Gedeelde besluitvorming: onderzoek en onderwijs in het AMC Dirk Ubbink & Marcel Fabriek

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Gedeelde besluitvorming: onderzoek en onderwijs in het AMC Dirk Ubbink & Marcel Fabriek"

Anneleen van der Berg
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Gedeelde besluitvorming: onderzoek en onderwijs in het AMC Dirk Ubbink & Marcel Fabriek Afdelingen Chirurgie & Medische Psychologie Academisch Medisch Centrum Amsterdam

2 Deel 1: Onderzoek Wat is gedeelde besluitvorming? Waarom moet dat? Hoe moet dat? Wat weten we ervan? DEEL 2: Praktijk (14:05 uur) Hoe gaat dat in de praktijk? Wilt u deelnemen? Bereid een casus voor!

3 Wat is gedeelde besluitvorming? (Samen beslissen, shared decision-making) Wie kent deze term? Wie weet wat het betekent? Wie past het toe in de dagelijkse praktijk?

4 Wat is Gedeelde Besluitvorming? GB is een vast onderdeel van EBM: Klinische expertise Evidence Behandelkeuze Situatie en voorkeur van de patiënt Sackett D, BMJ 1996

5 Wat is Gedeelde Besluitvorming? GB is tweerichtingsverkeer, waarin: Zorgverleners de patiënt informeren over de aandoening, de behandelopties en de evidence over de voor- en nadelen ervan. Patiënten de zorgverlener informeren over hun voorkeuren m.b.t. die behandelopties en hoe zij de voor- en nadelen ervan wegen. Geen besluit over mij zonder mij Voorkeuren van zorgverleners en patiënten komen niet altijd overeen!

behandelopties en de evidence over de voor- en nadelen ervan.

6 Wat Gedeelde Besluitvorming niet is Informed consent vragen De beslissing aan de patiënt overlaten Patiënt vóór een gesprek met de specialist vragen goed na te denken over wat ze willen weten (verpleegkundige) Patiënt ná het (slecht nieuws-) gesprek met de specialist uitgebreider uitleggen wat de behandelmogelijkheden zijn (verpleegkundige) Advies geven op de vraag Wat zou U doen, dokter?

weten (verpleegkundige) Patiënt ná het (slecht nieuws-) gesprek met de specialist uitgebreider

7 Effecten van Gedeelde Besluitvorming Verbetert kwaliteit en veiligheid van zorg: Verbetert patiëntparticipatie (Montori VM, et al. JAMA 2013) Verbetert patiënttevredenheid (Mulley A, et al. BMJ 2012) Vergroot therapietrouw (Stacey D, et al. Cochrane Database Syst Rev 2014) Vermindert overbehandeling (Knops AM, et al. Ann Surg. 2012)

JAMA 2013) Verbetert patiënttevredenheid (Mulley A, et al.

8 Mening van patiënten over GB Rapport meldactie Samen beslissen NPCF 2014 Ja, niet altijd; 28 Nee; 1 Weet niet; 1 Ja, altijd; 70 Top 5 voorwaarden: 1. Voldoende informatie over behandelopties 2. Voldoende informatie over kansen en risico s 3. Arts staat ervoor open 4. Voldoende tijd om te kiezen 5. Omgeving denkt mee

Voldoende informatie over behandelopties 2.

9 Zou u het zelf willen? Stel: u bent geopereerd voor een (willekeurige) vorm van kanker De oncoloog raadt u adjuvante chemoradiotherapie (CRT) aan om terugkeer van de kanker te voorkómen Wilt u hierover meebeslissen? Effect: Dit lukt bij 20% (2 van de 10 patiënten) Bijwerkingen van CRT bij 10% (1 van de 10 patiënten) 1% (1 van de 100 patiënten) overlijdt t.g.v. CRT

adjuvante chemoradiotherapie (CRT) aan om terugkeer van de kanker te voorkómen Wilt u

10 Zou u het zelf willen? 100 patiënten behandeld met CRT Terugkeer kanker voorkómen door CRT N = 20 Terugkeer kanker NIET voorkómen door CRT N = 80 Wel voordeel, geen bijwerkingen N = 18 Wel voordeel, maar ook bijwerkingen N = 2 Geen voordeel, geen bijwerkingen N = 71 Geen voordeel, maar wel bijwerkingen N = 8 Overleden N = 1 Legemate DA et al., Ann Surg 2015

kanker NIET voorkómen door CRT N = 80 Wel voordeel, geen bijwerkingen N = 18 Wel

11 Meningen van zorgverleners over GB Tijdrovend; al die informatie is niet uit te leggen in 10 min. Patiënt wil het vaak niet GB voor veel aandoeningen niet van toepassing Geen need of urgency ; onbewust onbekwaam Nulmeting bij chirurgen (AMC, OLVG, VUmc, LUMC): Te weinig informatieverstekking volgens WGBO (Knops AM, et al. EJVES 2010) Audio-opnames van consulten (Santema TB, et al. EJVES 2016) Zelden gevraagd of patiënt informatie heeft begrepen Nooit gevraagd naar mate waarin patiënt betrokken wil zijn Geen enkel gebruik van beslissingsondersteuning

(AMC, OLVG, VUmc, LUMC): Te weinig informatieverstekking volgens WGBO (Knops AM, et al.

