De Tabakswet. Rapport. Onderzoek naar hinder en schadelijkheid van passief roken, houding t.a.v. en steun voor rookverboden Cyrille Koolhaas

Transcriptie

1 Grote Bickersstraat KS Amsterdam Postbus AE Amsterdam t f e info@tns-nipo.com Rapport De Tabakswet Onderzoek naar hinder en schadelijkheid van passief roken, houding t.a.v. en steun voor rookverboden Cyrille Koolhaas B5939 december 03 Bestemd voor: STIVORO, voor een rookvrije toekomst Te Den Haag

2 Inhoud Inleiding 2 1 Legitimering rookverboden 4 2 Houding en steun ten aanzien van rookverboden 3 Steun rookverboden 16 4 Plaatsen waar een rookverbod zou moeten gelden 23 Conclusies 24 Bijlagen 1 Tabellen 2 Vragenlijst 3 Onderzoeksmethode Inhoud figuren en tabellen 1 Stelling: Rokers houden in het algemeen voldoende rekening met niet-rokers 4 2 Stelling: Niet-rokers ondervinden doorgaans hinder van de rook van anderen 5 3 Stelling: Iedere werknemer zou zijn / haar werk moeten kunnen doen zonder daarbij hinder te hebben van tabaksrook. 6 4 Stelling: Passief roken is hinderlijk 7 5 Stelling: Passief roken is schadelijk voor de gezondheid 8 6 Stelling: Passief roken kan longkanker veroorzaken 9 7 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: goed / slecht 8 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: begrijpelijk / onbegrijpelijk 11 9 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: verstandig / onverstandig 12 Regels die de gevolgen van het roken beperken maken me: kwaad / blij Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: noodzakelijk / onnodig Stelling: Ik vind het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden Stelling: Ik vind het heel belangrijk dat mensen zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze roken Stelling: Als de overheid nieuwe rookverboden instelt vind ik dat iedereen zich daar aan moet houden Stelling: De tabakswet is noodzakelijk om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. 18

3 16 Stelling: Rookverboden zijn doorgaans rechtvaardig Stelling: Problemen tussen rokers en niet-rokers zijn het beste op te lossen met regelgeving. 18 Stelling: De overheid moet niet-rokers beschermen tegen meeroken Moet de overheid meer of minder doen om het roken tegen te gaan? 22 Locaties waar een wettelijk rookverbod zou moeten gelden 23

4 Inleiding Vanaf week heeft STIVORO extra vragen aan het continu onderzoek Rookgewoonten toegevoegd ter evaluatie van de tabakswet. De vragenlijst is bijgevoegd in bijlage 2. Doel van het onderzoek Het doel van het onderzoek is om inzicht te verkrijgen in de opinie van Nederlanders van 15 jaar en ouder ten aanzien van de tabakswet. Specifieker kan gezegd worden dat het onderzoek inzicht geeft in: De legitimering van rookverboden; In hoeverre vindt men roken hinderlijk / schadelijk? Is er behoefte aan rookverboden? De houding en steun ten aanzien van rookverboden; Hoe staat men tegenover rookverboden? Vindt men dat rokers teveel in hun vrijheid worden beperkt? Of dienen rokers zich juist aan rookverboden te houden? Moet de overheid meer of minder doen om roken tegen te gaan? Op welke locaties zou een rookverbod moet gelden? Het gedeelte van de vragenlijst dat betrekking heeft op deze rapportage is in bijlage twee opgenomen. Methode van onderzoek Het TNS NIPO continu onderzoek Rookgewoonten maakt deel uit van de NIPO CAPI@HOME-BUS. Voor het continu onderzoek Rookgewoonten wordt iedere week een landelijk representatieve steekproef van circa 0 huishoudens benaderd waarbij maximaal 400 gezinsleden worden ondervraagd. (Een beschrijving van NIPO CAPI@HOME-BUS is in bijlage drie opgenomen.) Steekproef Dit rapport bevat de resultaten van de periode 12 juni tot en met 24 september 03. In deze periode zijn in huishoudingen vraaggesprekken gerealiseerd en zijn de vragen in de hiervoor genoemde vraagblokken aan 4.1 gezinsleden van 15 jaar en ouder voorgelegd. Hieronder vielen rokers en nietrokers. Rapportage Dit rapport bevat een tekst en een tabellengedeelte. In zowel het tekst als het tabellengedeelte wordt er onderscheid gemaakt tussen rokers en niet-rokers. Hoofdstuk één van het tekstgedeelte behandelt de legitimering van rookverboden, hoofdstuk twee beschrijft de houding en steun ten aanzien van rookverboden van Nederlanders (van 15 jaar en ouder). Hoofdstuk drie geeft weer op welke locaties een wettelijk rookverbod zou moeten gelden.

