Vissen in kanalen en sloten (KRW-Verkenner)
|
|
- Hilde Wouters
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vissen in kanalen en sloten (KRW-Verkenner) Vissen in beken en kleine rivieren 04 Fish (KRW-Verkenner) Vissen in meren (KRW-Verkenner) Vissen in kanalen en sloten 1. Inleiding De kennisregels hebben betrekking op de volgende watertypen (codes volgens Van der Molen & Pot (update februari 2007) Referenties en concept-maatlatten voor Meren voor de Kaderrichtlijn Water): M1: Gebufferde sloten (overgangssloten, sloten in rivierengebied) M6: Grote ondiepe kanalen M8: Gebufferde laagveensloten Het watertype M7 (grote diepe kanalen) is buiten beschouwing gelaten. Voor het watertype M7 wordt geconcludeerd dat de huidige KRW-maatlat niet geschikt is. Voor sloten wordt voorlopig een met de kanalen vergelijkbare systematiek gebruikt. 2. Sturende variabelen Voor vissen in kanalen en sloten wordt in de KRW-Verkenner een habitatbenadering gehanteerd. Voor deze wateren geldt dat de nutriëntenbelasting, inrichting en beheer bepalend zijn voor de ecologische toestand van het watersysteem en het voorkomen van habitats die voor vissen relevant zijn. Net als voor 'vissen in meren' bestaat de ecologische toestand van kanalen en sloten uit ofwel helder en plantenrijk water, ofwel troebel en algenrijk. De eerste toestand wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een grote variatie aan habitats (waterplanten, oeverplanten, helder open water) en daardoor een gevarieerde vissamenstelling. De tweede toestand wordt gekenmerkt door de dominantie van een beperkt aantal algemene soorten als brasem (troebel open water, verder geen habitats), en een lagere soortenrijkdom. Het voorkomen van habitats wordt bepaald door de inrichting en vormgeving van de kanalen en sloten, de nutriëntenbelasting en het beheer. Enerzijds gaat het erom dat er voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor water- en oeverplanten zijn, wat vooral bepaald door de diepteverdeling van het waterlichaam. Anderzijds moet de nutriëntenbelasting voldoende laag zijn om daadwerkelijk plantengroei mogelijk te maken. Dit laatste heeft te maken met het ecologische toestand van het water (helder en plantenrijk of troebel en algenrijk), waarbij de andere biologische kwaliteitselementen (fytoplankton, macrofyten en macrofauna) een belangrijke stabiliserende rol spelen. Hierbij kan ondermeer gedacht worden aan de filterwerking van watervlooien en mossels, predatie op watervlooien door planktivore vis en de rol van waterplanten in de nutriëntendynamiek. Voor de ontwikkeling van oeverplanten en verlandingsvegetaties is het peilbeheer van belang. De sturende variabelen die bepalend zijn voor de ecologische toestand (plantenrijk of algenrijk) zijn ook direct sturende variabelen voor de abundantie van waterplanten en algen. De vissamenstelling weerspiegelt de aanwezigheid van de verschillende habitats en is medebepalend voor de ecologische toestand (wel of geen algendominantie). Voor vissen in kanalen en sloten zijn de volgende habitats van belang: (1) open water, troebel, dominantie door algen; (2) open water, helder, dominantie door submerse vegetatie; (3) emergente vegetatie die als paai- en winterhabitat dient; (4) aanwezigheid van productieve, verlandende of moerassige zones. Bovengenoemde habitats worden ieder gedomineerd door verschillende vissoorten (zie figuur 2.1). De abundantie van de vissoorten wordt ingevuld door vier indicatoren, die elk een deel van de visgemeenschap weerspiegelen (Higler et al., zonder jaartal). Deze abundantie indicatoren zijn gebaseerd op de relatieve biomassa van: brasem. Het aandeel brasem neemt in het algemeen toe met de voedselrijkdom van een water. Een zeer sterke dominantie van brasem is kenmerkend voor voedselrijke, troebele en vegetatie-arme wateren. baars+blankvoorn in % van alle eurytopen: de eurytopen baars en blankvoorn komen relatief meer voor in heldere (vaak diepere) wateren met veel of weinig submerse vegetatie maar met een gering aandeel oeverzone. plantminnende vis: snoek, ruisvoorn, zeelt, kroeskarper, bittervoorn, giebel, grote modderkruiper, kleine modderkruiper, tiendoornige stekelbaars en vetje komen relatief meer voor in wateren met een groot aandeel submerse- en oevervegetatie en/of overstromingsvlaktes. zuurstoftolerante vis: de zuurstof-, ph- en temperatuurtolerante soorten zeelt, grote modderkruiper en kroeskarper zijn indicatief voor plaatsen met periodiek (zeer) lage zuurstofgehaltes zoals ondiep water in verlandingszones. Bovenstaande "abundantie-indicatoren" beoordelen ieder de kwaliteit van de betreffende habitats in het watersysteem. Hiernaast is het totale aantal vissoorten indicatief voor de diversiteit van het systeem als geheel. In onderstaande afbeelding is schematisch weergegeven hoe de antropogene invloeden via de stuurvariabelen inwerken op het voorkomen van verschillende habitats en bijbehorende visgemeenschappen.
