TOEPASSING VAN HET ONTWIKKEL- EN GESPREKSMODEL AFSTEMMING OVERGANG VAN PO NAAR VO

Transcriptie

1 AANSLUITING PO-VO ALLE ONTWIKKELASPECTEN TOEPASSING VAN HET ONTWIKKEL- EN GESPREKSMODEL AFSTEMMING OVERGANG VAN PO NAAR VO Om de aansluiting tussen PO en VO te verbeteren, is het belangrijk dat er concrete plannen worden gemaakt en uitgevoerd. Dit document bevat een stappenplan om tijdens een bijeenkomst van het netwerk of samenwerkingsverband PO-VO een gezamenlijk plan van aanpak te ontwikkelen en vervolgstappen te formuleren. Het ontwikkel- en gespreksmodel Afstemming Overgang van PO naar VO biedt hiervoor aanknopingspunten. Beweging Overgang PO-VO De overgang van het primair naar het voortgezet onderwijs is een thema dat op alle onderwijsniveaus aandacht krijgt. Veel regio s hebben netwerken PO-VO ingericht om deze overgang te verbeteren. Deze PO-VO netwerken zijn vaak georganiseerd als ontmoetingsbijeenkomsten waarin uitwisseling plaatsvindt. Plan van aanpak Het is belangrijk om activiteiten te ontplooien waardoor de overgang voor leerlingen soepeler verloopt. Daarvoor is het nodig dat er plannen worden geformuleerd en uitgevoerd. Een plan van aanpak bevat concrete doelen voor de aansluiting PO-VO en een heldere beschrijving van de wijze waarop deze doelen worden bereikt. Bij het formuleren van een plan van aanpak vormen uiteraard regionale ontwikkelingen en de ontwikkelingen op de betrokken scholen binnen het netwerk het uitgangspunt. Scholen maken eigen keuzes in omvang, tijd en intensiviteit van de activiteiten. Structurele activiteiten Veel bestaande netwerken PO-VO hebben inmiddels ervaringen uitgewisseld en willen nu aan de slag met de inhoud. 1

2 Bij gezamenlijk en georganiseerd overleg tussen de PO- en VO-scholen om betere afstemming te realiseren, gaat het er vooral om dat dit leidt tot structurele activiteiten en afspraken met coördinatoren en leraren. Een belangrijke vraag is daarom hoe directeuren, coördinatoren, intern begeleiders en leraren initiatieven kunnen nemen die leiden tot een betere inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische afstemming. Thema s daarbij zijn onder meer: Opbrengstgericht werken en doorlopende leerlijnen op de basisvaardigheden en Engels, gekoppeld aan de referentieniveaus Warme overdracht van aanvullende gegevens op het Leerlingvolgsysteem, selectie en plaatsing, toewijzing van zorg en begeleiding Excellentie en hoogbegaafdheid Differentiatie Contacten met ouders Betrokkenheid/inbreng van leerlingen in de overgang PO-VO. Ontwikkel- en gespreksmodel Afstemming Overgang van PO naar VO Voor de aansluiting PO-VO is een ontwikkel- en gespreksmodel ontwikkeld. Het ontwikkelmodel Afstemming Overgang van PO naar VO geeft inzicht in de processen van de op aansluiting PO-VO gerichte lerende organisatie en biedt daarmee scholen een kijkrichting. Aan de hand van de ontwikkelaspecten en de beschrijvingen van het ontwikkelmodel kunnen samenwerkende besturen en scholen gericht nagaan op welke onderdelen er sprake is van een goede overgang van het primair onderwijs naar het voortgezet onderwijs, en welke stappen nog gezet moeten worden. Het model helpt om vragen te beantwoorden als Waar staan we in onze ontwikkeling?, Waar willen we naartoe? en Hoe gaan we daar komen?. 2

