Jaarverslag Hoofdstuk - Fontys Jaarverslag

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Hoofdstuk - Fontys Jaarverslag

2 2 Fontys Jaarverslag 2011

3 Jaarverslag 2011 Groei door aandacht en uitdaging Fontys Jaarverslag

4 Inhoudsopgave Kwaliteit zichtbaar in studenten- en medewerkerstevredenheid 6 Bericht van de Raad van Toezicht 7 1. Fontys en omgeving Profiel Missie en visie Strategie: Fontys Kwaliteitsagenda Sturingsfilosofie Omgeving en stakeholders Samenwerking Kengetallen Studenten Studentennota: visie en ambitie Uitvalpreventie en studierendement Studenttevredenheid Toelatingsbeleid Aansluiting met vo en mbo Studentenvoorzieningen Onderwijs Onderwijsvisie Kwaliteit Ontwikkelingen portfolio Praktijkgericht Internationalisering en internationale studenten De professionele markt Faciliteiten: ICT en mediavoorzieningen Huisvesting Zinconferentie Jubileum Onderzoek Onderzoeksambities Lectoraten Promotiebeleid Onderzoeksprogramma s Kwaliteit Kennisvalorisatie Stakeholders Medewerkers HR Ambities Personeelsbeleid Organisatieaanpassingen Bijzondere prestaties medewerkers Integrale Veiligheid en Arbo 30 4 Fontys Jaarverslag Inhoudsopgave

5 6. Governance College van Bestuur Raad van Toezicht Medezeggenschap Studenteninspraak Horizontale verantwoording Interne beheersing In control statement Bezoldiging leden College van Bestuur Declaraties leden College van Bestuur Bezoldiging leden Raad van Toezicht Financiële resultaten Strategische doelstellingen Financieel resultaat Kengetallen Verkorte jaarrekening Financiering Treasury Begroting Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 45 Bijlagen I Organogram 46 II Externe prijzen Fontysstudenten en medewerkers 47 III Overzicht lectoraten 53 IV Kengetallen medewerkers 54 V Kengetallen studenten 56 Inhoudsopgave - Fontys Jaarverslag

6 Kwaliteit zichtbaar in studenten- en medewerkerstevredenheid In 2011 heeft het hbo in de media en in de politiek voortdurend onder vuur gelegen. Enerzijds stond daarmee het imago van de sector onder druk, anderzijds maakte het eens te meer duidelijk voor welke maatschappelijke opdracht de hbo-sector staat. Fontys heeft zich in deze context in 2011 opnieuw en nadrukkelijk als kwaliteitshogeschool geprofileerd. De kwaliteit van de opleidingen van Fontys en het praktijkonderzoek staan niet ter discussie. Dat wil niet zeggen dat kwaliteit op alle plaatsen in de organisatie al optimaal is. Er zijn nog enkele kwetsbare opleidingen. Verhoging en verbetering van kwaliteit in onderwijs en onderzoek staan hoog op de agenda van Fontys. Het is de opdracht waar elke Fontysmedewerker dagelijks aan werkt. Om dit gericht te kunnen doen, is in 2011 de Kwaliteitsagenda uitgebracht, een duidelijk kader voor het kwaliteitsstreven bondig verwoord op een A-viertje. De agenda maakt helder en concreet waar Fontys over vier jaar wil staan. De agenda is intensief besproken met de diverse organisatieonderdelen en vertaald in concrete doelstellingen door de individuele instituten en opleidingen. Met de introductie van de agenda verwierf Fontys in het politieke debat en in de landelijke media veel positieve aandacht. Fontys zette in 2011 ook met nadruk in op verbetering van het studiesucces. Met het adagium Groei door aandacht en uitdaging streeft Fontys naar inspirerend onderwijs en betrokken studenten en docenten. Daar hoort ook het maken van de juiste studiekeuze bij. Het is om die reden dat Fontys in 2011 extra aandacht heeft besteed aan verbetering van de voorlichting door de organisatie van meeloopdagen, studiekeuzebijeenkomsten en ouderavonden. Ook is gewerkt aan een betere en intensievere begeleiding tijdens het eerste studiejaar. In het najaar van 2011 startte een communicatiecampagne om studenten die twijfelen bewust te maken van en te begeleiden bij een mogelijke studieswitch. Het College van Bestuur is tevreden over de kwaliteitsslag die in 2011 is gemaakt. Deze vertaalt zich onder andere in een hogere studenten- en medewerkerstevredenheid. Binnen twee tot drie jaar wil Fontys in de top van de rankings - zoals in de Elseviersgids en de Keuzegids Hoger Onderwijs - staan. Om dit te bereiken, is nog veel werk te doen. Het bestuur is ervan overtuigd dat de organisatie deze opdracht aankan. Eigenaarschap en vertrouwen zijn immers de kenmerken van de Fontyscultuur en essentieel voor het bereiken van het gezamenlijke doel. Het jaarverslag weerspiegelt de inzet en grote betrokkenheid van onze medewerkers en studenten. Ieder heeft op eigen wijze invulling gegeven aan de kwaliteit van Fontys en daar zijn we trots op. Namens het College van Bestuur, Marcel Wintels 6 Fontys Jaarverslag Voorwoord

7 Bericht van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht kijkt met tevredenheid terug op Tegelijkertijd constateert de Raad dat er nog steeds veel werk verzet moet worden om de hoge ambities van Fontys Hogescholen verder waar te maken en op kwetsbare onderdelen en opleidingen te verbeteren. Het verbeteren van de kwaliteit staat hoog op de agenda, Fontys wil zich immers nadrukkelijk profileren als brede kwaliteitshogeschool in het zuiden van het land. Om deze ambitie op een transparante wijze te kunnen realiseren heeft Fontys een kwaliteitsagenda ontwikkeld, waarmee zij landelijk de toon zette voor de discussie over prestatieafspraken in het hoger onderwijs. De Raad van Toezicht ondersteunt dit initiatief van harte. De wijze waarop alle medewerkers - zowel in het primaire proces als in de ondersteuning - invulling geven aan die agenda is sterk bepalend voor de uiteindelijke kwaliteit en dus de reputatie van Fontys. De Raad van Toezicht zal er in 2012 opnieuw scherp op toezien dat Fontys in deze doelstelling weer belangrijke stappen vooruit zet. Het verder toegenomen kwaliteitsbewustzijn van de organisatie, de toename van de tevredenheid van studenten, medewerkers van de instituten en de diensten, zorgvuldige reorganisaties van bedrijfsonderdelen, en wederom een gezonde financiële exploitatie betekenden weer flinke stappen voorwaarts. De Raad van Toezicht heeft ook in 2011 in goed en constructief overleg met College van Bestuur kennis genomen van en goedkeuring gegeven aan de ontwikkelingen en de resultaten van Fontys Hogescholen. De Raad spreekt zijn waardering uit voor de grote inzet waarmee de medewerkers van Fontys hebben bijgedragen aan de bereikte resultaten. Het College van Bestuur wordt bedankt voor de openheid en goede samenwerking. Ten slotte spreekt de Raad het vertrouwen uit dat Fontys in 2012 in kwalitatief opzicht zal doorgroeien. De Raad van Toezicht wenst alle medewerkers veel succes bij deze uitdaging. Namens de Raad van Toezicht, mr. P.C. Lodders-Elfferich, voorzitter (Een volledig verslag van de Raad van Toezicht is te vinden in hoofdstuk 6, Governance) Verslag van de Raad van Toezicht - Fontys Jaarverslag

