De digitale kloof in twee dimensies. Marie-Anne Moreas & Jan Pickery (SVR)

Transcriptie

1 De digitale kloof in twee dimensies Een verdiepende en SEIZOEN verbredende kloof Marie-Anne Moreas & Jan Pickery (SVR)

2 Inhoud VERSCHILLEN BEVOLKINGSGROEPEN IN HUN MEDIABEZIT EN IN HUN MEDIAGEBRUIK? IS ER NOG EEN (DIGITALE) MEDIAKLOOF? 1. Enkele mediastatistieken 2. Evolutie (digitale) mediakloof 3. Verdieping van de (digitale) mediakloof 4. Verbreding van de (digitale) mediakloof

3 Bevolkingsgroepen Leeftijd: 18-30, 31-45, 46-60, 60+ Geslacht: man, vrouw Gezinsinkomen: onder of boven 2000 euro Aantal opleidingsjaren: 0-9, 10-13, 14 jaar Het hebben van kinderen ten laste: ja, nee Jaarlijkse opvolging op de SVR-website.

4 1. Mediastatistieken totale bevolking per implementatiefase Toestel In huis beschikbaar Thuisgebruik 1 keer/maand Gebruik laatste 3 maanden Radio Gemiddeld aantal toepassingen Televisie ,86 Smartphone, gsm ,50 Laptop, pc Internet ,16 Dagblad Spelconsole

5 2. Evolutie digitale mediakloof van Dijk (2003): Op afzienbare termijn zal de overgrote meerderheid van de Nederlandse bevolking een computer en internetverbinding hebben. Dat betekent niet dat de digitale kloof gedicht is. De kloof zal er een worden tussen mensen die ICT en informatie kunnen inzetten voor het verbeteren van de eigen positie, en mensen die dat niet kunnen. Kloof voor bezit en algemeen gebruik van al goed verspreide ICT wordt kleiner Verschillen in de breedte van het gebruik wordt groter

6 Evolutie digitale kloof Een voorbeeld: internetgebruik naar leeftijd verschil

7 Evolutie kloof eerste graad Groen: verkleint met 5% ; rood: vergroot met 5% Leeftijd Geslacht Opleiding Inkomen Kind Bezit gsm Thuisgebruik gsm Bezit spelconsole Thuis spelconsole Computerbezit! 39-40! Thuis computer Alg. computer! 29-29! Internetaansluiting! Thuis internet Alg. internet! 22-28

8 Evolutie kloof tweede graad Een voorbeeld: internetgebruik naar leeftijd verschil ,11 5,34 4,37 3,27 2, ,14 7,77 5,75 4,66 4,48 De kloof van de tweede graad vergroot voor leeftijd en voor het aantal opleidingsjaren met 1 toepassing. Voor geslacht, gezinsinkomen en het hebben van kinderen zijn de verschillen klein tot onbestaande.

9 3. Verdiepende digitale kloof Hypothese Moreas, Digitale kloof verdiept van bezit naar algemeen gebruik Digitale kloof verdiept van algemeen gebruik naar de breedte van de gebruikte internettoepassingen Verschillende kenmerken kunnen weliswaar een differentiële rol spelen naargelang de fase van het implementatieproces, bv. inkomen is alleen belangrijk als de variabele bezit inhoudt.

10 Bezit naar thuisgebruik (Bezit bij bevolking, gebruik bij bezitters) Rood= kloof, blauw kloof in tegengestelde richting Gsm Bezit Gebruik Computer Bezit Gebruik Internet Bezit Gebruik Spelconsole Bezit Gebruik Leeftijd Geslacht Opleiding Inkomen Kind

11 Van algemeen gebruik naar breedte gebruikte toepassingen (gebruik bij bevolking, breedte gebruik bij gebruikers toestel) Rood= kloof, blauw kloof in tegengestelde richting Tv Gsm Internet Gebruik Breedte Gebruik Breedte Gebruik Breedte Leeftijd Geslacht Opleiding Inkomen Kind

12 Besluit verdiepende kloof De kloof verdiept over het algemeen naargelang men verder vordert in het implementatieproces: ouderen, laaggeschoolden, vrouwen en mensen met een laag gezinsinkomen zien hun achterstand steeds verder vergroten van mediabeschikbaarheid, over algemeen gebruik naar effectief gebruik in het kader van de eigen doelstellingen. Maar ook de uitzonderingen kunnen interessante ingangspoorten zijn om de mediageletterdheid te vergroten. Ze geven aan dat voor verschillende groepen en voor verschillende toestellen andere processen belangrijk kunnen zijn. Bijv. televisie, gsm, spelconsole minder verschil.

13 5. Verbredende kloof In wat vooraf ging zagen we dat er een verdiepende kloof is wanneer we vorderen in het adoptieproces met steeds dezelfde bevolkingsgroepen die achter blijven. Geldt dit ook over de media? Zijn het steeds dezelfde bevolkingsgroepen die de verschillende media minder goed kunnen inzetten in het kader van hun eigen doelstellingen? Of hebben verschillende bevolkingsgroepen gewoon andere media waarmee ze hun doelstellingen van informatie vergaren, ontspanning, kunnen bereiken?

14 Verbredende kloof Hypothese op basis van de Uses and Gratifications -theorie en de sociale leertheorie van Bandura Voor zover de nieuwe media niet in alle situaties en voor alle doelstellingen superieur zijn aan de traditionele media, gaat de geavanceerde mediagebruiker de digitale media incorporeren in zijn totale mediagebruik waarin ook de traditionele media een plaats behouden.

15 Gebruiksprofielen (laatste 3 maanden) Gebruiksprofiel % Tv en radio 2,9 Tv, radio, gsm 5,1 Tv, radio, krant 3,2 Tv, radio, gsm, krant 10,9 Tv, radio, gsm, pc, internet 10,1 Tv, radio, gsm, krant, pc, internet 39,7 Tv, radio, gsm, pc, internet, spelconsole 2,4 Tv, radio, gsm, pc, internet, spelconsole, krant 13,1 Andere combinatie 12,7

16 Kloof breedte mediagebruik (hier vereenvoudiging: boek plus krant)

17 Besluit verbredende kloof Van de media-innovaties genieten vooral de beteren uit de maatschappij. Zij weten deze opportuniteiten beter te integreren in hun totale mediabezit en gebruik, waar traditionele media ook hun plaats behouden.

18 ALGEMEEN BESLUIT De verschuiving van de kloof gaat in twee dimensies: In de diepte van bezit over gebruik naar een effectief gebruik in het kader van de eigen doelstellingen; In de breedte naar een steeds breder arsenaal aan mogelijke media waar de beter geplaatsten gebruik van kunnen maken in het kader van hun mediabehoeften.