Geestelijke gezondheidszorg

Transcriptie

1 LUCAS Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy KU Leuven Praktijk en beleidsgericht onderzoek in Welzijn Volksgezondheid en Gezin Geestelijke gezondheidszorg De preventie van depressie en suïcide Het effect van sociaalcognitieve factoren, coping en hulpzoekend gedrag op suïcidaal gedrag en dit voor de regio Wallonië/AIGS Inventarisatie van Vlaamse Actoren inzake suïcidepreventie/ga voor Geluk Omgaan met problematisch alcoholgebruik in de huisartsenpraktijk Internationale samenwerking: OSPI (Optimized Suicide Prevention in Europe)/E.C Preventing Depression and Improving Awareness through Networking in the EU (PREDI-NU) /E.C. Leerstoel ga voor geluk Warme Steden 1

2 OSPI-FOLDER Illustratie OSPI En EAAD en Prdi Nu Met beeldmateriaal: logo s

3 Geestelijke gezondheidszorg 1. De preventie van depressie en suicide 2. De vermaatschappelijking van de GGZ 3. Herstel, gebruikersparticipatie en empowerment 4. De relatie armoede - geestelijke gezondheid SWVG 5. De arbeidsparticipatie van personen met psychische problemen 6. ADOCARE Onderzoekslijn GGZ Projectleiders: Evelien Coppens, Ph.D Inge Neyens, Ph.D 3

4 Onderzoek naar de invoering van een eerstelijnspsychologische functie (ELPF) in Vlaanderen dr. Evelien Coppens dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove De visie van huisartsen over werk en psychische klachten: Een bevraging dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove 4

5 De aanpak van problematisch alcoholgebruik door de huisarts: Een bevraging dr. Inge Neyens dr. Joke Vanderhaegen prof. dr. Chantal Van Audenhove Project 1. Literatuurstudie: De aanpak en benadering van problematisch alcoholgebruik door de huisarts Vanclooster et al., Een online bevraging (januari 2014 maart 2014) o o o Steekproef Resultaten: Diagnose Behandeling Doorverwijzing Attitudes Kennis en kunde Conclusie Neyens et al.,

6 Steekproef Achtergrondkenmerken (n= 560; respons ratio= 9,7%) Oververtegenwoordiging: o Vrouwelijke huisartsen: 58% o Leden Domus Medica: 65% Persoonlijke ervaring: o Persoonlijke omgeving: 68,9% o Zelf alcoholprobleem (gehad): 6,1% o Ander verslavingsprobleem: 8,1% 6

7 Resultaten Wie brengt het onderwerp alcohol doorgaans ter sprake? A: bijna steeds de huisarts B: meestal de huisarts C: de patiënt/familie even vaak als de huisarts zelf D: meestal de patiënt/familie E: bijna steeds de patiënt/familie 7

8 Wie brengt het onderwerp alcohol doorgaans ter sprake? bijna steeds ikzelf 2,9% meestal ikzelf 29,7% de patiënt/familie even vaak als ikzelf 41,2% meestal de patiënt/familie 19,2% bijna steeds de patiënt/familie 7,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 15 Hoe moeilijk vinden huisartsen het accuraat stellen van de diagnose alcoholmisbruik of -afhankelijkheid? A: zeer moeilijk B: eerder moeilijk C: noch moeilijk noch gemakkelijk D: eerder niet moeilijk E: helemaal niet moeilijk 8

9 Hoe moeilijk vindt u het accuraat stellen van de diagnose alcoholmisbruik of -afhankelijkheid? zeer moeilijk 4,4% eerder moeilijk 46,5% moeilijk noch gemakkelijk 26,3% eerder niet moeilijk 19,9% helemaal niet moeilijk 2,9% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 17 Hoe vaak ondervindt u onderstaande moeilijkheden bij de diagnostiek van alcoholmisbruik of afhankelijkheid? De patiënt is vermoedelijk niet eerlijk over zijn/haar drinkgedrag. (4,0) 5,2% 16,7% 50,2% De patiënt staat huiverachtig tegenover een psychiatrische diagnose of medicatie. 6,8% 13,9% 53,6% De door de patiënt gepresenteerde klachten zijn erg vaag.(3,7) 5,6% 24,4% 55,9% De patiënt brengt het probleem niet ter sprake.(3,7) 10,3% 13,1% 57,5% De differentiaal diagnose met een gerelateerd psychisch probleem.(3,1) 24,6% 40,0% 31,2% Er is te weinig tijd in een consult voor een uitgebreid gesprek.(3,0) 30,5% 26,1% 28,4% Het onderwerp is moeilijk bespreekbaar tijdens raadpleging.(2,9) 29,8% 32,6% 26,7% Het diagnostisch onderzoek naar alcoholproblemen vormt een extra werklast.(2,9) 31,1% 23,8% 28,3% Een ernstige fysieke aandoening staat op de voorgrond.(2,7) 46,7% 31,6% 16,0% Uw kennis over de richtlijnen naar problematisch gebruik is ontoereikend.(2,7) 36,4% 25,7% 19,0% Uw kennis over de definitie van problematisch gebruik is ontoereikend.(2,4) 41,1% 26,5% 10,7% Uw relatie met de patiënt belemmert een objectieve diagnostische kijk.(2,1) 52,9% 18,7% 7,0% 0% 20% 40% 60% 80% 100% bij bijna geen enkel geval bij een minderheid van de gevallen bij de helft van de gevallen bij de meerderheid van de gevallen bij bijna alle gevallen 18 9

