Visie Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer op verbetermogelijkheden mobiliteit in het betalingsverkeer

Transcriptie

1 Visie Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer op verbetermogelijkheden mobiliteit in het betalingsverkeer Inleiding Voor vrijwel elke markt geldt dat meer concurrentie tot betere dienstverlening en/of tot lagere prijzen kan leiden. Concurrentie kan verbeteren met de mate waarin gebruikers van een product of dienst meer bereid zijn van aanbieder te wisselen. Dat geldt ook voor de betaalmarkt. Die bereidheid wordt door uiteenlopende factoren bepaald. Een factor is het (gepercipieerde) gemak waarmee van bank kan worden veranderd. De mobiliteit in het betalingsverkeer kan verbeteren door het wisselen van betaalrekening gemakkelijker te maken. Consumenten en ondernemers noemen vaak als belemmering dat het veel gedoe is om van aanbieder van betaalrekening en -diensten te veranderen, vooral omdat daarbij het rekeningnummer niet kan worden behouden. Het onderwerp staat met enige regelmaat op de agenda van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB). Recent zijn in MOB-verband een zestal onderzoeken besproken die in 2016 zijn gedaan rond mogelijkheden om de mobiliteit op de Nederlandse betaalmarkt te vergroten. Op basis hiervan heeft het MOB een visie op verbetermogelijkheden geconcipieerd. Die visie wordt hierna gepresenteerd, voorafgegaan door een korte bespreking van de zes onderzoeken. 1 van 6

2 Resultaten onderzoeken naar verbeteren mobiliteit in betalingsverkeer De hierna volgende zes onderzoeken hebben wisselen van betaaldienstaanbieder gemeen, maar verschillen in reikwijdte en invalshoek. 1. Banking products: you can take them with you, so why don't you? (DNB) Dit is een door DNB uitgevoerd onderzoek naar factoren die van invloed zijn op het gedrag van consumenten rond het overstappen naar een andere bank. De belangrijkste factoren die consumenten ervan weerhouden van bank te wisselen zijn de tevredenheid met de huidige situatie, de constatering dat de overstap te weinig oplevert en de afwezigheid van nummerportabiliteit. Het aandeel respondenten dat met een betaalrekening een jaar lang zeker niet zal overstappen is 67%. De gemiddelde overstapkans met de betaalrekening stijgt significant ingeval van nummerbehoud, maar het aandeel dat aangeeft ook met nummerbehoud zeker niet over te zullen stappen blijft met 58% wel hoog. Overige mogelijkheden om de mobiliteit te vergroten zijn het verbeteren van de gepercipieerde controle over het overstappen, verminderen van de angst voor buitenlandse banken, en zorgen dat overstappen meer oplevert. 2. Gebruikersevaluatie Overstapservice (Betaalvereniging Nederland/Motivaction) Onderzoeksbureau Motivaction heeft namens de Betaalvereniging Nederland een evaluatieonderzoek van de Nederlandse Overstapservice uitgevoerd, waarvan de resultaten in het MOB van 31 mei zijn besproken. Gebruikers beoordelen de Overstapservice met een klanttevredenheidscore van 7,8 blijvend positief, ook in perspectief met andere sectoren. Gebruikers jonger dan 35 zijn iets minder positief, met een tevredenheidsscore van 7,4. Daarentegen waarderen gebruikers ouder dan 35 jaar de service met een 8. Verbeter- en aandachtspunten zijn: de aanpassing van crediteurenadministraties naar het nieuwe rekeningnummer met de automatische incasso s, de communicatie (duidelijker maken wat overstapper zelf nog moet doen) en de jongeren die meer gemak en snelheid van bevestigen wensen. 2 van 6

3 3. Meerwaarde nummerbehoud ten opzichte van de Overstapservice (Betaalvereniging Nederland/Gfk) Betaalvereniging Nederland heeft onderzoeksbureau Gfk gevraagd onderzoek te doen naar de gepercipieerde meerwaarde van nummerportabiliteit ten opzichte van de huidige Overstapservice. Daaruit blijkt onder meer dat zij die zijn geswitcht of overwegen dat te doen, de Overstapservice prefereren boven het concept van nummerbehoud. Bij ondervraagden die aangaven niet te overwegen over te stappen lag dat andersom. Verder blijkt dat nummerportabiliteit het belangrijkste gepercipieerde nadeel van de Overstapservice wegneemt, zijnde dat de overstap niet 100% goed verloopt doordat het rekeningnummer wijzigt. Voor 25% van de respondenten die aangeven overstappen te overwegen, is het ontbreken van de mogelijkheid van nummerbehoud reden om dat niet te doen. Een belangrijk nadeel van nummerbehoud blijkt te zijn dat de vier letters van de bankcode van de oude bank in het rekeningnummer bij de nieuwe bank staat. In het algemeen is de conclusie dat gezien de aansprekendheid-, gebruiksintentieen voorkeursscores er geen grote meerwaarde van nummerportabiliteit wordt ervaren ten opzichte van de huidige Overstapservice voor het wegnemen van drempels en problemen bij het overstappen naar een andere bank. 4. Onderzoek technische mogelijkheden nummerportabiliteit (DNB& experts) DNB heeft samen met experts technische mogelijkheden onderzocht van het overstappen naar een andere bank met behoud van het huidige nummer van de betaalrekening, het Nederlandse IBAN. Conclusie is dat het technisch mogelijk lijkt om overstappen met behoud van dit rekeningnummer te realiseren, maar dat het de vraag is of dit gelet op de verwachte complexiteit van de noodzakelijke technische, operationele en procesmatige invoering wel verstandig is. Zo zou bij de verwerking van alle betalingen naar en van Nederlandse rekeningnummers een bestand van geporteerde nummers geraadpleegd moeten worden, omdat er niet meer van kan worden uitgegaan dat de bankcode in de IBAN naar de juiste bank verwijst. Die validatieslag moeten alle in SEPA actieve banken in Europa dan kunnen maken, en raakt ook enige grote bedrijven in Nederland. Tot slot lijkt het niet eenvoudig om een naadloze overgang te realiseren, met als mogelijk gevolg enig ongemak door een tijdelijke storing van de dienstverlening. 3 van 6