8 1. Fontys en omgeving 1.1 Profiel Fontys Hogescholen is met zo n studenten, personeelsleden en een onderwijsaanbod in bijna alle sectoren, een van de grootste hoger onderwijsinstellingen van Nederland. De 31 instituten verzorgen circa 90 bacheloropleidingen in de varianten voltijd, deeltijd, duaal en in-service. Daarnaast worden 23 mastervarianten en 12 Associate degrees aangeboden. Cursussen en trainingen worden in stedelijke centra - vooral in Zuid-Nederland - aangeboden. Naast onderwijs legt Fontys zich ook - met onder andere 38 lectoraten - toe op praktijkgericht onderzoek, kennisinnovatie en contractactiviteiten. Het aantal inschrijvingen 2011 bij Fontys naar lesplaats voor Zuid-Nederland Juridische en interne organisatiestructuur Fontys is een stichting die haar organisatiestructuur heeft opgebouwd rond de processen: Bestuurlijk: het College van Bestuur vormt het bevoegd gezag en fungeert als resultaatverantwoordelijke eenheid onder de Raad van Toezicht. Primair: de instituten voeren, ieder in hun eigen marktsegment, de kernactiviteit onderwijs van Fontys uit. Daarnaast voeren zij onderzoek en contractactiviteiten uit die een positief effect hebben op het onderwijs. Ondersteunend: de zeven diensten verrichten ondersteunende werkzaamheden ten behoeve van onderwijs, toegepast onderzoek en contractactiviteiten. 8 Fontys Jaarverslag Fontys en omgeving

9 1.2 Missie en visie Fontys wil een onderwijsinstelling zijn die studenten en medewerkers laat groeien door aandacht en uitdaging. Studenten worden uitgedaagd om hun talenten te ontdekken en te ontplooien. Ingezet wordt op een versterking van de organisatiebrede mentaliteit die leidt tot continue aandacht voor kwaliteitsverbetering van de onderwijsinhoud en van de processen. Voor medewerkers geldt dat zij gewaardeerd worden door studenten, bevlogen zijn en dat docenten worden gewaardeerd op inhoud en inspiratie. Fontys focust zich op bacheloropleidingen en door de overheid bekostigde masteropleidingen. Het gaat om goed georganiseerd onderwijs in een professionele onderwijsorganisatie. Gestreefd wordt naar hoge kwaliteit, naar een stevige inbedding in en een leidende positie als kennisinstelling, zowel in de landelijke als in de regionale omgeving. Kwaliteit staat centraal in de visie van Fontys. Studenten, het beroepenveld en andere betrokkenen mogen Fontys aanspreken op kwalitatief goed onderwijs, kwalitatief goed onderzoek en contractactiviteiten op hoog niveau. Fontys streeft naar een kwaliteitsniveau dat past bij een instelling voor hoger onderwijs in de Europese context. 1.3 Strategie: Fontys Kwaliteitsagenda Met de Fontys Kwaliteitsagenda werd in 2011 een kader geïntroduceerd voor haar strategische koers. De kwaliteitsagenda bevat de pijlers van het Fontysbeleid zoals ook op onderdelen weergegeven in de nota s Fontys Studentennota, Fontys HR Ambities en Fontys Onderzoeksambities. In de notitie Kwaliteit volgens Fontys worden de inhoudelijke uitgangspunten, kwaliteitscriteria en kwaliteitsdoelen van Fontys vanuit een historische context en in samenhang beschreven. Deze notitie vormt daarmee, anno 2012, de basis van het kwaliteitsbeleid van Fontys in zijn meest belangrijke facetten. Fontys realiseert voor of uiterlijk in 2015 een aantal concrete doelstellingen. Het realiseren van deze ambitie vraagt om een grote professionele gedrevenheid en een sterke focus op de kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding van de Fontysstudent. De doelstellingen zoals geformuleerd in de kwaliteitsagenda vormen het hart van de activiteiten die Fontysbreed in uitvoering zijn. Het betreft prestaties die Fontys vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid de samenleving wil leveren. Fontys en omgeving - Fontys Jaarverslag

