Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMijafsprakenstelsel CONCEPT

Transcriptie

1 Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMijafsprakenstelsel CONCEPT Auteur Indra Henneman Versie Concept Datum 28 december 2016 Dit document is onderwerp van consultatie. Na consultatie van deskundigen maakt MedMij deze inleiding van het MedMij-afsprakenstelsel definitief.

2 1. Achtergrond Het programma MedMij (voorheen: Meer Regie over Gezondheid) streeft ernaar dat persoonlijke gezondheidsomgevingen een prominente plek gaan innemen in de Nederlandse zorg. In 2020 moet een kritische massa zijn bereikt onder zorgaanbieders, patiënten of personen in het algemeen en leveranciers van de technische oplossingen. De persoonlijke gezondheidsomgeving geeft de mogelijkheid tot regie over de eigen gezondheid en over het delen van gegevens. Het biedt rust, vertrouwen en inzicht doordat een goed beeld ontstaat van hoe de persoonlijke gezondheid zich ontwikkelt en wat de persoon eraan kan doen. Het gebruik van een persoonlijke gezondheidsomgeving kan tevens de professional helpen om de juiste en beste zorg en ondersteuning te leveren. Het biedt ook kansen voor efficiëntere besteding van de tijd van zowel de professional als van de persoon. De persoonlijke context komt met het gebruik van een persoonlijke gezondheidsomgeving beter tot zijn recht. Ook kunnen professionals eenvoudiger toegang krijgen tot relevante informatie die gedeeld wordt door de persoon. Mensen zijn zelf beter geïnformeerd. Dit bevordert de samenwerking en communicatie tussen professionals en persoon: zij worden meer en meer partners in gezondheid. Het programma bevordert de opkomst van persoonlijke gezondheidsomgevingen door gericht barrières weg te nemen die de ontwikkeling en het gebruik in de weg staan en randvoorwaarden te stellen aan de kwaliteit en rechtmatigheid. Op dit moment wordt het potentieel van persoonlijke gezondheidsomgevingen onderbenut. Personen en zorgaanbieders hebben nog onvoldoende vertrouwen in elektronische gegevensuitwisseling en hebben weinig ervaring op kunnen doen met het concept. Leveranciers van ict-oplossingen zijn op hun beurt terughoudend met investeringen zolang personen en zorgaanbieders geen vraag articuleren; daarbovenop zijn er vraagstukken rond interoperabiliteit en authenticatie. Het programma zet in op een afsprakenstelsel en heeft daarvoor het label MedMij gelanceerd De persoonlijke gezondheidsomgeving Het programma MedMij hanteert de volgende definitie van een persoonlijke gezondheidsomgeving: Een universeel toegankelijk, voor leken begrijpelijk, gebruiksvriendelijk en levenslang hulpmiddel om relevante gezondheidsinformatie te verzamelen, te beheren en te delen, en om regie te kunnen nemen over gezondheid en zorg en om zelfmanagement te ondersteunen via gestandaardiseerde gegevensverzamelingen voor Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 2 / 33

3 gezondheidsinformatie en geïntegreerde digitale zorgdiensten. Een persoonlijke gezondheidsomgeving is een digitale omgeving die je in staat stelt om al je relevante gezondheidsgegevens, die verspreid staan opgeslagen bij professionals, zorginstellingen en overheden, overzichtelijk en veilig in te zien, aan te vullen met eigen metingen en te delen met wie je dat wilt. Inhoudelijke functionaliteiten, bijvoorbeeld in de vorm van digitale zorgdiensten, zijn optioneel en zullen per individu verschillen op basis van persoonlijke behoefte en situatie. Een persoon moet daarbij kunnen kiezen voor één persoonlijke gezondheidsomgeving en niet gedwongen worden meerdere omgevingen bij te houden. Leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen maken gebruik van informatie uit achterliggende systemen van zorgaanbieders en kunnen via hun persoonlijke gezondheidsomgeving waarde toevoegen aan die gegevens met behulp van digitale zorgdiensten. Ook zullen er aanbieders van losse functionaliteit zijn, zoals van mobiele apps, die via het MedMij afsprakenstelsel gegevens kunnen uitwisselen. Grip op je eigen gezondheidsgegevens en toegang tot digitale functionaliteit stellen je in staat op je zelfgekozen manier aan je eigen gezondheid te werken en je zorgproces te laten ondersteunen Huidige situatie Het aanbod en gebruik van persoonlijke gezondheidsomgevingen komt moeizaam op gang. De voordelen van persoonlijke gezondheidsomgevingen als middel dat de persoon in staat stelt regie over het zorgproces te nemen en zelfmanagement toe te passen, blijven daardoor grotendeels uit. De visie van het programma MedMij om in 2020 een kritische massa bereikt te hebben, zal niet worden gerealiseerd zonder ingrijpen. De ontwikkeling van persoonlijke gezondheidsomgevingen wordt gehinderd door een aantal barrières, die spelen bij personen, zorgaanbieders en de leveranciers van de persoonlijke gezondheidsomgevingen. We benoemen de belangrijkste daarvan. Personen al dan niet reeds patiënt hebben niet altijd voldoende vertrouwen om gevoelige gegevens over hun gezondheid te delen met andere partijen dan de zorgaanbieder zelf, zoals leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen. De bestaande wet- en regelgeving die eisen stelt aan de omgang met persoonsgegevens gaat nog uit van medische dossiers die beheerd worden door zorgaanbieders met een medisch beroepsgeheim en niet van persoonlijke gezondheidsomgevingen waarbij personen zelf individuele afwegingen maken over het wel of niet willen gebruiken van Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 3 / 33

