Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture. Brussel, 21 oktober 2015

Transcriptie

1 Wat doen centrale banken eigenlijk? Finale sessie: The big Picture Brussel, 21 oktober 2015

2 The big picture: het Eurosysteem, een ééngemaakt monetair beleid voor 19 lidstaten Overzicht Een globale crisis Leidt tot vergelijkbare reacties van het monetair beleid Kent niettemin een tweede fase in het eurogebied Met zeer uitgesproken feedback loops op het niveau van de lidstaten Een ééngemaakt monetair beleid voor 19 (!) souvereine (!?) lidstaten Een onvolkomen institutionele architectuur die niet zonder gevolgen bleef voor de ernst van de crisis in het eurogebied Hervormingsagenda: bijsturen/uitdiepen van de architectuur van de Economische en Monetaire Unie (EMU) 2

3 3 Een globale crisis

4 Globaal karakter van financiële en economische crisis leidt tot vergelijkbare monetairbeleidsreacties 6 Beleidsrentes (procenten) 60 Omvang van de centralebankbalans (veranderingen sinds januari 2007, procenten bbp) USA Eurogebied Japan Verenigd Koninkrijk 1 Bron: Thomson Reuters Datastream. 1 Voor de beleidsrentes werd de lijn in twee gesplitst omdat de centrale bank zich een rentecorridor als doelstelling heeft gesteld. De bovengrens ervan werd weergegeven in een dunnere lijn met dezelfde kleur. 4

5 Niettemin tweede fase in eurogebied: overheidsschuldencrisis Amerikaanse vastgoedmarkt Wereldwijde geldmarkten Overheidsschuld eurogebied 'Reële' economie eurogebied 140 Huizenprijzen (indices 2010 = 100) 4 Geldmarkt (spread tussen niet-gewaarborgde en gewaarborgde leningen; 3 maanden; procentpunten) 15 Overheidsobligaties (spread t.o.v. tienjaars Bund; procentpunten) 14 Werkloosheidsgraad (procenten van de actieve bevolking) ,5 3 2,5 12, , ,5 1 0,5 5 2, Verenigde Staten Eurozone Bronnen: EC, OESO, Thomson Reuters Datastream Verenigde Staten Eurozone IT IE ES PT BE Verenigde Staten Eurozone

6 Feedback loops die de crisis hebben gekenmerkt waren bijzonder uitgesproken in het eurogebied Bank for International Settlements, 82nd Annual Report, p

7 7 Institutionele aspecten

8 Bij de aanvang: een ééngemaakt monetair beleid >< grote beleidsautonomie voor de 19 lidstaten, ondanks Groei- en stabiliteitspact Slechts minimale governance Zonder de soevereiniteit van de lidstaten in vraag te stellen voor het nietmonetaire luik (cfr. geen consensus over politieke unie) Centrale controle op excessieve overheidstekorten : Groei- en stabiliteitspact + "no bail-out" clausule => geen instrumenten voor crisismanagement voorzien Zeer weining aandacht voor andere macro-economische onevenwichten Weerslag van de lage rente of de schuldgraad van de private sector Relatief kostenverloop / competitiviteit Prudentieel beleid en budgettaire kosten verbonden aan het behoud van financiële stabiliteit nog steeds op het niveau van de lidstaten Kortom, de invoering van de euro werd gezien als een louter technische kwestie die kon uitbesteed worden aan de ECB Zonder implicaties voor de politieke governance van Europa op korte termijn 8

9 Intensiteit van de crisis werd in de hand gewerkt door de (onvolledige) architectuur van de EMU Onvoldoende oog voor de opbouw van kwetsbaarheden vóór de crisis en onderschatting van de interconnecties tussen landen Tijdens de crisis: lidstaten in grote mate op zichzelf aangewezen Nauwelijks of geen deling van risico s tussen landen Afwezigheid van gemeenschappelijke instrumenten voor crisismanagement 9

10 Onvoldoende oog voor de opbouw van kwetsbaarheden vóór de crisis ( schuldgraad in % bbp) IE CY PT EL NL ES IT BE Niet-financiële ondernemingen Gezinnen Overheid Bronnen: EC, ECB

11 Lidstaten in grote mate op zichzelf aangewezen Onvoldoende deling van risico tussen landen via de private sector Banken sterk georiënteerd op de nationale economie: zowel blootstelling op de eigen overheid als de eigen private sector Slechts beperkte financiering via kapitaalmarkten Onvoldoende deling van risico tussen landen via de publieke sector Banken aangewezen op redding door de eigen overheid Automatische stabilisatoren van budgettair beleid enkel aanwezig op nationaal niveau; niet op het niveau van de unie Geen gemeenschappelijke instrumenten voor crisismanagement 11

12 Overheidsuitgaven in de Verenigde Staten en het Eurogebied (gegevens voor 2011, % bbp) Verenigde Staten Eurogebied Staten¹ Lokale overheid Centraal Significante verschillen, met implicaties voor Niveau waarop automatische stabilisatoren zich bevinden Credibiliteit van de no bail-out clausule Bronnen: OECD Fiscal Decentralisation Database and US Census Bureau, State and Local Government Finances Summary. 1 Voor Eurogebied som van Staten en lokale overheid. De centrale uitgaven zijn exclusief de crisismechanismen (GLF, EFSM, EFSF, ESM). 12

13 Maar uiteraard ook nood aan evenwicht tussen risk-sharing en risk reduction : beide gaan hand in hand! Bron: IMF. 13

14 Hervormingsagenda: Bijsturen/uitdiepen van de architectuur van de Economische en monetarire unie 14

15 Hervomingsagenda: reeds gerealiseerde elementen sinds het uitbreken van de crisis Beheersen van risico s: meer uitgesproken budgettaire en economische governance Herwerkt Stabiliteits- en groeipact Nieuwe procedure bij macroeconomische onevenwichten (schuldgraad private sector, lopende rekening, competitiviteitsposities, ) Oprichting van Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM): 700 miljard Liquiditeitsbijstand landen die niet langer markttoegang hebben conditioneel Belangrijke stappen gezet in de richting van een bankenunie Gemeenschappelijk toezichtsmechanisme Gemeenschappelijk resolutiemechanisme en resolutiefonds in opbouw 15

16 16 Hervormingsagenda voor de toekomst Europese Commissie Verslag van de vijf voorzitters - 22 juni 2015

17 Hervormingsagenda voor de toekomst Economische unie: meer doorgedreven governance Gericht op een grotere convergentie tussen landen Meer aandacht voor terwerkstelling en sociale cohesie Meer oog voor de unie in zijn geheel Financiële unie Vervollediging van de bankenunie: gemeenschappelijke backstop voor het resolutiefonds/europees depositogarantiestelsel Uitbouw van de kapitaalmarktenunie 17

18 Hervormingsagenda voor de toekomst Begrotingsunie Versterking van de governance: een onafhankelijke Europese budgettaire raad In een tweede fase: naar budgettaire stabilisatiemechanismen op het niveau van het eurogebied Democratische verantwoording en legitimiteit Essentiële rol voor de parlementen nationaal/europees In de toekomst: naar een Schatkist voor het eurogebied? 18

19 Slotbeschouwingen Een globale financiële en economisch crisis die in het eurogebied werd verscherpt door een onvolkomen institutionele architectuur. Risico op overbevraging van de centrale bank/het monetair beleid Inmiddels werd ontegensprekelijk vooruitgang geboekt, maar verderzetting van het integratieproces is nodig. Meer democratische verantwoording en legitimiteit zijn een sleutelement in het bewerkstellingen van de voor het integratieproces vereiste politieke wil. 19

20