10 Fontys Kwaliteitsagenda Met grote passie en betrokkenheid wordt bij Fontys elke dag hard gewerkt aan de kwaliteit waar wij trots op zijn. Tegelijkertijd vinden wij dat het nog beter kan en moet. De belastingbetaler en de studenten betalen Fontys veel geld om state of the art op te leiden tot afgestudeerde bachelors/masters. Fontys vindt dat de samenleving daarom een maximale inspanning mag vragen van de opleiding én van de student. Fontys wil zeer transparant zijn op basis van concrete doelstellingen en zich daarvoor ook publiek verantwoorden. Fontys realiseert vóór of uiterlijk in 2015 door sterke focus op basis van de ingezette Fontys Kwaliteitsagenda de volgende doelstellingen. I. Fontys is een grote, brede kwaliteitshogeschool met een leidende positie in het hbo, die opleidt voor bachelors en masters in bijna alle disciplines. Alle opleidingen kennen een sterk beroepspecifiek en/of (boven)regionaal profiel en dito verankering. Fontys evalueert in dit perspectief regelmatig de rationaliteit van het opleidingenaanbod en maakt daarin waar nodig kwalitatieve keuzes. II. Kwaliteit: 1) Fontys hanteert als ononderhandelbaar uitgangspunt dat: a. al haar opleidingen op elk moment te allen tijde ondubbelzinnig aan de samenleving de garantie van hoogwaardige kwaliteit kunnen afgeven, waaraan onlosmakelijk praktijkgericht onderzoek en internationalisering is verbonden; b. hiertoe de intern werkende kwaliteitssystemen en audits krachtige borging bieden; c. elk afstudeerwerkstuk ook beoordeeld wordt door een professional uit het werkveld; d. beoordelingen van de kwaliteit door NVAO, inspectie en peers nadrukkelijk bijdragen aan dat kwaliteitsbewijs ten behoeve van de samenleving; Fontys wil dat een steviger functionerend systeem van externe kwaliteitsbeoordeling vaker en ook onaangekondigd de kwaliteit beoordeelt en ook kwaliteitsverschillen (middels bijvoorbeeld een systeem van 1, 2 of 3 sterren ) benoemt. 2) daarenboven geldt dat: a. het opleidingsniveau van de docenten van elke opleiding voor 80% master (inclusief PhD) is; b. elke nieuwe docent binnen één jaar na indiensttreding een didactische aantekening behaald dient te hebben; c. elke docent een aantekening onderzoeksvaardigheden en mediawijsheid heeft en toetsbekwaam is; d. elke docent minstens 80 uren per jaar besteedt aan deskundigheidsbevordering, professionalisering en permanente educatie; e. elke voltijdopleiding in de P-fase minimaal twintig contacturen kent en élk studiejaar voor de studenten een studiebelasting van gemiddeld 40 uur per week kent; f. elke docent door de studenten met minstens een 7 beoordeeld wordt (op 10-punt schaal); g. elke opleiding een studenttevredenheid kent van gemiddeld minstens een 7 (op 10-punt schaal); h. de medewerkers het werken bij Fontys beoordelen met gemiddeld minstens een 7 (op 10-punt schaal); i. alumni en werkveld het onderwijs van Fontys beoordelen met gemiddeld minstens een 7 (op 10-punt schaal). III. Studiesucces: a. Fontys kent - bijzondere omstandigheden daargelaten - de eis dat de propedeuse in één jaar behaald moet worden; b. voor de studenten die vanwege niveauproblemen of foutieve studiekeuze de propedeuse niet in één jaar halen, zorgt Fontys dat zij binnen dat studiejaar door switch&match worden begeleid naar een beter passende opleiding binnen of buiten Fontys; c. minimaal 75% van de studenten behaalt met succes de propedeuse bij Fontys (van ofwel de studie van eerste keuze, danwel - na switch - van de studie van tweede keuze); d. van de studenten in de hoofdfase van een Fontys-opleiding haalt minimaal 95% zijn bachelordiploma bij Fontys binnen een totale Fontys-studietijd van (maximaal) vijf jaar. IV. Aan het realiseren van het studiesucces draagt bij: a. goede studievoorlichting, studiekeuzehulp, meeloopdagen, intakegesprekken en competentie-/interessetesten voor alle aanstaande studenten; b. activerend, uitdagend kennisintensief en goed georganiseerd onderwijs waarbij nadrukkelijk lesaanwezigheid van studenten als (morele) verplichting geldt; c. dat elke student een persoonlijke studieloopbaanbegeleider heeft; d. dat de studievoortgang van elke student transparant en op de voet te volgen is en dat van elke student bij elke opleiding op elk moment een studievoortgangoverzicht ter verantwoording beschikbaar is. V. Fontys kent een onderwijsformatie (OP) die minimaal 2/3 (67%) van de uitgaven van de totale formatie betreft; de norm is dat elke docent zeker 2/3 (67%) van zijn werktijd actief is in de onderwijsuitvoering met studenten. Deze doelstellingen vormen het hart van de Fontys Kwaliteitsagenda die Fontys-breed de afgelopen tijd tot stand is gekomen en al volop in uitvoering is. Fontys realiseert deze ambitie op basis van de eigen kwaliteitskeuzes, motivatie en professionele gedrevenheid. Er is een groot commitment onder medewerkers én studenten om deze doelstellingen over de hele linie waar te maken. Dit zijn de prestaties die Fontys vanuit haar maatschappelijke verantwoordelijkheid de samenleving wil leveren. Als OCW in de toekomst met instellingen wil komen tot zogenaamde prestatieafspraken zoals bedoeld in de strategische agenda van OCW, zal dit evenwel integraal de inbreng van Fontys zijn, waar deze immers volledig mee in lijn liggen. Deze concrete ambities en doelstellingen ontleent Fontys niet aan vormen van prestatiebekostigingsafspraken of bonus/malus-regelingen die OCW met de sector c.q. hogescholen wil sluiten. Dergelijke prestatie-bekostigingsafspraken/systemen hebben namelijk geen enkele betekenis voor de dagelijkse kwaliteits-gerichtheid van onze medewerkers. Zou dat wel zo zijn, dan was er een écht probleem. De beloning ( bonus ) voor de Fontysgemeenschap (studenten en medewerkers) én de samenleving is een heel andere: het mogen en kunnen werken aan en het waarmaken van onze prachtige opdracht. Het opleiden van jongvolwassenen tot hboafgestudeerden met een diploma dat garant staat voor kwaliteit. Dé drijfveer van Fontys. 10 Fontys Jaarverslag Fontys en omgeving

11 Positionering Fontys vat haar positionering samen in de kernboodschap Groei door aandacht en uitdaging. Fontys wil een onderwijsorganisatie zijn waarin studenten kunnen groeien en groter leren denken, ze wil dit realiseren door aandacht en uitdaging te bieden aan haar studenten, medewerkers en stakeholders. Met extra aandacht voor het individu zorgt Fontys ervoor dat al haar studenten optimaal in staat worden gesteld hun studie succesvol af te ronden. 1.4 Sturingsfilosofie De Fontysorganisatie kent twee sturingslagen; het College van Bestuur en de directies van de instituten en diensten. De directies zijn integraal verantwoordelijk voor het aansturen van de instituten, het primaire proces en voor de behaalde resultaten. De in 2009 ingezette weg naar steeds meer decentrale verantwoordelijkheid werd doorgezet in 2011; nog meer verantwoordelijkheid werd teruggelegd bij de professional op de werkvloer. De dienstenorganisatie rapporteert rechtstreeks aan het College van Bestuur. Studenten worden in toenemende mate betrokken bij positioneringvraagstukken, de onderwijsinhoud en onderwijsvernieuwing, en bij de organisatie van activiteiten. Een hoog kwaliteitsbewustzijn geldt als een van de succesfactoren om de kwaliteit van het onderwijs, het onderzoek, de contractactiviteiten en de interne beheersing verder te verhogen. Het is zichtbaar en voelbaar dat medewerkers extra aandacht geven aan kwaliteit en dat er een cultuur van eigenaarschap en betrokkenheid ontstaat. De onderwijsinstituten zijn in grote mate vrij in de wijze(n) waarop zij invulling geven aan de primaire- en ondersteunende processen ten aanzien van onderwijs, praktijkgericht onderzoek en contractactiviteiten. Voorwaarde is dat praktijkgericht onderzoek en contractactiviteiten te allen tijde een aantoonbare en directe meerwaarde voor het onderwijs hebben. Vanwege de diversiteit van de omgeving waarin zij opereren, hebben instituten meer ruimte voor eigen aanpak, vormgeving en cultuur. Uiteraard dienen instituten en diensten wel te werken binnen afgesproken kaders. Deze kaders zorgen voor vrijheid in gebondenheid ; een balans tussen de individuele slagkracht van instituten en de gemeenschappelijke kracht van Fontys als geheel. 1.5 Omgeving en stakeholders De omgeving, die steeds internationaler wordt, bepaalt mede het speelveld van Fontys. Die omgeving kent ook een steeds grotere diversiteit in termen van beroepsgroep en context. Deze diversiteit wordt weerspiegeld in het onderwijsaanbod van Fontys. Fontys kent zeer uiteenlopende groepen stakeholders: (potentiële) studenten, medewerkers, ouders van studenten, alumni, beroepsbeoefenaren, werkgevers, vertegenwoordigers van toeleverend en afnemend onderwijs en overheden. Zowel op concern- als instituutsniveau onderhoudt Fontys systematisch relaties met stakeholders, waarbij bijzondere aandacht uitgaat naar de alumni en het werkveld. Ook bouwt Fontys op beide niveaus aan structurele relaties met binnen- en buitenlandse hogescholen of universiteiten. Aan opleidingen zijn beroepenveldcommissies en/of adviescommissies verbonden. Om de tevredenheid van de stakeholders te meten, houdt Fontys regelmatig tevredenheidmetingen onder studenten, medewerkers en beroepenveld. Daarnaast meet Fontys de klanttevredenheid over de serviceverlening van de diensten. 1.6 Samenwerking Het bestuur van Fontys is een groot voorstander van interdisciplinaire samenwerking tussen Fontysinstituten en externe partners. Op zeer uiteenlopende gebieden werkt Fontys samen met overheden, bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en andere maatschappelijke organisaties. Het meest in het oog springende voorbeeld daarvan is Brainport, het samenwerkingsverband van bedrijven, kennis- en researchinstellingen voor innovatie en kennisindustrie. In juni 2011 wees het Intelligent Community Forum (ICF) uit ruim 300 kandidaten de regio Eindhoven tot slimste ter wereld in het jaar 2011 aan. Als bijzonder slim werd gezien de regionale ontwikkeling tussen overheden als Eindhoven, Veldhoven en Helmond, bedrijfsleven en kennis/ onderwijsinstellingen als TNO, TU/e, High Tech Campus, ROC en Fontys. Fontys en omgeving - Fontys Jaarverslag

