Voorstel voor de Raad

Transcriptie

1 Voorstel voor de Raad Datum raadsvergadering : 28 november 2013 Agendapuntnummer : XVII, punt 9 Besluitnummer : 965 Portefeuillehouder : Wethouder Henk Lammers Aan de gemeenteraad Onderwerp: Reductie van huishoudelijk restafval, kostenbesparing en verbetering van de bronscheiding. Samenvatting: Samen met de huishoudens realiseert de gemeente De Wolden een bronscheiding van huisvuil van 64%. Dat is meer dan de 60% die de gemeente zich ten doel heeft gesteld en ver boven het landelijk gemiddelde. Dat is erg goed. Desondanks bestaat het afval in de restafvalcontainer (grijze bak) nog voor meer dan de helft uit recyclebles (ca ton). De verwerking daarvan kost jaarlijks ca ,-. Er is dus veel geld te besparen met een betere afvalscheiding. Daarnaast zijn er milieuvoordelen. Met de huidige gescheiden inzameling van papier, GFT, glas, textiel en kunststofverpakkingsmateriaal wordt ton CO2 bespaard. Ook hier ligt dus besparingspotentieel. Het Rijk verwacht van de gemeenten in 2015 een bronscheiding van 65%. Gemeenten moeten niet denken in afvalstoffen maar in waardevolle grondstoffen. Om kosten te besparen en uit oogpunt van duurzaamheid zijn veel gemeente in Nederland bezig met het invoeren (of beproeven) van inzamelsystemen die tot verdere reductie van restafval leiden. Hieruit blijkt dat het optimaliseren van het bestaande systeem niet tot een noemenswaardige reductie leidt (meer dan 5%). Om dit wel te bereiken zijn er twee mogelijkheden, het verlagen van de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer (serviceprikkel) en het invoeren van een diftar-systeem (financiële prikkel). Met een inzamelsysteem waarbij de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer wordt verlaagd naar eens in de drie of vier weken, met daarbij een passende ledigingsfrequentie van de GFT-afvalcontainer en ophaalfrequentie van het kunststofverpakkingsmateriaal, kan de hoeveelheid restafval met 50 tot 75 kg per inwoner per jaar worden gereduceerd. Dit betekent op basis van de huidige verwerkingstarieven een kostenreductie van 26,- tot 37,- per aansluiting en een bronscheidingsresultaat van 70 tot 75%. Ons college wil tot een reductie van de hoeveelheid restafval komen en daarvoor een afvalbeheerplan opstellen voor de komende vier jaar. Uw raad wordt gevraagd om voor dit plan de richting aan te geven. Fase van besluitvorming: Opiniërend. Inleiding en aanleiding: Inleiding: De gemeente heeft op grond van de Wet milieubeheer een wettelijke plicht om Pagina 1 van 6

2 huishoudelijk afval in te zamelen (afvalbeheer). De verplichting houdt in dat wekelijks bij alle woningen in de gemeente het huisvuil moet worden opgehaald en dat er een locatie is waar inwoners hun grof huisvuil naar toe kunnen brengen. Daarnaast schrijft de wet voor dat bepaalde afvalcomponenten gescheiden moeten worden ingezameld. De gemeente bepaalt zelf hoe het afvalbeheer wordt ingericht. Ze heeft daarbij alle vrijheid. Er zijn geen wettelijke recyclingdoelstellingen. De wet bepaalt dat de ingezetenen betrokken moeten worden bij het vaststellen van het afvalbeheer en dat het beheer moet worden vastgelegd in een (afvalstoffen)verordening. De taakverdeling is dat uw raad de kaders stelt en dat ons college verantwoordelijk is voor de uitvoering. Het afvalbeheer start met het stellen van een doel (ambitie), het bepalen van de instrumenten om dit doel te bereiken en het op elkaar afstemmen van de instrumenten, tezamen het afvalbeheerbeleid. De huidige doelstelling, die uw raad heeft vastgelegd in het Milieu-Ambitieplan is, dat de gemeente De Wolden wil voldoen aan de recyclingdoelstelling uit het Landelijk afvalbeheersplan (LAP). Dit betekent dat de gemeente 60 % van het aangeboden afval aan de bron wil scheiden. Om dit te bereiken - heeft uw raad besloten - wordt geen gebruik gemaakt van het instrument tariefsdifferentiatie en is een kostenstijging voor de huishoudens, door een wijziging