5 Het tabellengedeelte is opgenomen in bijlage één. Positieve en negatieve significante verschillen (op 95% niveau) tussen rookt, gestopt met roken en nooit gerookt worden aangegeven door + en -. Herweging van de resultaten De resultaten van dit onderzoek worden herwogen naar provincie, gemeentegrootte, sekse, leeftijd, gezinsgrootte, opleiding en werkzaamheid.

6 1 Legitimering rookverboden Dit hoofdstuk behandelt hoe Nederlanders (van 15 jaar en ouder) tegenover de problematiek van passief roken (meeroken) staan. Om dit te meten zijn respondenten een aantal stellingen voorgelegd. Zij konden aan de hand van een vijf-puntsschaal (helemaal mee eens helemaal mee oneens) aangeven in hoeverre zij het met deze stellingen eens zijn. In het algemeen zijn er duidelijke verschillen tussen de antwoorden van rokers en niet-rokers, maar zowel rokers als niet-rokers onderkennen in het algemeen de problemen van het meeroken. Met de stelling Rokers houden in het algemeen voldoende rekening met nietrokers is slechts een kwart van de Nederlanders (15 jaar en ouder) het eens; 45% is het oneens met deze stelling en 28% houdt het in het midden (noch mee eens, noch mee oneens). Rokers (41%) zijn het significant vaker eens met deze stelling dan niet-rokers (19%). Er lijkt bij rokers enige verdeeldheid te zijn wat betreft het rekening houden met niet rokers, gezien de overige percentages (33% nog mee eens/oneens, 24% (helemaal mee oneens). Niet-rokers (54%) zijn het vaker oneens met de stelling dan rokers (24%). 1 Stelling: Rokers houden in het algemeen voldoende rekening met niet-rokers % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

7 Volgens de meeste Nederlanders van 15 jaar en ouder (72%) ondervinden nietrokers doorgaans hinder van het roken van anderen. Slechts één op de tien is het oneens met deze stelling. Ook bij deze stelling zijn er verschillen tussen rokers en niet-rokers: Significant meer niet-rokers (79%) zijn het eens met de stelling, al is meer dan de helft van de rokers het ook eens met de stelling (57%). 2 Stelling: Niet-rokers ondervinden doorgaans hinder van de rook van anderen % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

8 Drie op de vier respondenten vinden dat iedere werknemer in Nederland zijn werk zou moeten kunnen doen zonder daarbij hinder te hebben van tabaksrook. 15% van de respondenten is het noch eens, noch oneens met de stelling en ongeveer één op de tien Nederlanders is het oneens met de stelling. Maar liefst vier op de vijf niet-rokers zijn het eens met de eerder genoemde stelling. Het percentage rokers dat het met de stelling eens is, is significant lager (61%). 14% van de rokende respondenten is het oneens tegen 6% van de nietrokers (significant lager) 3 Stelling: Iedere werknemer zou zijn / haar werk moeten kunnen doen zonder daarbij hinder te hebben van tabaksrook. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

9 Maar liefst 82% van de Nederlanders van 15 jaar en ouder is het eens met de stelling Passief roken is hinderlijk. Rokers en niet-rokers zijn het met elkaar eens dat passief roken hinderlijk en schadelijk voor de gezondheid is. Niet-rokers (87%) zijn het echter significant vaker met de stelling eens dan rokers (70%). Rokers geven significant vaker aan dat ze het noch eens, noch oneens met de stelling zijn. 4 Stelling: Passief roken is hinderlijk % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

10 De meeste Nederlanders zijn zich bewust van het feit dat meeroken schadelijk is voor de gezondheid; 81% is het eens met de stelling Passief roken is schadelijk voor de gezondheid. Vergeleken met rokers zijn niet-rokers zich blijkbaar meer bewust van de gevaren van passief roken. Dit gezien het relatief hoge percentage respondenten uit deze groep dat het eens is met deze stelling (87%). Rokers zijn het er significant minder vaak mee eens (67%). Een relatief grote groep rokers (22%) is het noch eens, noch oneens met de stelling. 5 Stelling: Passief roken is schadelijk voor de gezondheid % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

11 Met de stelling Passief roken kan longkanker veroorzaken is tweederde van de Nederlanders het eens. Van de rokers is dat de helft. 28% van de rokers is het noch eens, noch oneens, 14% is het oneens met de stelling en 8% weet het niet. Niet-rokers zijn er meer van overtuigd dat passief roken longkanker kan veroorzaken gezien het relatief hoge percentage dat het met de stelling eens is (73%). Slechts 4% is het oneens met de stelling. 6 Stelling: Passief roken kan longkanker veroorzaken % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

12 2 Houding en steun ten aanzien van rookverboden Dit hoofdstuk bespreekt hoe respondenten tegen de regelgeving met betrekking tot roken aankijken en of er behoefte aan is. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen de antwoorden van rokers en niet-rokers. Respondenten is gevraagd om regels die de gevolgen van het roken beperken te evalueren op een aantal aspecten. In het algemeen wordt er door zowel rokers als niet-rokers vaker positief tegen deze regels aangekeken dan negatief. Niet-rokers zijn significant vaker positief dan rokers over alle van de genoemde stellingen. Driekwart van de respondenten vindt regels die de gevolgen van het roken beperken goed. Van de rokers vindt de helft de regels goed; ruim een derde vindt ze noch goed, noch slecht. Van de niet-rokers vindt maar liefst 85% de regels goed. 7 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: goed / slecht % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) 11 (Zeer) goed Noch goed, noch slecht (Zeer) slecht Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