12 1.7 Kengetallen Baten ( x 1.000) Resultaat ( x 1.000) Solvabiliteit 24,6% 30,1% 33,5% Liquiditeit 0,6 0,9 0,7 Rentabiliteit 2,1% 3,0% 2,4% Studentenvolume Instroom studenten Marktaandeel (studentvolume van Fontys t.o.v. hbo landelijk) Studenttevredenheid (Fontys Studenttevredenheidsonderzoek) Medewerkertevredenheid (Fontys Medewerkertevredenheidsonderzoek) 9,4% 9,5% 9,5% 6,4 6,5 6,7 6,5 7,1 7,0 Fte s Aantal medewerkers Aantal lectoraten 37, waarvan 5 bijzondere 41, waarvan 3 bijzondere , waarvan 4 bijzondere* OP:OOP ratio (op basis van fte s) 60%:40% 62%:38%** 63%:37% Ziekteverzuim 3,9% 3,7% 4,1% * Nieuw is het bijzonder lectoraat Management van veranderingsprocessen ** % loonkosten OP is 65% In het verleden werd de solvabiliteit uitgedrukt in een percentage van het eigen vermogen. Met ingang van 2011 wordt uitgegaan van het groepsvermogen waarbij rekening wordt gehouden met het aandeel derden. Deze wijziging is doorgevoerd omdat dit beter aansluit bij hetgeen in het maatschappelijk verkeer gebruikelijk is. De vergelijkende cijfers over voorgaande jaren zijn aangepast. Als gevolg van het besluit tot vervroegde aflossing van de langlopende schuld bij de Deutsche Bank zijn de kortlopende schulden toegenomen met 33 miljoen, zonder deze vervroegde aflossing zou de liquiditeit (current ratio) ultimo 2011 verder toegenomen zijn tot het niveau van 1,0. 12 Fontys Jaarverslag Fontys en omgeving

13 2. Studenten 2.1 Studentennota: visie en ambitie Aan het studentenbeleid van Fontys ligt de visie ten grondslag dat het beste studiesucces te bereiken is door studenten persoonlijk aandacht en maximale uitdaging te bieden. Betrokken en inspirerende docenten begeleiden studenten in een uitdagende leeromgeving. Studenten worden gestimuleerd hun talenten te ontdekken en te ontplooien. Van studenten zelf wordt verwacht dat zij gemotiveerd zijn voor hun studie, ondernemend zijn, eigen mogelijkheden onderzoeken en een onderzoekende en professionele houding hebben. De ambitie van Fontys is een hoge basiskwaliteit van onderwijs te leveren waarbij er veel ruimte is voor talentontwikkeling. Hiermee krijgen alle studenten een goed arbeidsmarktperspectief én een toegevoegde waarde op de arbeidsmarkt. Verdere verbetering van studenttevredenheid en studiesucces blijven speerpunten binnen het studentenbeleid van Fontys. Fontys stelde vijf beloftes naar studenten - High Five 1. Basisroosters drie weken vooruit bekend, inclusief de toetsroosters % lesgarantie: lessen altijd ingehaald binnen de lesperiode. 3. Toetsresultaten bekend binnen 10 (werk)dagen. 4. Alle onderwijsinformatie goed vindbaar op de portal. 5. Onderwijsprogramma van 40 uur per week studiebelasting en in propedeusefase minimaal 20 contacturen. 2.2 Uitvalpreventie en studierendement Doorstroom na 1 jaar Fontys Hogescholen, in percentages van instroom uitgesplitst naar havo, vwo en mbo Directe instroom cohort 2007 cohort 2008 cohort 2009 cohort 2010 Totaal percentage studeert na één jaar nog bij Fontys Havo Vwo Mbo Bron: Fontys Studentenadministratie (Peoplesoft Studenten) Fontys zet sinds 2009 stevig in op het verbeteren van het studierendement en het terugdringen van de studie-uitval. Het percentage studenten dat na één jaar nog succesvol bij Fontys studeert, fluctueert weliswaar maar neemt nog steeds toe ten opzichte van cohort Alleen bij de mbo ers zien we een terugval. P-rendement Fontys heeft de ambitie, zoals neergelegd in de Fontys Kwaliteitsagenda, dat minimaal 75% van de studenten met succes de propedeuse bij Fontys afrondt van ofwel de studie van de eerste keuze, danwel - na switch -, van de studie van de tweede keuze. Aangezien het propedeuserendement zich de afgelopen jaren rond 55% begaf, is sprake van een ambitieuze doelstelling. Participatie van Fontys in het inmiddels afgeronde landelijke project Kies Actief, gericht op vermindering van studie-uitval en verbetering van studiekeuze, heeft geleid tot het gebruik bij opleidingen van Kies Actief als intakeen/of begeleidingsinstrument. Succesvol studeren Onder de naam Succesvol studeren lanceerde Fontys in het najaar een communicatiecampagne om de twijfelende student zowel rechtstreeks als via Fontysmedewerkers te bereiken. Doel van de campagne is het informeren van studenten over de hulp die Fontys kan bieden bij hun studie en het studeren en/of het succesvol switchen. In de maanden november en december is het aantal individuele trajecten van studenten met studieloopbaanbegeleiders met 200% gestegen (gemiddeld van 35 naar 70). Daarnaast zien we een stevige toename van studenten die via de studieloopbaanbegeleiders doorverwezen worden naar het juiste hulploket. De campagne is daarnaast gericht op studenten die buiten de muren van Fontys studeren en niet de juiste studiekeuze hebben gemaakt. Op 12 januari 2012 is een eerste Studie Switch Event georganiseerd voor zowel Fontys- als niet-fontysstudenten die willen stoppen Studenten - Fontys Jaarverslag