10 In welke mate baseert u zich op de volgende aspecten om tot de diagnose alcoholmisbruik of afhankelijkheid te komen? uw observatie van de patiënt (3,8) 3,6% 13,8% 78,2% uw voorkennis over de patiënt (3,7) 7,4% 20,3% 69,3% uitgebreid gesprek met de patiënt (3,7) 7,4% 16,9% 67,5% gesprek met de partner en/of familie (3,4) 15,3% 20,2% 59,0% informatie van andere hulpverleners (2,9) 26,9% 29,1% 35,2% vragenlijsten (2,2) 32,6% 15,6% 17,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 19 bijna niet niet meer /niet minder dan andere aspecten bijna uitsluitend in mindere mate in grote mate In welke mate biedt u zelf onderstaande interventies aan bij patiënten met (een vermoeden van) een problematisch alcoholgebruik? uitleg bieden over het ziektebeeld (3,9) 8,5% 12,7% 50,6% kort advies (kort gesprek met informatie, feedback en afspraken rond doelstellingen)(3,9) 5,9% 16,3% 56,3% uitleg bieden over de behandel- en opvolgmogelijkheden (3,7) 9,6% 20,8% 52,6% korte interventie (reeks gesprekken met advies, feedback en motiverende gespreksvoering)(3,3) 21,1% 23,2% 36,7% doorverwijzing naar gespecialiseerde hulpverlening (3,4) 20,9% 28,9% 38,1% gesprekken met de partner en/of familie (2,8) 32,8% 25,3% 25,5% voorschrijven van medicatie (2,7) 36,2% 29,6% 18,5% psychotherapie (2,4) 27,7% 23,2% 18,0% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% bij bijna geen enkel geval bij een minderheid van de gevallen bij de helft van de gevallen bij de meerderheid van de gevallen bij bijna alle gevallen 20 10

11 Naar welke instantie verwijzen huisartsen het meest door bij een alcoholproblematiek? A: PAAZ/PZ B: psycholoog C: psychiater D: zelfhulpgroepen Naar welke instanties verwijst u het meest door bij een alcoholproblematiek? zelfhulpgroepen (bv. Anonieme Alcoholisten) 68,2% Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis psychiatrisch centrum of ziekenhuis 49,1% 55,3% 55,0% zelfstandig psychiater zelfstandig psycholoog 33,1% 40,8% Centrum voor Algemeen Welzijnswerk residentiële revalidatiecentra andere psychiatrisch dagcentrum polikliniek 17,8% 14,7% 11,1% 8,3% 2,6% 22 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 11

12 Attitudes Moeilijkheden: o Aanmoedigen van therapietrouw bij patiënten (90%) o Zelf het initiatief nemen tot gesprek (25%) Vrees voor relatie met de patiënt bij confrontatie (16%) Comfortabel: 50% Hoe goed schat u uw eigen kennis en vaardigheden over alcoholmisbruik in? Ik ken de alcoholgerelateerde problemen (bv. tremor). (3,0) Ik kan alcoholgerelateerde problemen herkennen. (2,8) Ik kan de lichamelijke signalen die gepaard gaan met een alcoholproblematiek herkennen. (2,8) Ik kan de emotioneel-sociale signalen die gepaard gaan met een alcoholproblematiek herkennen. (2,8) Ik beschik over basisvaardigheden in motivationele gespreksvoering. (2,7) Ik ken de medische behandelopties voor alcoholmisbruik. (2,7) Ik ken voldoende het onderscheid tussen overmatig gebruik, alcoholmisbruik en alcoholafhankelijkheid. (2,6) Ik ken de niet-medische behandelopties voor alcoholmisbruik. (2,5) Ik ken de aanbevolen medicatie en hun (neven)werking. (2,5) 10,7% 21,6% 21,8% 22,8% 27,9% 32,5% 32,2% 41,5% 37,3% 76,7% 69,7% 71,1% 69,9% 55,6% 57,1% 56,3% 47,9% 47,6% Ik ken de aangewezen diagnostische hulpmiddelen (bv. vragenlijst) in het kader van alcoholmisbruik. (2,2) 45,3% 34,4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% niet goed eerder minder goed eerder goed zeer goed 12