13 Ruim vier op de vijf Nederlanders vinden de regels die de gevolgen van het roken beperken begrijpelijk. Slechts 5% vindt de regels onbegrijpelijk. Tweederde van de rokers heeft begrip voor de regels die de gevolgen van het roken beperken. Eén op de tien rokers vindt de regels onbegrijpelijk. Van de nietrokers heeft maar liefst 89% begrip voor de regels en slechts 3% vindt de regels (zeer) onbegrijpelijk. 8 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: begrijpelijk / onbegrijpelijk % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Zeer) begrijpelijk Noch begrijpelijk, noch onbegrijpelijk (Zeer) onbegrijpelijk Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

14 Bijna vier op de vijf respondenten vinden de regels die de gevolgen van het roken beperken verstandig. 16% vindt ze noch verstandig, noch onverstandig. Van de rokers is 58% van mening dat de regels verstandig zijn en een derde van deze groep houdt het in het midden en vindt de regels noch verstandig, noch onverstandig. Significant meer niet-rokers vinden de regels verstandig (88%). 9 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: verstandig / onverstandig % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Zeer) verstandig Noch verstandig noch onverstandig (Zeer) onverstandig Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

15 Ruim de helft van de respondenten geeft aan blij te zijn met de regels die de gevolgen van het roken beperken. Eén op de drie laat het onverschillig en bijna één op de tien respondenten is kwaad over de regels. De verschillen tussen rokers en niet-rokers zijn groot op dit aspect. Slechts 17% van de rokers is blij met de regels tegen 67% van de niet-rokers. 55% van de rokers staat er onverschillig tegenover en één op de vijf rokers maakt zich kwaad over de regels. Van de niet-rokers staat bijna een kwart (23%) er onverschillig tegenover en maakt slechts 4% zich kwaad over regels die de gevolgen van het roken beperken. Regels die de gevolgen van het roken beperken maken me: kwaad / blij % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) Maken me (zeer) kwaad Laten me onverschillig Maken me (zeer) blij Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

16 68% van de Nederlanders vindt regels die de gevolgen van het roken beperken noodzakelijk, een kwart vindt ze noch noodzakelijk, noch onnodig en 6% onnodig. Rokers lijken nogal verdeeld op dit punt. Minder dan de helft (41%) vindt de regels noodzakelijk, 44% noch noodzakelijk, noch onnodig en 13% onnodig. Niet-rokers vinden de regels significant vaker een noodzaak (79%) dan rokers, 16% van de niet-rokers vindt de regels noch noodzakelijk, noch onnodig en 3% onnodig. 11 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: noodzakelijk / onnodig % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) 16 (Zeer) noodzakelijk Noch noodzakelijk noch onnodig (Zeer) onnodig Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

17 Drie op de vier de Nederlanders vinden het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden. Slechts 7% is het daarmee oneens en 15% is het daar noch mee eens, noch mee oneens. Rokers zijn het significant minder vaak eens met deze stelling dan niet-rokers, maar nog altijd is de meerderheid (59%) van de rokers het eens met deze stelling. 27% antwoordt noch eens, noch oneens en 12% is het oneens met de stelling. Niet-rokers zijn het significant vaker eens met de stelling; 84% vindt het van goed fatsoen getuigen als rokers zich aan de nieuwe rookverboden houden. 12 Stelling: Ik vind het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden.. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

18 3 Steun rookverboden Meer dan de helft van de Nederlanders is het oneens met de stelling ik vind het heel belangrijk dat mensen zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze roken. Bijna een kwart is het wel eens met deze stelling. Ruim één op de vijf houdt het in het midden en is het noch eens, noch oneens. Rokers (43%) zijn ook op dit punt verdeeld maar zijn het significant vaker eens met de stelling dan niet-rokers (16%). Bijna tweederde van de niet-rokers is het oneens met de stelling; van de rokers is % het oneens met de stelling (significant lager). 13 Stelling: Ik vind het heel belangrijk dat mensen zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze roken. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

19 Met de stelling als de overheid nieuwe rookverboden instelt vind ik dat iedereen zich daar aan moet houden is 78% van de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder het eens. Zowel rokers als niet-rokers vinden over het algemeen dat iedereen zich inderdaad aan de rookverboden moet houden, al zijn niet-rokers (87%) het significant vaker eens met de stelling in vergelijking met rokers (57%). 14 Stelling: Als de overheid nieuwe rookverboden instelt vind ik dat iedereen zich daar aan moet houden. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