4 een persoonlijke gezondheidsomgeving. De waarborgen die nodig zijn om hun relatief kwetsbare positie te beschermen moeten worden ontwikkeld. Mogelijk in de vorm van een patiëntgeheim naar analogie met het medisch beroepsgeheim van zorgaanbieders. Zorgaanbieders ervaren eveneens terughoudendheid bij het delen van gegevens over patiënten via persoonlijke gezondheidsomgevingen van veelal anders ICT leveranciers en organisaties. Juist doordat zij zijn gehouden aan het medisch beroepsgeheim, willen zij zeker weten dat de gegevens alleen bij de patiënt zelf (of een gemachtigde) terechtkomen. Ook willen zij zekerheid over de vraag in welke mate zij aansprakelijk gesteld kunnen worden bij medische schade die het gevolg is van informatie uit persoonlijke gezondheidsomgevingen. Verder speelt dat de technische en organisatorische complexiteit van veel initiatieven rond elektronische dossiers niet bijdragen aan het vertrouwen in de bescherming van gegevens. Daarnaast speelt bij zorgaanbieders onzekerheid over de te kiezen oplossing voor hun interactie met persoonlijke gezondheidsomgevingen; er zijn verschillende niet-gestandaardiseerde oplossingen denkbaar die geen van alle (nog) in staat zijn alle patiënten te bereiken. De vrees voor een lock-in of relatief hoge investeringen in de verkeerde oplossing leidt tot conservatief gedrag en een keuze voor oplossingen die vaak niet verder komen dan een aan de zorgaanbieder zelf verbonden digitale gezondheidsomgeving. Tot slot is er onduidelijkheid over de financiering van functionaliteiten en randvoorwaardelijke diensten rond de persoonlijke gezondheidsomgevingen. Het is niet helder op welke wijze investeringen door zorgaanbieders worden terugverdiend, hetzij doordat afzonderlijk wordt betaald voor informatiediensten, hetzij als component in de bekostiging van zorgproducten. Voor de leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen speelt net zo goed onzekerheid over interoperabiliteit. Bij gebrek aan standaardisatie zijn veel investeringskeuzes risicovol, terwijl het daarbij niet gaat om verschillen waar de patiënt iets van zal merken. Het zijn veeleer keuzes van het type rijden we links of rechts op de weg?. Hoe meer partijen op dezelfde weg rijden, hoe groter het effect van een investering in de gestandaardiseerde optie. In termen van persoonlijke gezondheidsomgevingen betekent dit dat zoveel mogelijk zorginformatie kan worden ontsloten met dezelfde oplossing. Leveranciers van zorginformatiesystemen zien interoperabiliteit soms juist als bedreiging voor huidig marktaandeel, in plaats van een kans voor vergroting ervan. Naast interoperabiliteitsvraagstukken spelen ook onzekerheden over de mogelijkheid om te voldoen aan de wettelijke eisen rond privacy. Zo zijn er nauwelijks generieke authenticatievoorzieningen beschikbaar die voldoende sterk zijn om omgevingen met persoonlijke gezondheidsinformatie te beveiligen. Ten slotte is voor leveranciers onduidelijk wie de financier en daarmee klant is van diensten rond een persoonlijke gezondheidsomgeving. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 4 / 33

5 De barrières bij personen, zorgaanbieders en leveranciers hebben een blokkerend effect op elkaar. Als vraag ontbreekt komt ook het aanbod niet van de grond, vice versa. Er is sprake van een nog nauwelijks bestaande tweezijdige markt die pas op gang komt als er een significante eerste stap wordt gezet door een van de spelers. De sleutel ligt bij het beïnvloeden van de karakteristieken van het aanbod, omdat daarmee zowel de barrières bij de aanbieders (zorgaanbieders en softwareleveranciers) als die bij personen kunnen worden geslecht Wat is er nodig om de barrières te overwinnen? Personen zullen vertrouwen krijgen in persoonlijke gezondheidsomgevingen als zij zekerheid verkrijgen over de vertrouwelijkheid van hun gegevens. Transparantie zien dat aan normen wordt voldaan en reële aansprakelijkheid toegankelijke verhaalsmogelijkheden als er toch schade ontstaat zijn daarbij cruciaal. Deze combinatie zorgt ervoor dat papieren normen ook in de praktijk worden nageleefd. Voor zorgaanbieders is van het belang dat er voldoende sterke authenticatie-eisen worden gesteld, zodat vertrouwen ontstaat in het verstrekken van gegevens aan de juiste persoon. Voor aanbieders van persoonlijke gezondheidsomgevingen is het daarbij van belang dat er ook generieke authenticatiemogelijkheden beschikbaar zijn; het gaat om oplossingen die niet afhankelijk zijn van de specifieke ict-partij of zorgaanbieder, maar die tegen geringe kosten het gewenste niveau van betrouwbaarheid bieden. Interoperabiliteit is zowel voor zorgaanbieders als ict-leveranciers van groot belang om de risico s van investeringen te verkleinen en voor een positief netwerkeffect te zorgen, waarbij zoveel mogelijk burgers, ict-oplossingen en zorgaanbieders met elkaar worden verbonden. Dit vergroot de mogelijkheden tot kwalitatief betere en veiligere zorgverlening. De gegevensuitwisseling moet dan wel met zekerheid veilig zijn en de privacy van betrokkenen voldoende beschermen. Onzekerheid over de financiering kan worden opgelost met een financieringsstructuur waarin duidelijk is welk type partijen bereid is waarvoor te betalen Welke opties zijn er om de barrières te overwinnen? Om de eerdergenoemde barrières te overwinnen is een interventie nodig. De vorm van deze interventie kent vier opties: 1. Veelal wordt wetgeving ingezet als manier om collectieve belangen te borgen en eisen te stellen aan het gedrag van partijen op een markt. Ook in het domein van persoonlijke gezondheidsomgevingen is al veel generieke Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 5 / 33

6 wetgeving van kracht en wordt op afzienbare termijn verdere aanscherping voorzien, onder andere door de Europese Verordening Gegevensbescherming. Voor de aanvullende interventies die specifiek betrekking hebben op persoonlijke gezondheidsomgevingen, zoals de hiervoor genoemde vraagstukken rond het ontbreken van een Patientengeheim en vraagstukken rond aansprakelijk kan de wenselijkheid van mogelijke wet- en regelgeving worden verkend. Er is echter nog weinig ervaring opgedaan met een succesvolle markt voor persoonlijke gezondheidsomgevingen, waardoor het verstandig is om voorlopig behoedzaam te zijn met wet- en regelgeving en hier flexibel mee om te gaan. Wetgeving heeft als nadeel dat de doorlooptijd lang is, wat maakt dat het instrument vooral geschikt is als de gewenste richting al uitgekristalliseerd is. 2. Partijen als zorgaanbieders en eventueel zorgverzekeraars kunnen de markt ook stimuleren door hun inkoopmacht te gebruiken. Artsen schrijven nu soms ook al apps voor. Als er voldoende vragers op de markt zijn die hetzelfde kader hanteren, stimuleren zij daarmee andere partijen om hun normen over te nemen. Dit model vereist dat de vragende partijen hun wensen goed kunnen formuleren en ook bereid zijn om aanzienlijk te investeren. Op dit moment zijn de kaders voor een persoonlijke gezondheidsomgeving echter nog niet dermate helder en kennen zorgaanbieders nog belemmeringen in de inzet ervan, waaronder juridische vraagstukken en andere zoals eerder genoemd. 3. Een model dat in het verleden veel is gehanteerd is dat van centraal aangeboden voorzieningen. Door vanuit de overheid of andere dominante partijen als zorgverzekeraars een infrastructuur aan te bieden, worden veel keuzes op collectief niveau gemaakt en conformeren deelnemers zich als vanzelf. Voor persoonlijke gezondheidsomgevingen is dit model minder voor de hand liggend. Het concept van persoonlijke gezondheidsomgevingen is nog pril, en een duidelijke keuze voor een specifieke randvoorwaardelijke oplossing kan innovatie in de weg staan. Daar bovenop speelt dat er in de zorgsector weinig animo lijkt te zijn voor een centrale voorziening, na het stranden van het wetsvoorstel voor het Landelijk EPD (Landelijke Schakelpunt) in de Eerste Kamer. Een keuze voor een centrale oplossing zal daarmee niet bevorderlijk zijn voor het vertrouwen, naast het feit dat met een dergelijke oplossing een potentieel single point of failure wordt geintroduceerd. 4. De optie voor vrijwillige afspraken resteert. Deze afspraken zullen al snel de vorm krijgen van een afsprakenstelsel, omdat er tussen verschillende typen actoren verschillende typen afspraken nodig zijn. Vrijwillige afspraken hebben als kenmerk dat toe- en uittreding (onder voorwaarden) vrijwillig is. Wil een afsprakenstelsel effectief zijn, dan zal het zowel normstellend moeten zijn in staat om de barrières te overwinnen als aantrekkelijk genoeg voor partijen Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 6 / 33