van de inzamelstructuur, alleen toegestaan wanneer het serviceniveau evenredig stijgt. Aanleiding: Ons college wil een afvalbeheerplan opstellen voor de periode 2014 tot met Problemen of vraagstukken: Beschrijving probleem: Met het huidige afvalbeheer realiseert de gemeente De Wolden een bronscheiding van 64 % en dus haar doelstelling. Uit de jaarlijkse sorteeranalyses blijkt echter dat het afval in de restafvalcontainers (grijze mini s) nog voor meer dan de helft bestaat uit recyclebles die gescheiden worden ingezameld. In 2012 op basis van de sorteeranalyses ca ton. De verwerking van deze recyclebles als restafval kost ca ,-. Er is dus veel geld te besparen door verbetering van de afvalscheiding. Een betere afvalscheiding heeft niet alleen financieel voordeel maar ook milieuvoordeel. De inzet van recyclebles bespaart grondstoffen en vermijdt CO2. Voor de componenten papier, GFT, glas, textiel en kunststoffen heeft Agentschap NL een eenvoudige rekentool ontwikkeld die de CO2-besparing berekent wanneer deze afvalstromen niet worden verbrand, maar gescheiden worden ingezameld en verwerkt. De tool laat zien dat de gemeente De Wolden met de gescheiden inzameling van deze componenten ton CO2 bespaart. Gelet op de recyclebles die nog in het restafval zitten ligt hier een kans om nog meer CO2 te besparen. In zijn brief van 25 augustus 2011 (Meer waarde uit afval) schrijft Staatssecretaris Atsma aan de Tweede Kamer dat de recycling van huishoudelijk afval achter blijft bij de andere sectoren. De recycling schommelt landelijk al jaren tussen de 48 en 53%, terwijl er een doelstelling is van 60%. Door een aantal ontwikkelingen (o.a. de gescheiden inzameling van kunststofverpakkingsmaterialen) is hij van mening dat de bronscheidingsdoelstelling kan stijgen naar in 65% in Hij schrijft dat gemeenten niet langer moeten denken in afvalstoffen maar in waardevolle grondstoffen. Om de doelstelling van 65% bronscheiding te halen moet de gemeente De Wolden nog ca. 200 ton extra gescheiden inzamelen. Dit is mogelijk met enkele aanpassingen van de bestaande inzamelstructuur. Deze aanpassingen richten zich met name op het terugdringen van de hoeveelheid GFT-afval en kunststofverpakkingsmateriaal in de restafvalcontainer (grijze mini) en het verbeteren van de gescheiden inzameling van grof afval. Met betrekking tot dit laatste zijn inmiddels een aantal aanpassingen ingevoerd. Zo worden sinds 1 januari jl. dakleer, harde kunststoffen (o.a. tuinmeubilair) Pagina 2 van 6

3 en gips gescheiden ingezameld op het afvaldepot. Dit levert ca. 100 ton extra recyclebaar materiaal op. Een verdere aanpassing om de scheiding van grof afval te verbeteren is het niet meer opstellen van het mobiel afvaldepot. Dit levert ca. 25 ton minder restafval op en bespaart ca ,-. Vanuit oogpunt van kostenbesparing en duurzaamheid zijn veel gemeente in Nederland bezig met het invoeren (of beproeven) van inzamelsystemen die tot verdere reductie van (rest)afval moeten leiden. Hieruit blijkt dat het optimaliseren van het bestaande systeem niet tot een noemenswaardige reductie leidt (meer dan 5%). Om dit wel te bereiken zijn er twee mogelijkheden, het verlagen van de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer (serviceprikkel) en het invoeren van een diftar-systeem (financiële prikkel). De verandering in service is daarbij een evenzo goede prikkel als diftar. Nog beter is een combinatie van service en diftar. Beoogd effect: Met de wijziging van het afvalbeheer/inzamelsysteem wordt het volgende effect beoogd: 1. het reduceren van de hoeveelheid restafval; 2. het reduceren van de kosten voor afvalbeheer; 3. het behouden c.q. verbeteren van het bestaande serviceniveau; 4. het terugwinnen van meer grondstoffen (recyclebles) uit het restafval en daarmee het verder sluiten van de grondstoffen kringloop (duurzamer afvalbeheer). Ontwerpbesluit: toelichting en argumentatie: Toelichting ontwerpbesluit: Enkele voorbeelden van