Dit product is een samenwerking tussen SchoolsOUT en Gay&School. Informatie: SchoolsOUT Nijmegen (onderdeel van GGD Gelderland Zuid)

Transcriptie

1

2 Dit product is een samenwerking tussen SchoolsOUT en Gay&School. SchoolsOUT en Gay&School, Nijmegen en Utrecht, herdruk 2016 Titel: Auteurs: Vormgeving & illustraties: Twee vaders/twee moeders Ursula Prinsen en Anniek Verhagen Loes Faber Informatie: SchoolsOUT Nijmegen (onderdeel van GGD Gelderland Zuid) Telefoon: Gay&School is powered by Stichting School & Veiligheid

3 Inleiding Eigenlijk is het heel vanzelfsprekend, elk kind in de klas is anders en elk kind verdient aandacht. Eigenlijk is deze waaier dus een extraatje, voor die leerkrachten en schoolleiders die het prettig vinden om wat extra handvatten te hebben als zij een kind met twee vaders of twee moeders in de klas hebben. Deze waaier is tot stand gekomen tijdens bijeenkomsten met roze ouders ; een term die deze groep ouders zelf bij ons introduceerde. De onderwerpen in de waaier zijn voorbeelden uit de praktijk van deze ouders, van het inschrijfformulier tot de ouderavond. De waaier is bedoeld voor het basisonderwijs. In de praktijk blijkt ook het voortgezet onderwijs de waaier te gebruiken.

4 1e kennismaking Ken jij ze? De roze ouders bij jou op school? En, hoe heb je ze leren kennen? a. Via verhalen op het schoolplein b. Op de eerste ouderavond c. Toen kinderen in de klas hun dochter ermee pestten d. 1e kennismaking Weten wie je in de klas hebt is belangrijk. Begin daarom bij de start: het inschrijfformulier.

5 1e kennismaking / do s & don ts Do s & don ts De eerste indruk die ouders van een school krijgen is belangrijk. Hou op het inschrijfformulier rekening met de diversiteit aan opvoeders van de leerlingen. Pas het inschrijfformulier aan: - Ouder/verzorger 1: - Ouder/verzorger 2: - Bijzonderheden: Ouders die daar behoefte aan hebben kunnen hier specifieke informatie over hun kind of gezinssituatie kwijt. Ga er niet van uit dat ouders het formulier zelf wel aanpassen aan hun situatie. Het (steeds) moeten doorstrepen van vader of moeder kan als onvriendelijk ervaren worden. - Moeder: - Vader:

6 In gesprek In gesprek leer je elkaar kennen. Roze ouders hebben vaak bewust de keuze gemaakt om een gezin te vormen. Het kiezen van een school voor hun kinderen is spannend: hoe zal er gereageerd worden op onze situatie? Net als andere ouders kiezen roze ouders voor een school waar ze zich thuis voelen. De cultuur in de school, de mate van tolerantie en hoe er omgegaan wordt met andere situaties, bepalen mede de keuze. Ga hierover in gesprek. Mag ik dat wel zeggen? Ja!! Wees niet bang om iets verkeerds te zeggen. Als het nieuw voor je is deel dit dan met je team en met de ouders zelf. Laat zien dat je aan het zoeken bent naar hoe je hier het beste mee om kunt gaan. Als je het niet weet: stel vragen, dan kom je er samen met de ouders wel uit. In gesprek

7 In gesprek / do s & don ts Do s & don ts Stel vragen over hoe deze ouders het graag willen op school en wat zij daarin van jou verwachten. Stel open vragen, zoals: - Wat verwachten jullie (hierin) van mij? - Waar willen jullie dat ik specifiek op let? - Wat willen jullie dat ik erover vertel in de klas? En in het team? En aan andere ouders? Of specifieker: - Hoe noemen de kinderen jullie? - Wat doen we met Moederdag en Vaderdag? - Wat is de rol van de donor? Speelt deze een rol van betekenis? Wees voorzichtig met te directe persoonlijke vragen, zoals: - Wie is de echte moeder? - Hoe hebben jullie dat nou gedaan, een kind krijgen? - Wie van jullie is het vrouwtje? De een waardeert dit wel, de ander niet.

8 Ouderavond Welke reactie van andere ouders verwacht jij op de ouderavond als na Bert, Martijn zich ook nog voorstelt als de vader van? a. Neutraal b. (Ongemakkelijke) stilte c. (Zenuwachtig) gelach d. Wisten jullie dat? Niet alle ouders weten goed om te gaan met een onverwachte situatie. Hoe bereid jij jezelf hierop voor? Ouderavond

9 Ouderavond / do s & don ts Do s & don ts Ga bij jezelf na wat jij er eigenlijk van vindt; twee vaders of twee moeders. Als je gespannen bent over mogelijke reacties van andere ouders, bespreek dit dan met de roze ouders. Stem met hen af en kijk hoe zij jou kunnen ondersteunen. Let op je non-verbale houding. Denk niet: deze ouders komen vaker in dit soort situaties, die vinden dat niet erg. Ga er niet van uit dat het zichzelf wel regelt. Laat je niet overvallen door de reactie van andere ouders.