7 om zich aan te conformeren Wat zijn kenmerken van een goed afsprakenstelsel? Om tot een goed afsprakenstelsel voor gegevensuitwisseling met persoonlijke gezondheidsomgevingen te komen, loont het om naar voorbeelden in andere sectoren te kijken waar afspraken zijn gemaakt die barrières rond vertrouwen en interoperabiliteit wegnemen, onder waarborging van collectieve belangen. De afspraken hebben een wisselende mate van vrijwilligheid; veelal zijn afspraken eerst ontstaan in een vrijwillig kader en later verplichtend opgelegd. In onder andere de rechtspraak, het financiële systeem en rond elektronische identiteiten is veel ervaring opgedaan met stelsels van samenhangende afspraken. Enkele gemeenschappelijke kenmerken komen in al deze sectoren terug en kunnen als uitgangspunt dienen voor het MedMij-afsprakenstelsel. De afspraken richten zich vrijwel altijd op professionele partijen, vaak intermediairs die optreden namens burgers of consumenten. De burgers zelf worden in hoge mate ontzorgd. Er is vaak sprake van een professionele partij die de interactie tussen twee partijen bevordert. Een debiteur en een crediteur, een gedaagde en een eiser of een webwinkel en een klant maken gebruik van intermediairs die de ingewikkelde uitvoering van de gewenste interactie mogelijk maken. Geld overmaken is relatief gemakkelijk; banken handelen het ingewikkelde betalingsverkeer af voor hun klanten. Dat geldt ook voor het starten van een juridische procedure; advocaten en andere spelers in het rechtssysteem hanteren complexe procedures die gericht zijn op het bereiken van doelen voor hun opdrachtgevers. In deze sectoren is sprake van zakelijke dienstverlening door professionele partijen die onderling in een ander spel verwikkeld zijn dan degenen die zij vertegenwoordigen. Ook bij persoonlijke gezondheidsomgevingen is een dergelijk model voorzienbaar; het zijn immers niet de persoon en de zorgaanbieder zelf die de daadwerkelijke informatie-uitwisseling op zich nemen, maar aanbieders van ict-oplossingen. Afspraken die worden gemaakt in stelsels met intermediairs richten zich veelal op twee niveaus. Allereerst worden regels gesteld voor de relatie tussen de intermediair en de vertegenwoordigde. Dit zijn tamelijk statische afspraken die zich richten op de mate waarin de intermediair de belangen van de vertegenwoordigde voldoende kan dienen. Zij gaan over zaken als transparantie, het voorkomen van belangenverstrengeling, het voldoen aan professionele normen, klacht- en verhaalsmogelijkheden, de redelijkheid van commerciële bepalingen, vertrouwelijkheid en het kunnen overstappen naar concurrenten. Deze afspraken dragen bij aan het vertrouwen van de uiteindelijke persoon, die wordt gecompenseerd Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 7 / 33

8 voor de kennisvoorsprong van de professionele intermediair. Het verlaagt ook de transactiekosten en draagt bij aan een gezonde mededinging. Daarnaast bestaat een afsprakendomein tussen de intermediairs onderling. Dit zijn veel dynamischer afspraken die vooral gaan over de werkwijzen; dergelijke afspraken zijn dan ook niet technologieneutraal. De professionele afspraken gaan over onderwerpen zoals procedures, informatieverplichtingen, de inhoud van professionele kwaliteitsnormen, certificering, technische en organisatorische toelatingseisen en onderlinge garantstelling. Ook deze afspraken zijn gericht op het verlagen van de transactiekosten, het bevorderen van de mededinging en dienen uiteindelijk het vertrouwen van de persoon. De inhoud van de afspraken is voor die persoon echter moeilijk toetsbaar; het is een discours van vakgenoten onderling. Voor elk afsprakenstelsel geldt dat een goede besturing ervan op de inzet, doorontwikkeling, beheer en het controleren van de afspraken een randvoorwaarde is. Daarin dient een heldere vertegenwoordiging van de betrokken partijen geregeld te zijn en moet de inbreng en besluitvorming transparant en open toegankelijk zijn. Voor vertrouwen in het stelsel is duidelijk toezicht ook noodzakelijk. De overheid kan in de besturing en het toezicht verschillende rollen en mate van invloed uitoefenen. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 8 / 33

9 2. Doel en scope van het Afsprakenstelsel MedMij Via het afsprakenstelsel MedMij kunnen persoongebonden, gevoelige en vertrouwelijke gegevens op een veilige en gebruiksvriendelijke wijze aangeboden worden aan persoonlijke gezondheidsomgevingen en hun persoon en uitgewisseld worden met zorgaanbieders, zorgprofessionals, overheden en andere partijen die over relevante gezondheidsgegevens beschikken (in dit document samengevat als zorgaanbieders ). MedMij streeft naar het realiseren van interoperabiliteit voor het uitwisselen van persoonlijke gezondheidsgegevens tussen patiënten en zorgaanbieders. Hiertoe wordt een afsprakenstelsel overeengekomen, bestaande uit afspraken op juridisch, organisatorisch, financieel, semantisch en technisch gebied, zodat patiënten en zorgaanbieders op een veilige manier gegevens kunnen uitwisselen. Partijen die deelnemen aan het Medmij afsprakenstelsel committeren zich aan de afspraken, en kunnen op basis van de reeds overeengekomen afspraken, diensten aanbieden. In het afsprakenstelsel komen afspraken over (inhoudelijke) gegevensstandaarden. Dit is een van de randvoorwaarden voor een betrouwbare en veilige gegevensuitwisseling via het afsprakenstelsel en juiste toepassing in de systemen van de persoon en de zorgaanbieder. Zorgaanbieders ontsluiten via het stelsel deze gegevens(diensten) of ontvangen deze gegevens. De leveranciers kunnen op basis hiervan vervolgens functionaliteit leveren die de persoon kan helpen in de dagelijkse regie op de gezondheid. De beschikbare gegevens(diensten) uit hiervoor beschikbare bron(systemen) zullen via een dienstencatalogus binnen het afsprakenstelsel voor zowel de rollen in het afsprakenstelsel als de afnemers van het afsprakenstelsel bekend moeten zijn. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 9 / 33