3 Ontwikkelaspecten Het ontwikkelmodel bestaat uit vijf ontwikkelaspecten, die verschillende niveaus van ontwikkeling beschrijven: Koers Afsluiting en start Feedback Ontwikkeling Differentiatie Het ontwikkelmodel is geen voorschrift. Het biedt een leidraad voor het in gang zetten van veranderingen en het nadenken over te nemen stappen. Aan de slag Inmiddels hebben een aantal netwerken PO-VO aan de hand van het ontwikkelmodel verbeteringen doorgevoerd in de afstemming van primair en voortgezet onderwijs. Op basis van de ervaringen en de resultaten van deze netwerken is een stappenplan ontwikkeld om met het ontwikkelmodel aan de slag te gaan. Met deze methode wordt in zeven stappen het proces doorlopen om gezamenlijk een plan van aanpak te ontwikkelen. Het is belangrijk dat bij het uitvoeren van dit stappenplan alle onderwijsniveaus vertegenwoordigd zijn, dus ook de leraren. Verbetering van de overgang PO-VO is een ontwikkeling waar leraren, leerlingen en ouders van moeten kunnen profiteren. Vertegenwoordiging vanuit alle onderwijsniveaus zorgt niet alleen voor een stevig draagvlak, maar leidt ook tot een realistisch beeld van de mogelijkheden en onmogelijkheden, van de gewenste stappen en van de planning. Centrale vragen In een gezamenlijk overleg van het netwerk of samenwerkingsverband PO-VO wordt een concreet plan van aanpak vastgesteld. De volgende vragen staan daarbij centraal: Waar staan we in onze ontwikkeling naar verbetering van aansluiting tussen PO en VO? Waar willen we naartoe? Welke initiatieven moeten we nemen om dit te bereiken? Welke thema of thema s kiezen we als eerste (niet teveel tegelijkertijd) Welke voorbereidingen moeten we hiervoor treffen? Welke activiteiten gaan we uitvoeren? Wie is bij welke activiteit betrokken en hoe? Hoe gaan we zorgen voor draagvlak op het niveau van de leraren/ouders/leerlingen? Hoe kunnen we zorgen voor een vergoeding van uren voor leraren voor extra inzet op dit gebied? Denk hierbij aan deelname aan netwerkbijeenkomsten, maar ook aan het maken van uitwerkingen die kunnen worden ingezet of uitgeprobeerd. 3

4 Planning: Wanneer gaan we wat doen? Hoe ronden we ontwikkeltaken af en/of zorgen we voor continuïteit en borging van genomen initiatieven of in gang gezette ontwikkelingen? Stappenplan De uitvoering van het stappenplan vindt plaats tijdens een netwerkbijeenkomst PO- VO. De activiteit neemt ongeveer drie uur in beslag. Het is belangrijk dat er, naast bestuurders, directieleden, intern begeleiders en coördinatoren, ook leraren vanuit PO en VO aanwezig zijn. De bijeenkomst start gezamenlijk. Alle deelnemers aan dit overleg hebben het ontwikkelmodel Afstemming Overgang van PO naar VO op A3-formaat voor zich liggen. De groep leest en bespreekt het ontwikkelmodel gezamenlijk. Het doel hiervan is, dat het doel van de bijeenkomst duidelijk is voor iedere deelnemer en dat de deelnemers de ontwikkelaspecten op ongeveer dezelfde wijze interpreteren. Daarna gaat de groep uiteen om in subgroepen de centrale vragen nader te bespreken. Hierbij is in ieder geval een verdeling gemaakt tussen een vertegenwoordiging van PO- en VO-scholen. Als de groep erg groot is vanaf circa tien deelnemers - is het advies om de groep verder op te splitsen: leraren bij elkaar, coördinatoren bij elkaar, bestuurders bij elkaar. Op deze manier ontstaan gevarieerde beelden en indrukken, die vanuit verschillend perspectief zijn belicht. Stap 1 15 minuten Introductie van het ontwikkelmodel Ontwikkelmodel lezen en interpreteren Stap 2 Vaststellen van de actuele stand van zaken Vaststellen huidige stand van zaken aan de hand van het ontwikkelmodel. Waar denk je dat het netwerk staat op de ontwikkelaspecten: Koers Afsluiting en start Feedback Ontwikkeling Differentiatie Opdracht: Bekijk het ontwikkelmodel. Bespreek in drietallen waar het samenwerkingsverband/netwerk staat. Schrijf in steekwoorden per rij een concreet voorbeeld op de post-it ter onderbouwing en plak dit op de betreffende cel. 4

5 Plenair: korte presentatie per drietal Stap 3 In overleg Onder leiding van de voorzitter van het netwerk worden de post-its per onderdeel (koers, afsluiting en start, feedback, ontwikkeling en differentiatie), met de daarbij behorende onderbouwing besproken. Ongetwijfeld zal er discussie zijn over de inhoud van iedere cel van het ontwikkelmodel of over verschil in interpretatie. Dat is op zich prima, maar het is niet de bedoeling dat het gesprek hierin blijft hangen. Het is ook mogelijk dat in de ontwikkelingen tot nu toe bepaalde onderdelen niet zijn opgepakt. Voor dit onderdeel is slechts 30 minuten uitgetrokken. De bedoeling is dat het overleg leidt tot een gedeeld beeld van de huidige stand van zaken binnen het samenwerkingsverband. Stap 4 Doelen en ambities formuleren Vervolgens gaan we aan de slag met een leeg ontwikkelmodel met het doel om met elkaar doelen, ambities en gewenste resultaten te bespreken. 5

