Workshop Verpleegkundige interventies bij ouderen met een depressie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Workshop Verpleegkundige interventies bij ouderen met een depressie"

Janne Lemmens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Workshop Verpleegkundige interventies bij ouderen met een depressie Cindy Ooijevaar Verpleegkundig Specialist Poli Geriatrie Medisch Centrum Alkmaar november 2014

2 Depressie Major depressive disorder (licht-matig-ernstig) DSM-IV: 5 van de 9 symptomen Minor depressive disorder (beperkt) DSM-IV: 2-4 van de 9 symptomen. De prevalentie van de beperkte depressie lijkt toe te nemen met de leeftijd en die van de depressieve stoornis neemt af met de leeftijd.

3 Symptomen depressie (5 symptomen waarvan minimaal 1 kernsymptoom) Kernsymptomen - sombere stemming gedurende het grootste deel van de dag - duidelijke vermindering van interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten gedurende het grootste deel van de dag Overige symptomen - duidelijke gewichtsvermindering of gewichtstoename - slapeloosheid of overmatig slapen - psychomotorische agitatie of remming - moeheid of verlies van energie - gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of onterechte schuldgevoelens - verminderd vermogen tot nadenken of concentratie of besluiteloosheid - terugkerende gedachten aan de dood, terugkerende suïcidegedachten, of een suïcidepoging of een specifiek plan om suïcide te plegen

4 Symptomen bij ouderen concentratieproblemen, vergeetachtigheid en besluiteloosheid slaapproblemen lichamelijke klachten zoals onverklaarbare pijn somberheid, lusteloosheid en prikkelbaarheid denken aan zelfdoding

5 Risicofactoren Rouw, slaapstoornissen, lichamelijke handicaps, eerdere depressie en het vrouwelijke geslacht. (Cole MG & Dendukuri N, 2003) Cognitieve stoornissen, gebrek aan of verlies van sociale contacten, lichamelijke ziekten, functionele beperkingen. (Djernes JK, 2006)

6 Aandachtspunt Extra aandacht is geboden voor ouderen met een niet-europese achtergrond: Vitamine D deficiëntie Ijzergebreksanemie (t.g.v. bedekkende kleding) GGZ-Richtlijnen - Addendum Ouderen bij de MDR Depressie 2008

7 Rol van de verpleegkundige en verzorgende

8 Belangrijke rol in Diagnostiek Behandeling Evaluatie

9 Diagnostiek Vroegtijdig herkennen van symptomen! Regelmatig contact met de oudere. Observeren dagelijks functioneren: eten, drinken, slapen, moeheid. Vertrouwensband: oudere praat zelf over klachten. Geriatric Depression Scale Cornell (beoordelingsschaal bij dementie) Multidisciplinair bespreken Verpleegkundige zorgverlening aan ouderen, 2007 Geriatrie, 2012

10 Behandeling Stepped care Steun! Klankbord Activeren van de oudere: ondersteuning, aanmoediging, zachte drang Onderhandelen Dagprogramma afgestemd op de oudere Verpleegkundige zorgverlening aan ouderen, 2007

11 Evaluatie Gaat vanzelf Dagelijks contact Opmerken van kleine en grote successen Terugkoppeling aan behandelaar Verpleegkundige zorgverlening aan ouderen, 2007

12 Aandachtspunten bij ouderen Visus en gehoor Bril/gehoorapparaat Rustige omgeving Articuleren en rustig spreken Eventueel opschrijven van informatie Emoties en stemming Niet gewend aan uiten van gevoelens Non verbale emoties

13 Aandachtspunten bij ouderen Cognitie Ook bij normale veroudering gaan cognitieve functies achteruit: Nieuwe informatie reproduceren Executieve functies: aandacht op één taak richten Vertraagde informatieverwerking

14 Gespreksvoering bij ouderen Over het algemeen: meer herhalen rustig spreken aandacht op één ding tegelijk niet van de hak op de tak rustige omgeving creëren Handboek ouderenpsychologie, 2009

15 Interventies Psychotherapie: er is geen tijd meer om te veranderen Freud: 50 Plussers hebben een te rigide karakterstructuur om nog te kunnen veranderen. Tegenwoordig: specifieke interventies gericht op ouderen Handboek ouderenpsychologie, 2009

16 Psychologische interventies Specifieke aandachtspunten bij ouderen: Afgestemd op derde en vierde levensfase. Verandering in woon- en leefomgeving. Levensgeschiedenis: achtergrond en waarden. Werkrelatie tussen therapeut en de oudere. Duur en frequentie van therapeutische sessies aanpassen.

17 Belangrijk t.a.v. herstel Bieden van aandacht, steun en hoop Tonen van empathie Gestructureerde aanpak Geen onderzoek bekend naar de indicatiestelling van psychotherapie bij ouderen. GGZ-Richtlijnen - Addendum Ouderen bij de MDR Depressie 2008

18 Verpleegkundige interventies bij ouderen met een depressie Acute fase

19 Wetenschappelijke onderbouwing Weinig bruikbaar onderzoek gedaan naar de effectiviteit van verpleegkundige interventies bij depressie.