10 3. De waarde van het Afsprakenstelsel MedMij voor de persoon en zijn of haar persoonlijke gezondheidsomgeving Door een persoonlijke gezondheidsomgeving te gebruiken die het MedMij stempel draagt, kan een persoon erop vertrouwen, dat deze is aangesloten op het MedMij netwerk en op een veilige manier gegevens kan uitwisselen met professionals. Aansluitvoorwaarden opgelegd vanuit het afsprakenstelsel MedMij borgen dat een persoonlijke gezondheidsomgeving met het MedMij stempel op een veilige manier omgaat met gegevens. Het kan daarmee voorkomen dat er apps of omgevingen zijn die niet kunnen of mogen werken via het MedMij afsprakenstelsel. Een persoonlijke gezondheidsomgeving met het MedMij stempel is een waarborg voor betrouwbare grip op je gezondheidsgegevens. En dat biedt toegevoegde waarde voor de persoon. MedMij zegt dus iets over integriteit, validiteit, actualiteit en interoperabiliteit, maar niet over de inhoudelijke functionaliteit. Het gebruik van aanvullende functionaliteit stelt mensen in staat om gezonder te leven en actiever bij te dragen aan een behandeling. De inrichting van een persoonlijke gezondheidsomgeving zal net zo zijn gepersonaliseerd met aanvullende functionaliteiten als een smartphone dat is met apps. Mensen zullen zelf de functionaliteiten en apps gebruiken en kiezen die zij goed vinden. Op die manier wordt ingespeeld op de behoefte van de persoon via marktwerking. MedMij zegt om deze redenen niets over inhoudelijke functionaliteit en apps. Dat kan veranderen onder invloed van de verdere afspraken tussen persoon, zorgaanbieders, overheid en leveranciers over hetgeen pre-concurrentieel en/ of standaard gegarandeerd moet zijn voor de persoon in het afsprakenstelsel MedMij. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 10 / 33

11 4. Uitgangspunten afsprakenstelsel MedMij We hanteren de volgende uitgangspunten voor de opzet van het afsprakenstelsel: Het programma ontwikkelt in samenwerking met alle betrokkenen een stelsel van vrijwillige afspraken tussen professionele partijen (intermediairs), met als doel de barrières voor aanbod en gebruik van persoonlijke gezondheidsomgevingen bij persoon, zorgaanbieders en ict-aanbieders te slechten. Het afsprakenstelsel beschrijft de minimaal noodzakelijke verantwoordelijkheden, waar mogelijk verbijzonderd naar de rollen van intermediairs die moeten worden ingevuld. De intermediairs zijn in beginsel private c.q. marktpartijen die elk één of meer in het afsprakenstelsel gedefinieerde rollen vervullen. Het afsprakenstelsel gaat uit van een marktmodel voor de invulling van deze intermediaire rollen, dat wil zeggen dat meerdere deelnemers deels in concurrentie, deels in coöperatie met elkaar de rollen kunnen invullen en dat daarbij enkel gereguleerd wordt wat minimaal noodzakelijk is voor het functioneren van het geheel. Het afsprakenstelsel dient deelnemers ruimte te bieden voor het leveren van additionele diensten. De persoon kiest de voor hem of haar relevante toepassingen in de vorm van een persoonlijke gezondheidsomgeving in de markt. Alleen de toepassingen die aangesloten zijn via MedMij kunnen conform deze afspraken gegevens uitwisselen met zorgaanbieders die zijn aangesloten. De rol van de overheid wordt nader uitgewerkt. Deelname van de overheid aan het (vrijwillige) afsprakenstelsel wordt niet uitgesloten. De afspraken hebben zowel betrekking op de relatie tussen persoon en intermediairs, zorgaanbieders en intermediairs als intermediairs onderling. De koppelvlakken tussen het stelsel en haar afnemers zijn onderdeel van het afsprakenstelsel en worden beschreven in het afsprakenstelsel. Datzelfde geldt vanzelfsprekend voor de koppelvlakken binnen het stelsel. Het afsprakenstelsel is normstellend maar moet realistisch genoeg zijn om voldoende partijen te interesseren tot deelname. Potentiële deelnemers worden betrokken bij de invulling van het afsprakenstelsel. Het afsprakenstelsel bevat ook afspraken over governance van het stelsel zelf. Het governancemodel houdt minimaal rekening met drie principes: transparantie, aansprakelijkheid en legitimiteit op technisch, organisatorisch en communicatief vlak. Parallel aan de ontwikkeling van een afsprakenstelsel is helderheid nodig over Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 11 / 33

12 de financieringsstructuur. Het afsprakenstelsel voldoet aan wet- en regelgeving en houdt rekening met de internationale standaarden en ontwikkelingen. Het afsprakenstelsel dient open te staan voor toekomstige uitbreiding. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 12 / 33

13 5. Ontwerpvisie Afsprakenstelsel MedMij In het afsprakenstelsel staat de relatie tussen de persoon en de zorgaanbieder centraal. Zoals hierboven al weergegeven is de verwachting dat een persoon meer regie over de eigen gezondheid kan krijgen door meer regie over de eigen (gezondheids)gegevens. Deze gegevens worden door de persoon zelf via functionaliteit gegenereerd en verzameld om vervolgens te delen met andere functionaliteit of met zorgaanbieders. Deze gegevens worden ook gegenereerd en verzameld door zorgaanbieders zelf. Een persoon wil en kan deze gegevens gebruiken in haar functionaliteit. De aanname is dat de persoon alleen wat heeft aan de gegevens als deze ook daadwerkelijk een rol kan spelen in die functionaliteit (of verzameling van functionaliteit). Om het voor elke persoon mogelijk te maken over gegevens te beschikken via eigen gekozen functionaliteit dreigen een veelheid aan afspraken en koppelingen te moeten worden gemaakt met zorgaanbieders. Verschillende leveranciers van functionaliteit die moeten koppelen met verschillende zorgaanbieders en hun systemen is daarvan de oorzaak. Om deze many to many relaties te beperken, wordt een afsprakenstelsel voorgesteld waarin intermediairs een many -kant ontzorgen, en onderling op basis van uniforme koppelingen met elkaar communiceren. Deze intermediaire rollen ontzorgen zo de persoon aan de ene kant en de zorgaanbieder aan de andere kant in de onderlinge uitwisseling van gegevens voor eigen gebruik tegen de gestelde eisen om barrieres weg te nemen. De intermediaire rollen faciliteren gegevensuitwisseling op het moment dat hiertoe door een persoon of een zorgaanbieder een actie wordt ondernomen/ aanleiding toe is. Oftewel, op het moment dat een persoon met zijn of haar functionaliteit wil kunnen beschikken over de gegevens van (een) zorgaanbieder(s) dan treedt het afsprakenstelsel voor deze persoon in werking en vice versa. Een analogie als voorbeeld: op het moment dat iemand op internet een product aanschaft en de webwinkel werkt met ideal, dan maken zowel de winkelende persoon als de webwinkel een uitstapje naar de ideal omgeving. In deze omgeving heeft de persoon functionaliteit van de eigen bank en de webwinkel een eigen internetkassa. Via ideal vindt de transactie door intermediaire rollen op een vertrouwde manier plaats. Zodra de transactie is afgerond, verlaten beide de ideal omgeving en komen terug in de omgeving waar de oorspronkelijke handelingen plaatsvonden Ontzorgen van de persoon en zorgaanbieder De persoon wordt ontzorgd, doordat die zich niet druk hoeft te maken of gekozen functionaliteit wel kan werken met de beschikbare gegevens die al over hem of haar Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 13 / 33

