Passende zorg. start met goede advance care planning

Transcriptie

1 Passende zorg start met goede advance care planning Dr. Jan Lavrijsen Senior onderzoeker specialisme ouderengeneeskunde, Radboudumc Lid stuurgroep Passende zorg Disclaimer bij hand-out: dia s over rapport (met dank aan prof. van der Wal) in deze lay-out. Overige dia s op persoonlijke titel Jan Lavrijsen zonder foto s)

2 Inhoud Essentie rapport Niet alles wat kan, hoeft Relatie met Advance Care Planning Waarom past Verenso de schoen? Wat te bieden, wat nodig?

3

4 Rapport Passende zorg in de laatste levensfase Toename mogelijkheden diagnostiek en behandeling Interventie-modus Vooruitgang Teveel focus op kwantiteit van leven(sverlenging) schadelijk voor kwaliteit van leven en sterven voor acceptatie, afsluiting en afscheid

5 Zie ook: Dood voor beginners, IKON TV, afl 3:

6 Rapport Passende zorg in de laatste levensfase Achtergrond In MC-enquête onderschrijft 62% van artsenrespondenten dat patiënten in de laatste levensfase langer behandeld worden dan nodig en wenselijk is

7

8 Doelstellingen Bevorderen dat mensen passende zorg krijgen in de laatste levensfase Analyse aard en omvang (aandoeningen, specialismen, situaties) Identificeren mechanismen (processen) die leiden tot behandelingen die niet (meer) passend zijn Aanknopingspunten vinden die bijdragen aan passende zorg (debat over passende zorg bevorderen, interventies en concrete instrumenten identificeren, (verder) ontwikkelen en dissemineren)

9 Uitgangspunten Maken meest passende keuze door, voor en samen met de patiënt aan eind van het leven staat centraal Het gaat níet primair over: stijgende kosten van de zorg, en bezuinigingen leeftijd als criterium Het gaat wél over: (in opzet) curatieve overbehandeling

10 Mechanismen niet-passende zorg: macroniveau De dood wordt doodgezwegen Te hoge verwachtingen geneeskunde Meer is beter Opgeven is geen optie Wie niet vecht, is een loser

11 Mechanismen op mesoniveau Opleiding en richtlijnen gericht op handelen, minder op wanneer niet en wat dan wel? Scheiding (in tijd en personen) van curatie en palliatie Super-specialisatie artsen en verpleegkundigen Samenwerking en overdracht onvoldoende Hoofdbehandelaar regie aanspreekpunt: onduidelijk

12 Mechanismen op microniveau Doen makkelijker te rechtvaardigen dan laten Gesprek is moeilijk, intensief, kost tijd Competenties zorgverleners niet altijd voldoende Patiënten houden gesprek soms af Naasten dringen soms aan op doorgaan Variërende opvattingen autonomie en besluitvorming Cultuurverschillen

13 Interventie 1: Aanvaarden levenseinde gewoner, daarover praten ook Meer ruimte acceptatie naderend overlijden, palliatie als passende zorg Patiënten (naasten en burgers) tijdig laten nadenken en spreken over wensen levenseinde, (laten) vastleggen Aandacht en openheid via campagnes, onderwijsmodules, faciliteren wilsverklaring, ontwikkelen neutrale nietreanimeerpenning

14 Interventie 2: Wensen patiënten verhelderen en samenwerking, inclusief overdracht, verbeteren Bevorderen dat huisartsen met kwetsbare ouderen in gesprek gaan over wensen en verwachtingen rond levenseinde. LESA (Landelijke Eerstelijns SamenwerkingsAfspraak) Anticiperende besluitvorming ontwikkelen / implementeren. LTA (Landelijke Transmurale Afspraak) Implementeren handreiking Verantwoordelijkheidsverdeling bij samenwerking in de zorg (2010, KNMG e.a.)