de serviceprikkel: Hoogeveen (Area) De doelstelling van Hoogeveen is om de LAP doelstelling van 65% recycling in 2015 te halen. Hoogeveen gaat dit doen door optimalisering van de bronscheiding, waarbij gestreefd wordt naar een goede balans tussen milieu, service en kosten. Sinds oktober vorig jaar houdt Hoogeveen een proef in de wijk Wolfsbos (stedelijke wijk met kleine tuintjes en 500 gezinnen). In de proef wordt 1 keer per 3 weken gft, kunststof en restafval ingezameld. Voor alle drie de afvalstromen hebben de inwoners een minicontainer beschikbaar. De inwoners hebben geen papiercontainer. Verder is er bij het winkelcentrum een mini-milieustraat ingericht en is er voor de inwoners een afvalcoach om vragen te beantwoorden. De proef is erg succesvol en de inwoners zijn positief over het nieuwe systeem. Er wordt een kwart minder restafval ingezameld en meer dan twee keer zoveel kunststof. Het plan is om het systeem in de hele gemeente toe te passen. Meppel en Borger-Odoorn De gemeente Meppel verlaagt de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer per januari a.s. naar eens per 4 weken en de gemeente Borger-Odoorn dit najaar naar eens in de 3 weken. Beide gemeenten hebben daarvoor zelf geen proeven uitgevoerd, maar doen dat op basis van resultaten uit proeven van andere gemeenten. Rova De Rova-gemeenten (diftar-gemeenten) hebben de ambitie om de hoeveelheid restafval te reduceren tot enkele tientallen kg per inwoner per jaar. Om dit te bereiken gaat men omgekeerd inzamelen. Het nieuwe systeem wordt in twee fasen ingevoerd. In de eerste fase wordt de restafvalcontainer nog maar 1 keer per 4 weken geleegd en in de tweede fase wordt overgeschakeld naar wijkcontainers voor de inzameling van restafval. In de gemeenten Staphorst, Olst Wijhe en Steenwijkerland is vorig jaar gestart met de eerste fase van omgekeerd inzamelen. De resultaten na één jaar zijn dat de hoeveelheid Pagina 3 van 6

4 restafval met ca. 30% is gedaald, dat de hoeveelheid GFT-afval meer dan verdubbeld is en dat de hoeveelheid kunststof is gestegen naar 16 kg/inwoner (De Wolden ca. 8 kg). De drie gemeenten behalen daarmee een bronscheiding van ca. 68%. In Hoonhorst kern (2011) en de wijk Stadshagen in Zwolle (oktober 2012) is omgekeerd inzamelen volledig uitgevoerd. De resultaten uit Hoonhorst laten volgens Rova zien dat in de tweede fase van omgekeerd inzamelen een daling van de hoeveelheid restafval naar 30 kg per inwoner per jaar en een percentage hergebruik van 90% mogelijk is. Rova heeft aan de hand van het bewonersonderzoek getoetst of de wijzigingen in de inzameling van afval in Staphorst, Steenwijkerland en Olst Wijhe hebben geleid tot wijziging in tevredenheid bij de inwoners. In de totale beoordeling door de inwoners is geen verschil in de beoordeling gevonden tussen 2010 en 2012 (beide keren ruim voldoende). Volgens Rova zijn de inwoners van Staphorst, Steenwijkerland en Olst Wijhe in 2012 gemiddeld minder gaan betalen aan afvalkosten in vergelijking met Daarnaast, zegt Rova, dat Hoonhorst laat zien dat het gehele model van omgekeerd inzamelen met een positief financieel resultaat kan worden ingevoerd. Naar aanleiding van de resultaten in fase 1 is de gemeente Steenwijkerland dit jaar gestart met de invoering van fase 2. Er worden 160 ondergrondse containers geplaatst voor restafval en met de grijze container wordt kunststof ingezameld. Argumenten ontwerpbesluit: Het verlagen van de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer naar eens per 3 of 4 weken met daarnaast het verlagen van de ledigingsfrequentie van de GFT-container naar 3 weken of het gelijk houden op 2 weken en het verhogen van de ophaalfrequentie van het kunststofverpakkingsmateriaal naar eens per 3 of 2 weken, levert, gelet op de proeven in andere gemeenten, een reductie op van 50 tot 75 kg restafval per inwoner. In De Wolden zou dit eveneens mogelijk moeten zijn. Realisatie daarvan zou een kostenreductie van 26,- tot 37,- per aansluiting betekenen en een bronscheidingsresultaat van 70% tot 75%. Ons college wil daarvoor gaan en vraagt uw raad een standpunt in te nemen over de invoering van een van onderstaande inzamelsystemen. A. Verschillende inzamelsystemen 1. De restafvalcontainer 1 keer per 3 weken legen en de g.f.t.