13 Hoe goed kennen huisartsen het ontwikkelen van discrepantie als principe van motiverende gespreksvoering? A: nooit van gehoord B: al van gehoord C: al toegepast D: sterke deskundigheid In welke mate kent u volgende benaderingen of begrippen met betrekking tot het Motivationeel Interview zoals uitgewerkt door S. Rollnick en W. Miller? empathie uitdrukken 19,4% 15,5% 52,7% discrepantie ontwikkelen 55,5% 25,8% 17,3% argumentatie vermijden 28,6% 34,0% 34,6% weerstand volgen 34,1% 31,8% 31,5% empowerment stimuleren 33,3% 24,3% 37,3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% nooit van gehoord al van gehoord al toegepast sterke deskundigheid 26 13

14 Conclusie Moeilijkheden: o o o Diagnostiek Attitudes Kennis en vaardigheden Training op maat 14

15 Onderzoeksteam: dr. Inge Neyens Stephanie Vanclooster dr. Gert Scheerder Iris De Coster dr. Joke Vanderhaegen prof dr. Chantal Van Audenhove Dank voor uw aandacht Onderzoek naar de invoering van een eerstelijnspsychologische functie (ELPF) in Vlaanderen dr. Evelien Coppens dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove 15

16 Inhoud Inleiding Filmpje Onderzoek Resultaten Conclusies en aanbevelingen Inleiding 16

17 Hoofddoelstelling: Kwaliteit van eerstelijnszorg voor patiënten verbeteren Eerstelijnsconferentie 2010 Door samenwerking tussen verschillende zorgverstrekkers te versterken 6 werkgroepen, 6 centrale thema s Met ruime vertegenwoordiging van stakeholders Werkgroep GGZ: Welke zorgverstrekkers realiseren een aanbod in de GGZ in de eerste lijn? Welke zijn de knelpunten op dit vlak? Hoe kan het aanbod verbeterd worden? Conclusie werkgroep GGZ Nood aan meer GGZ deskundigheid in de bestaande eerstelijnsvoorzieningen Invoering van de ELPF als belangrijkste aanbeveling 17

18 De kern van deze functie: Laagdrempelig: weinig stigma, betaalbaar en nabij Conclusie werkgroep GGZ Personen met een specifieke GGZ achtergrond ingebed in een bestaande eerstelijnsstructuur Goede samenwerking en verwijzing naar gespecialiseerde GGZ en welzijnsdiensten Ondersteuning van (niet GGZ) eerstelijnswerkers via intervisie en vorming In navolging van deze oproep 7 pilootprojecten kregen van de Vlaamse Overheid de opdracht om een ELPF te organiseren in een geografisch afgebakend werkingsgebied Looptijd: december 2011 februari

19 Opdracht pilootprojecten: Kortdurende behandeling bij niet complexe psychische klachten op een laagdrempelige wijze Nauw samenwerken met andere hulpverleners vanuit het model van getrapte zorg en hiervoor een netwerk uitbouwen Vroegdetectie en interventie bevorderen 37 7 pilootprojecten Turnhout Kempen Maasmechelen Poperinge Aalst Pajottenland Brussel 38 19

20 7 pilootprojecten Project Projecthouder Aantal ELP Locatie consult Aalst SEL 1 voltijds ELP Halftijds CGG medewerker WGC, huisartsenpraktijk, huisartsenwachtpost, SEL Brussel Huis voor Gezondheid 1 VTE verdeeld over 10 CGG medewerkers Huisartsenpraktijken & WGC Kempen CAW de Kempen 1 voltijds ELP CAW Maasmechelen Huisartsenkring 1 voltijds ELP Pajottenland Poperinge SEL OCMW Sociaal huis, medisch centrum, eerstelijnshuis 1 VTE verdeeld over 2 ELP Sociaal huis, dienst thuiszorg, klooster, medisch centrum 1 VTE verdeeld over 2 ELP Sociaal huis Turnhout Huisartsvereniging Turnhout 1 VTE verdeeld over 2 ELP Huisartsenwachtpost 39 Filmpje 20

