Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%

Transcriptie

1 Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden neemt bovendien blijvend toe. Hieronder schetsen we een beeld van wat laaggeletterdheid is, geven we inzicht in sociaal demografische gegevens en geven we inzicht in wat de consequenties van laaggeletterdheid zijn, voor deze mensen zelf en voor de maatschappij. Geletterdheid - de definitie Bron: Expertise Centrum Beroepsonderwijs, Research Centre for Education and the Labour Market (2013), Laaggeletterdheid in Nederland Geletterdheid is het gebruiken van gedrukte en geschreven informatie om te functioneren in de maatschappij, om de eigen doelen te bereiken en om de eigen kennis en mogelijkheden te ontwikkelen. Laaggeletterdheid Mensen zijn meer of minder geletterd. We onderscheiden daarin vijf moeilijkheidsniveaus. Niveau 1 wordt aangeduid als laaggeletterd. De afbeelding hiernaast geeft de spreiding van Nederlanders over de niveaus weer. Frequentie Taalvaardigheidsscores Niveau 1 Zeer laaggeletterd Niveau 1 Niveau 2 laaggeletterd Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 Bron: ECBO, Laaggeletterdheid in kaart 2014, Houtkoop en Buisman Niveau A1 Niveau A2 Niveau 2F Laaggeletterdheid en sociaal demografische gegevens* VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 53% Daarvan is: 65% Autochtoon 61% 39% 47% > 45 jaar < 45 jaar 35% Allochtoon 42% Niet/lager opgeleid 58% Middelbaar/hoger opgeleid 57% Werkend 43% Niet werkend * Indien ook doelgroep van 65+ wordt meegenomen, komen er naar schatting nog mensen bij

2 Laaggeletterdheid: consequenties en kosten Het hebben van onvoldoende basisvaardigheden heeft grote gevolgen voor het dagelijks leven. Laaggeletterden zijn minder zelfredzaam, minder sociaal actief en vaker ziek dan geletterden. Laaggeletterde ouderen hebben zelfs een 1,5 keer groter sterfterisico dan geletterde leeftijdsgenoten. Verder hebben laaggeletterden meer moeite met het vinden of behouden van een baan. Bovendien hebben kinderen van laaggeletterden meer risico op een taalachterstand omdat hun ouders hen niet goed voorlezen en minder goed helpen met huiswerk. Tenslotte kost laaggeletterdheid de maatschappij jaarlijks veel geld, miljoen per jaar. Dat is zo n 550 euro per persoon. Kosten laaggeletterdheid 556,4 MILJOEN PER JAAR FACTS & SOCIALE ZEKERHEID 76 MILJOEN Meer werkloosheidsuitkeringen Meer arbeidsongeschiktheidsuitkeringen Meer bijstandsuitkeringen Onvoldoende vaardigheden om een baan te vinden BELASTING 144 MILJOEN Gemiste belastingopbrengsten Lager belastbaar loon voor laaggeletterde werkenden en geen belastbaar loon voor werkloze laaggeletterden WERKLOOSHEID 26 MILJOEN Gemiste inkomsten van werkloze laaggeletterden Onvoldoende vaardigheden om een baan te vinden CRIMINALITEIT 0,4 MILJOEN Vandalisme Minder inzicht in gevolgen van daden GEZONDHEIDSZORG 127 MILJOEN Meer ziekenhuisopnamen Meer huisartsenbezoeken Verkeerde gezondheidskeuzes en onjuist gebruik van medicijnen PRODUCTIVITEIT 183 MILJOEN Lagere productiviteit van werkende laaggletterden Onvoldoende vaardigheden om goed te presteren Bron: PwC (2013). Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten. PWX, interne rapportage, Amsterdam Opbrengsten van het investeren in laaggeletterdheid Bedrijf > 1000 Medewerkers ,- Bedrijf ,- Minder kosten / lagere baten als gevolg van laaggeletterdheid 800,- per medewerker Medewerkers Minder kosten / lagere baten als gevolg van laaggeletterdheid Tussen 1200,- en 2400,- per medewerker Mensen die hun leesvaardigheid verbeteren van niveau 1 naar niveau 2, kunnen hun inkomen direct en indirect met wel 2500 euro per jaar verbeteren. Na 3 jaar kan dit oplopen tot een inkomensverbetering van wel 13%. NIVEAU 1 NIVEAU 2 Tot 2.500,- Inkomensverbetering per jaar Tot 13% verbetering t.o.v. vroeger 3 Jaar later

3 Laaggeletterdheid in Eindhoven FACTS & inwoners in Eindhoven Waarvan laaggeletterd TOTAAL WAT WETEN WE NOG MEER VAN DE LAAGGELETTERDE EINDHOVENAREN? TUSSEN JAAR < 45 > jaar 47% mannen 53% vrouwen 65% autochtoon 35% allochtoon 39% < 45 jaar 61% > 45 jaar kinderen * Per jaar komen er in Eindhoven naar schatting bij die onvoldoende leesniveau hebben en op hun 15 e jaar dus onder de doelgroep laaggeletterden vallen. Bron: de Bibliotheek Eindhoven 58% middelbaar opgeleid 42% laag / niet opgeleid 57% werkend 43% niet werkend 9-15 MILJOEN PER JAAR! Kosten Geschatte (maatschappelijke / totale) kosten in Eindhoven op basis van landelijke cijfers en onderzoeken.

