Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie

Transcriptie

1 Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie 23 januari uur Berber Klein Orthopedagoog & docent speciale onderwijszorg Vrije Universiteit: faculteit psychologie en pedagogiek Programma 1. Kiezen van een casus 2. Zwakke rekenaars en belang van meedoen met klassikale instructie 3. Zwakke rekenaars en de IJsberg 4. Banende vs sturende instructie 5. Instructie aanpassen op specifieke onderwijsbehoeften 6. Naar een lesmodel 7. Afsluiting 1

2 Doelen 1. Inzicht in twee manieren om zwakke rekenaars bij klassikale instructie te betrekken 2. Deze inzichten zijn toegepast bij een casusleerling 3. Aanpakken zijn verwerkt in een lesplan. Een casus: M. M. (12,1 jaar) Schoolverloop: 1,2,3,4,5,6,7,8,7 (na 3 maanden groep 8 teruggeplaatst naar groep 7 Rekenontwikkeling: Groep 6: 1 e rapport CITO G&B (M5) niveau E (zeer zwak) CITO M&T (M5) niveau E (zeer zwak) 2 e rapport CITO G&B (E4) niveau B (vold. tot ruim voldoende) CITO M&T (E4) niveau B (vold. tot ruim voldoende) Groep 7: 1 e rapport CITO G&B (M5) niveau D (onvoldoende tot zwak) 2 e rapport CITO G&B (E5) niveau D (onvoldoende tot zwak) CITO M&T (E5) niveau D (onvoldoende tot zwak 2

3 Een casus: M. Leervoorwaarden en schoolse vaardigheden: Er is sprake van een ernstige rekenachterstand welke al vanaf de onderbouw van de basisschool aanwezig is. De afgelopen drie jaar scoorde zij op een landelijk genormeerde toets herhaaldelijk op het niveau van de 25% zwakst scorende leerlingen. Ook bij terugplaatsing van groep 7 naar groep 8 blijft M. zwak (D-score) scoren op het gebied van rekenvaardigheid. Ondanks een intensieve RT-begeleiding en veel oefening thuis blijven ook het laatste jaar (in groep 8/7) haar prestaties op o.a. getalbegrip en breuken en procenten matig tot onvoldoende. De problematiek lijkt voornamelijk te liggen in tempo en snelheid. De basale rekenvaardigheden liggen wel op het niveau van eind groep 7. M. s sterke kanten liggen bij de talige vakken. Daarbij werkt het bij haar faciliterend als ze gebruik mag maken van visuele ondersteuning bij het rekenen (gebruik kladblaadje). Centrale vraag: Hoe kunnen we deze leerling gaan betrekken bij de klassikale instructie in de rekenles? 3

4 Eigen casus rekenen: Naam leerling: Groep: Leeftijd: Relevante rekenresultaten: Heeft hulp nodig bij: Kan goed: 2. zwakke rekenaars 1. Worden vaak op een individuele leerlijn gezet welke niet aansluit bij het pad dat de rest van de klas volgt. 2. Als leerling wel meedoet: dan is instructie vaak niet passend bij de manier waarop hij/zij dat nodig heeft. 3. Hierdoor mist de leerling: 1. Effectieve instructietijd 2. De kracht van het samen leren 3. Begeleide inoefening 4. Gevolg: de achterstand wordt alleen maar groter tov de rest van de klas. Evt storend gedrag 4

5 2. zwakke rekenaars instructie Uitdaging is leerlingen te betrekken bij de klassikale instructie zodat: 1. Leerling weer meer effectieve instructietijd geniet 2. Leerling weer leert van andere leerlingen 3. Leerling qua domein mee kan doen met rest van de klas Maar..hoe dit te doen? Stappen 1. Analyse domeinen 2. Instructie geven op juiste niveau (IJsberg) 3. Banende versus sturende instructie 4. Extra instructie inrichten, specifiek op onderwijsbehoeften 5. Passen in je lesmodel 5

6 Stap 1. Analyse domeinen 1. Getallen & bewerkingen 2. Meten 3. Verhoudingen / breuken / procenten Hoe scoort de leerling op deze domeinen? - tempo / accuratesse - CITO / methode gebonden toets Stap 1. Analyse domeinen M. 1. Getallen & bewerkingen: op niveau alleen tempo een probleem 2. Meten: onvoldoende 3. Verhoudingen / breuken / procenten: onvoldoende Hier je klassikale instructie op aanpassen tov methode: hoe kan deze leerling hier optimaal van profiteren? 6

7 Stap 2: Rekenen met de ijsberg Stap 2: Rekenen met de ijsberg Formeel niveau Bouwsteen Model Ervaringscontextgebonden leren F.M.- N.B. 7

8 Stap 2: Richtlijnen voor instructie op verschillende niveaus zwakke rekenaars veel investeren in concrete context en modellen gemiddelde rekenaars gaan vaak vlot naar model, investeren in bouwstenen (wendbaarheid in het rekenen) Goede rekenaars gaan vlot naar bouwstenen, uitdagen deze verder te ontwikkelen Stap 2: Richtlijnen voor instructie op verschillende niveaus Zwakke rekenaars- veel investeren in concrete context en modellen Dit kan je goed integreren in je klassikale instructie! Door: Uitdagende instructievormen toe te passen Leerlingen samen te laten denken en werken Wisselen tussen banende / sturende instructie 8