21 In welke mate behandelt u patiënten met milde psychische klachten zelf in uw praktijk? A: zelden of nooit, ik verwijs patiënten liever door B: geregeld, ik schrijf dan meestal medicatie voor C: geregeld, ik probeer dan zelf in gesprek te gaan met de patiënt Stelling 1 Stelling 2 Bent u vertrouwd met de eerstelijnspsychologische functie? A: nooit van gehoord B: al van gehoord C: ik werk zelf als huisarts samen met een eerstelijnspsycholoog 21

22 Onderzoeksmethode Onderzoeksopdracht Voorzitten van stuurgroep Voortgang van de pilootprojecten bewaken Proces en effectevaluatie Succesfactoren en knelpunten Advies over mogelijke uitrol over heel Vlaanderen Augustus 2012 oktober

23 1. Wat zijn de kerntaken van de ELP? 2. Wat zijn verschillen tussen projecten? 3. Tot welke doelgroep richt de ELP zich? 4. Wie kan naar de ELP doorverwijzen? 5. Wat is de taak van de huisarts in dit proces? 6. Welke aspecten maken de ELP laagdrempelig? 7. Welke informatie moet de ELP registreren? 8. Welke opleidingsnoden heeft een ELP? 9. Wat is het typische functieprofiel van een ELP? 45 Onderzoeksvragen Onderzoeksactiviteiten Interviews (n=43) Projecthouders, ELP, huisartsen Procesvan implementatie Tevredenheidsbevraging (n=182) Patiënten, ELP, huisartsen, klinische partners 2 klankbordgroepen (n=54 en n=39) Stakeholders Mening en advies inzake brede implementatie in Vlaanderen 23

24 Brief symptom inventory (BSI) (n=415) Patiënten afgenomen door ELP Ernst en aard van de problematiek Registratiefiche (n=594) Patiënten (ingevuld door ELP) Klachten en gegeven behandeling in kaart brengen Analyse jaarverslagen Onderzoeksactiviteiten Resultaten 24

25 1. Wat zijn de kerntaken van de ELP? Assessment en detectie Snel zicht krijgen op de hulpvraag Kijken naar klachten en krachten Kortdurende generalistische behandeling Patiënt inzicht geven in de problematiek door klachten te structureren Psycho educatie Situatie anders bekijken Focus op krachten en sterktes en zaken die veranderbaar zijn Ondersteunen bij zoektocht naar oplossingen Begeleide zelfhulp: informatie, advies en tips Wat zijn de kerntaken van de ELP? Snelle en juiste doorverwijzing wanneer nodig Motiveren en voorbereiden Administratieve en organisatorische taken Registreren patiëntgegevens Verslaggeving naar huisarts Overleg met klinische partners Andere taken kwamen meer op de achtergrond Netwerking ifv de ontwikkeling van een inhoudelijke sociale kaart Coachen eerstelijnswerkers waaronder de huisarts Groepssessies 50 25

26 Duur behandeling Aantal behandelsessies 35% 30% 25% 30,8% 80% minder dan 5 sessies 19% tussen de 5 en 10 sessies 1% meer dan 10 sessies 20% 15% 20,9% 17,4% 10% 5% 0% 10,7% 7,2% 3,9% 2,9% 1,7% 1,2% 1,7% 1,7% >10 51 Partners naar waar de ELP doorverwijst Doorverwijzing naar meer gepaste zorg Psychiater OCMW/sociaal huis PTZ PZ CGG Huisarts PAAZ CLB CAW VDAB Andere 0,9% 1,3% 1,1% 1,3% 1,1% 0,4% 0,4% 7,0% 10,1% 16,7% 30,9% 56% van de patiënten werd door de ELP doorverwezen 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 52 26

27 2. Tot welke doelgroep richt de ELP zich? Verdeling volgens geslacht 69,5 30,5 man vrouw Tot welke doelgroep richt de ELP zich? 30 Verdeling volgens leeftijd < 18 jaar jaar jaar jaar jaar > 60 jaar 54 27

28 Stelling 3 Wat is de ernst van de psychische klachten van personen die bij de ELP terecht komen? A: niet ernstige psychische klachten B: middelmatige psychische klachten C: ernstige psychische klachten D: zeer ernstige psychische klachten 2. Tot welke doelgroep richt de ELP zich? Verdeling volgens ernst van de problematiek 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 0,2% helemaal niet ernstig 47,1% 39,4% 7,5% 5,9% niet ernstig middelmatig ernstig zeer ernstig 56 28