14 bekend zijn en opgeslagen. Als de functionaliteit een verbinding heeft met het afsprakenstelsel MedMij, dan kan de leverancier dit voor de persoon regelen, mits de betreffende zorgaanbieders tevens zijn aangesloten op het stelsel. Omdat leveranciers van functionaliteit zich niet meer hoeven te richten op een diversiteit aan (afspraken over) koppelingen met diverse zorginformatiesystemen, ontstaan verdergaande mogelijkheden tot innovatie op die beschikbare koppelingen en dus in functionaliteit voor de persoon. Het afsprakenstelsel tracht de zorgaanbieder te ontzorgen op het vlak van de vele koppelingen met functionaliteit voor de persoon en deze te laten vertrouwen op een zorgvuldige gegevensdeling. Het afsprakenstelsel ontzorgt de persoon en de zorgaanbieder dus met intermediaire rollen in de veelheid aan bilaterale afspraken die anders tussen hen nodig waren. De gedefinieerde rollen worden ingevuld door partijen die zich houden aan de afspraken die hiervoor gelden. Leveranciers kunnen een of meerdere rollen binnen dit stelsel invullen. Het is evenwel mogelijk voor leveranciers om in een combinatie van die rollen een op maat gemaakte en betrouwbare persoonlijke gezondheidsomgeving te bieden. Als zij zich maar conformeren aan de eisen per rol, inclusief de daartussen gedefinieerde standaard koppelvlakken. Eventuele integrale software van een leverancier die meerdere rollen vervult, moet daarmee conform deze afspraken zijn opgebouwd. Dit maakt (gedeeltelijk) overstappen op andere leveranciers door persoon en/ of aanbieders en/ of het toevoegen van functionaliteit door een persoon dan wel databronnen door een zorgaanbieder mogelijk Welke rollen worden in het afsprakenstelsel onderscheiden? Het afsprakenstelsel MedMij kent, in de basis, vier rollen, die in gezamenlijke interactie de persoon laat beschikken over gegevens vanuit de zorgaanbieder in zijn of haar eigen functionaliteit. Of de mogelijkheid geeft om gegevens te delen met de zorgaanbieder. De figuur hieronder geeft dit weer. De relatie tussen persoon met zijn/ haar functionaliteit (de persoonlijke gezondheidsomgeving) en de zorgaanbieder met het gebruikte informatiesysteem staat centraal. De intermediaire rollen vervullen gezamenlijk de functies van het afsprakenstelsel, zoals hierboven beschreven. De persoon en de zorgaanbieder sluiten met hun toepassing aan op dat stelsel, daar waar de intermediaire partijen binnen het stelsel zelf acteren. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 14 / 33

15 Hieronder wordt een korte beschrijving gegeven van de functies die elke rol vervult in het afsprakenstelsel. Deze worden nader uitgewerkt in de verdere documentatie van het afsprakenstelsel. De koppelvlakken tussen de rollen zullen tevens beschreven worden in het afsprakenstelsel en onder andere ingaan op de standaarden die hierin worden toegepast. Koppelvlak 2 is in dit stelsel op alle niveaus het meest gestandaardiseerd, omdat de partijen die de beide rollen in het stelsel invullen altijd allemaal onderling verbonden moeten zijn en zonder barrieres moeten kunnen toetreden tot het stelsel. De overige koppelvlakken kunnen in techniek en eisen eventueel verschillen, dan wel minder in specifieke eisen vervat zijn. Niet alleen omdat de techniek van apps en gezondheidsdiensten veelal anders is dan de systemen bij zorgaanbieders, ook omdat de systemen bij zorgaanbieders onderling sterk van elkaar kunnen verschillen. Backoffice systemen van gemeenten verschillen van die van ziekenhuizen, maar er zijn ook al de nodige verschillen tussen leveranciers van ziekenhuissystemen onderling. De uitwerking van de koppelvlakken gebeurt in samenspraak met betrokkenen en de beschrijvingen worden opgenomen in het afsprakenstelsel. Nota bene: Er worden hieronder vier rollen onderscheiden. De persoon en hetgeen de persoon als persoonlijke gezondheidsomgeving toepast (app(s), webomgeving, e.d.) worden gezamenlijk als één rol gezien in deze beschrijving. Datzelfde geldt voor de zorgaanbieder en het zorginformatiesysteem (of bij gemeenten bijvoorbeeld het betreffende gemeentelijke backofficesysteem). De persoon en de zorgaanbieder zijn Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 15 / 33