10 Zichtbaar Waar sta je voor als school? Welke visie draag je met het team elke dag uit? Hoe zichtbaar is het op school dat iedereen welkom is en zichzelf mag zijn: a. in het beleid; b. in de school en op het plein; c. in de les; d. in de zorgstructuur? Zichtbaar

11 Politiek Politiek Elke basisschool is op basis van het volgende kerndoel verplicht aandacht te besteden aan relationele seksuele vorming en seksuele diversiteit. Kerndoel 38 (po): De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit. Bron: Rijksoverheid, nieuwsbrief primair onderwijs, 12 oktober 2012, aanpassing kerndoelen Hoe gebeurt dit bij jou op school?

12 Beleid Welke roze draad loopt er door het schoolbeleid? Wat kunnen medewerkers en ouders hierover vinden in: het schoolveiligheidsplan; de protocollen; het personeelsbeleid; de schoolgids; het klachtenreglement? Wat wordt er in de omgangsregels genoemd over schelden, pesten en discriminatie met seksuele geaardheid? En waar kunnen werknemers, leerlingen en ouders terecht met klachten hierover? Weet de overblijf ook over de afspraken en omgangsregels over schelden en pesten op het plein? Beleid

13 In de school In de school Maak diversiteit, en dus ook homoseksualiteit, zichtbaar in de school. Hoe gewoner het is, hoe gewoner het wordt. Sommige kinderen weten helemaal niet dat er ook andere samenlevingsvormen zijn dan man-vrouwrelaties, andere krijgen vooroordelen over homoseksualiteit mee van thuis. Terwijl kinderen uit roze gezinnen zich afvragen: zijn er meer zoals ik? Voor alle kinderen is het goed als er materiaal in de school aanwezig is dat een reëel beeld geeft van homoseksualiteit. Het is de taak van school om de kennis van leerlingen te verbreden, ook over dit onderwerp. In de gang, de klas, de kamer van de ib er en in de docentenkamer kun je een leuke poster hangen, die aangeeft dat de school dit onderwerp op de agenda heeft staan. Gay&School heeft diverse posters geselecteerd en laten maken. Voor kinderen is het belangrijk dat zij zichzelf herkennen in de boeken in de schoolbibliotheek. Ook moeten ze uit die boeken leren over nieuwe situaties. Gay&School heeft lijsten met boeken voor alle leeftijden, waarin roze ouders voorkomen of waarin seksuele diversiteit een rol speelt. Posters en boeken vind je op

14 In de klas In de klas Vergelijk de gezinssamenstelling van de kinderen in je klas eens met, zeg 25 jaar geleden. De diversiteit is enorm: gescheiden ouders, alleenstaande ouders, adoptieouders en roze ouders. Alle kinderen hebben erkenning en herkenning nodig voor hun thuissituatie. Hoe meer de kinderen in de klas met elkaar delen over thuis, hoe gewoner het wordt. Maak van je klas een groep door kinderen elkaar echt te laten ontmoeten en door hen te laten samenwerken. Het kwartetspel Met wie woon jij? laat negen verschillende gezinssamenstellingen zien, waaronder gescheiden ouders, multiculturele gezinnen en gezinnen met twee vaders of twee moeders. Bij het spel zit een poster, hierop kunnen kinderen uit de klas een foto van hun eigen gezin plakken. Zo komt iedereen aan bod! Het kwartetspel is te bestellen via

15 In de klas / do s & don ts Do s & don ts Behandel elk kind in de klas gelijk, met oprechte aandacht. Of een kind nou bij roze ouders woont, bij hetero-ouders, in een eenoudergezin, in een pleeggezin of bij opa en oma. Alle kinderen hebben het recht om erbij te horen in de klas. Spreek niet steeds het kind van roze ouders aan als het over homoseksualiteit gaat. Hou het algemeen. Niet elk kind vindt deze extra aandacht hiervoor prettig.

16 In de les In de les Weet jij wat jou te doen staat als je les moet geven over seksuele diversiteit? En weet je er genoeg vanaf? Niet iedereen voelt zich gemakkelijk bij dit onderwerp. Ook vraagt het basiskennis over seksuele ontwikkeling en seksuele diversiteit. Behandel het thema seksuele diversiteit als onderdeel van diversiteit of als onderdeel van relationele en seksuele vorming. Gelukkig hoef je het wiel niet zelf uit te vinden. Er zijn organisaties die graag op school voorlichting komen geven over (seksuele) diversiteit. Ook zijn er lespakketten waarvan je als leerkracht gebruik kunt maken. Op de website van Gay&School wordt alles over seksuele diversiteit in het onderwijs verzameld, dit maakt het makkelijk om een keuze te maken: wat past bij jou, de school en de leerlingen? Op vind je materiaal en informatie over alle recente ontwikkelingen.