4 5. Onderzoek trends en technologische ontwikkelingen (Ministerie van Financiën/Accenture) Het ministerie van Financiën heeft Accenture onderzoek laten doen naar de impact van (in de nabije toekomst verwachte) trends en technologische ontwikkelingen die het overstappen naar een betaalrekening bij een andere bank zouden kunnen vergemakkelijken. Onder meer op basis van gesprekken met Nederlandse en internationale betalingsexperts is een oordeel geveld over de in deze verwachte impact voor consumenten. Een conclusie is dat voor betalingen tussen consumenten stored value accounts, payment initiation services digital wallets, alias payments en instant payments zullen gaan zorgen voor een verschuiving ( overstap ) naar betalingen op een andere manier dan de traditionele manier via de betaalrekening. 6. Portabiliteit van rekeningnummers (ACM/Decisio) De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft betaalrekeningportabiliteit op Europees niveau onderzocht. Aanleiding is de evaluatie van de Richtlijn Betaalrekeningen in 2019 waarbij de Europese Commissie onder meer een nieuwe kosten-batenanalyse van Europese nummerportabiliteit zal uitvoeren. Deze richtlijn schrijft een overstapservice voor om drempels bij overgang naar andere betaalrekeningen te verlagen. De ACM vindt dat een overstapservice niet de beste oplossing is om concurrentie tussen banken te vergroten en wijst daarbij op het relatief beperkte aantal gebruikers van de Overstapservice en de onbekendheid onder veel consumenten en bedrijven. Nummerportabiliteit is vanuit de rekeninghouder gezien een effectievere manier om (gepercipieerde) overstapdrempels te verlagen om daarmee de concurrentie te vergroten. De ACM bespreekt twee conceptuele mogelijkheden: portabiliteit van het huidige betaalrekeningnummer (IBAN) en portabiliteit van een unieke alias die aan het IBAN wordt gekoppeld. ACM spreekt de voorkeur uit voor aliasportabiliteit en beveelt EU-breed onderzoek aan naar de technologische mogelijkheden ervan. Verder heeft de ACM een raamwerk laten maken waarmee lidstaten de baten van nummerportabiliteit kunnen inschatten. De ACM roept op tijdig te starten met onderzoek naar de kosten en baten van Europese nummerportabiliteit en beveelt voor de berekening van de baten het raamwerk aan. 4 van 6

5 Visie van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer op verbetermogelijkheden mobiliteit in het betalingsverkeer Het MOB is voorstander van invoering van nummerbehoud in het betalingsverkeer om overstappen naar andere betaaldienstaanbieders te vergemakkelijken, wat de concurrentie op de betaalmarkt kan bevorderen. Het MOB raadt Europese vormen van nummerbehoud aan, omdat Nederland sinds 1 augustus 2014 onderdeel is van SEPA, een Europese infrastructuur met Europese standaarden. Een nationale vorm van nummerbehoud wordt afgeraden, omdat het strijdig is met de SEPAgedachte en het ook aanpassingen vergt in de verwerkingsprocessen van alle buitenlandse betaaldienstaanbieders en processors in SEPA. Het MOB is, gelet op de complexiteit om overstappen met nummerbehoud in de Europese betaalmarkt te realiseren, van mening dat keuzes moeten worden gemaakt op basis van diepgaande kostenbatenanalyses van meerdere vormen van nummerbehoud. Hierbij is van belang aandacht te besteden aan de impact ervan op het groot- en kleinzakelijk betalingsverkeer én op de veiligheid en fraudegevoeligheid in het betalingsverkeer in het algemeen. Het MOB adviseert in Nederland in 2017 met genoemde analyses te starten, zodat deze als input kunnen dienen van de kosten-batenanalyses van Europese nummerportabiliteit die de Europese Commissie heeft voorzien in het kader van de evaluatie van de Richtlijn Betaalrekeningen in van 6

6 Het MOB acht het voor Nederland zinvol nog in 2016 werk te maken van het promoten en verder verbeteren van de Nederlandse Overstapservice en ook van het overstapproces, met name door de mogelijkheden te bezien dat te digitaliseren. Het MOB vraagt de Betaalvereniging Nederland om in het najaarsoverleg van 2016 te komen met een plan ter verdere digitalisering van het gebruik van de overstapservice. Voor consumenten die het internet niet kunnen of willen gebruiken, dient wel een schriftelijke vorm te blijven bestaan. Het MOB gaat bijdragen aan het bekender maken van de overstapservice. Hierbij is onder meer van belang duidelijk te maken wat consumenten en bedrijven die de betaalrekening en -diensten van een andere bank gaan afnemen ook met de overstapservice - en later ook met nummerbehoud bij de overstap nog zelf moeten regelen. 6 van 6