20 Ruim drie op de vijf Nederlanders vinden dat de Tabakswet noodzakelijk is om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. 15% is het daarmee oneens en één op de vijf is het daarmee noch eens, noch oneens. Rokers zijn het significant minder vaak met de stelling eens dan niet-rokers, al vinden twee op de vijf rokers ook dat de tabakswet noodzakelijk is om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. Een derde van de rokers is neutraal en één op de vijf is het oneens met de stelling. Van de nietrokers is 71% het eens met de stelling; 14% is neutraal en 12% is het niet eens met de stelling. 15 Stelling: De tabakswet is noodzakelijk om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

21 Rookverboden zijn doorgaans rechtvaardig volgens 62% van de ondervraagden. 15% is het niet eens met deze stelling en 22% antwoord neutraal. De meningen van rokers zijn verdeeld over deze stelling: 35% is het eens en 31% is het oneens met de stelling. 32% is neutraal. Niet-rokers zijn het significant vaker eens met de stelling: bijna drie op de vier vinden de rookverboden doorgaans rechtvaardig; slechts 8% van de niet-rokers is het daarmee oneens. 16 Stelling: Rookverboden zijn doorgaans rechtvaardig. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

22 Volgens ruim de helft van de Nederlanders zijn problemen tussen rokers en nietrokers het beste op te lossen met regelgeving. Een kwart is het noch eens, noch oneens met dit standpunt en één op de vijf van de respondenten is het daar niet mee eens. De meningen van rokers zijn sterk verdeeld: één op de drie vindt dat de problemen tussen rokers en niet-rokers het beste op te lossen zijn met regelgeving. 35% is het daar niet mee eens en drie op de tien houden het in het midden. De verschillen tussen rokers en niet rokers zijn significant: zes op de tien niet-rokers zijn het wel eens met de stelling, een kwart is het noch eens, noch oneens en 13% is het niet eens met de stelling. 17 Stelling: Problemen tussen rokers en niet-rokers zijn het beste op te lossen met regelgeving. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

23 Bijna twee op de drie Nederlanders vinden dat de overheid niet-rokers moet beschermen tegen meeroken. 13% is het daar niet mee eens en één op de vijf is het noch eens, noch oneens met deze stelling. Rokers zijn verdeeld over deze stelling: 38% kan zich wel vinden in deze stelling; ruim een kwart is het daar niet eens en 34% houdt het in het midden. De verschillen tussen rokers en niet rokers zijn weer significant: ruim driekwart van de niet-rokers vindt dat niet-rokers beschermd moeten worden tegen meeroken; slechts 7% is het daar mee oneens en 15% is het noch eens, noch oneens met de stelling. 18 Stelling: De overheid moet niet-rokers beschermen tegen meeroken. % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) (Helemaal) mee eens Noch mee eens, noch mee oneens (Helemaal) mee oneens Weet niet Bron: TNS NIPO, 03

24 Op de vraag of de overheid meer of minder moet doen om het roken tegen te gaan antwoordt 44% dat de overheid meer zou moeten doen, 15% vindt dat zij minder moet doen en 41% antwoordt geen van beiden (de overheid doet genoeg). Meer dan de helft van de rokers vindt dat de overheid noch meer, noch minder moet doen om het roken tegen te gaan. Drie op de tien vinden dat de overheid minder moet doen en 17% van de rokers vindt dat de overheid meer moet doen om het roken tegen te gaan. Meer dan de helft van de niet-rokers is van mening dat de overheid meer moet doen. Dit is significant hoger dan onder rokers. 36% vindt dat de overheid wel genoeg doet en niet meer of minder hoeft te doen en volgens één op de tien niet-rokers moet de overheid minder doen. 19 Moet de overheid meer of minder doen om het roken tegen te gaan? % Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) De overheid zou meer moeten doen De overheid zou minder moeten doen Geen van beide Bron: TNS NIPO, 03

25 4 Plaatsen waar een rookverbod zou moeten gelden De respondenten is tevens een (beperkt) aantal locaties voorgelegd en gevraagd op welke van deze locaties een wettelijk rookverbod zou moeten gelden. Ziekenhuizen werd het vaakst genoemd: maar liefst 89% van de respondenten vindt dat er een wettelijk rookverbod in ziekenhuizen moet gelden. De ziekenhuizen worden op enige afstand gevolgd door de trein met 71% van de respondenten als voorstanders en het werk / de werkplek met 68%. Ook in sportkantines (59%), theaters /schouwburg (59%) en psychiatrische instellingen (54%) moeten volgens meer dan de helft van de respondenten een wettelijk rookverbod gelden. In de horeca vindt minder dan de helft (voor restaurants 41% en café s %) dat daar een wettelijk rookverbod zou moeten gelden. Ook club - en buurthuizen (37%) wordt door minder dan de helft van de respondenten genoemd. 6% vindt dat in geen van alle genoemde locaties een wettelijk rookverbod moet gelden. Verschillen tussen rokers en niet-rokers zijn in alle gevallen significant: nietrokers noemen alle genoemde locaties relatief vaker ten opzichte van rokers. Rokers hebben significant vaker aangegeven dat in geen van de genoemde locaties een rookverbod zou moeten gelden. Locaties waar een wettelijk rookverbod zou moeten gelden Ziekenhuizen De trein Het werk / de werkplek Sportkantines Theaters / schouwburg Psychiatrische instellingen Restaurants Club -en buurthuizen Café's Geen van deze Totaal (n=41) Rokers (n=1242) Niet-rokers (n=2868) % Bron: TNS NIPO, 03

