Woonbeleid Vergelijking resultaten Kempengemeenten

Transcriptie

1 Woonbeleid Vergelijking resultaten Kempengemeenten Rekenkamercommissie Kempengemeenten 13 september 2010

2 Voorwoord Het onderzoek naar het woonbeleid binnen de Kempengemeenten heeft in twee fasen plaatsgevonden. In begin 2008 is het onderzoek naar het volkshuisvestingsbeleid van de gemeente Bladel afgerond en in 2010 is het woonbeleid van de drie andere Kempengemeenten onderzocht. Nadat het volkshuisvestingsbeleid is onderzocht door de rekenkamercommissie heeft de gemeente Bladel een nieuwe Woonvisie ontwikkeld, Wonen is meer dan alleen een woning van 17 december Ten tijde dat de rekenkamercommissie Kempengemeenten het woonbeleid van de drie andere Kempengemeenten onderzocht, heeft ook de gemeente Oirschot gewerkt aan een nieuwe woonvisie. Deze nieuwe nota is door de gemeenteraad besproken en vastgesteld terwijl het rekenkameronderzoek liep. De nieuwe nota is wel in het onderzoek betrokken geweest maar de evaluatie van het woonbeleid van de gemeente Oirschot is gebaseerd geweest op de oude nota. Uit het bovenstaande blijkt dat de vier Kempengemeenten niet synchroon lopen met hun beleidsontwikkeling, uitvoering en evaluatie. Dit maakt in principe een goede benchmark moeilijk. Van de andere kant zijn de vijf Kempengemeenten steeds meer op elkaar aangewezen met het woonbeleid. Het NRE en de Provincie zien de vijf Kempengemeenten steeds meer als een eenheid en ook de Kempengemeenten hebben hier zelf op ingestoken. Een betere afstemming tussen de vijf Kempengemeenten is dan ook wenselijk en een benchmark kan hiertoe bijdragen. De gemeenten kunnen onderling zien waar de sterke en minder sterke punten zitten en elkaar ondersteunen om samen sterker te worden. Namens de rekenkamercommissie Kempengemeenten Drs. ing. A.M.A. van Drunen Msc. 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Woonbeleid, kaders en instrumenten 5 3 Uitvoering 6 4 Evaluatie van inhoudelijk beleid (Resultaten en effecten) 8 5 Evaluatie bestuurlijk proces en bestuurlijke rollen 9

4 1 Inleiding De doelstelling van het onderzoek is een antwoord geven op de centrale vraagstelling: In hoeverre is het woonbeleid 1 doelmatig en doeltreffend en in welke mate maakt de gemeente gebruik van het ter beschikking staande instrumentarium van maatregelen ter sturing van de uitvoering van het vastgestelde woonbeleid? Op basis van de resultaten van de 4 onderzoeken 2 heeft de rekenkamercommissie Kempengemeenten aan de vier gemeenten afzonderlijk aanbevelingen gegeven. Als aanvulling op de individuele rapportages heeft de rekenkamercommissie deze rapportage opgesteld met een vergelijking tussen de vier Kempengemeenten. Het doel van deze vergelijking is het verder op gang brengen van de interactie tussen de gemeenten die elkaar al goed kennen en van elkaar kunnen leren. Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 2: Beleid, kaders en instrumentarium Hoofdstuk 3: De uitvoering van de woonvisie Hoofdstuk 4: Evaluatie inhoudelijk beleid (resultaat en effecten) Hoofdstuk 5: Evaluatie van het bestuurlijk proces 1 Bij het onderzoek in de gemeente Bladel is de term volkshuisvesting gebruikt omdat de nota van de gemeente Bladel haar eigen beleid in 2001 als volkshuisvesting betitelde. Op dit moment spreekt men meer over woonbeleid en woonvisie, zo ook de gemeente Bladel in Voor de resultaten van het onderzoek onder de individuele gemeenten verwijzen wij naar de individuele rapporten van de vier gemeenten. 4

5 2 Woonbeleid, kaders en instrumenten Op hoofdlijnen tekenen zich de volgende rode draden af: Zowel in de Kempengemeenten Eersel (2003), Oirschot (2001) als in Bladel (2001) zijn de volkshuisvestingsplannen of woonbeleid weinig interactief of integraal met derden en de raad voorbereid. Bij de totstandkoming van het woonbeleid van Reusel- De Mierden (2004), en de latere versies van Oirschot (2010) en Bladel (2009) zijn wel derden en de raad betrokken. De mate waarin het woonbeleid of volkshuisvestingsplan concrete handvatten bieden voor de uitvoering, is wisselend. In Bladel (2001), Eersel en Reusel-De Mierden werd in de volkshuisvestingnota slechts beperkt gewerkt met hele concrete doelstellingen. In Oirschot (2001) bevat het volkshuisvestingsplan weinig tot geen concrete of SMART-geformuleerde doelen, alleen abstracte adviezen. Zowel de woonnota van Bladel als die van Oirschot zijn in de laatste versie sterk verbeterd. In de woonbeleidsnota s wordt niet of nauwelijks gesproken over de randvoorwaarden. Alleen bij de gemeente Reusel De Mierden en Bladel zijn de overlegstructuren aangestipt. Woonbeleid, kaders en instrumentarium Oirschot Reusel-De Mierden Eersel Bladel Voorbereiding met de raad +/ /- +/- + Voorbereiding met derden +/ /- +/- + Woonbeleid biedt handvatten voor uitvoering: - Inkadererend - Operationeel - + +/- +/- - + (Organisatorische) randvoorwaarden bij vaststelling: - Financiële middelen Uitvoeringsorganisatie Overlegstructuur - - +/- - +/- +/- - Onvoldoende +/- Matig/beperkt + Voldoende-goed

