Observatie van het onderwijsgedrag in de basisschool : kenmerken van goed onderwijs. Observaties dag 1

Transcriptie

1 SiBO Schoolloopbanen in het BasisOnderwijs Dekenstraat 2 B 3000 Leuven Observatie van het onderwijsgedrag in de basisschool : kenmerken van goed onderwijs Observaties dag 1 Basisschool:... Vestiging basisschool:... Klas: Aantal leerlingen : Graadsklas : Ja / Nee Leerkracht:. Man / Vrouw Hogeschool van observator:... Observator:... Datum:... Dag 1 p. 1

2 Voorstel van dagstructuur Dag 1 Dag 2 1. Onthaal 1. Onthaal Voormiddag Deel 1 2. Betrokkenheid (Lesactiviteit) 3. Bevorderen v/h leerproces + duidelijkheid van instructie (Lesactiviteit) 2. ICALT (Lesactiviteit : taal of wiskunde) 3. Leerkrachtstijl (Dag 1 + Dag 2 voormiddag voor speeltijd) 4. ICALT (Lesactiviteit : taal of wiskunde) 4. Betrokkenheid (Lesactiviteit) Voormiddag Deel 2 MIDDAGPAUZE Namiddag Deel 1 5. Klasmanagement (Lesactiviteit) * Synthesemoment woordenschatonderwijs (Informatie voormiddag dag 1) 6. Betrokkenheid (Lesactiviteit) 7. Klasklimaat (Informatie lesactiviteit 1->6) 5. Synthesemoment woordenschatonderwijs (Informatie voormiddag dag 2) 6. Bevorderen v/h leerproces + duidelijkheid van instructie (Lesactiviteit) 7. Betrokkenheid (Lesactiviteit) Namiddag Deel 2 8. Differentiatie en diversiteit (Dag 1) 9. Invullen instrument woordenschatonderwijs (Dag 1) 8. Differentiatie en diversiteit (Dag 2) 9. Invullen instrument woordenschatonderwijs (Dag 2) Nadien 10. Gesprek met leerkracht 10. Gesprek met leerkracht Voormiddag deel 1: Observeren voor de voormiddagspeeltijd Voormiddag deel 2: Observeren na de voormiddagspeeltijd en voor de grote middagpauze Namiddag deel 1: Observeren na de grote middagpauze en voor de namiddagspeeltijd Namiddag deel 2: Observeren na de namiddagspeeltijd Nadien: Invullen en/of scoren na afloop van de lesdag Dag 1 p. 2

3 Schema van het geplande dagverloop Duur Les/activiteit Schaal Schema van het uiteindelijke dagverloop Duur Les/activiteit Schaal Dag 1 p. 3

4 BETROKKENHEID Scanningformulier betrokkenheid DAG 1 - Voormiddag Screening van de klas om uitspraak te doen over de mate van betrokkenheid van leerlingen van niveau 1 t.e.m. niveau 5. BEGIN- EN EINDUUR SCANNING: VAN...U. TOT. U. ACTIVITEIT(EN): VRIJHEID VAN INITIATIEF: ס verplicht ס beperkte keuze uit 4-tal act. ס ruime keuze GROEPERINGSVORM: ס klassikaal ס groep ס individueel OMSCHRIJVING SCHAALWAARDEN volledig afgehaakt - dromen - prullen - tijdvullend nietfunctioneel gedrag NIVEAU 1 GEEN ACTIVITEIT NIVEAU 2 VAAK ONDERBROKEN ACTIVITEIT activiteit met frequente onderbreking [prullen, dromen, niets doen] NIVEAU 3 +/- AANGEHOUDEN ACTIVITEIT er is activiteit, maar zonder echte concentratie niet intens bezig, oppervlakkig NIVEAU 4 ACTIVITEIT MET INTENSE MOMENTEN duidelijk momenten van concentratie & intense mentale activiteit NIVEAU 5 AANGEHOUDEN INTENSE ACTIVITEIT nagenoeg doorlopend sterk geconcentreerd - volkomen opgeslorpt Dag 1 p. 4

5 LEERLING Nr., Voorn., Fam. SCORE Omcirkel cijfer TOELICHTING Beknopte beschrijving van het gedrag ter verantwoording van de score Dag 1 p. 5

6 COMMENTAAR (OMSTANDIGHEDEN VAN INVLOED OP DE OBSERVATIE, ENKEL INVULLEN INDIEN NODIG): Dag 1 p. 6

7 OBSERVATIEFORMULIER BEVORDEREN VAN HET LEERPROCES De leerkracht zet de leerlingen regelmatig aan het werk zonder er een degelijke uitleg bij te geven. Item 1 Alvorens de leerlingen aan een opdracht beginnen, (individueel, in groep, ) geeft de leerkracht steeds een duidelijke en gerichte uitleg. De leerkracht geeft instructies zonder de voorkennis en/of informele kennis van leerlingen te activeren. Item 2 Tijdens de instructie activeert de leerkracht de voorkennis en/of informele kennis van de leerlingen. Er is weinig ruimte voor onderwijsleergesprekken die de leerlingen uitdagen om kritisch over de leerstof na te denken. De leerkracht hecht het meest belang aan het juiste resultaat. De oplossingsstrategieën worden niet besproken. De leerkracht stelt voornamelijk gesloten vragen, laat één leerling te snel antwoorden of richt zijn/haar vraag naar één leerling waardoor overige leerlingen niet worden aangezet tot nadenken. De leerkracht moedigt leerlingen niet aan om elkaar vragen te stellen en om elkaar hun begrip van/opvattingen over bepaalde onderwerpen uit te leggen. De leerkracht moedigt de leerlingen niet aan om te reflecteren over de oplossingen/antwoorden die zij gaven op problemen of vragen. De leerkracht remt het denkproces van leerlingen door niet of ongepast te reageren op hun antwoorden. De leerkracht houdt geen rekening met wat leeft bij de leerlingen. Item 3 Item 4 Item 5 Item 6 Item 7 Item 8 Item 9 Er wordt voldoende tijd besteed aan het voeren van onderwijsleergesprekken, om zo inzichten bij leerlingen te bevorderen en hen kritisch over de leerstof te laten nadenken. De leerkracht helpt de leerlingen om probleemoplossings- en metacognitieve strategieën te ontwikkelen. De leerkracht zet de leerlingen aan tot nadenken over oplossingsstrategieën. De leerkracht kan op zodanige wijze vragen stellen dat het denkproces van elke leerling wordt geactiveerd (vb.: vooral open vragen stellen, enkele seconden denkpauze inlassen, vragen doorspelen, ) De leerkracht moedigt leerlingen aan om elkaar vragen te stellen en om elkaar hun begrip van/opvattingen over bepaalde onderwerpen uit te leggen. De leerkracht vraagt de leerlingen te reflecteren over de oplossingen/antwoorden die zij gaven op problemen of vragen. De leerkracht reageert steeds gepast op antwoorden van de leerlingen (vb.: doorvragen, doorspelen van een antwoord, bekrachtigen, ) De leerkracht weet zich te verplaatsen in de leefwereld van de leerlingen. Hij/zij gebruikt verrassende voorbeelden die de leerlingen aanspreken. Dag 1 p. 7