26 Conclusies Bij alle vragen zijn er significante verschillen tussen rokers en niet rokers waar te nemen. Opvallend is echter dat ondanks deze verschillen de meeste rokende en niet-rokende respondenten het op veel vlakken met elkaar eens zijn. Zowel rokers als niet rokers erkennen de negatieve effecten van het meeroken op de gezondheid. Zo zijn de meeste rokers en niet-rokers het eens met het feit dat passief roken hinderlijk en schadelijk voor de gezondheid is. Het merendeel van de Nederlanders van 15 jaar en ouder is zich bewust van het feit dat passief roken longkanker kan veroorzaken. Zowel rokers als niet-rokers vinden dan ook dat iedere werknemer recht op een rookvrije werkplek moet hebben. Hoewel rokers en niet-rokers zich bewust zijn van de hinder die tabaksrook kan veroorzaken, loopt de mening m.b.t. de stelling dat rokers in het algemeen voldoende rekening houden met niet-rokers sterk uiteen tussen beiden. Meer dan de helft van de niet-rokers vindt dat rokers in het algemeen niet of onvoldoende rekening houden met niet-rokers. De rokers zijn zijn hierover sterk verdeeld. Rokers en niet-rokers hebben over het algemeen een postieve houding t.a.v. rookverboden. Zo vinden beiden regels die gevolgen van roken beperken (zeer) begrijpelijk en (zeer) verstandig. Met name de niet-rokers vinden de regels ook (zeer) goed en noodzakelijk. Bovendien maken de regels de overgrote meerderheid van de niet-rokers (zeer) blij. Een meerderheid van de rokers laat deze regels onverschillig. Bovendien vinden rokers en niet-rokers het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden. Bij niet-rokers is er veel steun voor rookverboden, bij rokers heerst er grote verdeeldheid. Een ruime meerderheid van de niet-rokers vindt niet dat dat mensen zelf moeten kunnen bepalen waar en wanneer ze roken. Bij rokers bestaat er verdeeldheid over deze vraag. Niet-rokers zijn er in grote meerderheid van overtuigd dat de tabakswet noodzakelijk is om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. Dit in tegenstelling tot de rokers, waarvan minder dan de helft overtuigd is van de noodzaak. Daarentegen vindt een meerderheid van zowel de rokers als niet-rokers dat als de overheid nieuwe regels instelt, dat iedereen zich daaraan moet houden. Niet-rokers vinden rookverboden doorgaans rechtvaardig en vinden dat problemen tussen rokers en niet-rokers het beste op te lossen zijn met regelgeving. Daarnaast vinden zij dat de overheid niet-rokers moet beschermen tegen meeroken. De mening van rokers is sterk verdeeld over deze stellingen. Een derde vindt dat de rookverboden doorgaans rechtvaardig zijn, een derde laat het onverschillig en weer een derde is het hier juist niet mee eens. Een bijna gelijke verdeling geldt voor de stelling of problemen tussen rokers en niet-rokers het beste op te lossen is met regelgeving. Iets meer rokers zijn het eens dan oneens

27 met de stelling dat de overheid niet-rokers moet beschermen tegen meeroken. Ruim een derde is het hier noch mee eens, noch mee oneens. Wat niet-rokers betreft, vindt een meerderheid dat de overheid meer moet doen om het roken tegen te gaan. Daarentegen vindt een meerderheid van de rokers dat de overheid voldoende doet en niet meer of minder moet doen. Bij niet-rokers is er meer steun voor specifieke rookverboden dan bij rokers. Zo wil meer dat de helft van de niet-rokers een wettelijk rookverbod in ziekenhuizen, de trein, het werk/de werkplek, sportkantines, theaters/schouwburg en psychiatrische instellingen. Een meerderheid van de rokers wil alleen een rookverbod in ziekenhuizen. Een meerderheid van de niet-rokers vindt dat er een rookverbod zou moeten gelden in restaurants en meer dat een kwart vindt dat er ook een rookverbod in café s zou moeten gelden. Bij rokers is er weinig steun voor rookverboden in restaurants en café s.