29 2. Tot welke doelgroep richt de ELP zich? Verdeling volgens aard van de problematiek Stemmingsproblemen Somatoforme problemen Eetproblemen Problemen met impulsbeheersing Relationele problemen Aanpassingsproblemen Angstproblemen Seksuele problemen Slaapproblemen Suïcidale ideatie Verslavingsproblemen Andere 7,3% 3,0% 1,8% 2,2% 4,9% 5,1% 12,5% 33,8% 30,8% 26,9% 27,3% 47,0% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% Tot welke doelgroep richt de ELP zich? Praktijk strookt niet helemaal met oorspronkelijke visie Veel mensen met ernstige en langdurige problematiek Kortdurende interventies zijn ook daar waardevol Klachten zijn uiteenlopend van aard ELP moet een generalist zijn die alle leeftijdsgroepen voor zijn rekening neemt 58 29

30 3. Wat zijn verschillen tussen projecten? In landelijke gemeenten Kleiner GGZ aanbod waardoor meer samenwerking met privétherapeuten Wisselende locaties Vraag naar outreachend werken In grootsteden Groter GGZ aanbod, dus meer nood aan netwerking Groepsaanbod reeds voorhanden Cultuursensitieve zorg Problemen zijn ernstiger: meer somatische klachten en angstproblematiek Wie kan naar de ELP doorverwijzen? Aanmelding Andere: OCMW, CAW, CGG, eigen initiatief huisarts andere 60 30

31 5. Wat is de taak van de huisarts? Psychische problemen herkennen Milde problemen zelf opnemen Bepalen of een doorverwijzing naar de ELP zinvol is Patiënt informeren en motiveren Samen met de ELP het zorgtraject van de patiënt uitstippelen Zorgtraject en mogelijke uitval opvolgen Patiënten met langdurige problematiek op lange termijn opvolgen 61 Samenwerking met de huisarts Voor 60% van de patiënten vindt er overleg plaats tussen de ELP en de huisarts Voor 95% van de patiënten koppelt de ELP informatie terug naar de huisarts 31

32 Welke informatie moet de ELP terugkoppelen naar de huisarts? Voornaamste klachten Kortdurende interventies die werden toegepast Voortgang van de patiënt Doorverwijzing naar een andere voorziening Huisarts moet kunnen reconstrueren wat zijn patiënt aan interventies kreeg en met welk resultaat 6. Wat maakt de ELP laagdrempelig? Voordelig tarief Nauwe samenwerking met de huisarts Snel beschikbaar: binnen de 2 weken Niet psychologische setting: minder stigma Werkt kortdurend Locatie: centraal gelegen en goed bereikbaar Meerdere antennepunten in landelijke regio s Verschillende opties mogelijk: sociaal huis, WGC, huisartsenpraktijk, CAW, medisch centrum 64 32

33 9. Wat is het functieprofiel van de ELP? Vertrouwd met brede waaier aan psychische problemen Specialist in detectie en assessment Vertrouwd met kortdurende interventies Vertrouwd met het organiseren van groepssessies Communicatieve gespreksvaardigheden Kan omgaan met grote diversiteit aan doelgroepen typisch voor de eerste lijn Meelevend, niet veroordelend, respectvol en begripvol Goede kennis van sociale kaart in de regio Teamspeler en netwerker Flexibel, efficiënt, zelfstandig 65 Stelling 5 Betekent een samenwerking met een eerstelijnspsycholoog een meerwaarde voor de huisartspraktijk? A: ja B: geen mening C: nee 33

34 Conclusies en aanbevelingen Groot enthousiasme bij huisartsen en andere klinische partners Weinig weerstand in het veld Kwaliteitsvol aanbod van GGZ op de eerste lijn Onnodige tweedelijnszorg kan vermeden worden Kostenbesparend Passende verwijzing wordt mogelijk Conclusie ELP heeft goed zicht op de noden in de samenleving op het vlak van GGZ Meer kennis en competenties bij huisartsen over psychische problemen en GGZ Huisartsen zijn minder geneigd om medicatie voor te schrijven 68 34

35 Aanbevelingen ELPF is belangrijke schakel in getrapte zorg Brede implementatie in Vlaanderen nodig Aantal ELP in verhouding tot grote vraag Snelle doorverwijzing in de praktijk niet altijd mogelijk door wachtlijsten in tweede lijn ELP is een generalist: focus op alle doelgroepen ELPF binnen netwerk GGZ (Artikel 107) Afstemming van ELPF op lokale noden en GGZ aanbod in de regio 69 Aanbevelingen Coaching huisartsen en andere eerstelijnswerkers als antwoord op grote vraag Netwerking als cruciale taak Onderzoek naar effecten op lange termijn 70 35