8 TIJDENS WELK VAK WERD DEZE SCHAAL BEOORDEELD? OMCIRKEL WAT PAST. TAAL - REKENEN - ANDERE (NAMELIJK:..) NOTEER HIER KORT DE AARD VAN DE ACTIVITEIT DIE DE LEERLINGEN TIJDENS DEZE LES UITVOERDEN: WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Dag 1 p. 8

9 OBSERVATIEFORMULIER DUIDELIJKHEID VAN INSTRUCTIE De leerkracht start de les zonder het doel ervan te verduidelijken. Het mondelinge taalgebruik van de leerkracht tijdens het geven van instructies is complex en moeilijk begrijpbaar voor de leerlingen (gebruikt te moeilijke woorden of ingewikkelde zinsconstructies) De instructies van de leerkracht zijn regelmatig onvolledig of onduidelijk. Item 1 Item 2 Item 3 Aan het begin van een les verduidelijkt de leerkracht het doel van de les en wat de leerlingen hieruit zullen leren. Bij het geven van instructies is het mondelinge taalgebruik van de leerkracht steeds eenvoudig en goed begrijpbaar. De instructies van de leerkracht zijn altijd volledig en worden altijd helder geformuleerd. De leerkracht maakt geen gebruik van Item 4 voorbeelden of visuele voorstellingen om de instructies te verduidelijken. De leerkracht maakt geen gebruik van Item 5 herhaling om belangrijke principes aan te leren. De overgang naar een nieuw onderwerp wordt niet expliciet aangegeven door de leerkracht. Er is geen differentiatie naar instructie. Item 6 Item 7 De instructies worden ondersteund met levendige beelden en/of voorbeelden. De leerkracht herhaalt regelmatig de belangrijkste principes van een les. De leerkracht maakt de leerlingen attent op de overgang naar een nieuw onderwerp of nieuwe activiteit (binnen een les of bij de overgang naar een ander vak). Er wordt gedifferentieerd naar instructie. Vanaf de aanvang van de instructie houdt de leerkracht rekening met de verschillen tussen de leerlingen. Dag 1 p. 9

10 TIJDENS WELK VAK WERD DEZE SCHAAL BEOORDEELD? OMCIRKEL WAT PAST. TAAL - REKENEN - ANDERE (NAMELIJK:..) NOTEER HIER KORT DE AARD VAN DE ACTIVITEIT DIE DE LEERLINGEN TIJDENS DEZE LES UITVOERDEN: WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Dag 1 p. 10

11 OBSERVATIEFORMULIER ICALT Stel de leraar de volgende vragen: Hoeveel uur wordt er wekelijks besteed aan rekenen/taal?... Hoe vaak per jaar worden de reken- en/of taalprestaties van de leerlingen getoetst met genormeerde toetsen?... Observeer de volgende gebeurtenissen: Oordeel 1 Omcirkel s.v.p. het gewenste antwoord: 1= overwegend zwak; 2=meer zwak dan sterk 3= meer sterk dan zwak; 4= overwegend sterk Indicator: De leraar... Oordeel 1 Voorbeelden van goede praktijk: De leraar... Veilig en 10...zorgt voor een ontspannen sfeer...spreekt de leerlingen op een positieve manier aan stimulerend...reageert met humor en stimuleert humor leerklimaat...accepteert dat leerlingen fouten maken Duidelijke en activerende instructie 11...toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen...straalt warmte en empathie uit naar alle leerlingen in de klas...laat leerlingen uitspreken...luistert naar wat leerlingen te zeggen hebben...maakt geen rolbevestigende opmerkingen 12...zorgt voor wederzijds respect...stimuleert leerlingen naar elkaar te luisteren...treedt op wanneer er om leerlingen wordt gelachen...houdt rekening met (culturele) verschillen en eigenaardigheden...bevordert de onderlinge solidariteit onder leerlingen...bevordert dat leerlingen activiteiten als groepsgebeurtenis ervaren 13...ondersteunt het zelfvertrouwen van...koppelt op een positieve manier terug op vragen en opmerkingen van leerlingen leerlingen...geeft leerlingen complimenten over hun werk...honoreert de bijdragen van leerlingen 14...bevordert dat leerlingen hun best doen...prijst leerlingen die hun best doen...maakt duidelijk dat van alle leerlingen hun best moeten doen...uit positieve verwachtingen over wat leerlingen gaan doen 15...verduidelijkt bij de aanvang van de les...informeert de leerlingen bij de aanvang van de les over de lesdoelen de lesdoelen 16...gaat na of de lesdoelen werden bereikt 17...geeft duidelijke uitleg van de leerstof 18...geeft duidelijke uitleg van het gebruik van didactische hulpmiddelen en opdrachten 19...betrekt alle leerlingen bij de les 20...hanteert werkvormen die leerlingen activeren 21...stelt vragen die leerlingen tot denken aanzetten...maakt duidelijk wat het doel van de opdrachten is en maakt duidelijk wat de leerlingen ervan zullen leren...gaat na of de doelen van de les zijn bereikt...gaat na wat de prestaties van de leerlingen zijn...activeert de voorkennis van de leerlingen...legt uit in opeenvolgende stappen...stelt vragen die door leerlingen worden begrepen...vat van tijd tot tijd de leerstof samen...zorgt dat elke leerling weet wat hij/zij moet doen...maakt de samenhang duidelijk tussen de lesdoelen en de opdrachten...zegt welke materialen en hulpmiddelen gebruikt kunnen worden...geeft opdrachten die leerlingen aanzetten tot actieve deelname...stelt vragen die aanzetten tot nadenken...zorgt ervoor dat leerlingen tijdens de instructie goed luisteren en tijdens de verwerking doorwerken...wacht na een vraag voldoende lang om leerlingen te laten nadenken...geeft ook leerlingen de beurt die niet hun hand opsteken...maakt gebruik van gespreks- en discussievormen...zorgt voor geleide (in)oefening...laat leerlingen in groepen/hoeken werken...maakt gebruik van ICT gebruikt een variëteit aan instructiestrategieën...varieert opdrachten...varieert lesmaterialen...gebruikt in de les systematisch materialen en voorbeelden uit het dagelijks leven om de lesstof te verhelderen...stelt veel vragen...wacht voldoende lang om alle leerlingen de gelegenheid te bieden om zelf met een antwoord te komen...moedigt leerlingen aan, elkaar vragen te stellen en elkaar dingen uit te leggen...vraagt leerlingen de verschillende stappen van hun oplossigsstrategie uit te leggen...checkt regelmatig of de uitleg begrepen is...stelt vragen die leerlingen aan het denken zetten en feedback uitlokken Dag 1 p. 11