4 Overzicht buurten Eindhoven en kans op laaggeletterdheid KANS OP LAAGGELETTERDHEID Zeer Laag Behoorlijk laag Gemiddeld Behoorlijk hoog Zeer hoog Bron: Cubiss Metropool Regio Eindhoven FACTS & TOTAAL TUSSEN JAAR MENSEN LAAGGELETTERD Als we mensen boven 65 jr. meetellen, dan komen er nog laaggeletterde mensen bij. TOTAAL DUS ONGEVEER MENSEN De hiermee gemoeide geschatte (maatschappelijke/ totale) kosten (of minder baten) in de Metropool Regio Eindhoven op basis van landelijke cijfers en onderzoeken bedragen: MILJOEN PER JAAR

5 Laagopgeleide autochtone Nederlanders tussen15-45 jaar Deze specifieke subdoelgroep laaggeletterden is relatief gezien klein. In Eindhoven wonen ongeveer 3100 mensen met een opleidingsniveau lager dan mbo2. Desalniettemin is het een groep die extra aandacht behoeft. Enerzijds omdat mensen in deze leeftijdscategorie vaak jonge kinderen hebben die door de laaggeletterdheid van hun ouders een verhoogd risico hebben op een taalachterstand. Anderzijds zijn niet veel activiteiten en interventies op deze doelgroep gericht. Doelgroep die midden in het leven staat Laaggeletterden tussen de 15 en 45 jaar staan volop in het leven. Dat betekent dat voldoende basisvaardigheden hard nodig zijn om te kunnen participeren. Hun beperkte vaardigheden blijken niet altijd direct, maar in veel gevallen blijkt laaggeletterdheid de achterliggende oorzaak van hun problemen. Omvang van de totale (sub)doelgroep laagopgeleide autochtone Nederlanders in de leeftijd jaar is in Eindhoven ongeveer 3100 mensen. 53% 47% 57% 43% Werkend Niet werkend Laaggeletterdheid achterliggende oorzaak andersoortige problematiek Dat blijkt onder meer uit een onderzoek van de Lumens Groep in het begin van dit jaar. Daaruit bleek dat achter de hulpvragen van hun cliënten vaak een taalprobleem schuil ging. Zo hadden 8 van de 13 cliënten die bij een schuldhulpverlener in een traject zaten een taalachterstand. Het Sociaal raadsliedenwerk rapporteerde dat er bij hun cliënten 50 tot 70% van de hulpvragen te maken had met laaggeletterdheid (van Loon, 2015). Drempel volgen van taalles Deze specifieke doelgroep is vanwege negatieve schoolervaringen in het primair en voortgezet onderwijs niet snel geneigd om terug naar school te gaan om taalles te volgen. De groep die wel de stap zet om taalles te nemen doet dit niet om de kansen op de arbeidsmarkt te vergroten maar om persoonlijke doelen te bereiken en om de dagelijkse levenssituatie te verbeteren (De Greef, 2012). Slechts een minderheid gaat terug naar school. Educatieve programma s zouden niet alleen ontwikkeld moeten worden om kennis en vaardigheden op te doen gericht op het verkrijgen van werk, maar ook om de sociale inclusie en de zelfredzaamheid van deze groep te verbeteren (De Greef, 2012). Vervolg >

6 Vervolg > Investeren in deze subdoelgroep en mogelijke baten SOCIAAL / MAATSCHAPPELIJK / Betere taalvaardigheid Betere media-en informatievaardigheden Betere maatschappelijke participatie Hogere betrokkenheid Minder sociaal isolement Verbeterde interactie met de overheid, instanties en dienstverleners Makkelijker toegankelijk & interactie, Hogere verkeersveiligheid, beter begrip signalen, borden, minder ongevallen Minder criminaliteit, vandalisme, minder diefstal WELZIJN EN WELBEVINDEN Meer zelfredzaam en beter zelfstandig functioneren Beter gevoel van veiligheid Hoger gevoel van zelfvertrouwen Minder sociaal isolement en uitsluiting Minder depressie en minder stress GEZONDHEID EN Betere gezondheid, dus lagere ziektekosten Minder uitval door ziekte, dus hogere productiviteit Minder ziekenhuisopnames, minder huisartsbezoek, dus lagere kosten Minder kosten door verkeerd gebruik / onbegrip, dus lagere kosten Minder kosten als gevolg van depressie, stress, etc. Bronnen: Laaggeletterdheid in kaart (op Leren in verschillende contexten: de opbrengsten van trajecten taal en basisvaardigheden voor laag opgeleiden (op Inventarisatie en bevindingen laaggeletterdheid en analfabetisme de Lumens Groep en externe partners (op te vragen bij de Lumens Groep)