14 met hun huidige studie aan het hoger onderwijs. Doel is hen bewuste vervolgstappen te laten zetten in hun studieloopbaan, bij voorkeur met beperkte studievertraging. In het voorjaar van 2012 is de campagne herhaald op de natuurlijke momenten waar studenten het meest twijfelen over hun studiekeuze. In het najaar van 2012 wordt onderzocht of de campagne heeft geleid tot de beoogde verlaging van 2% uitval. Afhankelijk van deze resultaten zal de campagne worden gecontinueerd. Communiceren op maat Om scholieren vooral ook voor de poort goed te ondersteunen in hun studiekeuze heeft Fontys voor scholieren van het voortgezet onderwijs en het mbo een totaalpakket aan oriëntatie- en studiekeuzeactiviteiten klaarstaan. Naast open dagen varieert dit van domeinvoorlichtingen en meet & greet voor havo-3 en vwo-3 leerlingen, oriëntatiedagen voor vierdeklassers en proefstuderen, tot meeloopdagen en studiekeuze-events voor laatstejaars. Scholieren met interesse voor een hbo-opleiding bij Fontys ontvangen daarnaast gedurende hun oriëntatieperiode regelmatig informatie en tips over het studeren in het hoger onderwijs via een digitale nieuwsbrief. Een start werd gemaakt met het bouwen van een nieuw webplatform waardoor in 2012 een webomgeving geïmplementeerd kan worden die geïnteresseerden antwoord op maat op vragen geeft, in plaats van zendergericht antwoord. Daarbij is het volgende principe leidend: Het geven van antwoorden is het nieuwe zenden. Veel aandacht is uitgegaan naar het helpen van ouders in hun ondersteunende rol als studiekeuzebegeleider van hun kinderen. Zowel tijdens open dagen als op aparte informatieavonden worden zij geholpen met inzichten en tips. Onderwerpen hier zijn onder andere: Help mijn kind moet kiezen, Puberbrein, en Studeren met autisme. Project Zwaluwstaart - Naar een beter rendement De te hoge uitval van pabostudenten in de propedeuse was aanleiding voor het project Zwaluwstaart. In samenwerking met Hogeschool Zuyd pakken de Fontyspabo s de uitvalproblematiek vroegtijdig aan. Dit nog vóór de student aan de pabo begint en met propedeusebegeleiding op maat ter bevordering van het studiesucces. Het project beoogt op deze wijze de kansrijkheid van potentiële en eerstejaars pabostudenten te vergroten, waardoor studiesucces in het hoger onderwijs verhoogd wordt. Resultaten van het project zijn: Methodiekbeschrijving: integrale werkwijze voor in/door/uitstroom voor docenten mbo/hbo. Diagnose-instrument voor studenten en docenten om voor en tijdens de start van de opleiding de kansrijkheid van studenten te bepalen. Beeldmaterialen van realistische beelden van het beroep en de opleiding. Professionaliseringsprogramma voor docenten. Een website met achtergrondmateriaal. Onderzoek naar de beoogde effecten van de ontwikkelde interventies. Kwantitatief effect is dat bij bijna alle pabo s een trend zichtbaar is van een afnemend uitvalpercentage in het eerste studiejaar van tien procent. De door- en uitstroomcijfers geven echter onvoldoende uitsluitsel over effecten van het hanteren van de nieuwe werkwijze. 2.3 Studenttevredenheid Studenttevredenheid is een van de criteria waarop de prestaties van instituten en diensten nadrukkelijk worden beoordeeld. De Fontys Kwaliteitsagenda bevat als doelstelling dat elke opleiding een studenttevredenheid kent van gemiddeld minstens een 7 op een tienpuntsschaal. Alle instituten en diensten analyseren de interne en externe metingen met als doel een verdere focus op de kwaliteit(szorg) van het onderwijs en van de ondersteunende processen. Fontys Studentenmonitor Sinds 2008 meet Fontys in de Fontys Studentenmonitor met één vraag de ontwikkeling van de algemene studenttevredenheid. Voor het derde jaar op rij is de gemiddelde Fontysscore gestegen en in december 2011 gaven studenten Fontys gemiddeld het rapportcijfer 6,7. Dit is 0,2 hoger dan de meting in 2010, die een stijging kende met 0,1 ten opzichte van Fontys Jaarverslag Studenten

15 Nationale Studenten Enquête Ook in de Nationale Studenten Enquête (NSE), die in het voorjaar wordt afgenomen, wordt de algemene studenttevredenheid gemeten. Fontys scoorde in 2011 een 3,62 op een vijfpuntsschaal (2010: 3,57). Van de vijftien vraaggebieden scoorde Fontys zeven keer hoger dan het landelijk gemiddelde, vier keer ongeveer gelijk en vier keer lager dan het landelijke gemiddelde. Stellingen/themascores Fontys 2011 Fontys 2010 Landelijk hbo Zou je jouw opleiding aanraden aan vrienden, familie of collega s 3,88 3,4 3,89 Algemene vaardigheden 3,71 3,7 3,71 Je studie in het algemeen 3,62 3,6 3,65 Docenten 3,60 3,6 3,53 Voorbereiding op de beroepsloopbaan 3,56 3,6 3,52 Studiebegeleiding 3,56 3,5 3,52 De inhoud van de opleiding 3,48 3,4 3,48 Informatiepunt 3,47 3,4 3,54 Wetenschappelijke vaardigheden 3,47 3,2 3,48 Studiefaciliteiten 3,41 3,4 3,37 Toetsing en beoordeling 3,29 3,2 3,25 Studierooster 3,27 3,2 3,18 Studielast 3,24 3,2 3,28 Informatievoorziening 3,23 3,2 3,28 Betrokkenheid 3,14 3,1 3,08 Studenten waren in 2011 het meest tevreden over de sfeer op de opleiding, de docenten en de mate waarin ze algemene vaardigheden verwerven. Studenten zijn het minst tevreden over de betrokkenheid, de informatievoorziening en de studielast. In 2011 bevatte de NSE de vraag of de student de studie aan anderen zou aanbevelen. Fontys nam deze vraag ook in voorgaande jaren op en de gemiddelde Fontysscore steeg fors van 3,42 in 2010 naar 3,88 in De Fontysrespons van 41 % was het hoogste van de grote landelijke hogescholen. Gezien deze respons is de NSE een betrouwbare indicator voor de studenttevredenheid. In 2011 bevatte de NSE vragen over de onderwijstijd, waarbij studenten aangaven hoeveel uur ze gemiddeld per week besteden aan diverse studieactiviteiten. De cijfers bieden een indicatie van de gemiddelde onderwijstijd per week. Eerstejaars voltijdbachelorstudenten gaven aan gemiddeld 34,1 per week te studeren en de ouderejaarsstudenten gemiddeld 37,2 uur per week. Dit is 0,4 en respectievelijk 0,5 uur meer dan het landelijke gemiddelde. Elsevier De Elsevier-editie 2011 baseerde zich op de eerder genoemde NSE voor wat betreft de tevredenheid van studenten over de faciliteiten, het onderwijsprogramma, de docenten, de toetsing, de communicatie en de organisatie. De 24 onderzochte Fontysopleidingen scoorden minstens een 6,6 op een tienpuntsschaal. Het gemiddelde van alle Fontysopleidingen was een 6,9. Diverse opleidingen worden op meerdere locaties aangeboden. Er zijn zes opleidingen die op een bepaalde locatie als beste gekwalificeerd zijn door Elsevier: Financial Service Management Eindhoven, Small Business and Retailmanagement Eindhoven, Vastgoed en Makelaardij Eindhoven, Pedagogiek Eindhoven, Verpleegkunde Tilburg en Informatica Venlo. In de ranking van het opinieblad stond Fontys op de achtste plaats van de veertien hogescholen met meer dan 20 opleidingen. In 2010 deelde Fontys een zevende plaats in de ranking van multisectorale hogescholen. Keuzegids Hoger Onderwijs De totaalscore van Fontys is weer iets gestegen ten opzichte van vorig jaar. Van de hogescholen met meer dan studenten (die ruim 80% van de sector vertegenwoordigen) bezet Fontys met een score van 61,5 inmiddels de vierde plaats in de ranking van de Keuzegids HBO Voltijd. Vorig jaar nam Fontys de vijfde plaats in met een score van 60. Studenten - Fontys Jaarverslag