12 Feedback Afstemmen van instructie en verwerking op verschillen tussen leerlingen Efficiënt klassenmanagement Leerstrategieën aanleren 22...gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen 23...geeft feedback aan de leerlingen 24...gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten op een juiste manier uitvoeren 25...geeft goed gestructureerd les 26...zorgt voor een ordelijk verloop van de les 27...gebruikt de leertijd efficiënt 28...zorgt voor een doelmatig klassenmanagement 29...stemt de instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen 30...stemt de verwerking van de leerstof af op relevante verschillen tussen leerlingen 31...biedt zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd 32...stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen 33...stimuleert leerlingen om over oplossingen na te denken 34...laat leerlingen hardop denken 35...leert leerlingen hoe zij complexe problemen kunnen vereenvoudigen 36...leert leerlingen oplossingen te checken 37...bevordert het toepassen van het geleerde 38...moedigt kritisch denken van leerlingen aan 39...vraagt leerlingen na te denken over oplossingsstrategieën 40 stimuleert het gebruik van controle activiteiten 41...draagt zorg voor een interactieve instructie...stelt vragen die tot nadenken stemmen...controleert regelmatig of leerlingen begrijpen waar de les over gaat...maakt helder of een antwoord goed is of niet...maakt helder waarom een antwoord goed is of niet...geeft feedback op de wijze waarop leerlingen tot hun antwoord komen...controleert of leerlingen hebben begrepen wat ze moeten doen...geeft feedback op het sociaal functioneren bij de uitgevoerde taak (groepsgebeuren) De les is duidelijk opgebouwd in onderdelen met duidelijke overgangen De les bevat een logische opbouw van eenvoudig naar complex De opdrachten hangen samen met wat tijdens de instructie is aangeboden De les heeft een goede afwisseling van instructie, begeleid oefenen, verwerking en dergelijke Het in- en uitgaan van de klas verloopt ordelijk...treedt tijdig en passend op bij ordeverstoringen...waakt over afgesproken omgangsvormen en regels...zorgt dat alle leerlingen tot het eind van de les betrokken zijn bij de leeractiviteiten...zorgt dat leerlingen weten wat ze moeten doen als ze hulp nodig hebben bij hun werk en wanneer ze hulp kunnen vragen...zorgt dat leerlingen weten wat ze moeten doen als ze hun werk klaar hebben..begint de les op tijd...laat geen tijd verloren gaan aan begin, tijdens of het einde van de les...laat geen dode momenten ontstaan...laat de leerlingen niet wachten...maakt duidelijk welke materialen kunnen worden gebruikt De lesmaterialen liggen klaar De lesmaterialen zijn afgestemd op het niveau en de ontwikkeling van de leerlingen...zet leerlingen die minder instructie nodig hebben (alvast) aan het werk...geeft aanvullende instructie aan groepjes of individuele leerlingen...richt zich niet alleen op de middenmoot...maakt tussen leerlingen verschil in de omvang van opdrachten...geeft niet alle leerlingen dezelfde tijd voor de opdracht...laat sommige leerlingen gebruik maken van hulpmaterialen...geeft zwakke leerlingen extra leertijd...geeft zwakke leerlingen extra instructietijd...geeft zwakke leerlingen extra oefeningen...geeft zwakke leerlingen voor - of na -instructie...geeft zwakke leerlingen extra leertijd...geeft op een positieve wijze feedback op vragen van zwakke leerlingen...uitbij zwakke leerlingen positieve verwachtingen over wat ze gaan doen...geeft zwakke leerlingen complimenten over hun werk...honoreert de bijdragen van zwakke leerlingen...geeft de leerlingen aanwijzingen voor de oplossing...leert de leerlingen oplossings- en opzoekstrategieën aan...leert leerlingen bronnen te raadplegen...biedt leerlingen checklists voor het oplossen van problemen...geeft leerlingen de gelegenheid hardop oplossingen te bedenken...vraagt leerlingen oplossingen te verbaliseren...leert leerlingen problemen te vereenvoudigen...leert leerlingen hoe complexe problemen terug te brengen naar eenvoudige problemen...leert leerlingen complexe problemen te ordenen...leert leerlingen uitkomsten te schatten...leert leerlingen uitkomsten te voorspellen...leert leerlingen uitkomsten te relateren aan de praktische context... bevordert het bewust toepassen van het geleerde in andere (verschillende) leergebieden...vertelt leerlingen hoe oplossingen in andere situaties gebruikt kunnen worden...relateert problemen aan eerder opgeloste problemen...vraagt leerlingen redenen te geven voor het optreden van gebeurtenissen...vraagt leerlingen naar hun mening...vraagt leerlingen na te denken over gegeven oplossingen of antwoorden g...vraagt leerlingen eigen voorbeelden te geven...vraagt leerlingen de stappen van hun oplossingsstrategie uit te leggen...geeft expliciet uitleg van oplossingsstrategieën...vraagt leerlingen de voor- en nadelen van bepaalde oplossingsstrategieën uit te leggen...geeft aandacht aan schattend rekenen of anticiperend lezen...laat oplossingen relateren aan de context van het probleem...stimuleert het gebruik van alternatieve oplossingen...bevordert de onderlinge interactie tussen leerlingen...bevordert de interactie tussen de leraar en de leerlingen Dag 1 p. 12

13 Indicator: De leerlingen... Oordeel 1 Voorbeelden van goede praktijk: Leerlingen... Betrokkenheid van leerlingen Nadenken en redeneren 42 zijn betrokken bij de les...letten op tijdens de instructie...nemen actief deel aan leer- of kringgesprekken...stellen vragen 43 tonen zich geïnteresseerd...luisteren actief bij de instructie...vragen geïnteresseerd door 44 zijn actief op leren gericht...vragen dieper door...geven blijk van het nemen van verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces...werken zelfstandig...nemen zelf initiatieven...gebruiken hun tijd efficiënt 45 plannen hun eigen leerproces...plannen een volgorde van cognitieve stappen bij berekeningen...plannen een volgorde van tussenresultaten...plannen meta-cognitieve activiteiten 46 bewaken hun eigen leer- en...controleren berekeningen denkproces...bewaken terminologie, notatie en argumentatie...controleren referenties naar feiten en doelen...kijken zelf hun berekeningen, of conclusies na 47 denken na over de adequaatheid van...denken na over oplossingen en aanpakken oplossingen en gebruikte aanpakken...denken na over het bewust gebruik van representaties (formules grafieken, tekst passages) 48 zetten een redenering op bij hun...maken in hun redenering gebruik van referenties oplossingen...zekeren de empirische basis van hun redenering...maken gebruik van redeneerregels Eindoordeel 49 Eindoordeel over pedagogischdidactisch handelen 50 Eindoordeel over de betrokkenheid van de leerlingen TIJDENS WELK VAK WERD DEZE SCHAAL BEOORDEELD? OMCIRKEL WAT PAST. TAAL - REKENEN - ANDERE (NAMELIJK:..) NOTEER HIER KORT DE AARD VAN DE ACTIVITEIT DIE DE LEERLINGEN TIJDENS DEZE LES UITVOERDEN: WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Dag 1 p. 13

