 weken Stop preconceptioneel met roken samen met partner Streef optimaal gewicht na Glucose zeer strak instellen Meet RR, # >140 mmhg bepaal cvrm lab + albuminurie Stop ACE/ AT-II Verwijs bij verhoogd risico Pre-eclampsie Heroverweeg SSRI gebruik

48 Risicofactoren n=..?? Vrouw Partner Algemene anamnese Leeftijd, gewicht, etniciteit, consanguïniteit Etniciteit Medische voorgeschiedenis Obstetrische voorgeschiedenis Medicatie gebruik Leef-en voedingsgewoonten Diabetes mellitus, epilepsie, hypertensie, schildklieraandoeningen, trombose, auto-immuun aandoeningen, andere chronische aandoeningen, operaties, risico op seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA s), inclusief HIV en vaccinatie status (m.n. rubella). DES-gebruik moeder. Aantal en beloop eerdere zwangerschappen met in het bijzonder aandacht voor: miskramen ( 2), prematuriteit, small for gestational age, intra-uteriene vruchtdood. Ziekten in de zwangerschap: o.a. diabetes, hypertensie, trombose Medicijnen op recept dan wel in de vrije verkoop, homeopathische middelen en voedingssupplementen waaronder foliumzuur Roken (ook passief), alcohol (in het bijzonder binge drinking 6 eenheden per keer) en drugsgebruik. Dieetgewoonten Chronische ziekten SOA s (risico) - Medicijngebruik Roken, alcohol en drugsgebruik. Blootstelling teratogenen Familieanamnese Blootstelling stralen/ chemische stoffen (o.a.verf) op het werk of bij hobby s Idem Bij beide adviesvragers dan wel familieleden sprake van (ook vragen naar overledenen en doodgeboren kinderen): open rug, aangeboren hartafwijking, neurologische aandoeningen, geestelijke achterstand, syndroom van Down, cystic fibrosis, spierziekten, stollingsstoornissen, lip en/of gehemeltespleet, suikerziekte, klompvoeten, epilepsie, congenitale heupdysplasie, andere aangeboren aandoeningen of 2 miskramen bij een persoon.

49

50

51

52 Verloskundigen Schriftelijke versies: - Nederlands - Engels - Turks - Arabisch - Chinees Mandarijn

53 Ruim niet zwangere vrouwen (mei 2006-aug 2009) Gemiddeld 8,5 minuut Aantal risicofactoren: Mediaan 5 (range 1-17) Meer risicofactoren bij: - >36 jaar - Niet-Westers - Achterstandswijken Vink et al. Public Health Genomics 2014

54 Praktische websites

55 Dagelijks in de praktijk Anti-conceptie Uitstrijkje SOA s Afneemt Positieve uitslag Chronische ziekten Medicatievoorschrift Alle premenopausale vrouwen (= ook meisjes)

56 Take home message Verschuiving pro-actief vroeg risico-opsporing Huisarts zeer belangrijke rol Risicofactoren zelfde dagelijkse (preventieve) zorg Zelf PCC = Interessant nl zeer diverse problematiek Samenwerking met zorgverleners rest geboorteketen (DBC)

57 Verwacht Preconceptie Indicatie Lijst PIL Mw. dr. Suze Jans (verloskundige) Mw. dr. Lieke de Jong-Potjer (huisarts) Mw. Anke Selles (verloskundige) Dhr Steven Giesbers (aios gynaecoloog)

58 Ervaringsdeskundige huisarts over PCC Dank u wel voor uw aandacht! Het geeft een ander contact met de patiënten, een ander soort gesprek. Het zijn consulten die mijn dag opvrolijken! (Huisarts)

59 De grote winst van een consult ligt in het ontstaan van bewustwording. Ik heb ongeveer 54 consulten gedaan en slechts bij 2 consulten heb ik niets kunnen waarnemen van bewustwording. (Verloskundige) Wetenschappelijke koppeling met gemeentelijk gezondheidsbeleid is heel belangrijk, dit gebeurd summier, het is goed dat ik hiermee in contact ben geweest. Ik ben zorg anders gaan inkopen en evalueren. (Gemeente) Mensen kunnen zwanger worden zonder angst (Voorlichter) Je bent op een andere manier met het gezin bezig, nu heb je iets meer in handen (CJG medewerker) Het geeft een ander contact met de patiënten, en ander soort gesprek. Het zijn consulten die mijn dag opvrolijken! (Huisarts)

60