16 Fontysopleidingen met een top drie notering (bij vier of meer opleidingen in het land) zijn: Eerste plaats: Werktuigbouwkunde (Venlo), Podotherapie (Eindhoven), HBO-rechten (Tilburg), Small Business & Retailmanagement (Eindhoven), Pedagogiek(Eindhoven), docent Techniek (Eindhoven), docent Moderne Talen (Tilburg), docent Exacte Vakken (Sittard), Financial Services Management (Eindhoven). Tweede plaats: docent Drama (Tilburg), Elektrotechniek (Eindhoven), Informatica (Venlo), docent Exacte Vakken (Tilburg), docent Moderne Talen (Sittard), Medische Beeldvorming en Radiotherapeutische Technieken (Eindhoven), Vastgoed & Makelaardij (Eindhoven). Derde plaats: Dans & Choreografie (Tilburg), docent Dans (Tilburg), Elektrotechniek (Venlo), Fiscaal Recht & Economie (Eindhoven), International Business & Management (Venlo), docent Maatschappijvakken (Tilburg), Lerarenopleiding Lichamelijke Opvoeding (Tilburg), Pedagogiek (Den Haag). 2.4 Toelatingsbeleid Het toelatingsbeleid bleef ongewijzigd. Een mbo- (niveau 4), havo- of vwo-diploma met het juiste profiel en vakkenpakket geeft volgens de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) in principe toegang tot alle Fontysbacheloropleidingen. Uitzonderingen zijn opleidingen met aanvullende eisen. Dit zijn de opleidingen voor de kunsten, logopedie en voor lichamelijke oefening. Geschiktheid voor deze opleidingen wordt in het algemeen getoetst via een toelatingsonderzoek. Wie niet voldoet aan de wettelijke vooropleidingseisen kan toegelaten worden via het 21+-toelatingsonderzoek. Voorwaarde voor dit onderzoek is dat de student 21 jaar of ouder is op het moment dat de opleiding start. Werknemers en werkzoekenden die niet voldoen aan de wettelijke vooropleidingseisen, maar wel een bachelordiploma ambiëren, kunnen via een EVC-procedure (Erkenning van Verworven Competenties) toegelaten worden tot een opleiding op maat. Het Studentenloopbaancentrum voerde bij 700 kandidaten 21+ toelatingsonderzoeken uit, van wie 50% werd toegelaten. Het kader voor de toelatingseisen voor masteropleidingen is in de WHW vastgelegd. Toelatingseisen voor cursussen zijn niet in de WHW vastgelegd en worden per cursus bepaald. 2.5 Aansluiting met voortgezet onderwijs (vo) en middelbaar beroepsonderwijs (mbo) In het kader van de juiste student op de juiste plaats en het verstevigen van de contacten met het vo zijn verschillende acties ondernomen: Contacten met samenwerkingsverbanden zijn geïntensiveerd: in Eindhoven werd voor de derde keer een Docentendag voor decanen, mentoren en docenten uit het vo georganiseerd in samenwerking met de decanenkring Eindhoven. Fontys neemt deel aan de vo-ho netwerken in West-Brabant en s-hertogenbosch en de Stichting Limburgs Voortgezet Onderwijs. Dit met als doel het verbeteren van de aansluiting door meer samenwerking en kennisdeling. Twee decanenkringen uit de regio brachten een bezoek aan Fontys waarbij een inhoudelijk programma van opleidingsvoorlichtingen werd aangeboden. Twee bezoeken van de andere kringen uit de regio zijn gepland. De nieuwsbrief voor decanen vo verschijnt maandelijks, zes keer per jaar een digitale versie, drie keer per jaar een papieren versie (inclusief open dagen posters voor op school). Hiermee worden decanen sneller en beter geïnformeerd over de ontwikkelingen bij Fontys. Instituten hebben meer mogelijkheden om rechtstreeks informatie onder de aandacht van decanen te brengen. Het aantal opleidingsvoorlichtingen dat vanuit Fontys gegeven wordt op voorlichtingsavonden van vo- en mboscholen in de regio steeg met 10% ten opzichte van Aansluiting mbo-hbo De verbetering van de doorstroom van mbo naar hbo werd opnieuw op de kaart gezet, waarmee de relaties met het mbo verder aangehaald werden. Er is een uitgebreid netwerk opgezet van contactdocenten in het mbo en in het hbo. De contacten gaan over concrete doorstroommogelijkheden tussen verwante opleidingen. De website is een uitwisselingspodium voor deze contactpersonen. De eerste digitale contactbrief Platform mbo-hbo werd verstuurd. Landelijk zijn er wetsvoorstellen aangekondigd, die de doorstroom mbo/hbo beïnvloeden. Het bestuurlijke overleg van Fontys en tien ROC s heeft een systeemgroep uit hun midden ingesteld die twee voorstellen voorlegde aan het bestuurlijke overleg, namelijk Een uitdagende doorstroom en TalentOntwikkelings Programma (TOP). In Een 16 Fontys Jaarverslag Studenten

17 uitdagende doorstroom wordt een standaardaanpak voorgesteld, die moet bijdragen aan een betere doorstroom en de streefrendementen zoals vermeld in de kwaliteitsagenda. In TOP worden de excellente mbo-studenten uitgedaagd een topprestatie te leveren. In beide notities komt de belangrijke rol van de docent aan de orde. Professionalisering rond de doorstroom zal in de toekomst worden benadrukt. 2.6 Studentenvoorzieningen Persoonlijke vorming Aandacht voor het ontdekken van de eigen talenten en ambities draagt bij aan de persoonlijke vorming van studenten. Deze aandacht, die dus veel verder gaat dan de aandacht voor onderwijs alleen, is een goed voorbeeld van het brede assortiment aan faciliteiten dat Fontys haar studenten biedt. Studentenloopbaancentrum De activiteiten van de studie- en beroepskeuzeadviseurs van het Studentenloopbaancentrum op scholen voor voortgezet onderwijs (havo 3/4/5, vwo 5/6 en mbo 4) namen opnieuw toe. In samenwerking met de decanen vo namen zo n profiel- en studiekiezers deel aan diverse studiekeuzeactiviteiten op de scholen. Daarnaast konden de eindexamenkandidaten ook nog deelnemen aan een studiekeuze-event op Fontyslocaties. Deze activiteit vond tien maal plaats (met een gemiddelde waardering van een 8 van de potentials) en bij de instroomen uitvalcijfers is zichtbaar dat zowel de groepsactiviteiten op de scholen als de events op Fontyslocaties bijdragen aan een betere studiekeuze. Dit is gemeten door het volgen van leerlingen die deelgenomen hebben aan deze studiekeuzeactiviteiten. Doorgaans switcht (of valt uit) zo n 40% en bij de gevolgde leerlingen nog geen 20%. De dienstverlening voor de twijfelende en switchende Fontys- (of andere hbo-) student is in 2011 gecontinueerd. Dat kan bestaan uit laagdrempelig contact via moderne media tot uitgebreide studie- en beroepskeuzetrajecten. Ruim studenten hadden contact met het Studentenloopbaancentrum over hun studiekeuze en -twijfel. Nieuw waren de vragen van afstudeerders en van de startende studenten op de arbeidsmarkt. Deze Young professional zoekt steeds vaker hulp in het kader van de loopbaan. Op verzoek van Fontysopleidingen werden sollicitatietrainingen en Kiezen met passie -workshops verzorgd voor Fontysstudenten. Een nieuwe activiteit in dit kader is de train de trainer workshop voor de studieloopbaanbegeleiders van de opleidingen. Hierbij worden kennis en materialen van het Studentenloopbaancentrum overgedragen aan collega s van de opleidingen die dagelijks contact hebben met de studenten. Decanen en psychologen studenten maakten een afspraak met een studentendecaan. Een toename van ruim 10% in vergelijking met studenten maakten een afspraak met een studentenpsycholoog. Een toename van bijna 10%. Naast individuele begeleiding en advisering verzorgden de studentendecanen en -psychologen groepstrainingen waaraan ongeveer 400 studenten deelnamen. In 2011 namen studenten met een functiebeperking of ziekte contact op met het studenten-decanaat. Dit is een toename van ruim 15% ten opzichte van De grootste groep werd gevormd door studenten met dyslexie. Evenals in 2010 nam het aantal studenten met een stoornis in het autismespectrum toe. Financiële ondersteuning - 79 studenten deden een beroep op afstudeersteun in het kader van de regeling Financiële Ondersteuning Studenten. In totaal werd voor 480 maanden ondersteuning toegekend voor een bedrag van studenten vroegen een bestuursbeurs aan. In totaal werd voor 366 maanden een bestuursbeurs toegekend. Het betrof een bedrag van declaraties voor vacatiegeld zijn ontvangen. Deze hadden betrekking op deelname van studenten aan vergaderingen van de Centrale Medezeggenschapsraad (CMR) en de Fontys Studentenraad (FSR). Een totaalbedrag van werd uitgekeerd (tot en met oktober 2011). Studentencentrum - Bestuurlijk actieve studenten werden gecoacht en getraind door het Studentencentrum. Deze ondersteuning draagt bij aan een hogere kwaliteit van de medezeggenschap in de Instituutsmedezeggenschapsraden en Onderwijscommissies, alsook in de Centrale Medezeggenschapsraad en de Fontys Studentenraad. Ten behoeve van de organisatie van de stedelijke introductie-evenementen werd de samenwerking met diverse Fontyssteden en andere onderwijsinstanties geïntensiveerd. Studenten - Fontys Jaarverslag