14 OBSERVATIEFORMULIER KLASMANAGEMENT De klasinrichting is gericht op individueel werken. Er zijn geen rijk uitgebouwde hoeken zichtbaar in het klaslokaal. Het is voor de leerlingen niet mogelijk om zelfstandig het benodigde materiaal te nemen. Aan de reacties van de kinderen kan je merken dat er geen duidelijke structuur is in het verloop van de activiteiten. De leerlingen vragen regelmatig wat de volgende activiteit inhoudt. Tijdens het verloop van de les komt tot uiting dat de leerlingen niet weten welk gedrag er van hen verwacht wordt tijdens verschillende situaties (vb.: tijdens een klassikale les eerst vinger opsteken als je iets wilt zeggen, tijdens groepswerk mag er overlegd worden, ) Door een slechte organisatie gaat er veel tijd van de les verloren aan niet-taakgerichte handelingen. (vb.: het klaarleggen en opruimen van lesmateriaal, lang wachten op hulp en begeleiding van de leerkracht, ) De leerkracht reageert niet of reageert ongepast op wangedrag. Item 1 Item 2 Item 3 Item 4 Item 5 Item 6 Item 7 De klasinrichting is gericht op coöperatief werken. In de klas zijn duidelijk rijk uitgebouwde hoeken zichtbaar. De leerlingen hebben vlot toegang tot het nodige materiaal (vb.: bij oefeningen, zelfstandig werk, ) Uit het gedrag van de kinderen blijkt dat er sprake is van een duidelijke structuur in het verloop van de activiteiten. De opeenvolging van de activiteiten is gekend door de leerlingen. Uit het gedrag van de leerlingen blijkt dat er duidelijke afspraken werden gemaakt en routines werden opgebouwd over hoe lang en wanneer de leerlingen mogen praten, wanneer ze mogen opstaan en rondlopen in de klas, De voorziene tijd voor een les wordt optimaal benut. (vb.: de les begint en eindigt op tijd, er zijn geen lange wachtrijen bij het bureau van de leerkracht, ) De leerkracht corrigeert wangedrag met maatregelen die passen bij de ernst van het wangedrag. Dag 1 p. 14

15 TIJDENS WELK VAK WERD DEZE SCHAAL BEOORDEELD? OMCIRKEL WAT PAST. TAAL - REKENEN - ANDERE (NAMELIJK:..) NOTEER HIER KORT DE AARD VAN DE ACTIVITEIT DIE DE LEERLINGEN TIJDENS DEZE LES UITVOERDEN: WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Zijn er klasregels geafficheerd in de klas? Ja/ nee (omcirkel) Zo ja, hoeveel zijn er?. Noteer hier de 10 belangrijkste en/of eerste klasregels die je aantreft: (invullen tijdens observatie) Werd er in de loop van de dag expliciet naar deze regels verwezen door de leerkracht? Nooit/een paar keer/herhaaldelijk (omcirkel) Dag 1 p. 15

16 BETROKKENHEID Scanningformulier betrokkenheid DAG 1 - Namiddag Screening van de klas om uitspraak te doen over de mate van betrokkenheid van leerlingen van niveau 1 t.e.m. niveau 5. BEGIN- EN EINDUUR SCANNING: VAN...U. TOT. U. ACTIVITEIT(EN): VRIJHEID VAN INITIATIEF: ס verplicht ס beperkte keuze uit 4-tal act. ס ruime keuze GROEPERINGSVORM: ס klassikaal ס groep ס individueel OMSCHRIJVING SCHAALWAARDEN volledig afgehaakt - dromen - prullen - tijdvullend nietfunctioneel gedrag NIVEAU 1 GEEN ACTIVITEIT NIVEAU 2 VAAK ONDERBROKEN ACTIVITEIT activiteit met frequente onderbreking [prullen, dromen, niets doen] NIVEAU 3 +/- AANGEHOUDEN ACTIVITEIT er is activiteit, maar zonder echte concentratie niet intens bezig, oppervlakkig NIVEAU 4 ACTIVITEIT MET INTENSE MOMENTEN duidelijk momenten van concentratie & intense mentale activiteit NIVEAU 5 AANGEHOUDEN INTENSE ACTIVITEIT nagenoeg doorlopend sterk geconcentreerd - volkomen opgeslorpt Dag 1 p. 16

17 LEERLING Nr., Voorn., Fam. SCORE Omcirkel cijfer TOELICHTING Beknopte beschrijving van het gedrag ter verantwoording van de score Dag 1 p. 17

18 COMMENTAAR (OMSTANDIGHEDEN VAN INVLOED OP DE OBSERVATIE, ENKEL INVULLEN INDIEN NODIG): Dag 1 p. 18

19 OBSERVATIEFORMULIER KLASKLIMAAT Schaal Sfeer De dimensie sfeer gaat over de mate waarin men het klasleven als aangenaam kan ervaren, over de mate van collectief welbevinden. De items gaan over aanwijzingen voor het feit dat men zich in deze klas al dan niet goed voelt bij elkaar. Score (omcirkel) Er heerst een onrustige, gespannen sfeer in de groep met veel onnodige verplaatsingen, bewegingen en lawaai, opgehoopte energie die men ergens kwijt moet. Item 1 Er heerst een rustige, ontspannen sfeer in de groep: het is er gezellig, alles gaat er zijn gang zonder storende bewegingen, lawaai en overlast. De meeste leerlingen vertonen Item 2 ontevreden of verveelde gelaatsuitdrukkingen. De meeste leerlingen vertonen tevreden of enthousiaste gelaatsuitdrukkingen. De meeste leerlingen voelen zich onwennig, geremd binnen de groep: ze durven niet te antwoorden, iets te vragen of voor te stellen en zijn bang om fouten te maken of hun gedacht te zeggen. Item 3 De meeste leerlingen voelen zich zelfzeker en op hun gemak binnen de klasgroep: ze zijn spontaan, durven te antwoorden, vragen te stellen, voorstellen te doen, of hun gedacht te zeggen. De leerlingen beleven geen plezier aan het klasgebeuren. Item 4 De leerlingen beleven duidelijk plezier aan het klasgebeuren. Globale score Sfeer : 7 Niveau 1: De globale sfeer is onaangenaam: de sfeer is onrustig en gespannen, leerlingen genieten niet en voelen zich in het algemeen niet in hun sas in de klas. Niveau 7: De globale sfeer is erg prettig: het gaat er gezellig aan toe, je ziet leerlingen vaak (glim)lachen en plezier beleven, er is humor, kinderen reageren spontaan en durven er zichzelf te zijn. Dag 1 p. 19

20 Schaal Relaties tussen Kinderen De dimensie relaties tussen kinderen verwijst naar de wijze waarop de kinderen met elkaar omgaan en naar de kwaliteit van de relaties die ze met elkaar hebben opgebouwd. Score (omcirkel) Er zijn vaak conflicten: leerlingen zien alleen hun eigen belang, storen de anderen in hun activiteit, brengen geen geduld op, tonen zich onverdraagzaam en ruziën daarom vaak. De leerlingen hebben geen speciale band met één of meerdere andere leerlingen, ze zoeken andere kinderen niet speciaal op, leven naast elkaar of bewaren afstand. Ongezonde competitiviteit is duidelijk aanwezig: de sfeer wordt sterk bepaald doordat leerlingen werken voor beloningen, het beter willen doen dan de anderen, anderen geen succes gunnen, Meerdere leerlingen zijn het slachtoffer van pestgedrag: ze worden door anderen geplaagd, belachelijk gemaakt, fysiek lastig gevallen en uit de groep gesloten. Item 1 Item 2 Item 3 Item 4 De leerlingen gaan op een positieve manier met elkaar om: ze zoeken elkaar op, overleggen, bieden elkaar hulp, zijn verdraagzaam. Je merkt dat de meeste leerlingen met één of meerdere kinderen een band hebben opgebouwd, zich goed bij elkaar voelen. Tijdens het samenwerken is er sprake van nabijheid (dicht bij elkaar zijn, naar elkaar toe leunen, ) Onder de leerlingen is er geen ongezonde competitie: individuele prestaties staan los van die van anderen, gegeven antwoorden of de kwaliteit van werkjes zijn geen aanleiding tot neerkijken op anderen. In de groep krijgt pestgedrag geen kans: leerlingen nemen het spontaan op voor wie minder assertief is, er anders uitziet, voor wie niet voor zichzelf kan opkomen, Globale score Relaties tussen kinderen : 7 Niveau 1: De interacties tussen de leerlingen zijn overwegend negatief geladen: er zijn vaak conflicten, vriendschapsrelaties komen nauwelijks voor en kinderen worden uit de groep gesloten.. Niveau 7: De leerlingen gaan op een prettige manier met elkaar om: ze helpen elkaar, hebben vrienden in de klas en laten zich niet tot pestgedrag verleiden. Dag 1 p. 20

21 Schaal Relatie met de Leerkracht De dimensie Relatie met de leerkracht verwijst naar de manier waarop leerkracht en kinderen met elkaar omgaan en naar de kwaliteit van die relatie. Score (omcirkel) De meeste leerlingen richten zich niet of zelden tot de leerkracht: ze stellen geen vragen, roepen haar/zijn hulp niet in, komen niet tussen om hun gedacht te zeggen, suggesties te geven en tonen niet spontaan hun werk. De leerlingen stellen zich sterk afhankelijk op tegenover de leerkracht: ze vragen constant om haar/zijn aandacht, ze roepen voortdurend haar/zijn hulp in, willen weten of ze goed bezig zijn. Leerlingen en leerkracht hebben geen affectieve band met elkaar: er is duidelijk een afstand tussen beide. Emoties komen in de communicatie niet aan bod. De leerkracht richt zich slechts tot enkele leerlingen: er zijn weinig kinderen aan wie ze aandacht geeft en die kansen krijgen om te antwoorden, opdrachten uit te voeren of aan een gesprek deel te nemen. Item 1 Item 2 Item 3 Item 4 De meeste leerlingen betrekken de leerkracht bij wat hen bezig houdt: ze stellen vragen, roepen haar/zijn hulp in bij een probleem of tonen spontaan hun werk. De leerlingen voelen zich zelfzeker: ze zijn niet voortdurend afhankelijk van instructies, aanmoediging en bevestiging maar nemen zelf initiatief en kunnen op eigen benen staan. De meeste leerlingen hebben een vertrouwensband met de leerkracht: Er is nabijheid, ze kunnen op elkaar rekenen, emoties (blijdschap, trots, verdriet) worden met elkaar gedeeld. De leerkracht heeft meestal oog voor alle kinderen: hij/zij zorgt ervoor dat alle kinderen kansen krijgen om te antwoorden of opdrachten uit te voeren of aan een gesprek deel te nemen. Globale score voor Relatie met de Leerkracht : 7 Niveau 1: De relatie tussen leerkracht en leerlingen wordt gekenmerkt door een grote afhankelijkheid en onzekerheid en het ontbreken van een affectieve band. Niveau 7: De relatie tussen leerkracht en leerlingen is uitgesproken positief: leerlingen voelen dat ze vertrouwen krijgen wat zich uit in onafhankelijk gedrag en open communicatie over hun belevingen. Dag 1 p. 21

22 Schaal Structuur en Regels Het klimaat wordt bepaald door de mate waarin het klasleven een vlot verloop kent en meer bepaald de wijze waarop leerlingen omgaan met structuur en regels. Score (omcirkel) De leerlingen tornen voortdurend Item 1 aan de groepsregels en proberen uit hoe ver ze kunnen gaan. De leerlingen respecteren de groepsregels (bijv. regels omtrent bergen van materiaal, elkaar laten uitpraten, ). De leerkracht moet voortdurend tot Item 2 stilte en aandacht aanmanen zonder veel effect. De leerkracht moet maar zelden tot stilte en aandacht aanzetten. De leerkracht moet de leerlingen vaak aanzetten om aan het werk te gaan, hun opdrachten af te werken en moet eerder gegeven instructies vaak herhalen. Item 3 De leerlingen gaan meteen aan de slag, voeren taken uit overeenkomstig de instructies en werken hun opdrachten af. Globale score Structuur en regels : 7 Niveau 1:. De klasorganisatie loopt stroef: het vraagt veel energie van de leerkracht om de groepsregels te handhaven, ongewenst rumoer te voorkomen en de leerlingen aan het werk te zetten en te houden. Niveau 7: De klasorganisatie loopt op wieltjes: leerlingen respecteren spontaan de regels, geven aandacht en zijn taakgericht bezig zonder extra tussenkomsten van de leerkracht. Dag 1 p. 22

23 OBSERVATIEFORMULIER DIFFERENTIATIE IN DE KLAS Kinderen krijgen gelijkaardige taken. Er Item 1 is geen sprake van verscheidenheid in de activiteiten naar moeilijkheidsgraad. Er wordt geen rekening gehouden met de interesses van de kinderen. Er zijn geen verschillen in de activiteiten naar inhoud. Item 2 Kinderen krijgen verschillende activiteiten rekening houdend met hun ontwikkelingsniveau: zwakkere kinderen krijgen gemakkelijkere taken, sterkere kinderen moeilijkere taken. Kinderen krijgen verschillende activiteiten rekening houdend met hun interesses. De tijd om een taak te voltooien is voor Item 3 alle kinderen gelijk. Er is geen verschillen in de activiteiten naar tempo. Kinderen krijgen eenzelfde instructie. Er zijn geen verschillen naar instructie. De leerkracht vertrekt bij de binnenklasdifferentiatie vanuit bestaande methodes. De leerkracht maakt bijvoorbeeld gebruik van een basis-extra model om te komen tot differentiatie. Item 4 Item 5 Er is geen materiaal in de klas aanwezig Item 6 dat afgestemd is op de behoeften van individuele kinderen. Kinderen krijgen verschillende activiteiten rekening houdend met hun tempo: kinderen die met hun taak sneller klaar zijn dan anderen krijgen andere, extra taken en kinderen die traag werken krijgen de tijd hun taak af te werken. Kinderen die meer moeite hebben met activiteiten dan de rest van de groep krijgen extra instructies van de onderwijzer(es). De leerkracht vertrekt bij de binnenklasdifferentiatie vanuit de behoeften van het kind. De leerkracht maakt bijvoorbeeld gebruik van organisatievormen zoals contractwerk, hoekenwerk, projectwerk, vrije activiteit om onderwijs op maat te realiseren. In de klas is concreet materiaal aanwezig dat afgestemd is op de behoeften van individuele kinderen. Er worden geen speciale maatregelen getroffen in de klas of in de school om tegemoet te komen aan kinderen met speciale behoeften. Item 7 Er worden speciale maatregelen getroffen in de klas of in de school om tegemoet te komen aan kinderen met speciale behoeften. Dag 1 p. 23