16 opdrachtgever en afnemer van die systemen, waarbij de koppeling met het MedMij netwerk voornamelijk via die systemen zal plaatsvinden. 1. De persoon De persoon staat voor de gebruiker van functionaliteit die regie op zijn of haar gezondheid mogelijk maakt, bijvoorbeeld via een of meerdere apps dan wel in een webomgeving die integraal meerdere functies biedt, in dit document samengevat als persoonlijke gezondheidsomgeving. Zoals aangegeven zal de persoonlijke gezondheidsomgeving werken met zelf verzamelde gegevens, eerder verzamelde gegevens in een andere toepassing of door de zorgaanbieder in zijn/ haar systeem. De omgeving van de persoon kan tevens gegevens willen laten opslaan en delen met anderen dan de zorgaanbieder, zoals bijvoorbeeld het sociaal netwerk, de mantelzorger of in dienst van de wetenschap. Voor het uitwisselen van gegevens met op MedMij aangesloten partijen kan de persoonlijke gezondheidsomgeving aansluiten via de rol van Toegangsverlener persoon in het afsprakenstelsel MedMij. Dat kan voor de via MedMij beschikbare gegevensdiensten, oftewel de gegevens waarvoor een afspraak bestaat voor uitwisseling, zoals een informatiestandaard. De persoonlijke gezondheidsomgeving moet gegevens op die manier kunnen leveren of kunnen inlezen. Een leverancier van de persoonlijke gezondheidsomgeving kan zich vooral onderscheiden door voor de persoon geschikte functionaliteit aan te bieden, op gebruiksgemak en op andere herkenbare concurrentiepatronen in deze markt. De persoon kan er vervolgens vanuit gaan dat de functionaliteit altijd gebruik kan maken van de gegevens beschikbaar via MedMij en hier op een vertrouwde manier mee omgaat. De leveranciers van de persoonlijke gezondheidsomgeving moet namelijk voldoen aan aansluitvoorwaarden die vanuit het afsprakenstelsel door de toegangsverlener worden opgelegd. Het afsprakenstelsel maakt gebruik van usecases. Hierin zijn concrete situaties van personen beschreven die door het afsprakenstelsel worden ondersteund. Zie paragraaf 7 voor de usecase die gehanteerd is als basis voor de opzet van het stelsel. In de verdere documentatie is steeds nadere uitwerking gegeven aan een vertaling naar persoonlijke situaties dan wel als voorbeeld gehanteerd. 2. Toegangsverlener persoon De rol van de toegangsverlener persoon ontzorgt de persoon en de door hem of haar gekozen persoonlijke gezondheidsomgeving (bijvoorbeeld een app voor zelfzorg diabetes of een interventie bij psychische klachten) van het op een betrouwbare manier ophalen van gegevens bij, of ter beschikking stellen aan zorgaanbieders (via de hieronder beschreven Toegangsverlener zorgaanbieder). Aan deze rol worden in het stelsel eisen gesteld. Er ontstaat keuzevrijheid in Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 16 / 33

17 persoonlijke gezondheidsomgevingen omdat die, mits gebruikmakend van het MedMij stelsel, de gegevens via een toegangsverlener persoon altijd kunnen uitwisselen. Daarvoor hoeft de persoonlijke gezondheidsomgeving maar op één toegangsverlener te zijn aangesloten. Elke toegangsverlener persoon heeft namelijk een koppeling met alle toegangsverleners zorg (zie hieronder). Hierdoor zijn alle alle aangesloten zorgaanbieders bereikbaar. De persoonlijke gezondheidsomgeving maakt via de toegangsverlener een uitstapje naar het netwerk om de gegevens te delen of op te halen. De toegangsverlener persoon spreekt voorwaarden af waaronder de persoonlijke gezondheidsomgeving aansluit op het netwerk. 3. Toegangsverlener zorg Deze rol fungeert als stekkerdoos voor zowel de toegangsverlener persoon naar de (systemen van) zorgaanbieders, als vice versa. Deze rol ontzorgt daarmee de zorgaanbieder in de vele koppelingen die anders gerealiseerd moeten worden met diverse persoonlijke gezondheidsomgevingen. De toegangsverlener zorg haalt gegevens op bij de aangesloten zorgaanbieders en stelt deze ter beschikking aan de rol van toegangsverlener persoon (en andersom). Het stelt tevens gegevens vanuit die rol weer ter beschikking aan de zorgaanbieder. Eventueel zorgt de toegangsverlener zorg voor een noodzakelijke vertaling naar de juiste (gegevens)standaard als additionele dienstverlening aan haar klanten (dus niet als afspraak binnen het stelsel). De toegangsverlener zorg regelt de autorisatie voor toegang van de persoonlijke gezondheidsomgeving tot de (gegevens in) de systemen van de zorgaanbieder. Daarbij zal ook identificatie en authenticatie belangrijk zijn. Deze rol koppelt met alle goedgekeurde toegangsverleners persoon. Ook hier spreekt de toegangsverlener vervolgens aansluitvoorwaarden af met de zorgaanbieder. Deze voorwaarden stellen eisen aan het op MedMij netwerk aangesloten systeem van de zorgaanbieder. 4. De zorgaanbieder De zorgaanbieder is de rol die, in onderlinge afstemming met de persoon, veelal beroepshalve, gegevens over (de gezondheid van) de persoon registreert en in processen gebruikt. Dit kunnen zorgprofessionals zijn, overheden, maar ook anderen. Deze gegevens worden via een koppelvlak met de rol(len) van Toegangsverlener zorg (die koppelt met de Toegangsverlener persoon) beschikbaar gesteld aan de persoon, of omgekeerd. In veel gevallen zal de zorgaanbieder hiervoor gebruik maken van een zorginformatiesysteem (XIS) of een gemeentelijk informatiesysteem, dan wel via een infrastructuur waarachter deze systemen beschikbaar zijn. Illustratie aan de hand van een analogie met GSM: In Nederland zijn er inmiddels meer mobiele telefoons dan inwoners. Al deze mobiele telefoons leggen voor het faciliteren van gesprekken geen rechtstreeks onderling Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 17 / 33

18 contact. Dat zou een enorme hoeveelheid aan onderlinge afspraken tot gevolg hebben. Telefoongesprekken vinden plaats via providers als T-Mobile, KPN en Vodafone via de GSM standaard. Als eigenaar van een mobiele telefoon sluit je een contract met een provider en dat heeft de persoon die je probeert te bereiken als het goed is ook gedaan. Op het moment dat je een telefoonnummer wilt bereiken, wordt de provider ingeschakeld. Die legt contact met de provider waarachter dat telefoonnummer beschikbaar is. Providers hebben hierover onderling afspraken gemaakt en een GSM netwerk aangelegd MedMij catalogus De beschikbare gegevens(diensten) uit hiervoor beschikbare bron(systemen) zullen binnen het netwerk voor zowel de rollen in het netwerk als de afnemers van het netwerk bekend moeten zijn. In het afsprakenstelsel komen hiervoor afspraken over (inhoudelijke) informatiestandaarden, de semantische interoperabiliteitslaag. Dit is een van de randvoorwaarden voor een betrouwbare en veilige gegevensuitwisseling via het netwerk en de juiste toepassing van de gegevens in de systemen van de persoon en de zorgaanbieder. Zorgaanbieders ontsluiten via het netwerk deze gegevens(diensten) of ontvangen deze gegevens. De leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen kunnen op basis hiervan vervolgens functies leveren die de persoon kunnen helpen in de dagelijkse regie op de gezondheid. Beide moeten elkaar kunnen begrijpen via het afsprakenstelsel. Binnen het programma Meer regie over gezondheid, waar het afsprakenstelsel MedMij wordt ontwikkeld, wordt bijvoorbeeld gestart met de gegevens over medicatie en de labuitslagen onder begeleiding van Nictiz ( De manier waarop de gegevens voor de persoon beschikbaar worden gesteld, de semantische interoperabiliteit, wordt nader uitgewerkt in het afsprakenstelsel. Tevens wordt het proces uitgewerkt voor partijen om zelf informatiestandaarden te ontwikkelen en in te brengen voor uitwisseling via het MedMij netwerk. Dit hoeven overigens niet alleen medisch inhoudelijke gegevens te zijn, dit kunnen uiteindelijk ook afspraken voor gegevensuitwisseling met betrekking tot bepaalde functies zijn, zoals de gegevens voor een afsprakenplanner, gegevens met betrekking tot beeldbellen of een PDF-A in sommige gevallen. Naast dat bekend moet zijn welke gegevens(diensten) via welke afspraken uitgewisseld kunnen worden via MedMij, moet ook bekend zijn welke gegevens(diensten) een aangesloten zorgaanbieder of persoonlijke gezondheidsomgeving kan leveren of verwerken. Immers, een ziekenhuis zal zeer waarschijnlijk niet de gedefinieerde gegevensdiensten van een gemeente kunnen leveren. En niet elke Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 18 / 33