6 3 Uitvoering Bij de uitvoering is er niet meer naar de nieuwe nota s van de gemeente Bladel en Oirschot gekeken. Bij Bladel zou dit weer een nieuw onderzoek vergen en ook deze nota is nog geen jaar van kracht, dus moeilijk te evalueren op de uitvoering. De nota van Oirschot moet nog in uitvoering komen. De volgende bevindingen kunnen we samenvattend over de vier gemeenten weergeven: De gemeenten hebben in wisselende mate regie gevoerd op de woningbouwopgave en de uitvoering van de woonvisies of volkshuisvestingsplannen. Dat vertaalt zich zowel in kwantitatieve zin (aantallen woningen, als kwalitatieve zin (type woningen in relatie tot de vraag) terug. Eersel heeft, evenals Bladel, veel woningen weten te realiseren, dankzij de sturing die er op heeft plaatsgevonden. Bladel neemt een bijzondere positie in omdat het meedeed aan het provinciale pilotproject Bouwen binnen strakke contouren. Hierdoor was het mogelijk meer nieuwbouwwoningen te bouwen dan de aanvankelijke contingenteringsnormen van de provincie toestonden. De formatie en organisatorische inbedding van de medewerkers verantwoordelijk voor volkshuisvestingsbeleid blijken cruciaal voor het welslagen van de woningbouwproductie (kwalitatief/kwantitatief) en uitvoering van het woonbeleid. Deze blijken afgestemd te moeten worden op de ambities op het gebied van volkshuisvesting (of andersom). In Eersel is dit, door een specifiek Projectbureau voor woningbouw, beter gelukt dan in de andere gemeenten. Bij de gemeente Bladel is een aparte functionaris aangesteld, rechtstreeks verantwoordelijk aan de gemeentesecretaris,om de provinciale pilot uit te voeren. Samenwerking in Kempengemeenten-verband op gebied van wonen is nauwelijks van de grond gekomen, beoogde (beleids)afstemming is niet gelukt, wel heeft informatie-uitwisseling en kennisdeling plaatsgevonden. In Oirschot is er sprake van een overprogrammering voor de komende 10 jaar; er zijn meer woningen voorzien dan feitelijk wenselijk is en dan in SRE-verband afgesproken. Hierover zijn inmiddels bijsturende besluiten genomen. In Eersel is er geen sprake van overprogrammering. In Reusel-De Mierden ook niet, maar is een deel van de planning over 2020 heen geschoven waarmee de programmering cosmetisch is bijgesteld. Het SRE is een tamelijk goed functionerend regionaal overleg en de Kempengemeenten draaien daar in mee. Het nieuwe Regionaal Woningbouwprogramma is een grote stap vooruit in de samenwerking. De gemeenten nemen dit in de bouwprogramma s als uitgangspunt, maar zullen nog moeten laten zien dat zij regionaal wensen afstemmen. Eersel zit daar het meest strak in. 6

7 Uitvoering Vertaling in uitvoeringsplannen Oirschot Reusel-De Mierden Eersel Bladel - +/- +/- + +/- Aansluiting uitvoering op beleid - +/- +/- +/- Stellen van prioriteiten in de uitvoering Inzet van instrumenten /- (Organisatorische) randvoorwaarden) bij uitvoering: - Financiële middelen Uitvoeringsorganisatie Overlegstructuur - +/- + +/- Samenwerking met: - Corporaties +/- +/- +/- +/- Vastgelegd in (prestatie)afspraken? - Derden +/- + +/- +/- - SRE /- + +/- SRE / /- - Onvoldoende +/- Matig/beperkt + Voldoende-goed

8 4 Evaluatie van inhoudelijk beleid (resultaten en effecten) De onderstaande tabel spreekt voor zich. De situatie van de gemeente Bladel dient wel enigszins te worden toegelicht. De gemeente Bladel heeft in 2001 een volkshuisvestingsbeleid vastgesteld, echter vrij snel daarna is een pilotproject van start gegaan welke nagenoeg het gehele volkshuisvestingsbeleid heeft overroeit. Binnen het pilotproject zijn de aantallen en type woningen steeds geëvalueerd. Dus vandaar een positieve score op de eerste twee punten. Echter, het volkshuisvestingsbeleid in zijn geheel is niet of nauwelijks geëvalueerd en bijgesteld. Daarbij dient wel aangetekend te worden dat het pilotproject wel een zeer belangrijk deel is geweest van het volkshuisvestingsbeleid van de gemeente Bladel. Evaluatie van inhoudelijk beleid (Resultaten en effecten) Woningbouw Oirschot Reusel-De Mierden Eersel - Aantal woningen - +/ Type woningen - +/- + + Uitvoering van het woonbeleid +/- - +/- Monitoring Tot begin /- Tot Uitzondering deel m.b.t. corporaties Bladel +/- +/- +/- +/- Evaluatie en bijstelling Tot febr /- - Onvoldoende +/- Matig/beperkt + Voldoende-goed 8

9 5 Evaluatie bestuurlijk proces en bestuurlijke rollen Ook hier spreken de kleuren in de tabel voor zich. Wederom dient ook hier voor de gemeente Bladel de toevoeging gemaakt te worden dat het pilotproject op bestuurlijk niveau goed gevolgd werd. De overige punten uit de volkshuisvestingnota kregen weinig tot geen aandacht. Evaluatie bestuurlijk proces en bestuurlijke rollen Oirschot Reusel-De Mierden Eersel Bladel Evaluatie bestuurlijk niveau - +/- - +/- Raad: - Kaderstellend /- - Controlerend - +/- - +/- College: - Sturend op uitvoering beleid - (De raad) van informatie voorzien Tot begin + +/- + +/ /- Alleen passief +/- +/- - Onvoldoende +/- Matig/beperkt + Voldoende-goed