24 WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Globale score differentiatie In welke mate wordt er rekening gehouden met de verschillen tussen kinderen? 7 Niveau 1: De onderwijzer(es) gaat in haar handelen en keuzes uit van de gemiddelde leerling. De kinderen krijgen dezelfde taken, krijgen evenveel tijd om eraan te werken, krijgen dezelfde instructies. Niveau 7: De onderwijzer(es) houdt in haar handelen en keuzes rekening met elk individueel kind. Kinderen krijgen verschillende taken, meer of minder tijd om aan een taak te werken, extra instructies indien nodig. Dag 1 p. 24

25 OBSERVATIEFORMULIER LEREN OMGAAN MET DIVERSITEIT Items van de schaal Leren omgaan met diversiteit: Pluralisme in het handelen van de onderwijzer(es). De onderwijzer(es) geeft kinderen het gevoel dat het bij hen thuis niet is zoals het hoort door een oordeel te geven, hetgeen kinderen zeggen te negeren, te ontkennen of in twijfel te trekken,. De onderwijzer(es) besteedt geen aandacht aan de leefwereld van de kinderen tijdens klasactiviteiten en gaat niet uit van ervaringen en vaardigheden van de kinderen bij het werken aan opdrachten. De onderwijzer(es) stelt bij groepswerk groepjes samen die homogeen zijn (mogelijke criteria zijn capaciteiten, interesses, vaardigheden, etniciteit )* De onderwijzer(es) biedt zelf op geen enkele wijze leerinhouden aan die de pluriforme samenleving in al haar facetten weerspiegelt en reageert ook niet op opmerkingen van de kinderen hierrond. De onderwijzer(es) houdt zich afzijdig wanneer kinderen discriminerende uitspraken doen of discriminerend gedrag vertonen naar elkaar toe. Item 1 Item 2 Item 3 Item 4 Item 5 De onderwijzer(es) stimuleert alle kinderen om over hun eigen thuiswereld en gezinsgewoontes te vertellen en houdt rekening met de gevoelens die kinderen kunnen hebben over hun afkomst en hun familiale situatie. De onderwijzer(es) gebruikt relevante voorwerpen uit de leefwereld en interesses van de kinderen tijdens klasactiviteiten, maakt doelbewust gebruik van de gemeenschappelijke interesses van de kinderen en stimuleert kinderen om hun ervaringen en vaardigheden die ze buiten de school hebben opgedaan, ook in te zetten in de klas bij het werken aan opdrachten. De onderwijzer(es) stelt bij groepswerk groepjes samen die heterogeen zijn (mogelijke criteria zijn capaciteiten, interesses, vaardigheden, etniciteit )* De onderwijzer(es) biedt zelf (leer)inhouden aan die de pluriforme samenleving in al haar facetten weerspiegelt, stelt open vragen die diversiteit incorporeren, en pikt in op opmerkingen van de kinderen die hierrond aanknopingspunten bieden. In de klas worden expliciete nondiscriminatieregels gehanteerd. Dag 1 p. 25

26 WELKE WERKVORMEN WERDEN GEHANTEERD? OMCIRKEL WAT PAST. MONDELINGE UITLEG DOOR DE LEERKRACHT KLASSIKAAL OEFENINGEN MAKEN - DISCUSSIE/LEERGESPREK DOOR DE LEERKRACHT GELEID - INDIVIDUEEL WERK - PEER TUTORING - PARTNERWERK - NIVEAUGROEPEN - CONTRACTWERK - HOEKENWERK - GROEPSWERK - ANDERE (NAMELIJK: ) BLANCO ITEMS (VERANTWOORDING VOOR ITEMS WAARAAN JE GEEN SCORE KON TOEKENNEN): Items van de schaal Leren omgaan met diversiteit : Pluralisme in de klasinrichting en materialen De klasinrichting en aankleding sluit Item 1 niet aan bij de interesses en de activiteiten van de kinderen. De klasinrichting en -aankleding is een weerspiegeling van interesses en activiteiten van de kinderen. De klasinrichting en aankleding bevat vooroordelen en stereotypen. In de klas bevindt zich geen materiaal waarin de diversiteit aanwezig in de klas en/of de maatschappelijke diversiteit tot uiting komt. Item 2 Item 3 De klasinrichting en aankleding belicht de verscheidene leefwerelden uit de omringende omgeving en wereld met aandacht voor zowel gelijkenissen als verschillen Er wordt in de klas gebruik gemaakt van materiaal waarin de diversiteit aanwezig in de klas en/of de maatschappelijke diversiteit expliciet tot uiting komt. Globale score leren omgaan met diversiteit In welke mate wordt diversiteit benut doorheen interactie in de klaspraktijk? 7 Niveau 1: De onderwijzer(es) laat geen ruimte voor het tonen en belichten van eigen interesses, capaciteiten, eigen thuis- en gezinswereld én maatschappelijke thema s. Niveau 7: De onderwijzer(es) zorgt dat er aandacht en ruimte is voor het tonen en belichten van eigen interesses, capaciteiten, eigen thuis-en gezinswereld én maatschappelijke thema s. Dag 1 p. 26