36 Onderzoeksteam: dr. Evelien Coppens dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove Dank voor uw aandacht LUCAS KU Leuven De visie van huisartsen over werk en psychische klachten: Een bevraging dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove 36

37 De kans op succesvolle herintrede op de arbeidsmarkt daalt na een afwezigheid van drie maanden Percentage mensen op ziekte/invaliditeitsuitkering Huisartsen: - Attitudes - Kennis - Vaardigheden Tijd sinds begin van afwezigheid wegens ziekte (maanden) 73 Steekproef Resultaten: o Diagnose o Behandeling o Doorverwijzing en samenwerking o Kennis en kunde Conclusie Inhoud 37

38 Steekproef Totaal aantal unieke respondenten: 323 o Volledig ingevulde vragenlijst: 240 o Gedeeltelijk ingevulde vragenlijst: 83 Oververtegenwoordiging: o o (Vrouwelijke huisartsen) Huisartsen uit groepspraktijk 38

39 Resultaten Welke van de onderstaande psychische klachten detecteerde u bij de werkende patiënten die u de afgelopen week zag? (n=322) 78 Aard van psychische klachten % Slaapproblemen 89,8% Psychische vermoeidheid/uitputting 86,0% Stress 83,5% Problemen met de baas en/of collega s 68,3% Concentratieproblemen 62,4% (Overmatige) prikkelbaarheid 54,0% Burn out 53,7% Angstproblemen 51,2% Nervositeit 47,8% Motivatieproblemen 43,2% Relatieproblemen met partner 39,8% Stemmingsproblemen 38,8% Geheugenproblemen 36,0% Familiale problemen 28,3% Verslaving 18,0% Eetstoornissen 14,9% Posttraumatische stressstoornis 7,5% ADHD 4,3% Persoonlijkheidsstoornis 4,3% Psychose 2,2% Andere: suïcidegedachten, alcoholmisbruik, moeheid, spierpijn/ duizeligheid 1,6% 39

40 Hoe vaak vraagt u in een eerste consult aan uw werkende patiënten met psychische klachten (n=306) welk werk zij verrichten?(4,4) 6% 41% 51% hoe zij zich voelen op hun werk?(4,0) 5% 17% 49% 29% welke aspecten hun welzijn op het werk belemmeren?(3,5) 10% 36% 39% 14% welke aspecten hun welzijn op het werk bevorderen?(2,9) 27% 41% 19% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nooit Zelden Soms Vaak Altijd 79 Hoe moeilijk of gemakkelijk vinden huisartsen het om depressie en burn-out te onderscheiden van elkaar? A: zeer gemakkelijk B: eerder gemakkelijk C: noch moeilijk/noch gemakkelijk D: eerder moeilijk E: zeer moeilijk 40

41 Hoe moeilijk of gemakkelijk vindt u het om depressie en burn-out te onderscheiden van elkaar? (n=303) zeer gemakkelijk 1,0% eerder gemakkelijk 20,1% noch moeilijk, noch gemakkelijk 26,1% eerder moeilijk 45,2% zeer moeilijk 7,6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 81 Hoe vaak ondervindt u onderstaande moeilijkheden bij de diagnostiek van psychische klachten bij werkende patiënten? (n=270) De patiënt staat huiverachtig tegenover een psychiatrische diagnose of medicatie (3,5) 15% 28% 47% 10% Een lichamelijke aandoening staat op de voorgrond (3,4) 18% 27% 48% 7% De door de patiënt gepresenteerde klachten zijn erg vaag (3,3) 19% 34% 45% 2% Er is te weinig tijd in een consult voor een uitgebreid gesprek (3,3) 4% 27% 23% 29% 17% Het diagnostisch onderzoek naar psychische klachten vormt een te grote bijkomende werklast (2,6) De patiënt brengt de relatie tussen het werk en de psychische klachten niet ter sprake (2,6) Uw kennis over de richtlijn van Domus Medica over alcoholverslaving is ontoereikend (2,5) 15% 16% 38% 53% 42% 23% 27% 21% 20% 4% 17% 14% 7% De patiënt ziet zijn/haar psychische klachten niet als een probleem (2,4) 8% 52% 29% 10% Uw kennis over de richtlijn van Domus Medica over depressie is ontoereikend (2,4) 18% 48% 15% 12% 7% Het onderwerp is moeilijk bespreekbaar (voor de patiënt) tijdens de raadpleging (2,4) 6% 59% 24% 10% Uw kennis over de richtlijn van Domus Medica over slaapproblemen is ontoereikend (2,3) 20% 47% 16% 11% 6% Uw kennis over de relatie tussen psychische klachten en werk, is ontoereikend (2,1) 19% 61% 14% 5% 82 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bij (bijna) geen enkel geval Bij een minderheid van de gevallen Bij de helft van de gevallen Bij de meerderheid van de gevallen Bij (bijna) alle gevallen 41