2 Figuur 2.1. Voorkomen van habitats en bijbehorende visgemeenschap (zie tekst). Tevens zijn de effecten van antropogene invloeden op de stuurvariabelen weergegeven, zoals deze bij de rekenregels zijn gehanteerd. 3. Rekenregels abiotiek - EKR macrofyten In de studie Default MEP s/gep s voor sterk veranderde en kunstmatige wateren is onderzoek gedaan naar de relatie tussen systeemkenmerken en KRW-indicatoren in grote ondiepe kanalen. Er is een verband tussen de "kwaliteitsklasse" van een kanaal en de indicator-scores plantminnende vis en zuurstoftolerante vis (Pot, 2005). De kwaliteitsklasse zegt iets over het voorkomen van habitats. De indicator brasem + karper is gerelateerd aan de factor zicht/diepte. De volgende factoren zijn van invloed op de kwaliteitsklasse van een kanaal (Pot, 2005): mate van beschoeiing: score tussen 1 en 5, lineair afhankelijk van % beschoeiing waarbij 1=onbeschoeid en 5 = volledig beschoeid. De tussenliggende klassen worden bepaald door lineaire interpolatie en afronden naar dichtstbij gelegen klasse. Bijv 30% beschoeid is /100*4 = 2,2 = klasse 2. bedekking met emergenten: score tussen 1 en 5 waarbij: 1 = > 20%, 2 = 10-20%, 3 = 5-10%, 4 = 2-5%, 5 = <2%. bedekking met submers: score tussen 1 en 5, lineair afhankelijk van % submerse vegetatie waarbij 1=zeer plantenrijk en 5 = volledig kaal. De tussenliggende klassen worden bepaald door lineaire interpolatie en afronden naar dichtstbij gelegen klasse. Bijv 65 % submers is 1 + (100-65)/100*4 = 2,4 = klasse 2. de ratio zicht/waterdiepte: deze indicator beoordeeld de helderheid in relatie tot de diepte en laat zien of er voldoende licht op de bodem komt. Waarde indicator; 1 = bodemzicht, 5 = zeer troebel, wordt bepaald door lineaire interpolatie en afronden naar dichtstbij gelegen klasse, Bijvoorbeeld zicht tot
3 op ½ diepte, 1 + (1-0,5)*4 = 3. De kwaliteitsklasse wordt als volgt bepaald: - gemiddelde en afgeronde score van bovenstaande deelscores. De totaalscore voor de EKR van de deelmaatlat vis in sloten en kanalen wordt berekend door het gemiddelde van bovenstaande vier variabelen. Deze totaalscore varieert tussen 2 en 5, klasse 1 komt niet voor. Dit is ook niet zo vreemd, om 1 te scoren moet een kanaal (vrijwel) onbeschoeid zijn, meer dan 20% emergente vegetatie hebben, dominant begroeid zijn met submerse vegetatie en bodemzicht hebben. Dergelijke kanalen bestaan wel (bijvoorbeeld in de Weerribben) maar zijn erg zeldzaam. Een dergelijk hoge score is eigenlijk alleen voor kanalen weggelegd zonder belangrijke afvoer- of scheepvaartfunctie zoals kanalen in natuurgebieden. In figuur 3.1 (zie hieronder) zijn de relaties weergegeven tussen de kwaliteitsklasse op basis van bovenstaande factoren en de indicatoren voor vissen. Tussenliggende waarden worden berekend door lineaire interpolatie op basis van alle waarnemingen. Figuur 3.1. Relaties tussen kwaliteitsklasse en waarden van de indicatoren voor kanalen (sq_o2_tol = wortelgetransformeerd aandeel zuurstoftolerante vis, sq_plant = wortelgetransformeerd aandeel plantminnende vis, BR_KA = aandeel brasem + karper) 4. Maatregel - effect relaties
4 In de KRW-verkenner kunnen maatregelen worden geselecteerd waarna een verandering van de ecologische toestand van de verschillende kwaliteitselementen zichtbaar wordt. Hiermee kan bijvoorbeeld worden onderzocht wat het MEP of GEP van een watersysteem is. De meeste maatregelen uit de verkenner hebben effect op een stuurvariabele waarvoor rekenregels worden afgeleid. Deze zijn weer gerelateerd aan habitats en het voorkomen van vis. Dit geldt voor zowel sloten, meren als kanalen. Er kan grofweg onderscheid gemaakt worden in drie wegen: type I: maatregelen gericht op terugdringen van nutriëntenbelasting; type II: maatregelen gericht op verbeteren inrichting (habitats) en robuuster maken van het watersysteem voor het effect van nutriëntenbelasting (inrichten oeverzones, plaatselijke verdieping); type III: maatregelen gericht op geforceerde omslag (vaak eenmalig). In tabel 4.1. is een indeling van de in de KRW-verkenner onderscheiden maatregelen weergegeven. Hierbij is aangeven binnen welke groep van maatregelen deze vallen. De relaties met maatregelen komen grotendeels overeen met de relaties die gelden voor fytoplankton en macrofyten (met name abundantie). Voor macrofauna zijn naast deze relaties andere specifieke (meer lokale) relaties