27 OBSERVATIEFORMULIER WOORDENSCHATONDERWIJS HOEVEEL WOORDEN werden er op deze dag verklaard (door leerlingen en/of leerkracht)? O O O O geen enkel woord tussen 1 en 10 woorden tussen 11 en 20 woorden meer dan 20 woorden Woorden worden uitsluitend verklaard wanneer leerlingen tijdens de les aangeven dat ze ze niet begrijpen (de vraag stellen, verward kijken). Meestal wordt aan de leerlingen gevraagd of ze de moeilijke woorden kunnen verklaren ( Wie weet was X betekent? ) De leerkracht heeft de verklaringen niet voorbereid. Woorden worden verklaard (door leerkracht of leerling) wanneer zich een probleem voordoet. De te verklaren woorden worden zonder herkenbare context aangeboden, of de context is niet herkenbaar voor de leerlingen. Er wordt geen gebruik gemaakt van beelden om de verklaring te verduidelijken (geen foto of prent, geen voorwerp, geen gebaren of gezichtsuitdrukking, ) Vaak wordt snel een vage betekenisomschrijving gegeven en wordt er dan verder gegaan met de les. Onduidelijke verklaringen van de leerlingen worden niet verder toegelicht. De leerkracht verklaart elk woord afzonderlijk, zonder verbanden te leggen met andere woorden (geen uitbreidingswoorden). Wanneer een woord is verklaard, wordt er verder gegaan met de les, zonder inoefening van het pas verklaarde woord. De leerkracht stelt nooit de vraag naar woorden die voordien, in vroegere lessen, werden verklaard. Nergens in de klas zijn er beelden van woordenschat te zien: geen prenten, of woordkaarten, of woordwebben. Item / Selecteren Item / Item / Item / Voorbewerken Item / Uitbeelden Item / Uitleggen Item / Uitbreiden Item / Consolideren Item / Controleren Item / Woorden worden bijna altijd verklaard omdat de leerkracht oordeelt dat het om moeilijke woorden gaat. Voor de meeste moeilijke woorden maakt de leerkracht zelf duidelijk wat ze betekenen. Meestal is het duidelijk zo dat de leerkracht bij de lesvoorbereiding ook de verklaring van mogelijke probleemwoorden heeft voorzien en een uitleg heeft voorbereid. De leerkracht zorgt ervoor dat woorden worden aangeboden in een herkenbare context. Bij elke verklaring wordt er ook een beeld aangeboden (bv. foto of prent, voorwerp, gebaar of gezichtsuitdrukking, ) Bij elk nieuw woord zorgt de leerkracht ervoor dat een heldere en duidelijke verklaring in woorden wordt gegeven : een voorbeeld, synoniem, omschrijving, tegengestelde, analyse van de woordvorm, Met de verklaring van één moeilijk woord roept de leerkracht meestal andere relevante woorden op (die daardoor ook verklaard worden). Elk nieuw aangebracht woord wordt even kort ingeoefend. Het valt regelmatig voor dat de leerkracht naar vroeger verklaarde woorden verwijst. In de klas is er duidelijk ruimte voorzien voor woorden die nieuw zijn aangebracht : prenten, woordkaarten, woordwebben. Dag 1 p. 27

28 De leerkracht beschouwt woordenschatonderwijs over het algemeen louter als een onderdeel van de taallessen, en beperkt zich vaak tot de woordenschatlessen uit de taalmethode. Item / De leerkracht heeft duidelijk veel aandacht voor woordenschat en staat stil bij woordenschatuitbreiding in àlle lessen, niet alleen in de lessen Nederlands. Dag 1 p. 28

29 Schoolloopbanen in het BasisOnderwijs Dekenstraat 2 B 3000 Leuven Observatie van het onderwijsgedrag in de basisschool : kenmerken erken van goed onderwijs Observaties dag 2 Basisschool:... Vestiging basisschool:... Klas: Aantal leerlingen : Graadsklas : Ja / Nee Leerkracht:. Man / Vrouw Hogeschool van observator:... Observator:... Datum:... Voorstel van dagstructuur Dag 2 p. 1

30 Dag 1 Dag 2 1. Onthaal 1. Onthaal Voormiddag Deel 1 2. Betrokkenheid (Lesactiviteit) 3. Bevorderen v/h leerproces + duidelijkheid van instructie (Lesactiviteit) 2. ICALT (Lesactiviteit : taal of wiskunde) 3. Leerkrachtstijl (Dag 1 + Dag 2 voormiddag voor speeltijd) 4. ICALT (Lesactiviteit : taal of wiskunde) 4. Betrokkenheid (Lesactiviteit) Voormiddag Deel 2 MIDDAGPAUZE Namiddag Deel 1 5. Klasmanagement (Lesactiviteit) * Synthesemoment woordenschatonderwijs (Informatie voormiddag dag 1) 6. Betrokkenheid (Lesactiviteit) 7. Klasklimaat (Informatie lesactiviteit 1->6) 5. Synthesemoment woordenschatonderwijs (Informatie voormiddag dag 2) 6. Bevorderen v/h leerproces + duidelijkheid van instructie (Lesactiviteit) 7. Betrokkenheid (Lesactiviteit) Namiddag Deel 2 8. Differentiatie en diversiteit (Dag 1) 9. Invullen instrument woordenschatonderwijs (Dag 1) 8. Differentiatie en diversiteit (Dag 2) 9. Invullen instrument woordenschatonderwijs (Dag 2) Nadien 10. Gesprek met leerkracht 10. Gesprek met leerkracht Voormiddag deel 1: observeren voor de voormiddagspeeltijd Voormiddag deel 2: observeren na de voormiddagspeeltijd en voor de grote middagpauze Namiddag deel 1: observeren na de grote middagpauze en voor de namiddagspeeltijd Namiddag deel 2: observeren na de namiddagspeeltijd Nadien: Invullen en/of scoren na afloop van de lesdag Dag 2 p. 2

31 Schema van het geplande dagverloop Duur Les/activiteit Schaal Schema van het uiteindelijke dagverloop Duur Les/activiteit Schaal Dag 2 p. 3

32 OBSERVATIEFORMULIER ICALT Stel de leraar de volgende vragen: Hoeveel uur wordt er wekelijks besteed aan rekenen/taal?... Hoe vaak per jaar worden de reken- en/of taalprestaties van de leerlingen getoetst met genormeerde toetsen?... Observeer de volgende gebeurtenissen: Oordeel 1 Omcirkel s.v.p. het gewenste antwoord: 1= overwegend zwak; 2=meer zwak dan sterk 3= meer sterk dan zwak; 4= overwegend sterk Indicator: De leraar... Oordeel 1 Voorbeelden van goede praktijk: De leraar... Veilig en 10...zorgt voor een ontspannen sfeer...spreekt de leerlingen op een positieve manier aan stimulerend...reageert met humor en stimuleert humor leerklimaat...accepteert dat leerlingen fouten maken Duidelijke en activerende instructie...straalt warmte en empathie uit naar alle leerlingen in de klas 11...toont in gedrag en taalgebruik respect...laat leerlingen uitspreken voor leerlingen...luistert naar wat leerlingen te zeggen hebben...maakt geen rolbevestigende opmerkingen 12...zorgt voor wederzijds respect...stimuleert leerlingen naar elkaar te luisteren...treedt op wanneer er om leerlingen wordt gelachen...houdt rekening met (culturele) verschillen en eigenaardigheden...bevordert de onderlinge solidariteit onder leerlingen...bevordert dat leerlingen activiteiten als groepsgebeurtenis ervaren 13...ondersteunt het zelfvertrouwen van...koppelt op een positieve manier terug op vragen en opmerkingen van leerlingen leerlingen...geeft leerlingen complimenten over hun werk...honoreert de bijdragen van leerlingen 14...bevordert dat leerlingen hun best doen...prijst leerlingen die hun best doen...maakt duidelijk dat van alle leerlingen hun best moeten doen...uit positieve verwachtingen over wat leerlingen gaan doen 15...verduidelijkt bij de aanvang van de les...informeert de leerlingen bij de aanvang van de les over de lesdoelen de lesdoelen...maakt duidelijk wat het doel van de opdrachten is en maakt duidelijk wat de leerlingen ervan zullen leren 16...gaat na of de lesdoelen werden bereikt...gaat na of de doelen van de les zijn bereikt...gaat na wat de prestaties van de leerlingen zijn 17...geeft duidelijke uitleg van de leerstof...activeert de voorkennis van de leerlingen...legt uit in opeenvolgende stappen...stelt vragen die door leerlingen worden begrepen...vat van tijd tot tijd de leerstof samen 18...geeft duidelijke uitleg van het gebruik...zorgt dat elke leerling weet wat hij/zij moet doen van didactische hulpmiddelen en...maakt de samenhang duidelijk tussen de lesdoelen en de opdrachten...zegt welke materialen en hulpmiddelen gebruikt kunnen worden opdrachten 19...betrekt alle leerlingen bij de les 20...hanteert werkvormen die leerlingen activeren 21...stelt vragen die leerlingen tot denken aanzetten...geeft opdrachten die leerlingen aanzetten tot actieve deelname...stelt vragen die aanzetten tot nadenken...zorgt ervoor dat leerlingen tijdens de instructie goed luisteren en tijdens de verwerking doorwerken...wacht na een vraag voldoende lang om leerlingen te laten nadenken...geeft ook leerlingen de beurt die niet hun hand opsteken...maakt gebruik van gespreks- en discussievormen...zorgt voor geleide (in)oefening...laat leerlingen in groepen/hoeken werken...maakt gebruik van ICT gebruikt een variëteit aan instructiestrategieën...varieert opdrachten...varieert lesmaterialen...gebruikt in de les systematisch materialen en voorbeelden uit het dagelijks leven om de lesstof te verhelderen...stelt veel vragen...wacht voldoende lang om alle leerlingen de gelegenheid te bieden om zelf met een antwoord te komen...moedigt leerlingen aan, elkaar vragen te stellen en elkaar dingen uit te leggen...vraagt leerlingen de verschillende stappen van hun oplossigsstrategie uit te leggen...checkt regelmatig of de uitleg begrepen is...stelt vragen die leerlingen aan het denken zetten en feedback uitlokken Dag 2 p. 4