42 Welk van de volgende belastende werkaspecten komt het vaakst aan bod tijdens de detectie en de diagnostiek van psychische klachten? A: werkdruk B: relatie met leidinggevende/collega s C: rolonduidelijkheid Welke van de volgende belastende werkaspecten komen aan bod tijdens de detectie en de diagnostiek van psychische klachten? (n=240) % belastende werkaspecten Relatie met de leidinggevende 83,8% Interpersoonlijke conflicten (vb. pesten) 81,7% Werkdruk 79,2% Relatie met de collega s 78,8% Tijdsdruk 74,2% Emotionele eisen 60,0% Fysieke eisen 48,8% Verwachte flexibiliteit (vb. ten gevolge van organisatieveranderingen) 46,3% Jobonzekerheid 40,8% Verantwoordelijkheid 35,0% Moeilijkheidsgraad van het werk 30,4% Tegenstrijdige verwachtingen 30,0% Rolonduidelijkheid 25,4% Aantal procedures of regels 22,5% Andere (deadlines; behalen van bepaalde cijfers; het al dan niet ontvangen van daaraan vasthangende incentives; fout betalingssysteem hiervoor; gebrek aan waardering en inspraak; onvoldoende waardering horen, te weinig autonomie; oorspronkelijke verwachtingen; werknemer wordt als nummer of speelbal behandeld en niet naar waarde geschat) 2,5% 84 42

43 Welke van de volgende stimulerende werkaspecten komen aan bod tijdens de detectie en de diagnostiek van psychische klachten? (n=244) % stimulerende werkaspecten Feedback en waardering 78,3% Sociale steun van collega s 69,7% Sociale steun van leidinggevende(n) 67,6% Autonomie/controle over de job 57,8% Inspraak 51,2% Afwisseling in het takenpakket (die als aangenaam ervaren wordt) 50,0% Uw competenties kunnen gebruiken 45,5% Financiële beloning 18,4% Andere (motivatie, zin, betrokkenheid in de verschillende aspecten van het werk, weerbaarheid, zinvol werk) 4,5% 85 Hoe vaak biedt u onderstaande interventies aan bij werkende patiënten met psychische klachten? (n=261) Uitleg bieden over het (mogelijke) ziektebeeld (4,4) 8% 45% 46% Uitleg bieden over de behandel- en opvolgmogelijkheden (4,3) 9% 45% 44% Een gesprek met de patiënt over zijn/haar werk (4,3) 10% 43% 43% Kort advies (3,9) 9% 14% 44% 30% Voorschrijven van een korte periode (vb. 2 weken) van arbeidsongeschiktheid (3,7) 10% 30% 45% 15% Korte interventie (3,5) 22% 19% 37% 19% Advies aan de patiënt om contact op te nemen met de arbeidsgeneesheer (3,2) 21% 33% 32% 10% Doorverwijzing naar gespecialiseerde hulpverlening voor 24% 39% 30% 6% Psychotherapie (3,1) 22% 37% 32% 5% Voorschrijven van medicatie (2,6) 42% 41% 12% Voorschrijven van een lange periode (vb. 3 maanden) 14% 58% 17% 10% Gesprekken met partner en/of familie (2,0) 26% 57% 11% 5% Contactopname (door de huisarts) met de arbeidsgeneesheer (1,8) 32% 57% 8% Contactopname (door de huisarts) met de adviserend geneesheer (1,8) 38% 52% 7% Verwijzing naar loopbaanbegeleiding (1,8) 39% 47% 11% Verwijzing naar arbeidstrajectbegeleiding (vb. GTB of GOB)(1,6) 52% 42% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Bij (bijna) geen enkel geval Bij een minderheid van de gevallen 86 Bij de helft van de gevallen Bij de meerderheid van de gevallen Bij (bijna) alle gevallen 43

44 Hoe vaak verwijst u door naar de onderstaande instanties in het kader van psychische klachten op het werk? (n=249) Een zelfstandig psycholoog of psychotherapeut (3,7) 4% 25% 67% Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG)(3,1) 6% 18% 39% 35% De arbeidsgeneesheer (2,9) 9% 29% 30% 28% Een zelfstandig psychiater (2,8) 31% 51% 15% De sociale dienst of personeelsdienst van de werkplek (2,8) 12% 28% 34% 24% Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW)(2,3) 25% 32% 27% 14% Psychiatrische ziekenhuizen en Psychiatrische Afdelingen Algemene Ziekenhuizen (PAAZ)(2,2) 14% 58% 24% 4% Diensten voor arbeidsbemiddeling (vb. VDAB, GTB)(2,1) 28% 42% 24% 6% Centra voor loopbaanbegeleiding (Loopbaancentra)(1,9) 42% 34% 18% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Nooit Zelden Soms Vaak Altijd 87 Geef voor elke instantie aan hoe tevreden of ontevreden u bent over de samenwerking met Zelfstandige psychologen of psychotherapeuten (4,0) 16% 55% 27% Zelfstandige psychiaters (3,3) 15% 34% 44% Centra voor Algemeen Welzijnswerk (CAW) (3,3) 11% 47% 37% Arbeidsgeneesheren (3,2) 14% 52% 28% Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) (3,1) 21% 37% 37% Psychiatrische ziekenhuizen en PAAZ (3,1) 19% 47% 31% Centra voor loopbaanbegeleiding (Loopbaancentra) (3,0) 16% 58% 19% Diensten voor arbeidsbemiddeling (vb. VDAB, GTB) (3,0) 14% 67% 14% De sociale dienst of personeelsdienst van de werkplek (3,0) 15% 65% 17% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Zeer ontevreden Ontevreden Neutraal Tevreden Zeer tevreden 44

45 Welke zijn uw redenen om hier niet mee samen te werken? Psychiater Psycholoog Arbeidsgeneesheer Sociale dienst of personeelsdienst Diensten voor arbeidsbemiddeling Loopbaancentra CGG PAAZ en PZ CAW te medicamenteus, patiëntenstop/wachtlijst, kostprijs, moeilijk info krijgen kostprijs, te weinig psychologen onbekend voor patiënt en arts/moeilijke bereikbaarheid, mogelijke partijdigheid ten voordele van werkgever, geen arbeidsgeneesheer in kleine bedrijven beroepsgeheim, ongekend, moeilijk bereikbaar onbekend/niet vertrouwd met werking onbekend/niet vertrouwd met werking lange wachttijden, weinig feedback, (onbekende werking) lange wachttijden, moeilijk direct contact (vb. bij crisissituaties) onbekend, lange wachttijden, niet beschikbaar in gemeente 89 Welk percentage huisartsen adviseert progressieve werkhervatting? A: 0-25% B: 26-50% C: 51-75% D: % 45

46 Bent u vertrouwd met progressieve werkhervatting? (n=261) Percentage Nee, progressieve werkhervatting is me niet bekend 5,7% Ja, ik adviseer dit aan mensen die tijdelijk arbeidsongeschikt zijn en klaar zijn om terug geleidelijk aan het werk op te nemen 50,6% Ja, ik adviseer patiënten om hiervoor te gaan naar het ziekenfonds en de arbeidsgeneesheer. 65,5% Ja, maar ik adviseer dit zelden of nooit 3,8% 91 In welke mate bent u vertrouwd met de volgende instanties? (n=270): VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding)(2,6) 43% 39% 14% GTB (Gespecialiseerde Trajectbepalings- en Begeleidingsdienst)(2,2) 33% 31% 24% 13% De Werkwinkels (2,1) 17% 62% 16% 5% Centra voor Loopbaanbegeleiding (Loopbaancentra)(2,0) 25% 50% 21% 4% GOB (Gespecialiseerde Opleidings-, Begeleidings- en bemiddelingsdienst)(1,5) 60% 31% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 92 Onbekend Van gehoord Naar doorverwezen Overleg mee gepleegd 46

47 Conclusie Conclusie Huisartsen vragen naar werk in de consultatie. Slaapproblemen komen zeer frequent voor. Problemen en plezier op het werk hebben vaak te maken met relaties, problemen in de tweede plaats met werkdruk. Progressieve werkhervatting is bekend bij de huisartsen en wordt er door geadviseerd. Toch ervaart meer dan de helft onder hen drempels daarbij. Huisartsen zijn niet zo vertrouwd met arbeidstrajectbegeleiding

48 Hoe nu verder aan de slag met deze resultaten? LUCAS KU Leuven, in opdracht van het kenniscentrum RIZIV: Ontwikkeling van een tool met aanbevelingen voor huisartsen Wat is er nodig om huisartsen te ondersteunen m.b.t. dit thema? Suggesties: 95 LUCAS KU Leuven: dr. Inge Neyens prof. dr. Chantal Van Audenhove Dank voor uw aandacht Kenniscentrum arbeidsongeschiktheid, Dienst Uitkeringen, RIZIV: dr. Saskia Decuman Dr. Lutgarde Vanwynsberghe 48