GB kan IK dit ook? 4 stappen: Team talk Geef aan dat de patiënt een keuze heeft en bied uw hulp daarbij aan. Option talk Communiceer de behandelopties en hun voor- en nadelen.

12 GB kan IK dit ook? 4 stappen: Team talk Geef aan dat de patiënt een keuze heeft en bied uw hulp daarbij aan. Option talk Communiceer de behandelopties en hun voor- en nadelen. Choice talk Vraag expliciet naar waarden en voorkeuren van de patiënt. Decision talk Betrek de (voorkeuren van) de patiënt bij de uiteindelijke behandelkeuze. Elwyn G et al. J Gen Intern Med 2012

Option talk Communiceer de behandelopties en hun voor- en nadelen.

13 Communicatie

spataderen, knieprothese, darmkanker, anesthesie, etc.: www.thuisarts.nl, www.keuzehulp.info, http://www.bresdex.

14 Hulpmiddelen Keuzehulpen: Interactieve web-apps die informatie bieden over: Aandoening, behandelopties, voor- en nadelen ervan, en vragen naar voorkeur van patiënt Borstkanker chirurgie, prostaatkanker chirurgie, aorta aneurysma, spataderen, knieprothese, darmkanker, anesthesie, etc.: gedeeldebesluitvorming.nl, Option Grids : Samenvattingen van keuzehulp en FAQ s op één A4

Voorbeeld Option Grid claudicatie Behandelopties bij etalagebenen (claudicatio intermittens) Gebruik deze Option Grid als u met uw arts wilt overleggen over de behandeling van etalagebenen om zo

15 Voorbeeld Option Grid claudicatie Behandelopties bij etalagebenen (claudicatio intermittens) Gebruik deze Option Grid als u met uw arts wilt overleggen over de behandeling van etalagebenen om zo samen met uw arts te beslissen welke optie voor u het beste is. VEEL GESTELDE VRAGEN Looptraining Dotterbehandeling Wat houdt deze behandeling in? Onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut gaat u uw loopafstand vergroten. Via de lies wordt een draad ingebracht in de slagader. Aan de draad zit een ballonnetje dat wordt opgeblazen op de plek van de vernauwing om deze op te rekken. Als het bloedvat na het leeglopen van het ballonnetje nog onvoldoende open blijft, wordt een buisje (stent) geplaatst om de slagader open te houden. Wat zijn de voordelen van deze behandeling? Looptraining heeft een gunstig effect op uw pijnvrije en maximale loopafstand. U bent na de ingreep vaak snel af van de pijn in uw been tijdens het lopen. Wat zijn de nadelen van deze behandeling? Hoe lang duurt mijn herstel? Wat zijn de succeskansen van mijn behandeling? Leef ik langer als ik deze behandeling onderga? Wat moet ik nog meer weten over etalagebenen? Het duurt enige tijd voordat u verbetering ervaart. Looptraining moet u voortzetten om terugval te voorkomen. Volledig herstel is niet mogelijk. Het effect van looptraining bereikt u na een minimale therapieduur van 6 maanden. U kunt na de looptraining anderhalf maal zo ver lopen. Na gesuperviseerde looptraining kunt u ruim tweemaal zo ver lopen. Nee, het doel van deze behandeling is dat u verder en zonder pijn kunt lopen. Bij geen of onvoldoende resultaat van de looptraining en aanpassingen van uw levensstijl kan alsnog een Dotterbehandeling worden uitgevoerd. U loopt het risico op een bloeding uit de lies, het ontwikkelen van een bloeduitstorting en heel soms kan de ingreep de vernauwing juist verergeren. U verblijft 1 tot 2 dagen in het ziekenhuis en mag enkele dagen geen zware inspanningen doen. Na 6 maanden kunt u 4 maal zo ver lopen. Na twee jaar is het effect van de Dotterbehandeling en looptraining hetzelfde. Nee, het doel van deze behandeling is dat u verder en zonder pijn kunt lopen. Ook na een Dotterbehandeling helpt looptraining om verder en zonder pijn te kunnen lopen en zorgt dat u minder snel opnieuw klachten zult krijgen.

Onder begeleiding van een gespecialiseerde fysiotherapeut gaat u uw loopafstand vergroten. Via de lies wordt een draad ingebracht in de slagader.