33 Feedback Afstemmen van instructie en verwerking op verschillen tussen leerlingen Efficiënt klassenmanagement Leerstrategieën aanleren 22...gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen 23...geeft feedback aan de leerlingen 24...gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten op een juiste manier uitvoeren 25...geeft goed gestructureerd les 26...zorgt voor een ordelijk verloop van de les 27...gebruikt de leertijd efficiënt 28...zorgt voor een doelmatig klassenmanagement 29...stemt de instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen 30...stemt de verwerking van de leerstof af op relevante verschillen tussen leerlingen 31...biedt zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd 32...stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen 33...stimuleert leerlingen om over oplossingen na te denken 34...laat leerlingen hardop denken 35...leert leerlingen hoe zij complexe problemen kunnen vereenvoudigen 36...leert leerlingen oplossingen te checken 37...bevordert het toepassen van het geleerde 38...moedigt kritisch denken van leerlingen aan 39...vraagt leerlingen na te denken over oplossingsstrategieën 40 stimuleert het gebruik van controle activiteiten 41...draagt zorg voor een interactieve instructie...stelt vragen die tot nadenken stemmen...controleert regelmatig of leerlingen begrijpen waar de les over gaat...maakt helder of een antwoord goed is of niet...maakt helder waarom een antwoord goed is of niet...geeft feedback op de wijze waarop leerlingen tot hun antwoord komen...controleert of leerlingen hebben begrepen wat ze moeten doen...geeft feedback op het sociaal functioneren bij de uitgevoerde taak (groepsgebeuren) De les is duidelijk opgebouwd in onderdelen met duidelijke overgangen De les bevat een logische opbouw van eenvoudig naar complex De opdrachten hangen samen met wat tijdens de instructie is aangeboden De les heeft een goede afwisseling van instructie, begeleid oefenen, verwerking en dergelijke Het in- en uitgaan van de klas verloopt ordelijk...treedt tijdig en passend op bij ordeverstoringen...waakt over afgesproken omgangsvormen en regels...zorgt dat alle leerlingen tot het eind van de les betrokken zijn bij de leeractiviteiten...zorgt dat leerlingen weten wat ze moeten doen als ze hulp nodig hebben bij hun werk en wanneer ze hulp kunnen vragen...zorgt dat leerlingen weten wat ze moeten doen als ze hun werk klaar hebben..begint de les op tijd...laat geen tijd verloren gaan aan begin, tijdens of het einde van de les...laat geen dode momenten ontstaan...laat de leerlingen niet wachten...maakt duidelijk welke materialen kunnen worden gebruikt De lesmaterialen liggen klaar De lesmaterialen zijn afgestemd op het niveau en de ontwikkeling van de leerlingen...zet leerlingen die minder instructie nodig hebben (alvast) aan het werk...geeft aanvullende instructie aan groepjes of individuele leerlingen...richt zich niet alleen op de middenmoot...maakt tussen leerlingen verschil in de omvang van opdrachten...geeft niet alle leerlingen dezelfde tijd voor de opdracht...laat sommige leerlingen gebruik maken van hulpmaterialen...geeft zwakke leerlingen extra leertijd...geeft zwakke leerlingen extra instructietijd...geeft zwakke leerlingen extra oefeningen...geeft zwakke leerlingen voor - of na -instructie...geeft zwakke leerlingen extra leertijd...geeft op een positieve wijze feedback op vragen van zwakke leerlingen...uitbij zwakke leerlingen positieve verwachtingen over wat ze gaan doen...geeft zwakke leerlingen complimenten over hun werk...honoreert de bijdragen van zwakke leerlingen...geeft de leerlingen aanwijzingen voor de oplossing...leert de leerlingen oplossings- en opzoekstrategieën aan...leert leerlingen bronnen te raadplegen...biedt leerlingen checklists voor het oplossen van problemen...geeft leerlingen de gelegenheid hardop oplossingen te bedenken...vraagt leerlingen oplossingen te verbaliseren...leert leerlingen problemen te vereenvoudigen...leert leerlingen hoe complexe problemen terug te brengen naar eenvoudige problemen...leert leerlingen complexe problemen te ordenen...leert leerlingen uitkomsten te schatten...leert leerlingen uitkomsten te voorspellen...leert leerlingen uitkomsten te relateren aan de praktische context... bevordert het bewust toepassen van het geleerde in andere (verschillende) leergebieden...vertelt leerlingen hoe oplossingen in andere situaties gebruikt kunnen worden...relateert problemen aan eerder opgeloste problemen...vraagt leerlingen redenen te geven voor het optreden van gebeurtenissen...vraagt leerlingen naar hun mening...vraagt leerlingen na te denken over gegeven oplossingen of antwoorden g...vraagt leerlingen eigen voorbeelden te geven...vraagt leerlingen de stappen van hun oplossingsstrategie uit te leggen...geeft expliciet uitleg van oplossingsstrategieën...vraagt leerlingen de voor- en nadelen van bepaalde oplossingsstrategieën uit te leggen...geeft aandacht aan schattend rekenen of anticiperend lezen...laat oplossingen relateren aan de context van het probleem...stimuleert het gebruik van alternatieve oplossingen...bevordert de onderlinge interactie tussen leerlingen...bevordert de interactie tussen de leraar en de leerlingen Dag 2 p. 5