15 Interventie 3: Samen beslissen, en besluitvorming verbeteren Faciliteren gedeelde besluitvorming Multidisciplinair overleg (MDO) complexe behandelbeslissingen Protocol anticiperende besluitvorming (advance care planning)

16 Interventie 4: Richtlijnen niet alleen richten op doen, maar ook op laten (anders doen) Bevorderen van scenario-denken (i.t.t. Als je A hebt gezegd, moet je ook B zeggen) Verbeteren richtlijnen: in welke gevallen geldt basisadvies niet, wat is voorkeursalternatief? Bevorderen gebruik richtlijnen palliatieve zorg

17 Vb: Behandelbeslissingen na hersenletsel: spanning tussen kwaliteit, voorkeuren en kosten Uncomfortable aspects of clinical practice Wel financiële prikkels voor interventies (tracheostoma s, sondes, infusen) Geen om voorkeuren van patiënt te achterhalen Shared decision-making Vereist verandering financiële kaders en prikkels Belemmert samenwerking acute zorg palliatieve zorg Holloway et al. N Engl J Med 2010; 362:

18 Interventie 5: Zorgstelsel minder richten op productie en meer op passendheid Alternatieve bekostigingssystematiek voor zorg Invoeren intensief consult voor zorgvuldige afweging behandelopties (voorheen kijken luistergeld ) Tijd nemen voor verstandige keuzes, door medicus, verpleegkundige of andere (geestelijk) hulpverlener Verstandig Kiezen (Choosing Wisely)

19 Conclusie Overbehandeling laatste levensfase complex thema Veel mechanismes die overbehandeling kunnen verklaren Niet één specifieke verantwoordelijke aan te wijzen En dus ook niet één specifieke oplossing Terugdringen overbehandeling gezamenlijke verantwoordelijkheid patiënten, artsen, overige zorgverleners en andere stakeholders

20 Wie de schoen past, trekke hem aan Verenso: ACP Overdragen expertise ACP Ontwikkelen protocol en training ACP onderdeel kwaliteitsvisitaties Neutrale niet-reanimeerpenning Bijlage 6 Rapport Passende zorg

21 Good treatment is not only about how to begin but also about knowing how en when to stop Make your plan B Coma patients Jan Lavrijsen at TEDxRadboudU

22 Medisch Contact, 5 maart 2015

23 Het verpleeghuis kent veel bewoners bij wie in het ziekenhuis iets begonnen is, maar zonder dit van condities te voorzien over hoe je gaat stoppen. Mij heeft dat geleerd om niet te beginnen als je dat start/stopscenario niet hebt geschreven en besproken Uit brief Hans van den Bosch, Medisch Contact 26 juni 2014

24

25 Voorbeeld PEG sonde Makkelijker te starten Moeilijker te stoppen

26 Voorbeeld polyfarmacy voor co-morbiditeit in laatste levensfase Makkelijker te starten Moeilijker te stoppen

27 Wat te bieden m.b.t. ACP? Expertise kwetsbare ouderen, chronisch zieken, bijzondere doelgroepen Expertise persoonsgerichte zorg in context Expertise probleemgerichte zorgdiagnostiek, zorgprognostiek, zorgmanagement Aandacht voor functionaliteit, betekenis, zingeving, kwaliteit v leven Proactief werken met scenario s, behandeldoelen, evaluaties Werken met onzekerheden Expertise langetermijnbeloop Expertise niet-behandelen, natuurlijk beloop Expertise multidisciplinair overleg Competenties samenwerking, ook buiten de muren Beschrijven van complexe werkelijkheid Tijd, werkelijke aandacht en compassie.

28 Wat nodig voor goede ACP? Vóór het verpleeghuis patiënt & naasten al tijdig informeren..en tijdig betrekken bij besluitvorming Goede overdrachten met essenties besluitvorming ACP al bij start behandeling in ziekenhuis Incl. anticiperen op stopscenario s, levenseinde Meer onderzoek naar natuurlijk beloop (zonder interventie) Ontwikkeling nieuwe vormen van passend bewijs Meer onderzoek naar dynamiek verwerking, zingeving, hoop, Stimulerende prikkels van binnen naar buiten Uit de weg ruimen belemmeringen verbinding, samenwerking

29 Acuut Postacuut Chronisch

30 Over de vakjes heen kijken

31 ACP geeft vleugels en vergezichten

32 Out-of-the-box denken nodig

33 @jlavrijsen Laten we bruggen slaan Wensen Acute zorg Mogelijkheden Langetermijnzorg