20 Richtlijnen Het begeleiden van mensen met dementie die depressief zijn (Plezierige Activiteiten Methode, NIVEL 2004) Multidisciplinaire Richtlijn Depressie Addendum Ouderen, Trimbos instituut (ook patiëntenversie) Zorgstandaard depressie (Trimbos Instituut, 2007) LESA Depressieve stoornis (2006) zorgvoorbeter.nl ggzrichtlijnen.nl

21 Minimale interventies Indien niet-ernstig en kortdurende depressie Voorlichting Psycho-educatie Bibliotherapie Zelfhulp Ondersteunende gesprekken Fysieke inspanning Zorgstandaard Depressie 2007, Trimbos.nl

22 Verpleegkundige interventies Afhankelijk van de ernst! Steunen/begeleiden Activeren Veiligheid bieden Informeren (zelf)zorg Sociale context Bemiddelen

23 Verpleegkundige interventies - Begeleiden steunende begeleiding: praktische en mentale ondersteuning van de oudere structurerende begeleiding: ordening in tijd, ruimte en het creëren van veiligheid activerende begeleiding: stimuleren van fysieke inspanning, beweging en het verdelen van energie advisering: ondersteunende gesprekken met een probleemoplossend karakter systeembegeleiding: ondersteuning mantelzorg

24 Verpleegkundige interventies Begeleiden - structuur Samen met de oudere dagstructuur aanbrengen Oudere zelf dagprogramma laten invullen Voorspelbaarheid Vaste tijden van opstaan, naar bed gaan en eten Plezierige activiteiten plannen! Balans tussen plichten en plezierige activiteiten Samenwerking en continuïteit

Verpleegkundige interventies - Activeren Bewegen: streef naar 5x per week 30 minuten Haalbare doelen Regelmaat en structuur bevorderen het herstel Doelen

25 Verpleegkundige interventies - Activeren Bewegen: streef naar 5x per week 30 minuten Haalbare doelen Regelmaat en structuur bevorderen het herstel Doelen langzaam opbouwen Bewegingstherapie is effectief bij diverse vormen van depressies en bij depressieve klachten bij ouderen. Addendum Ouderen bij de MDR Depressie 2008

26 Verpleegkundige interventies - Veiligheid bieden Contact blijven houden Crisis/suïcidepreventie: (crisis)signalerings/interventieplan begeleidende interventies beoordeling behandelaar Toepassen van middelen en maatregelen

27 Verpleegkundige interventies Informeren Oudere en naasten informeren. Psycho-educatie (evt. door huisarts / therapeut)

Verpleegkundige interventies (zelf) Zorg bevorderen therapietrouw: observatie en begeleiding, controle op bijwerkingen bewaken verantwoord niveau

28 Verpleegkundige interventies (zelf) Zorg bevorderen therapietrouw: observatie en begeleiding, controle op bijwerkingen bewaken verantwoord niveau van zelfzorg: ADL en I-ADL, lichamelijke conditie, vocht en voeding, slaap-waakritme praktische hulp: (tijdelijk) overnemen van praktische activiteiten

29 Verpleegkundige interventies Sociale context versterking of uitbreiding van het sociale netwerk socialevaardigheidstraining

30 Verpleegkundige interventies Bemiddelen zorgbemiddeling en zorgcoördinatie transferbemiddeling bemiddeling in conflictsituaties

31 Verpleegkundige interventies bij ouderen met een depressie Lange termijn

32 Belangrijk! Een depressie bij ouderen duurt langer Begeleiding bij stoppen van eventueel gestarte antidepressiva Terugvalpreventie NHG standaard Depressie, 2012

33 Terugvalpreventie Begeleiding in behoud van het sociaal functioneren en welzijn Vroegtijdig contact opnemen bij recidiefklachten Overweeg psychotherapie

34 Chronische depressie Rehabilitatiebenadering en rehabilitatiemethodieken Gericht op de wensen en de behoeften van de oudere om de kwaliteit van leven te vergroten Ondersteunen bij herstel

35 Stellingen Waar = staan Niet waar = zitten Onjuist geantwoord = blijven zitten

36 Vrouwelijk geslacht, gebrek aan of verlies van sociale contacten en functionele beperkingen zijn voorbeelden van risicofactoren voor het ontstaan van een depressie bij ouderen. Waar

37 Bij ouderen is er vaker sprake van een depressieve stoornis dan van een beperkte depressie. Niet waar

38 medisch centrum alkmaar De ernst van de depressie is bepalend voor de behandeling en interventies. Waar

39 Steunende en structurerende begeleiding zijn over het algemeen de belangrijkste begeleidende interventies bij ouderen met een depressie. Niet waar

40 Regelmaat en structuur hebben een positieve invloed op het herstel. Waar

41 Het tijdelijk overnemen van praktische activiteiten van de oudere heeft niet de voorkeur. Niet waar

42 De effectiviteit van verpleegkundige interventies bij depressie is wetenschappelijk aangetoond. Niet waar

43 Door het dagelijkse contact van verpleegkundige met de depressieve oudere gaat evaluatie van de behandeling vanzelf. Waar

44 Bedankt voor uw aandacht!

45 Bronnenlijst Kruk vdr T, Salentijn C, Schuurmans M. Verpleegkundige zorgverlening aan ouderen. 2 e druk. Den Haag: uitgeverij LEMMA; Pot AM, Kuin Y, Vink M. Handboek ouderenpsychologie. Utrecht: de Tijdstroom; Schim vdr Loef-van Veen RJ. Geriatrie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; Trimbos instituut. GGZ richtlijnen Addendum Ouderen bij de MDR Depressie. Verkregen via URL: Nederlands Huisartsen Genootschap. NHG standaard Depressie. Verkregen via URL: Zorg voor beter. Thema Depressie. Verkregen via URL: Richtlijnen.html#Richtlijn Fonds psychische gezondheid. Gezocht op: depressie bij ouderen. Verkregen via URL: tab=2

Vergelijkbare documenten

E-book-Depressie en dysthymie.indd :29:33

E-book-Depressie en dysthymie.indd 1 16-12-2014 14:29:33 Colofon Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland)