Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%

Transcriptie

1 Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden neemt bovendien blijvend toe. Hieronder schetsen we een beeld van wat laaggeletterdheid is, geven we inzicht in sociaal demografische gegevens en geven we inzicht in wat de consequenties van laaggeletterdheid zijn, voor deze mensen zelf en voor de maatschappij. Geletterdheid - de definitie Bron: Expertise Centrum Beroepsonderwijs, Research Centre for Education and the Labour Market (2013), Laaggeletterdheid in Nederland Geletterdheid is het gebruiken van gedrukte en geschreven informatie om te functioneren in de maatschappij, om de eigen doelen te bereiken en om de eigen kennis en mogelijkheden te ontwikkelen. Laaggeletterdheid Mensen zijn meer of minder geletterd. We onderscheiden daarin vijf moeilijkheidsniveaus. Niveau 1 wordt aangeduid als laaggeletterd. De afbeelding hiernaast geeft de spreiding van Nederlanders over de niveaus weer. Frequentie Taalvaardigheidsscores Niveau 1 Zeer laaggeletterd Niveau 1 Niveau 2 laaggeletterd Niveau 3 Niveau 4 Niveau 5 Bron: ECBO, Laaggeletterdheid in kaart 2014, Houtkoop en Buisman Niveau A1 Niveau A2 Niveau 2F Laaggeletterdheid en sociaal demografische gegevens* VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 53% Daarvan is: 65% Autochtoon 61% 39% 47% > 45 jaar < 45 jaar 35% Allochtoon 42% Niet/lager opgeleid 58% Middelbaar/hoger opgeleid 57% Werkend 43% Niet werkend * Indien ook doelgroep van 65+ wordt meegenomen, komen er naar schatting nog mensen bij

2 Laaggeletterdheid: consequenties en kosten Het hebben van onvoldoende basisvaardigheden heeft grote gevolgen voor het dagelijks leven. Laaggeletterden zijn minder zelfredzaam, minder sociaal actief en vaker ziek dan geletterden. Laaggeletterde ouderen hebben zelfs een 1,5 keer groter sterfterisico dan geletterde leeftijdsgenoten. Verder hebben laaggeletterden meer moeite met het vinden of behouden van een baan. Bovendien hebben kinderen van laaggeletterden meer risico op een taalachterstand omdat hun ouders hen niet goed voorlezen en minder goed helpen met huiswerk. Tenslotte kost laaggeletterdheid de maatschappij jaarlijks veel geld, miljoen per jaar. Dat is zo n 550 euro per persoon. Kosten laaggeletterdheid 556,4 MILJOEN PER JAAR FACTS & SOCIALE ZEKERHEID 76 MILJOEN Meer werkloosheidsuitkeringen Meer arbeidsongeschiktheidsuitkeringen Meer bijstandsuitkeringen Onvoldoende vaardigheden om een baan te vinden BELASTING 144 MILJOEN Gemiste belastingopbrengsten Lager belastbaar loon voor laaggeletterde werkenden en geen belastbaar loon voor werkloze laaggeletterden WERKLOOSHEID 26 MILJOEN Gemiste inkomsten van werkloze laaggeletterden Onvoldoende vaardigheden om een baan te vinden CRIMINALITEIT 0,4 MILJOEN Vandalisme Minder inzicht in gevolgen van daden GEZONDHEIDSZORG 127 MILJOEN Meer ziekenhuisopnamen Meer huisartsenbezoeken Verkeerde gezondheidskeuzes en onjuist gebruik van medicijnen PRODUCTIVITEIT 183 MILJOEN Lagere productiviteit van werkende laaggletterden Onvoldoende vaardigheden om goed te presteren Bron: PwC (2013). Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten. PWX, interne rapportage, Amsterdam Opbrengsten van het investeren in laaggeletterdheid Bedrijf > 1000 Medewerkers ,- Bedrijf ,- Minder kosten / lagere baten als gevolg van laaggeletterdheid 800,- per medewerker Medewerkers Minder kosten / lagere baten als gevolg van laaggeletterdheid Tussen 1200,- en 2400,- per medewerker Mensen die hun leesvaardigheid verbeteren van niveau 1 naar niveau 2, kunnen hun inkomen direct en indirect met wel 2500 euro per jaar verbeteren. Na 3 jaar kan dit oplopen tot een inkomensverbetering van wel 13%. NIVEAU 1 NIVEAU 2 Tot 2.500,- Inkomensverbetering per jaar Tot 13% verbetering t.o.v. vroeger 3 Jaar later

3 Laaggeletterdheid in Eindhoven FACTS & inwoners in Eindhoven Waarvan laaggeletterd TOTAAL WAT WETEN WE NOG MEER VAN DE LAAGGELETTERDE EINDHOVENAREN? TUSSEN JAAR < 45 > jaar 47% mannen 53% vrouwen 65% autochtoon 35% allochtoon 39% < 45 jaar 61% > 45 jaar kinderen * Per jaar komen er in Eindhoven naar schatting bij die onvoldoende leesniveau hebben en op hun 15 e jaar dus onder de doelgroep laaggeletterden vallen. Bron: de Bibliotheek Eindhoven 58% middelbaar opgeleid 42% laag / niet opgeleid 57% werkend 43% niet werkend 9-15 MILJOEN PER JAAR! Kosten Geschatte (maatschappelijke / totale) kosten in Eindhoven op basis van landelijke cijfers en onderzoeken.

4 Overzicht buurten Eindhoven en kans op laaggeletterdheid KANS OP LAAGGELETTERDHEID Zeer Laag Behoorlijk laag Gemiddeld Behoorlijk hoog Zeer hoog Bron: Cubiss Metropool Regio Eindhoven FACTS & TOTAAL TUSSEN JAAR MENSEN LAAGGELETTERD Als we mensen boven 65 jr. meetellen, dan komen er nog laaggeletterde mensen bij. TOTAAL DUS ONGEVEER MENSEN De hiermee gemoeide geschatte (maatschappelijke/ totale) kosten (of minder baten) in de Metropool Regio Eindhoven op basis van landelijke cijfers en onderzoeken bedragen: MILJOEN PER JAAR

5 Jongeren van jaar Veel vmbo-scholen hebben te maken met taalachterstanden. Het begeleiden van leerlingen om deze achterstand in te halen blijkt in de praktijk vaak niet eenvoudig. Stichting Lezen stelt dat 14,3 % van de 15-jarige scholieren moeite heeft met het lezen en begrijpen van schoolboeken (Lezen en Schrijven 2014). Onderzoek van PISA (Programme for International School Assessment) uit 2013, wijst uit dat 13,8% van de Nederlandse 15-jarigen laaggeletterd is. Taalachterstand beïnvloedt totaal functioneren Een taalachterstand belemmert het succesvol volgen van onderwijs door jongeren. Het taalniveau in het onderwijs is hoger dan het taalniveau dat jongeren met een taalachterstand daadwerkelijk beheersen. Het grootste probleem is dat deze jongeren een beperkte woordenschat hebben, waardoor hun tekstbegrip veel minder groot is. Hierdoor ondervinden jongeren problemen bij alle vakken op school en met presteren op het gebied van lezen, schrijven en presenteren. Interventies Net als in het basisonderwijs zijn op het voortgezet onderwijs methoden en interventies beschikbaar om deze leerlingen te begeleiden. Zo kunnen leerlingen vaak gebruik maken van remedial teaching is extra (huiswerk) begeleiding voor verschillende schoolvakken aanwezig. Verder zijn er diverse andere initiatieven die gericht zijn op het vergroten van de taalvaardigheid van leerlingen naast de reguliere methoden. Zo zijn er veel scholen die vrij lezen structureel hebben ingeroosterd, die van hun school een aangename lees- en mediaomgeving maken en die participeren in leesbevorderende (landelijke) projecten zoals Nederland Leest. Vrij lezen verbetert de woordenschat Om een tekst te kunnen begrijpen moet je ongeveer 95% van de woorden kennen. Leerlingen met een taalachterstand hebben vaak een te beperkte woordenschat. Scholen zetten daarom vaak in op het vergroten van de woordenschat van hun leerlingen. Een aantal scholen doet dit via intentionele woordenschatstimulering (woordenschatinstructie) waarbij woorden van woordenlijsten en geselecteerde woorden uit zaakvaklessen systematisch onderwezen worden. Noodzakelijk, maar voor de uitbreiding van woordenschat om op voldoende op niveau te komen, volstaat het niet. Hiervoor is vrij lezen een goede methode. Iemand die een kwartier per dag leest, leest ongeveer 1,2 miljoen woorden per jaar. Leerlingen kunnen zo nieuwe woorden per jaar leren (2013, Kees Broekhof). Bronnen: Meer lezen, beter in taal - VMBO (op