-afvalcontainers 1 keer per 2 weken restafval Gft-afval kunststof papier 1 x per 3 weken 1 x per 2 weken 1 x per 3 weken 1 x per maand Met dit systeem lijkt een restafvalreductie mogelijk van 50 kg per inwoner per jaar en een bronscheidingsresultaat van 70%. De kostenreductie is berekend op ca. 26,-. Een verlaging van de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer van eens in de 2 naar eens in de 3 weken geeft de huishoudens de minste problemen, omdat het eenvoudig weg de minst grote verandering is. Daarnaast is de ledigingsfrequentie van de GFTafvalcontainer op eens in de 2 weken gehouden. Dit laatste kan belangrijk zijn omdat in de bestaande situatie, zo blijkt uit de sorteeranalyses, er veel GFT-afval in de restafvalcontainer terecht komt (ca. 20% van de totale hoeveelheid). Een verlaging van de ledigingsfrequentie zou dit probleem kunnen verergeren. Het systeem heeft als nadeel dat er een onduidelijk inzamelschema ontstaat, omdat de restafval- en de GFT-afvalcontainer eens in de 6 weken in dezelfde week geleegd moeten worden. Doordat beide containers niet op dezelfde dag aangeboden kunnen worden, dienen de containers verschillende ledigingsdagen te krijgen. Bijvoorbeeld de GFT-afvalcontainer op maandag en de restafvalcontainer op dinsdag. Dit vraagt een goede communicatie met de huishoudens. Een ander nadeel is dat de inzameldienst de inzamelvoertuigen minder efficiënt kan inzetten. Dit werkt kostenverhogend. Pagina 4 van 6

5 2. De restafvalcontainer en de g.f.t.-afvalcontainer beide 1 keer per 3 weken legen restafval Gft-afval kunststof papier 1 x per 3 weken 1 x per 3 weken 1 x per 3 weken 1 x per maand Met dit systeem lijkt eveneens een restafvalreductie mogelijk van 50 kg per inwoner per jaar en een bronscheidingsresultaat van meer dan 70%. De kostenreductie is berekend op ca. 32,-. Voordeel van dit systeem is dat het inzamelschema duidelijk is en eenvoudig te communiceren met de huishoudens. Nadeel is de langere ledigingsfrequentie voor de GFT-afvalcontainer. Hierdoor is er het risico dat de hoeveelheid GFT-afval in de restafval gaat toenemen en het paard achter de wagen komt te staan voor wat betreft de verwerkingskosten. Aan dit probleem kan tegemoet gekomen worden door in die situaties waarin dat gewenst is, een gratis extra GFTafvalcontainer te verstrekken en daarnaast flankeren maatregelen op het gebied van groenafval te treffen, zoals het gratis storten van grof tuinafval op het afvaldepot, het plaatsen van bladkorven in het najaar, en het rijden van een gratis takkenroute, een kerstbomenroute enz. De financiële ruimte is hiervoor aanwezig. Een tweede nadeel is dat er met name in de zomermaanden extra stankoverlast kan ontstaan door keukenafval. Dit kan verminderd worden door huishoudens te adviseren om het keukenafval (niet het tuinafval) in de zomermaanden in de container te deponeren die het eerst geleegd wordt. 3. De restafvalcontainer 1 keer per 4 weken legen en de g.f.t.-afvalcontainer 1 keer per 2 weken restafval Gft-afval kunststof papier 1 x per 4 weken 1 x per 2 weken 1 x per 2 weken 1 x per maand Met dit systeem lijkt een restafvalreductie mogelijk van 75 kg per inwoners per jaar en een bronscheidingsresultaat van 75%. De kostenreductie is berekend op ca. 37,-. Voordeel van dit systeem is dat de ledigingsfrequentie van de GFT-afvalcontainer op eens per 2 weken kan worden gehouden en dat de ophaalfrequentie van de plasticzakken eveneens naar eens per 2 weken kan worden gebracht. Het inzamelschema is daarnaast overzichtelijk en eenvoudig te communiceren. Nadeel is dat het aantal malen dat de restafvalcontainer kan worden aangeboden in één keer wordt gehalveerd. Dit kan te veel van het goede zijn. Wij zien dit systeem meer als een toekomstige stap om tot nog verdere reductie te komen. 