19 gezondheidsomgeving zal alle beschikbare gegevens willen of kunnen verwerken. Er bestaan immers ook toepassingen die alleen ondersteuning bieden op medicatie. In dit document heeft de oplossing hiervoor vooralsnog de titel MedMij catalogus meegekregen. Dat hoeft niet te betekenen dat dit een centrale oplossing is binnen het stelsel. Het kan ook een gedistribueerde decentrale oplossing zijn De voordelen van een afsprakenstelsel met netwerkbenadering In het afsprakenstelsel worden de toegangsverleners die beide een zijde van de markt bedienen (persoon en zorgaanbieder) ingevuld door verschillende leveranciers in een onderling verbonden netwerk, het MedMij netwerk. Vanuit deze gedachte bestaan er dus leveranciers die een van rollen van toegangsverlener invullen en leveranciers van functionaliteit die met deze rollen in het afsprakenstelsel koppelen. Deze leveranciers conformeren zich middels afspraken met deze rollen aan eisen die aan hen gesteld worden binnen het afsprakenstelsel. Overigens kan een leverancier ook zowel een persoonlijke gezondheidsomgeving leveren als in de rol van toegangsverlener actief zijn, net zoals dit kan voor systemen aan de kant van de zorgaanbieder. Het werken met rollen die elk een eigen kant van de markt bedienen en in onderling verband een intermediair netwerk vormen kent belangrijke voordelen die hieronder staan beschreven. Andere voorbeelden waarin dit model wordt toegepast zijn: ideal, Creditcards, GSM, eherkenning, Idensys, efactureren en Qiy. In het afsprakenstelsel MedMij is hier ook voor gekozen. De voordelen van deze inrichting zijn: - Er ontstaat in het afsprakenstelsel implementatiekracht aan beide zijden van de markt, doordat er aan beide zijden in het stelsel partijen actief zijn in de gedefinieerde rollen die hun eigen klanten kunnen bedienen in het regelen van de benodigde aansluiting. - Er zijn mogelijkheden verschil in eisen aan te brengen tussen beide zijden van de markt, dan wel in de dienstverlening van de leveranciers aan hun klanten te differentieren. Maatwerk leveren is mogelijk evenals rekening houden met de diversiteit in belangen. Denk bijvoorbeeld ook aan andere intermediaire rollen die dat doen, zoals makelaars vraag- en aanbodkant, advocaten aan beide zijden e.d. Een voorbeeld is de verschillen in de meer specifieke technologie voor de koppeling met apps in relatie tot de koppelingen met soms verouderde systemen in de zorg. Er is een mogelijkheid om hiervoor te differentieren in de te stellen eisen en de ondersteuning te bieden die specifiek aan elke kant nodig is. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 19 / 33

20 - Innovatiekracht, er kunnen continue partijen instappen die met de nieuwste technieken en inzichten kunnen concurreren. Niet iedereen hoeft het namelijk met alle functionaliteit eens te worden of ontwikkelingen te prioriteren, als men zich maar houdt aan de basis, belegd in de afspraken. Naast de basiseisen kunnen marktpartijen eigen initiatieven ontplooien voor bepaalde doelgroepen met eigen techniek en dienstverlening. - Geen single point of failure. In een netwerk van partijen die een rol vervullen heeft uitval of een beveiligingsissue bij één partij een minder groot gevolg dan in een oplossing waarin maar één partij alle dienstverlening levert. Alle overige partijen kunnen hun dienstverlening voortzetten, dus het treft een beperkt aantal klanten. Die klanten kunnen vervolgens weer snel overgenomen worden door de andere partijen in het netwerk, omdat deze in de basis dezelfde dienstverlening leveren. - Privacy by design doordat alleen de toegangsverlener persoon de persoonlijke gezondheidsomgeving weet te adresseren. Hetzelfde geldt voor de toegangsverlener zorg, die alleen het systeem van de zorgaanbieder weet te addresseren. De beide rollen wisselen onderling voor hen betekenisloze adresgegevens uit en de directe relatie tussen persoon en zorgaanbieder, en daarmee de behandelrelatie, is daarmee nergens centraal inzichtelijk. Denk aan het GSM netwerk, waarbij op basis van telefoonnummers een telefoontje tussen providers wordt doorgezet, waarbij alleen jouw eigen provider weet wie jij bent, maar de andere provider jou alleen als nummer kent. Ook wanneer een partij beide rollen wenst in te vullen, zal deze scheiding in rollen binnen de geboden oplossing vereist zijn. - Minder problematiek rond mededingingsrecht. De overheid heeft in een publiek private samenwerking in dit geval een set van transparante toetredingseisen tot een markt waar leveranciers toegang toe hebben. Het is de vraag in hoeverre de overheid bijvoorbeeld één partij kan vragen een platform te leveren zonder hiervoor een uitgebreide Europese aanbestedingsprocedure te doorlopen. - Het is direct mogelijk om meerdere gegevensbronnen uit verschillende domeinen te ontsluiten door deze via een toegangsverlener aan het stelsel te koppelen. Denk aan bronnen bij gemeenten, uitvoeringsorganisaties van de overheid, maar eventueel ook bronnen zonder directe link met (betaalde) zorg, Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 20 / 33