9 Stap 2: IJsberg: voorbeeld breuken optellen Formeel niveau 6/8 + 5/8 = 11/8 11/8 = 1 3/8 Bouwsteen Model Ervarings contextgebonden In het tuincentrum worden planten per stuk verkocht en per volle bak met 8 planten erin. In het tuincentrum worden stuk verkocht en per volle bak met 8 Voor een volle bak planten betaal je minder dan 8x de prijs van 1 plantje. Ik wil dus zoveel leren planten erin. Voor mogelijk een volle volle bakken afrekenen. bak planten Ik heb een betaal bak voor je ¾ met minder plantjes gevuld dan 8x en een de andere prijs van 1 bak heb ik voor 5/8 gevuld. Hoeveel volle bakken met plantjes en hoeveel losse plantjes plantje. Ik wil moet dus ik afrekenen? zoveel mogelijk bakken afrekenen. Ik heb een bak voor ¾ met plantjes gevuld en een andere bak heb ik voor 5/8 gevuld. Hoeveel volle bakken met plantjes en hoeveel losse plantjes moet ik afrekenen? F.M.- N.B. Stap 2: Rekenen met de ijsberg: Toepassen in casussen Pak de casusleerling en je lesboek Kies een instructieles uit voor volgende week waarin een domein wordt behandeld waar de casusleerling moeite mee heeft Noteer de som / kwestie (formeel niveau) Werk de ijsberg uit voor deze som in 3-tallen NB: per groepje werk je dus 3 sommen uit! Probeer samen een goede instructie vorm te geven op het gewenste niveau op de IJsberg voor deze leerling Gebruik werkblad 2 & 3 9

10 Stap 3: Banend versus sturende instructie (1) Banende instructie geeft veel ruimte aan de leerling. Eigen inbreng, interactie, leerkracht stelt prikkelende vragen. Sturende (directe) instructie geeft meer garantie dat leerling behaalde leerdoel bereikt. Leerling meer aan de hand genomen, stap-voor-stap. Leerkracht is leidend. Stap 3: Banend versus sturende instructie (2) Zwakke rekenaars veelal gebaat bij sturende instructie. Modeling, fouten voorkomen. Vooral banend om motivatie te verhogen. Gemiddelde rekenaars Combinatie van banend & sturend. Kunnen met beide goed uit de voeten. Goede rekenaars banende instructie werkt uitdagend en motiverend! 10

11 Stap 3: Hoe instructie anders vormgeven? Aandachtspunten instructie zwakke rekenaars Banend: binnen belevingswereld en bereik van de instructiegroep WEL mee laten doen met klassikale instructie! Zwakke rekenaars profiteren sterk van goede rekenaars Sturend door modeling Voordoen Samendoen Nadoen GEEN hints geven / vragen stellen! Bij fouten terug naar voordoen! Zorg voor voldoende herhaling van het geleerde (inslijpen) Klassikale instructie Verlengde / individuele instructie Stap 3: Banende & sturende instructie combineren Lees het artikel Interactief, gedifferentieerd en direct (Bakker & Bouwman, 2012) Bespreek in 3-tallen: wat geeft dit voor extra informatie / inspiratie over hoe banende & sturende instructie te combineren voor zwakke rekenaars? Voeg deze toe aan werkblad 3. 11

12 Stap 4: Instructie (verlengd) aanpassen aan specifieke onderwijsbehoeften Wat zwakke rekenaars meer expliciet nodig hebben: Lesdoel duidelijk aangeven Uitleggen (expliciet en systematisch) Voordoen-samendoen-nadoen Veel voorbeelden geven Hardop denken Demonstreren Feedback geven Helpen bij het toepassen Check of instructie is begrepen Kunnen schakelen binnen handelingsniveaus tijdens instructie Stap 4: Instructie (verlengd) aanpassen aan specifieke onderwijsbehoeften casus Welke van de zojuist genoemde extra instructiestrategieën heeft de casusleerling nodig? Noteer 2 of 3 punten en werk deze samen uit voor de voorbeeldsom. Gebruik werkblad 4 12

13 Stap 5: Effectieve rekeninstructie in een lesmodel Gestructureerde, directe instructie is de beste aanpak voor het leren rekenen, met name voor zwakke rekenaars IGDI: Interactieve Gedifferentieerde Directe Instructiemodel Gezamenlijke start (terugblik, doel, voorkennis, automatisering) Gebruik Coöperatieve leervormen Interactieve groepsinstructie Begeleide (in)oefening Zelfstandige verwerking: individueel/duo s + verlengde instructie (10-15 min) Feedback zelfstandig werken-groep en instructiegroep Gezamenlijke afsluiting Stap 5: Organisatie van de instructie 13

14 4. Hoe instructie anders vormgeven? Organisatie van de instructie Automatiseringsspel / rijk probleem (belevingswereld) Uitleg voordoen / samen doen Nadoen niveau materiaal / model Voordoen / samendoen. Niveau context / materiaal & model Sturende instructie: niveau context / materiaal naar model! Voordoen - Samendoen Nadoen niveau materiaal / model Stap 5: Terug naar de casusleerling Bekijk het lesmodel welke jij hanteert. Hoe ga je organisatorisch de aangepaste klassikale en verlengde instructie inpassen? Bespreek in 3-tallen: is dit werkbaar? Wat heb je nodig om het werkbaar te maken? Maak gezamenlijk een definitieve lesvoorbereiding voor de instructieles. Waarbij de zwakke rekenaar dus meedoet aan de klassikale instructie. 14

15 Nabespreking Plenaire nabespreking terugkoppeling aan plenaire inventarisatie start workshop - Wat waren waardevolle suggesties? - Met welk gevoel ga je naar huis? Noteer voor jezelf wat nuttig is. 5. Afsluiting evaluatie 15