6 De twee basisgroepen blijven gelijk: de vertegenwoordigers vanuit primair onderwijs en voortgezet onderwijs denken ieder voor zich na over de eigen situatie en maken dus ook een eigen inschatting van de uit te voeren activiteiten, de haalbaarheid hiervan, in welke tijdsperiode, draagvlak et cetera. Wanneer in de voorgaande activiteit de vertegenwoordigers vanuit de verschillende lagen een eigen groepje vormden, dan verandert de indeling van het groepje omdat het gezamenlijk overleg hierover belangrijk is. De directeuren bij elkaar, de leraren bij elkaar, enzovoort. Dus po en vo-mensen bij elkaar. Opdracht: Bekijk het ontwikkelmodel opnieuw Bespreek op welke deelaspecten de ambities liggen Pak dit beet met het post-it handje door ambities/doelen/ gewenste resultaten te noteren Plak dit op de betreffende cel Door met twee kleuren post-it velletjes te werken kan in beeld worden gebracht welke activiteiten voorrang krijgen en welke activiteiten worden geparkeerd of misschien helemaal niet worden opgepakt. In het gesprek daarover kunnen de deelnemers de keuzes onderbouwen en kunnen zij gezamenlijk besluiten nemen over de uit te voeren activiteiten. 6

7 Stap 5 Plan van aanpak In deze stap zetten de twee groepen PO en VO voor de eigen schoolsoort de voorgaande uitwerkingen om in een concreet ontwerp. Dit ontwerp bevat de contouren voor het (gedeelde) plan van aanpak met concrete beschrijvingen van wat er nodig is om deze ambities te realiseren. Dit ontwerp wordt vastgelegd op een flap, op een A-3 of met de computer met een PowerPointpresentatie van een of enkele sheets: Doelen komende jaar: Gewenste resultaten: Activiteiten: Tijdsplanning: Rol- en taakverdeling: De gespreksleider van iedere groep zorgt ervoor dat alle ingrediënten voor een goed beleidsplan aan bod komen. Een van de leden van de groep legt de ideeën hierover vast. Stap 6 Plannen presenteren Plenaire presentatie van de samenvatting van de plannen van aanpak. Gelegenheid vragen te stellen of aanvullende suggesties te geven. Stap 7 15 minuten Vervolgstappen bespreken De werkbijeenkomst eindigt met een overzicht van de vervolgstappen, met daarbij in ieder geval: Tijdsplanning Vervolgafspraken 7

8 Hoe verder? Deze werkbijeenkomst leidt tot het raamwerk voor een beleidsplan. Het ligt voor de hand dat de voorzitter van het netwerk, eventueel ondersteund door enkele collega s, aan de slag gaat met de invulling. Het is wenselijk om dit zo snel mogelijk na de bijeenkomst in te plannen, bijvoorbeeld binnen twee weken. De conceptversie van het beleidsplan wordt dan naar de netwerkleden verstuurd en is een agendapunt op de volgende netwerkbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst kunnen deelnemers reageren en eventueel bijstellingen of aanvullingen voorstellen. In deze fase is de betrokkenheid van de schoolbesturen en/of het management cruciaal. Akkoord geven op het beleidsplan betekent voor een schoolbestuur/management: Doorvoeren in het eigen beleid Opvoeren als gesprekspunt in het eigen overleg zoals het managementoverleg (directeurenoverleg PO, managementoverleg VO) Faciliteren Meenemen als onderdeel van de eigen werkagenda. Akkoord op het beleidsplan betekent ook dat bij de uitvoering op alle niveaus - scholen, leraren, leerlingen en ouders - er beweging op het thema Aansluiting PO-VO merkbaar is.

9 Deze publicatie is een uitgave van School aan Zet. Toepassing van het ontwikkel- en gespreksmodel Afstemming Overgang van PO naar VO is samengesteld door PO-VO Netwerk s.w.v. Oost Achterhoek en Yvonne Leenders. PO- en VO-scholen werken samen in regionale netwerken om een soepele overgang te realiseren van het basis- naar het voortgezet onderwijs. Aanknopingspunten voor deze samenwerking zijn te vinden in het door School aan Zet ontwikkelde Ontwikkel- en gespreksmodel Afstemming Overgang van PO naar VO. Dit model beschrijft vijf ontwikkelaspecten: Koers, Afsluiting en start, Feedback, Ontwikkeling en Differentiatie. Voor meer informatie over de aansluiting PO-VO kunt u contact opnemen met Gea Spaans, g.spaans@ schoolaanzet.nl of School aan Zet, secretariaat@schoolaanzet.nl September 2015 School aan Zet Lange Voorhout EE Den Haag Postbus CN Den Haag