16 GB-ontwikkelingen en -onderzoek Implementatie van GB AMC-werkgroep GB Visiedocument Hulpmiddelen voor GB in het AMC Keuzehulpen (volgens IPDASi-criteria): Vaatchirurgie: aneurysma, claudicatie, carotisstenose, spataderen Anesthesie, orthopedie, colorectale kanker, borstkanker, hartritmestoornissen Option Grids (o.b.v. evidence/richtlijnen): Vaatchirurgie, Anesthesie Risicotabellen Question prompts GB-trainingen Palliatief team, Anesthesie, EOL-beslissingen bij kinderen EPIC & MyChart

carotisstenose, spataderen Anesthesie, orthopedie, colorectale kanker, borstkanker, hartritmestoornissen Option Grids (o.b.v.

GB kan IK dit ook? 1. Ik heb mijn patiënt duidelijk gemaakt dat er een beslissing genomen moet worden waarin de patiënt een belangrijke rol speelt. 2.

17 GB kan IK dit ook? 1. Ik heb mijn patiënt duidelijk gemaakt dat er een beslissing genomen moet worden waarin de patiënt een belangrijke rol speelt. 2. Ik heb mijn patiënt verteld dat ik hem daarbij zal helpen en steunen. 3. Ik heb mijn patiënt de voor- en nadelen van alle geschikte behandelmogelijkheden (inclusief niets doen) uitgelegd. 4. Ik heb expliciet gevraagd waar de voorkeur van de patiënt naar uitgaat. 5. We hebben gezamenlijk gekozen voor de best passende behandeloptie. OPTION-5 instrument, Stubenrouch FE, et al. Patient Educ Couns. 2015

Ik heb mijn patiënt verteld dat ik hem daarbij zal helpen en steunen. 3.

Geef de patiënt stemrecht VEEL situaties waarin GB kan worden toegepast: Oncologie, geriatrie, palliatieve zorg, (cosmetische) chirurgie, langdurig medicatiegebruik, screening, etc.

18 Geef de patiënt stemrecht VEEL situaties waarin GB kan worden toegepast: Oncologie, geriatrie, palliatieve zorg, (cosmetische) chirurgie, langdurig medicatiegebruik, screening, etc. VEEL situaties voor verpleegkundigen: Postoperatieve pijnbestrijding, leefstijladviezen na GE-chirurgie, bij DM, hartvaatziekten of overgewicht, medicatiegebruik, terminale zorg, etc. Prof. Dawn Stacey Anna Reynvaan 2014

VEEL situaties voor verpleegkundigen: Postoperatieve pijnbestrijding, leefstijladviezen na

19 GB door verpleegkundigen: klinisch voorbeeld Dhr. O. is gepland voor oncologische chirurgie We weten uit onderzoek dat preoperative fysiotherapie helpt: better in better out De verpleegkundige overlegt preoperatief met patiënt of hij bereid is deze training te doen om zijn postoperatieve herstel te bevorderen. Hoogeboom TJ, et al. Curr Opin Anaesthesiol Hulzebos EH, et al. Cochrane Database Syst Rev 2012.

better in better out De verpleegkundige overlegt preoperatief met patiënt of hij bereid is deze

GB door verpleegkundigen: preventie voorbeeld Dhr. de B., 50 jaar. Zijn vader overleed op 55 ste aan hartinfarct. Hij heeft overgewicht, rookt en heeft een hoog cholesterol.

20 GB door verpleegkundigen: preventie voorbeeld Dhr. de B., 50 jaar. Zijn vader overleed op 55 ste aan hartinfarct. Hij heeft overgewicht, rookt en heeft een hoog cholesterol. Hij is manager van een bedrijf dat reorganiseert. Hij is niet echt sportief M.b.v. een risicotabel bespreekt de verpleegkundige met hem welke opties hem wél zouden liggen om zijn risico op HVZ te verlagen.

Hij heeft overgewicht, rookt en heeft een hoog cholesterol.

21 Conclusies GB nog onvoldoende ingeburgerd in de zorg Maar essentieel om de kwaliteit van zorg te bevorderen! Aanbevelingen voor managers in de zorg: Laat uw bestuur het Salzburg Statement tekenen: Faciliteer het gedachtegoed Faciliteer informatievoorziening aan patiënt (patiëntenportalen) Faciliteer trainingen voor diverse zorgverlenens Faciliteer ontwikkeling en gebruik hulpmiddelen

22 Deel 2: Praktijk Wat is gedeelde besluitvorming? Waarom moet dat? Hoe moet dat? Wat weten we ervan? DEEL 2: Praktijk (14:05 uur) Hoe gaat dat in de praktijk? Wilt u deelnemen? Bereid een casus voor!

Vergelijkbare documenten

Shared decision-making en gebruik van keuzehulpen binnen de GE-oncologie. Hoe pak je dit aan?

Shared decision-making en gebruik van keuzehulpen binnen de GE-oncologie. Hoe pak je dit aan? Dirk T. Ubbink PI afdeling Chirurgie AMC Gedeelde besluitvorming, samen beslissen, shared decision-making Wie