18 3. Onderwijs 3.1 Onderwijsvisie Fontys Hogescholen staat voor uitdagend onderwijs van hoge kwaliteit en heeft een maximale focus op het primaire proces. Fontys investeert in intensief, uitdagend, boeiend en goed georganiseerd onderwijs. Het onderwijs van Fontys is gebaseerd op de drie pijlers kennis, vaardigheden en beroepshouding. Hiermee worden de studenten goed voorbereid op de beroepspraktijk of op het zelfstandig ondernemerschap. Fontys ziet het als haar taak om bij te dragen aan het ontplooien en opleiden van talent, het stimuleren van persoonlijke vorming en het ontwikkelen van een waardebewustzijn bij studenten. Ondanks het grote aantal studenten is het onderwijs bij Fontys kleinschalig georganiseerd, in 31 zelfstandig opererende instituten die het onderwijs om de student organiseren. Bovendien besteedt Fontys bijzondere aandacht aan de randvoorwaarden voor een soepel verloop van de studie zoals studieloopbaanbegeleiding, coaching en buddysysteem, onderwijs- en tentamenroosters, feedback op toetsen en opdrachten, studievoortgangregistratie, informatievoorziening en bereikbaarheid van docenten. Uit de Fontys Kwaliteitsagenda spreken de hoge ambities van Fontys op dit gebied, waarbij ook de student om inzet wordt gevraagd. Ze wil activerend, uitdagend, kennisintensief en goed georganiseerd onderwijs bieden waarbij nadrukkelijk lesaanwezigheid van studenten als (morele) verplichting geldt. 3.2 Kwaliteit Onderstaande opleidingen zijn in 2011 geaccrediteerd door de NVAO: Bacheloropleidingen: - bachelor Medische Beeldvormende en Radiotherapeutische Technieken - bachelor Applied Sciences - bachelor HBO-ICT (inclusief Associate Degree ICT Service Management) - bachelor Mechatronica (toets nieuwe opleiding) Masteropleidingen: - master Pedagogiek - master Leraar Engels - master Leraar Geschiedenis - master Leraar Algemene Economie - master Leraar Wiskunde - master Leraar Natuurkunde - master Leraar Frans - master Leraar Maatschappijleer - master Leraar Bedrijfseconomie - master Leraar Scheikunde - master Leraar Nederlands - master Leraar Aardrijkskunde - master Leraar Duits 3.3 Ontwikkelingen portfolio In september startten twee nieuwe opleidingen: de Bachelor Mechatronica en de Master Industriële Innovatie. De Bachelor Management in de Zorg en de Associate degree (Ad) Management in de Zorg, beide met lesplaats Eindhoven, werden door Avans overgedragen aan Fontys. Vanaf september 2011 verzorgde Fontys Hogeschool Verpleegkunde deze opleidingen niet meer op basis van een uitvoeringsovereenkomst voor Avans, maar waren het opleidingen van Fontys. Door Fontys werden geen aanvragen voor nieuwe opleidingen ingediend, niet bij de NVAO en ook niet bij de Commissie Doelmatigheid Hoger Onderwijs. De masteropleiding Leraar Godsdienst werd - in navolging van de bacheloropleidingen - van Amsterdam naar Utrecht verplaatst. 18 Fontys Jaarverslag Onderwijs