17 In de les / do s & don ts Do s & don ts Combineer het thema seksuele diversiteit met andere thema s, zoals diversiteit of relationele seksuele vorming. Zorg dat je basiskennis over de seksuele ontwikkeling van kinderen op orde is. Volg met het team een training over de seksuele ontwikkeling van kinderen. Vraag ondersteuning bij de regionale GGD, Rutgers of COC: Maak homoseksualiteit niet een op zichzelf staand iets. Maak het onderdeel van het grotere geheel.

18 Omgaan met elkaar Omgaan met elkaar De eerste dagen van het jaar moeten kinderen in een klas nog aan elkaar wennen; ze zijn rustig en kijken de kat uit de boom. Al snel wordt het onrustiger in dat stille klasje. Kinderen bepalen onderling hun positie, en in deze fase wordt bepaald zo zijn onze manieren. Als leerkracht bepaal jij hoe je wilt dat kinderen met elkaar omgaan. Dit doe je door bijvoorbeeld vanaf dag één alle kinderen te groeten als ze binnenkomen, maar ook door vanaf dag één te letten op taalgebruik: hoor je scheldwoorden als homo of lesbo, grijp dan direct in. Met de kinderen klassenregels maken is een goede manier om kinderen zelf te laten nadenken over wat zij fijn vinden in de klas en om zichtbaar te maken wat de klas belangrijk vindt. Staat er in de regels ook iets over anders mogen zijn? En over het niet schelden met bepaalde woorden?

19 Omgaan met elkaar / do s & dont s Do s & don ts Maak klassenafspraken. Vraag bijvoorbeeld: - Welke afspraken zijn belangrijk om het fijn met elkaar te hebben? - Welke afspraken helpen bij sport of in het verkeer om het goed te laten gaan? Hoe zit dit in de klas? Maak het veilig door de kinderen eerst in kleine groepjes afspraken te laten bedenken. Pas daarna worden deze in de klas gedeeld. Laat niet het recht van de sterkste gelden in de klas. Denk niet: elk jaar komen er ongeveer dezelfde dingen uit de klassenregels, ik schrijf ze alvast op. Juist kinderen zelf eigenaar maken van de gezamenlijke afspraken is belangrijk.

20 Welk voorbeeld geef jij? Welk voorbeeld geef jij? De norm in onze samenleving is die van man-vrouw, waar ook mannelijk en vrouwelijk gedrag bij hoort. Hoe zit dit bij jou? Hoe reageer jij als: a. twee vriendjes elkaar omhelzen; b. een stoer meisje niet meer mee mag voetballen met de jongens omdat ze borsten krijgt; c. een jongetje in meisjeskleren op school komt; d. twee vriendinnetjes tijdens het spelen aan jou vertellen dat ze later samen gaan trouwen? Hoe makkelijk zeg jij dan: dat kan toch helemaal niet, twee meisjes die trouwen!?

21 Wat vind jij? Wat vind jij? a. Zijn er aandachtspunten als je kinderen van roze ouders in de klas krijgt? b. Op welke manier pak je het schelden met homo het beste aan? c. Wat is de beste vorm om kinderen voor te lichten over homoseksualiteit? d. Wat kun je antwoorden als kinderen aan jou vragen of meester homo is? e. En je collega? Weet je hoe die hierover denkt? Weet van elkaar hoe je met dit thema in de school om wilt gaan. Als je openheid van ouders en leerlingen verwacht, is openheid in het team noodzakelijk. Want wat als de kinderen overgaan naar de volgende groep en deze leerkracht een heel andere visie heeft?

22 Do s & don ts Weet van elkaar hoe je omgaat met dagelijkse situaties waar (homo)seksualiteit een rol speelt. Denk niet te makkelijk dat je collega s er vast net zo over denken als jij. Wat vind jij? / do s & dont s Het teamspel Gedragen Gedrag voor het basisonderwijs kan hierbij helpen. Met collega s bespreek je stellingen over situaties die bij jullie op school voor kunnen komen. De vraag is: hoe acceptabel vinden jullie deze situaties? Het spel heeft 11 thema s, waarvan lhbt er één is. Er zijn 24 kaartjes met een lhbt-situatie. Je vindt het spel op

23 De zorgstructuur De zorgstructuur Voor de ib er, de maatschappelijk werker, de contactpersoon en het ZAT. Weten ouders en leerlingen waar zij terechtkunnen met vragen over homoseksualiteit of genderdysforie? En waar staat dit op de website of in de schoolgids? Als intern begeleider of schoolmaatschappelijk werker hoef je niet overal een antwoord op te hebben. Wat wel belangrijk is om te weten, is hoe je deze ouders en leerlingen te woord staat en waar jij informatie kunt vinden of waar je ouders of leerlingen naar kunt doorverwijzen. Op vind je tips over goede zorg voor leerlingen die zich anders voelen of lhbt of in dubio zijn. Daar kun je meer informatie en materialen terugvinden.

24 De zorgstructuur / do s & dont s Do s & don ts Onderzoek de roze sociale kaart en zorg dat je ouders en leerlingen kunt doorverwijzen. Zorg voor een veilige school voor iedereen. Denk niet te snel: homoseksualiteit, dat speelt bij ons op school niet.

25