4. Omgekeerd inzamelen De tweede mogelijkheid om via een serviceprikkel tot restafvalreductie te komen is het invoeren van omgekeerd of gespiegeld inzamelen. De kern van dit systeem is dat de service op recyclebles wordt verhoogd en de service op restafval wordt verlaagd. Concreet betekent dit dat de herbruikbare materialen aan huis worden opgehaald en dat de inwoners het restafval in een plasticzak naar een wijkcontainer moeten brengen. Met dit systeem lijkt het mogelijk om de hoeveelheid restafval te reduceren naar enkele tientallen kg per inwoner per jaar en een bronscheidingsresultaat van 90%. Wij denken dat invoering van dit systeem voor De Wolden een brug te ver is en adviseren daarvoor niet te kiezen. 5. Huidige inzamelstructuur optimaliseren Gelet op de brief Meer waarde uit afval wordt in 2015 van de gemeenten een bronscheidingsresultaat verwacht van 65%. Voor De Wolden betekent dit nog ca. 200 ton extra te scheiden afval. Dit kan bereikt met optimaliseren van het bestaande inzamelsysteem. Wij adviseren om niet voor dit alternatief te kiezen, omdat het niet leidt tot een noemenswaardige afvalreductie, kostenreductie en verduurzaming van het Pagina 5 van 6

6 afvalbeheer. 6. Invoeren van een diftar-systeem Deze optie is, gelet op het eerder door uw raad ingenomen standpunt, niet nader onderzocht. Feit is wel dat met dit systeem een aanzienlijke restafvalreductie te realiseren is. B. Het mobiel afvaldepot Sinds de gemeentelijke herindeling wordt maandelijks een mobiel afvaldepot opgesteld in de gemeente. Ons college wil graag weten hoe uw raad staat tegenover het niet meer opstellen van dit mobiele depot. Met het niet meer opstellen kan een besparing worden gerealiseerd van ca ,- en een verbetering van het scheidingsresultaat. C. Inzamelen kunststof met een minicontainer Het kunststofverpakkingsafval wordt nu met zakken ingezameld. Het is ook mogelijk om dat te doen met minicontainers. Vanwege ruimtegebrek zullen niet alle huishoudens daar positief over zijn. Hieraan kan tegemoet gekomen worden door alleen te plaatsen wanneer een huishouden daarom vraagt. Ook is het mogelijk om samen te doen met een container (bijvoorbeeld twee ééngezinshuishoudens). We willen hier flexibel mee omgaan. Onze verwachting is dat met de inzet van minicontainers meer kunststofverpakkingsafval gescheiden wordt ingezameld zodat er meer bespaard wordt op de verwerkingskosten. Ons college wil graag weten wat uw raad vindt van het beschikbaar stellen van minicontainers. Alternatief beleid: Zie hierboven. Financiële effecten: Met een inzamelsysteem waarbij de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer wordt verlaagd naar eens in de drie of vier weken, met daarbij een passende ledigingsfrequentie van de GFT-afvalcontainer en ophaalfrequentie van het kunststofverpakkingsmateriaal, kan de hoeveelheid restafval met 50 tot 75 kg per inwoner per jaar worden gereduceerd. Dit betekent op basis van de huidige verwerkingstarieven een kostenreductie van 26,- tot 37,- per aansluiting. Participatie- en communicatieparagraaf: (in te vullen aan de hand van de menukaart) Er is een communicatieplan opgesteld. Aanpak en uitvoering: Nadat uw raad het kader heeft vastgesteld voor de huisvuilinzameling, stelt ons college een afvalbeheerplan op voor de periode 2014 tot en met Het plan wordt ter kennisname naar uw raad gestuurd. Over de uitvoering van het plan wordt jaarlijks verslag aan uw raad gedaan. Hierbij worden de inwoners betrokken. Naar aanleiding van de verslaglegging is bijstelling van de kaders en het afvalbeheer(beleid) mogelijk. Bijlagen (alleen digitaal): - Nota Afval(bron)scheiding en hoe verder. Zuidwolde, 15 november 2013 Burgemeester en wethouders van De Wolden, secretaris Nanne Kramer burgemeester Roger de Groot Pagina 6 van 6