19 Minors Het nieuwe minorbeleid dat in 2010 is vastgesteld, werd verder aangescherpt en voorzien van nieuwe kwaliteitsmetingen en tevredenheidsonderzoek. In totaal startten veertien Fontysminors (breed toegankelijk en domeinoverstijgend) in september, waarvoor ongeveer eenderde van de totale potentiële studentpopulatie zich inschreef. Opleidingsminors (verdiepend) zijn ingedaald in de bachelor, bij een aantal daarvan zijn meerdere - verwante - opleidingen betrokken en kunnen studenten vanuit hetzelfde of aanpalende domein deelnemen. Door middel van het landelijke project Kies op Maat worden Fontysminors ook opengesteld voor externe studenten. Ze staan hierdoor als het ware in de etalage als voorbeeld van wat Fontys te bieden heeft. 3.4 Praktijkgericht Hoger beroepsonderwijs betekent een stevige verbinding met de beroepspraktijk. Zo vormen stages een belangrijk onderdeel van de opleiding. Fontys faciliteert haar studenten bij het vinden van een stage. Er zijn ook diverse andere voorbeelden van intensieve samenwerkingen tussen opleidingen en het beroepenveld: Wederom ontvingen medewerkers van de belastingdienst hun getuigschrift Fiscaal Recht & Economie. Daarnaast kregen nog eens 39 deelnemers een certificaat. Juridische Hogeschool Avans-Fontys en gemeente s-hertogenbosch sloten een convenant waarmee hun samenwerking wordt bevestigd. Beide partijen wensen de opleiding voor hbo-juristen verder te verbeteren en de afgestudeerden beter geschikt te maken voor instroom in de organisatie van de gemeente s-hertogenbosch. Fontys Hogeschool Marketing Management hield de jaarlijkse editie van Fontys Best Business dat door het bedrijfsleven in de regio gezien wordt als kraamkamer van ondernemend talent. Groepen eerstejaarsstudenten van de opleidingen Commerciële Economie en Small Business & Retail Management presenteerden tijdens het event hun businessplan aan een professionele jury van bankiers, investeerders en accountants. De studenten worden tijdens Best Business uitgedaagd om door een extra inspanning hun businessplan te verbeteren. Fontys Centrum voor Ondernemerschap is de spil in het streven alle studenten die daar belangstelling voor hebben, tijdens hun studie in aanraking te brengen met zaken die met ondernemerschap te maken hebben. Fontys ontving een subsidie van een miljoen euro om studenten beter voor te bereiden op een mogelijk zelfstandig ondernemerschap. Studenten Pedagogiek hebben een methode ontwikkeld die erg goed aansluit bij de belevingswereld van de kinderen en die positief ontvangen werd door de doelgroep en hun opvoeders. De methode Tobor wordt gebruikt op basisscholen en wordt door pedagogiekstudenten gegeven op scholen die deze training van het Opvoedkundig Hulp- en Adviesbureau, onderdeel van Fontys Hogeschool Pedagogiek, afnemen. Studenten van twee technische scholen, Fontys Hogeschool Techniek en Logistiek in Venlo en Gilde Praktijkopleidingen ontwikkelden een nieuw soort lift, speciaal voor een tehuis voor meervoudig gehandicapten in Kathmandu (Nepal). De lift werkt zonder stroom, op fietskracht. Het Lectoraat Brainport van Fontys Hogeschool Management, Economie en Recht buigt zich in samenwerking met Brainport Development de komende jaren over de vraag wat de Brainportregio kan doen om de groei van hightech bedrijven te bevorderen. Het aantal startende hightechbedrijven in de regio Brainport is de laatste jaren sterk toegenomen. Toch blijft de groei van hightech bedrijven in de Brainport regio in verhouding stevig achter ten opzichte van internationale topregio s als Silicon Valley en Massachusettes (Boston/Cambridge). Daarom verricht het lectoraat Brainport toepassingsgericht onderzoek met inzet van postdocs, onderzoeksdocenten, docenten en studenten. Binnen het samenwerkingsverband tussen Fontys Lerarenopleiding in Sittard, Academische Opleidingsschool Limburg, twaalf Limburgse scholen voor voortgezet onderwijs, de Open Universiteit, Universiteit Maastricht en Hogeschool Zuyd verrichten deelnemers, waaronder leraren en aankomende leraren, samen onderzoek naar concrete vragen die leven op de scholen. De resultaten zullen op een symposium in 2012 worden gepresenteerd. Ook vanuit het lectoraat werd op de scholen onderzoek verricht om te bekijken op welke wijze het gebruik van ICT in het onderwijs bevorderd kan worden. Daarnaast organiseerde de Lerarenopleiding Sittard samen met het werkveld bijeenkomsten om vakdidactiek, coaching en begeleiding te verbeteren. Studenten en docenten van Fontys Hogeschool Toegepaste Natuurwetenschappen participeren in het onderzoek naar de toepasbaarheid van flexibele elektronica. Dit is een gevolg van een samenwerkingsverband tussen het lectoraat Thin Films and Functional Materials van de hogeschool en Holst Centre, een gerenommeerd onderzoekscentrum op de Eindhovense High Tech Campus. In samenwerking met Hogeschool Arnhem Nijmegen werd het Automotive Centre of Expertise opgericht. Met een ontvangen bedrag van vijf miljoen euro wil het centrum binnen vijf jaar een van de vijf leidende innovatiecentra in Europa worden. Onderwijs - Fontys Jaarverslag

20 Met de oprichting van het expertisecentrum Gezondheidszorg en Technologie kan Fontys opereren op het snijvlak van gezondheidszorg en technologie. Het kan daarmee een brug slaan naar meerdere disciplines en tussen onderwijs, beroepenveld, bedrijfsleven en zorgpartners. Fontys is deelnemer aan het Tilburg Social Innovation Lab (TiSIL), verbonden aan Tilburg University. In TiSIL bundelen Midden-Brabantse kennisinstellingen hun krachten om een concrete bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van de regio. Het eerste probleem waar TiSIL de schouders onder zette is de zorg aan chronisch zieken in Midden-Brabant. De eerste prijs van de Fontys Onderwijsprijs ging naar studenten van Fontys Paramedische Hogeschool voor hun afstudeeronderzoek naar de gevolgen voor de patiënt van uitstel van jodiumtherapie. De tweede prijs werd toegekend aan een afgestudeerde student van Fontys PABO Eindhoven voor haar inzending Hop on, een rode Engelse bus met lesmateriaal voor vroeg vreemdetalenonderwijs Engels dat als waardevol en inspirerend voor het basisonderwijs werd beoordeeld. De derde prijs ging naar een groep van acht studenten van Fontys Lerarenopleiding Tilburg en Fontys Pabo voor hun project Get Connected Internationalisering en internationale studenten Internationalisering is bij Fontys geen doel op zichzelf, maar vloeit voort uit strategische doelstellingen in brede zin. Het belangrijkste motief voor internationalisering is dan ook het bevorderen van de kwaliteit van het onderwijs en is daarmee integraal onderdeel van de kwaliteitsstrategie van Fontys. Om dit te concretiseren zijn drie doelstellingen geformuleerd: 1. Verrijken van het curriculum. 2. Opdoen van internationale en interculturele competenties door studenten. 3. Inspireren en internationaliseren van docenten. Bovenstaande doelen vormen het kader voor activiteiten gericht op internationalisering voor de komende jaren. De internationale focus van Fontys richt zich in eerste instantie op EER-studenten. Dat zijn studenten afkomstig uit EU-landen, inclusief Noorwegen, IJsland, Liechtenstein en Zwitserland. Verrijken van het curriculum Internationalisering innoveert het curriculum door internationale inhoud en het toepassen van examples of good practice uit het buitenland. De opdracht daartoe ligt bij uitstek bij de opleidingen zelf. Er is maximale financiële ruimte gegeven aan instituten om deze ambities inhoud te kunnen geven. Enkele succesvolle voorbeelden zijn: Het Engelstalige project International Business bij de Hogeschool Bedrijfsmanagement en Techniek, waarbij studenten in opdracht van een extern bedrijf onderzoek doen naar en verbetervoorstellen doen op het gebied van Supply Chain Management en Export. De presentatie van de educatieve website die het resultaat is van een Comenius Project ( European Values Education ) waarvan Fontys Lerarenopleiding Tilburg penvoerder was. Samen met partneruniversiteiten uit het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Turkije, Slowakije en Nederland (Tilburg) zijn de kaarten die voortkomen uit de periodieke European Values Study, omgezet naar lesmateriaal voor het onderwijs. Voor alle Fontyspabo s staat de minor Engels in het basisonderwijs en VVTO open. Deze minor richt zich op studenten die een internationale stage wil lopen. Window to the World is een unieke applicatie waarbij leerlingen van over de hele wereld met elkaar kunnen praten. Pabostudenten van Fontys uit Venlo en Den Bosch zijn dit jaar alweer voor de vierde versie van Window to the World verantwoordelijk. Inspireren en internationaliseren van docenten Internationalisering inspireert docenten en zet hen aan tot een ondernemende en onderzoekende houding. Zo n 34 (2010: 30) docenten en medewerkers van Fontys waren in het buitenland actief in het kader van Erasmus gastdocentschappen en staftrainingen. Ook was een aantal docenten actief binnen internationale projecten waaraan Fontys deelnam. Fontys streeft ernaar om docenten (en andere medewerkers) uit het buitenland intensiever te betrekken bij het onderwijs. In november bezochten ruim twintig medewerkers - waaronder docenten - van veertien partneruniversiteiten, Fontys voor de International staff training week. Deze werd voor het eerst door Fontys georganiseerd. Het thema van de week was Internationalization: from theory into practice. Een week lang konden deelnemers meedoen aan workshops rondom dit thema. 20 Fontys Jaarverslag Onderwijs