28 Bijlagen

29 Bijlage 1 Tabellen

30 Tabel 1 Selectie: Aanwezig (Vr.1) Rokers houden in het algemeen voldoende rekening met niet-rokers Huidig rookgedrag _ Rookt _ Rookt momenteel niet _ Totaal abs % abs % abs % Top two , , ,2 Helemaal mee eens (2) , , ,7 Mee eens (1) , , ,5 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,8 Mee oneens (-1) , , ,9 Helemaal mee oneens (-2) , , ,1 Bottom two , , ,0 Weet niet ,3 51 1,8 80 1,9 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,2-0,7-0,4 (Vr.1) Niet-rokers ondervinden doorgaans hinder van het roken van anderen Top two , , ,0 Helemaal mee eens (2) , , ,0 Mee eens (1) , , ,0 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,8 Mee oneens (-1) , ,4-6 5,0 Helemaal mee oneens (-2) , ,6 6 5,0 Bottom two , ,1-411,0 Weet niet ,7 27 1,0 48 1,2 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,6 1,2 1,1 (Vr.1) Iedere werknemer in Nederland zou zijn\haar werk moeten kunnen doen zonder daarbij hinder te hebben van van tabaksrook Top two , , ,6 Helemaal mee eens (2) , , ,6 Mee eens (1) , , ,0 Noch mee eens, noch oneens (0) ,9+ 3, ,5 Mee oneens (-1) , , ,5 Helemaal mee oneens (-2) , , ,2 Bottom two , , ,7 Weet niet , ,0-52 1,3 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,8 1,4 1,2 (Vr.2) Passief roken is hinderlijk Top two , , ,8 Helemaal mee eens (2) , , ,9 Mee eens (1) , , ,9 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,6 Mee oneens (-1) , ,7-96 2,3 Helemaal mee oneens (-2) ,8 61 2,1 95 2,3 Bottom two ,7+ 8 3, ,6 Weet niet , ,6-42 1,0 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,1 1,5 1,4 (Vr.2) Passief roken is schadelijk voor de gezondheid Top two , , ,1 Helemaal mee eens (2) , , ,5 Mee eens (1) , , ,6 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,0 Mee oneens (-1) , ,3-0 2,4 Helemaal mee oneens (-2) , ,6-81 2,0 Bottom two , , ,4 Weet niet , ,2-4 2,5 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,0 1,6 1,4 +\- = Verschilt significant positief of negatief op 95% niveau week 25-39

31 Tabel 2 Selectie: Aanwezig (Vr.2) Passief roken kan longkanker veroorzaken _ Huidig rookgedrag _ Rookt _ Rookt momenteel niet _ Totaal abs % abs % abs % Top two , , ,2 Helemaal mee eens (2) , , ,5 Mee eens (1) , , ,7 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,7 Mee oneens (-1) , , ,3 Helemaal mee oneens (-2) , , ,4 Bottom two ,6+ 8 3, ,7 Weet niet , , ,4 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,6 1,4 1,1 (Vr.5) Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: Top two , , ,7 Zeer goed (2) , , ,9 Goed (1) , , ,8 Noch goed, noch slecht (0) , , ,5 Slecht (-1) , , ,6 Zeer slecht (-2) , ,7-70 1,7 Bottom two , , ,3 Weet niet , ,2-62 1,5 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,5 1,3 1,1 (Vr.511) Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: Top two , , ,9 Zeer begrijpelijk (2) , , ,0 Begrijpelijk (1) , , ,9 Noch begrijpelijk, noch onbegrijpelijk (0) ,7+ 5 7, ,8 Onbegrijpelijk (-1) , , ,4 Zeer onbegrijpelijk (-2) , ,9-56 1,4 Bottom two , , ,7 Weet niet ,1 47 1,6 61 1,5 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,7 1,4 1,2 (Vr.512) Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: Top two , , ,2 Zeer verstandig (2) ,7-1449, ,7 Verstandig (1) , , ,5 Noch verstandig, noch onverstandig (0) , , ,1 Onverstandig (-1) , ,2-98 2,4 Zeer onverstandig (-2) , ,6-41 1,0 Bottom two , , ,4 Weet niet ,1 42 1,5 55 1,3 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,6 1,4 1,2 (Vr.513) Regels die de gevolgen van het roken beperken: Top two , , ,3 Maken me zeer kwaad (2) , ,1-84 2,0 Maken me kwaad (1) , ,3-0 7,3 Laten me onverschillig (0) , , ,8 Maken me blij (-1) , , ,2 Maken me zeer blij (-2) , , ,8 Bottom two , , ,0 Weet niet , , ,9 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,0-0,9-0,6 +\- = Verschilt significant positief of negatief op 95% niveau week 25-39

32 Tabel 3 Selectie: Aanwezig (Vr.514) Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: _ Huidig rookgedrag _ Rookt _ Rookt momenteel niet _ Totaal abs % abs % abs % Top two , , ,6 Zeer noodzakelijk (2) , , ,1 Noodzakelijk (1) , , ,5 Noch noodzakelijk, noch onnodig (0) , , ,1 Onnodig (-1) , , ,8 Zeer onnodig (-2) , ,8-57 1,4 Bottom two , , ,2 Weet niet ,8 63 2,2 84 2,1 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,3 1,1 0,9 (Vr.515) Ik vind het heel belangrijk dat mensen zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze roken. Top two , , ,9 Helemaal mee eens (2) , , ,6 Mee eens (1) , , ,4 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,2 Mee oneens (-1) , , ,0 Helemaal mee oneens (-2) , , ,8 Bottom two , , ,8 Weet niet ,3 25 0,9 41 1,0 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,2-0,9-0,6 (Vr.515) De tabakswet is noodzakelijk om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen Top two , , ,2 Helemaal mee eens (2) ,7-1446, ,9 Mee eens (1) ,5+ 601, ,3 Noch mee eens, noch oneens (0) , ,4-846,6 Mee oneens (-1) , , ,4 Helemaal mee oneens (-2) , , ,6 Bottom two , , ,0 Weet niet ,5 58 2,0 89 2,2 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,2 1,0 0,8 (Vr.515) Ik vind het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden. Top two , , ,3 Helemaal mee eens (2) , , ,0 Mee eens (1) , , ,4 Noch mee eens, noch oneens (0) ,6+ 292, ,1 Mee oneens (-1) , ,4-8 2,6 Helemaal mee oneens (-2) ,6+ 1 3, ,5 Bottom two , , ,1 Weet niet ,3+ 1,1-59 1,4 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,7 1,4 1,2 (Vr.515) Als de overheid nieuwe rookverboden instelt vind ik dat iedereen zich daar aan moet houden. Top two , , ,3 Helemaal mee eens (2) , , ,1 Mee eens (1) , , ,2 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,5 Mee oneens (-1) , , ,0 Helemaal mee oneens (-2) , , ,0 Bottom two , , ,0 Weet niet , ,9-48 1,2 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,7 1,5 1,3 +\- = Verschilt significant positief of negatief op 95% niveau week 25-39

33 Tabel 4 Selectie: Aanwezig (Vr.515) Rookverboden zijn doorgaans rechtvaardig. Huidig rookgedrag Rookt Rookt momenteel niet Totaal abs % abs % abs % Top two , , ,8 Helemaal mee eens (2) , , ,7 Mee eens (1) , , ,0 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,8 Mee oneens (-1) , , ,8 Helemaal mee oneens (-2) , , ,1 Bottom two , , ,9 Weet niet ,9 40 1,4 63 1,5 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,0 1,1 0,8 (Vr.515) Problemen tussen rokers en niet-rokers zijn het beste op te lossen met regelgeving. Top two , , ,7 Helemaal mee eens (2) , , ,2 Mee eens (1) , , ,5 Noch mee eens, noch oneens (0) , , ,8 Mee oneens (-1) , , ,7 Helemaal mee oneens (-2) , , ,2 Bottom two , , ,9 Weet niet ,6 77 2,7 1 2,7 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,1 0,8 0,5 (Vr.515) De overheid moet niet-rokers beschermen tegen meeroken Top two , , ,2 Helemaal mee eens (2) , , ,0 Mee eens (1) ,8 572,0 831,2 Noch mee eens, noch oneens (0) , ,6-837,4 Mee oneens (-1) , , ,7 Helemaal mee oneens (-2) , ,9-0 7,3 Bottom two ,4+ 8 7, ,0 Weet niet , ,0-56 1,4 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 Gemiddelde ,1 1,2 0,9 (Vr.667) Vindt u dat de Nederlandse overheid meer of minder zou moeten doen om het roken terug te dringen? De regering zou meer moeten doen , , ,7 De regering zou minder moeten doen 374, , ,0 Geen van beide , , ,3 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 (Vr.668) Kunt u aangeven op welke plaatsen volgens u een wettelijk rookverbod zou moeten gelden? Sportkantines , , ,7 De trein , , ,6 Het werk \ de werkplek , , ,2 Café s , ,5+ 823,0 Restaurants , , ,6 Theaters \ schouwburg , , ,2 Ziekenhuizen , , ,1 Psychiatrische instellingen , , ,4 Club- en buurthuizen , , ,1 Geen van deze , , ,6 Totaal antwoorden , , ,5 Totaal ondervraagden , ,0 41 0,0 +\- = Verschilt significant positief of negatief op 95% niveau week 25-39

34 Bijlage 2 Vragenlijst

35 C 3960 EXTRA VRAGEN EVALUATIE TABAKSWET VRAAG 1 Nu volgen een aantal uitspraken. Wilt u steeds bij elke uitspraak aangeven in hoeverre u het met deze uitspraak eens bent. Helemaal mee eens Mee eens Noch mee eens, noch mee oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Weet niet Rokers houden in het algemeen voldoende rekening met niet-rokers Niet-rokers ondervinden doorgaans hinder van het roken van anderen Iedere werknemer in Nederland zou zijn/haar werk moeten kunnen doen zonder daarbij hinder te hebben van tabaksrook Passief roken (gedwongen meeroken) is hinderlijk Passief roken (gedwongen meeroken) is schadelijk voor de gezondheid Passief roken (gedwongen meeroken) kan longkanker veroorzaken