21 zoals bepaalde homeopathie. Middels het afsprakenstelsel is het voor persoonlijke gezondheidsomgevingen voldoende om op een toegangsverlener persoon aangesloten te zijn, om gebruik te kunnen maken van alle komende uitbreidingen van gegevensbronnen die zelf ook eenvoudig via een toegangsverlener aangesloten is. Dat meerdere partijen actief zijn binnen het stelsel geeft dus flexibiliteit en keuzemogelijkheden die recht doen aan verschillen tussen aan te sluiten persoonlijke gezondheidsomgevingen en zorgaanbieders. Dat er meerdere partijen actief zijn, betekent echter niet dat hierdoor de lasten voor aansluiting stijgen. In tegendeel, als persoonlijke gezondheidsomgeving of zorgaanbieder sluit je aan op één toegangsverlener, waarna deze toegang verleent tot het gehele netwerk van aangesloten partijen op MedMij. En door de definitie van een standaard koppelvlak tussen de toegangsverleners kunnen deze allemaal standaard met elkaar interacteren. Aangezien alle partijen gebonden zijn aan (strenge) afspraken gebeurt dit sterk gecontroleerd. De onderlinge concurrentie tussen toegangsverleners persoon is met name gericht op additionele diensten voor de leveranciers van persoonlijke gezondheidsomgevingen, op aansluitgemak, op prijs voor het aanbieden van deze dienst, op samenwerking of mogelijkheden om een totaalpakket voor bepaalde doelgroepen aan te bieden (inclusief bijbehorende functionaliteit) e.d. De concurrentie tussen toegangsverleners zorg is op de dienstverlening aan de zorgaanbieder bij implementatie van de koppeling (zoals vertalingen naar standaarden), het bieden van bepaalde standaard pakketkoppelingen, op prijs van de koppeling en eventuele totaalpakketten. Zo is het voorstelbaar dat er marktpartijen zijn die met name in een bepaalde sector (gemeenten, care, cure) meerwaarde bieden op basis van kennis en ervaring met implementaties, of met bepaalde pakketten (bestaande koppeling met een knooppunt of met een bepaald ziekenhuisinformatiesysteem). Het MedMij stelsel komt niet in de plaats van bestaande infrastructuur voor gegevensuitwisseling. De meeste infrastructuur is ontwikkeld om (bepaalde) gegevens tussen zorgaanbieders in een bepaald domein uit te wisselen. Het MedMij stelsel kan van deze bestaande infrastructuur gebruik maken door die via de toegangsverlener zorg te ontsluiten (aan te sluiten). Daarmee zijn via deze aansluiting direct alle achterliggende aangesloten partijen op die infrastructuur in staat om de gegevens uit te wisselen die door deze infrastructuur ondersteund worden via het MedMij stelsel. Een andere optie is dat bestaande infrastructuur zelf invulling geeft aan een rol als toegangsverlener in het stelsel. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 21 / 33

22 Verdere werking van het stelsel om gegevensuitwisseling mogelijk te maken is beschreven in de documentatie voor het afsprakenstelsel Afspraken op verschillende niveaus In het afsprakenstelsel MedMij worden afspraken vastgelegd met de genoemde rollen. De rollen moeten zich aan deze afspraken conformeren en worden hierop getoetst. Middels deze afspraken is het mogelijk een onderling veilig netwerk te creëren en gegevens betrouwbaar uit te wisselen. Hieronder is in een figuur weergegeven op welke niveaus de afspraken betrekking hebben. Deze indeling wordt in de uitwerking van het afsprakenstelsel verder aangehouden. Er zullen dus per rol afspraken volgen op juridisch, organisatorisch, semantisch en technisch vlak, evenals op het gebied van privacy en beveiliging. In het ontwerpproces om te komen tot die afspraken wordt gewerkt vanuit een globale blik op de uitwisseling van gegevens tussen een persoonlijke gezondheidsomgeving en een zorgaanbieder. Alle aspecten en eventuele belemmeringen worden in kaart gebracht. Vervolgens kan aan de hand van die algemene kaders bepaald worden welke aspecten al geregeld zijn, bijvoorbeeld via bestaande wet- en regelgeving, en welke aannames gemaakt zijn in het formuleren van hetgeen uiteindelijk van het afsprakenstelsel verwacht wordt. Datgeen wat (nog) geregeld moet worden middels het afsprakenstelsel zal vervolgens geformuleerd worden als eis aan het afsprakenstelsel. Vanuit die eisen volgen afspraken op de genoemde niveaus aan de rollen in het ontwerp. Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 22 / 33

23 Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 23 / 33

24 6. Ontwerpprincipes afsprakenstelsel MedMij In het ontwerp van het afsprakenstelsel staan de volgende principes centraal: Wet- en regelgeving/ organisatiebeleid: 1. MedMij is open voor meerdere domeinen. Gezondheid betekent meer dan de afwezigheid van ziekte. Een persoonlijk gezondheidsnetwerk moet dan ook meer omvatten dan alleen de link met de professionele zorg. 2. Het afsprakenstelsel richt zich momenteel alleen op de gegevensuitwisseling tussen persoon en zorgaanbieder, (nog) niet tussen zorgaanbieders onderling en personen onderling. 3. In de opzet van het MedMij-afsprakenstelsel is gekozen voor een rol aan de kant van een persoonlijke gezondheidsomgeving evenals een rol aan de kant van de zorgaanbieder en zijn systeem. In dit document is toegelicht waarom. 4. Alhoewel de opzet van het afsprakenstelsel nieuw is voor de gezondheidszorg, maken we in de uitwerking vooral gebruik van bestaande (internationale (of Nederlandse extensie) en open) standaarden en proven technology. Of liever gezegd, juist daarom. Via continue toets met het veld wordt duidelijk hoe proven een oplossing is. 5. Het afsprakenstelsel probeert zoveel mogelijk de persoon en de zorgaanbieder in de gegevensuitwisseling te ontzorgen op techniek, proces en juridisch vlak. Indien er keuzes in de oplossing moeten worden gemaakt, dan prefereert de oplossing die het minst van de persoon of de zorgaanbieder zelf vereist. 6. In het ontwerp staat interoperabiliteit tussen personen en zorgaanbieders op juridisch, organisationeel, semantisch en technisch niveau, centraal. Datzelfde geldt voor de rollen binnen het stelsel. 7. De opzet van het afsprakenstelsel kenmerkt zich door een netwerk van aangesloten partijen, niet door een platform waarop partijen aansluiten. 8. Een (leverancier van de) zorgaanbieder sluit contracten met één type rol in het stelsel (de zogeheten toegangsverlener zorg), die diensten levert op basis van het afsprakenstelsel voor MedMij of vervult deze rol zelf conform de afspraken. 9. Een leverancier van een persoonlijke gezondheidsomgeving sluit contracten met één type rol in het stelsel (de zogeheten toegangsverlener persoon), die diensten levert op basis van het afsprakenstelsel voor MedMij of vervult deze Consultatiedocument hoofdstuk 1. MedMij-afsprakenstelsel 24 / 33