36 VRAAG 5 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: 1 Zeer goed 2 Goed 3 Noch goed, noch slecht 4 Slecht 5 Zeer slecht VRAAG Weet niet Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: 1 Zeer begrijpelijk 2 Begrijpelijk 3 Noch begrijpelijk, noch onbegrijpelijk 4 Onbegrijpelijk 5 Zeer onbegrijpelijk 6 Weet niet VRAAG 512 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: 1 Zeer verstandig 2 Verstandig 3 Noch verstandig, noch onverstandig 4 Onverstandig 5 Zeer onverstandig 6 Weet niet

37 VRAAG 513 Regels die de gevolgen van het roken beperken: 1 Maken me zeer kwaad 2 Maken me kwaad 3 Laten me onverschillig 4 Maken me blij 5 Maken me zeer blij 6 Weet niet VRAAG 514 Regels die de gevolgen van het roken beperken vind ik: 1 Zeer noodzakelijk 2 Noodzakelijk 3 Noch noodzakelijk, noch onnodig 4 Onnodig 5 Zeer onnodig 6 Weet niet

38 VRAAG 515 Nu volgen een aantal uitspraken. Wilt u steeds bij elke uitspraak aangeven in hoeverre u het met deze uitspraak eens bent. Helemaal Mee Noch mee Mee Helemaal Weet mee eens eens eens, noch oneens mee oneens niet mee oneens Ik vind het heel belangrijk dat mensen zélf kunnen bepalen waar en wanneer ze roken. De tabakswet is noodzakelijk om de gezondheidsschade door passief meeroken te verminderen. Ik vind het van goed fatsoen getuigen als rokers zich nauwkeurig aan nieuwe rookverboden houden. Als de overheid nieuwe rookverboden instelt vind ik dat iedereen zich daar aan moet houden. Rookverboden zijn doorgaans rechtvaardig. Problemen tussen rokers en niet-rokers zijn het beste op te lossen met regelgeving. De overheid moet niet-rokers beschermen tegen meeroken

39 VRAAG 667 Vindt u dat de Nederlandse overheid meer of minder zou moeten doen om het roken terug te dringen? 1 De regering zou meer moeten doen 2 De regering zou minder moeten doen 3 Geen van beide VRAAG 668 MEERVOUDIG Kunt u aangeven op welke plaatsen volgens u een wettelijk rookverbod zou moeten gelden? Met een wettelijk rookverbod wordt bedoeld dat NIET-ROKERS volledig beschermd zijn tegen tabaksrook. Maar het is nog wél toegestaan om in aparte, afgescheiden ruimtes te roken (als die er zijn). Er zou een wettelijk rookverbod moeten gelden voor: (meer antwoorden mogelijk) 1 Sportkantines 2 De trein 3 Het werk / de werkplek 4 Café s 5 Restaurants 6 Theaters / schouwburg 7 Ziekenhuizen 8 Psychiatrische instellingen 9 Club- en buurthuizen Geen van deze

40 Bijlage 3 Onderzoeksmethode

41 Methode van onderzoek - NIPO Capi@home-bus 1 Inleiding Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van de NIPO Capi@home-bus. Dit is een omnibus onderzoek waarbij wekelijks een landelijk gespreide steekproef van (steeds andere) huishoudingen uit de NIPO Capi@home database wordt ondervraagd. NIPO CAPI@HOME is een unieke database van ruim huishoudens, oftewel zo n personen. Via hun eigen (multimedia) PC werken deze personen mee aan allerlei vormen van onderzoek. Vragenlijsten over de meest uiteenlopende onderwerpen worden via modem of Internet naar de respondent of een geselecteerde groep respondenten verstuurd. De vragen worden met behulp van NIPO software doorlopen en teruggestuurd naar de centrale computer bij TNS NIPO. Vervolgens worden de gegevens verwerkt en geanalyseerd. Momenteel werkt TNS NIPO aan het uitbreiden van deze database. Van de huishoudens die deelnemen aan CAPI@HOME zijn zeer veel gegevens bekend. Naast de standaard achtergrondkenmerken als leeftijd en opleiding is ook veel over het gebruik van producten, diensten en merken, het leesgedrag en de vrije tijdsbesteding van de respondenten bekend. 2 Populatie en steekproeftrekking De basis voor de steekproeven is de NIPO Capi@home-database. Wekelijks wordt er voor het continu onderzoek rookgewoonten een representatieve steekproef van circa 0 huishoudens getrokken, waarbinnen maximaal 2 personen van 15 jaar en ouder worden ondervraagd. Vooraf wordt aangeven welke personen in het huishouden de vragenlijst in dienen te vullen. Kan men de vragen niet zelf invullen, dan wordt gevraagd of degene binnen het huishouden die het meest van deze persoon afweet deze vragen wil beantwoorden. De resultaten van dit onderzoek zijn standaard herwogen naar sekse, leeftijd, gezinsgrootte, provincie, gemeentegrootte, opleiding en werkzaamheid.