van belang (bijv. directe relatie met substraat, zuurstof etc.). Tabel 4.1. Type maatregelen en relaties met ecologisch functioneren vertaald in o.a. maatlat vis Maatregelen gericht op Mestbeleid terugdringen nutriëntenbelasting (type I) Inrichting Bronnen terugdringen nutriëntenbelasting (type I) Ecologisch beheer forceren omslag (type III) Waterbeheer doorspoelen flexibel peilbeheer terugdringen nutriëntenbelasting (type I) waterstromen scheiden/omleiden terugdringen nutriëntenbelasting (type I) 5. Onzekerheid en validatie De kwaliteit van de rekenregels voor vissen in kanalen is tijdens de peer review in maart 2007 als matig beoordeeld. De rekenregels zijn niet gevalideerd. 6. Toepasbaarheid 7. Voorbeeldproject 8. Literatuur * Aarts, H.P.A. (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 11, Rijkskanalen. Rapport AS-11 EC-LNV * Higler, B. (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 7, Laagveenwateren. Rapport AS-07 EC-LNV * Jaarsma, N.G. & P.F.M. Verdonschot (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 8, Wingaten. Rapport AS-08 EC-LNV * Nijboer, R., N.G. Jaarsma, P.F.M. Verdonschot, D.T. van der Molen, N. Geilen, J. Backx (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 3, Wateren in het Rivierengebied. Rapport AS-03 EC-LNV * Portielje, R. (2005). Stuurbaarheid ecologische doelvariabelen KRW-abundantie fytoplankton in meren. RIZA werkdocument X * Portielje, R., Schipper, C. en Schoor, M. (2005). De invloed van hydromorfologische stuurvariabelen op ecologische KRW doelen vis, macrofauna, waterflora en fytoplankton. RIZA werkdocument X * Pot, R. (red.) (2005) Default-MEP/GEP's voor sterk veranderde en kunstmatige wateren; concept versie 8 (30 november 2005). * Penning, E., Haasnoot, M., Kuijper, M. en Van Buren, R. (2006). Macrofyten in meren: rekenregels voor de KRW. Rapport Q , WL Delft Hydraulics * Van den Berg, M.S. (2004). Achtergrondrapportage referentie en maatlatten waterflora. Rapportage van de expertgroepen macrofyten en fytobenthos. * Van den Berg, M.S. (2006). Derivation of chlorophyll-a Good/Moderate boundaries from its effects on submerged macrophytes. in prep. * Van den Berg, M.S. (2004). Achtergrondrapportage referentie en maatlatten waterflora. Rapportage van de expertgroepen macrofyten en fytobenthos. * Van der Molen, D.T. (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 9, Rijksmeren. Rapport AS-09 EC-LNV
5 * Van der Molen, D.T. (2004a). Referenties en conceptmaatlatten voor meren voor de Kaderrichtlijn Water. STOWA rapport nr * Van der Molen, D.T. (2004b). Referenties en conceptmaatlatten voor rivieren voor de Kaderrichtlijn Water. STOWA rapport nr * Van der Molen, D.T. & Pot, R. (dec. 2007). Referenties en maatlatten voor natuurlijke wateren voor de Kaderrichtlijn Water. STOWA rapport nr * Verdonschot, P.F.M. & S.N. Janssen (2000). Natuurlijke levensgemeenschappen van de Nederlandse binnenwateren deel 12, Zoete duinwateren. Rapport AS-12 EC-LNV * Witteveen+Bos (2004). Stuurbaarheid ecologische doelvariabelen: vis in meren
Uitwerking maatlatten voor vissen. Marcel Klinge
Uitwerking maatlatten voor vissen Marcel Klinge Opbouw Wat is er gedaan tot nu? Hoe zien de maatlatten er globaal uit? Natuurlijke watertypen Sterk Veranderde watertypen Kunstmatige watertypen (kanalen)
Nadere informatieAfleiding biologische doelen voor vrijwel ongestoorde, sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen...
BIJLAGE F Afleiding biologische doelen voor vrijwel ongestoorde, sterk veranderde en kunstmatige waterlichamen....................................................................... De milieudoelstellingen
Nadere informatieNVO's en vis. Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen
NVO's en vis Wat is het effect van NVO s op de visstand? 32 tigste bijeenkomst Vissennetwerk: KRW, Vis & Maatregelen Amersfoort, 24 november 2011 Carlo Rutjes & Michelle de la Haye Scoren met natuurvriendelijke
Nadere informatieMaatlatten voor de Maas-regio
Maatlatten voor de Maas-regio verder met de streepjes Jappe Beekman Senior Onderzoeker Watersystemen 1 februari 2007 - Derde praktijkdag MEPGEP 24 april 2013 Toepassing en doorwerking aanpassingen maatlatten
Nadere informatieDe aanpassing van de maatlatten. Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot. De evaluatie van de maatlatten in 2010
RWS Water, Verkeer en Leefomgeving De aanpassing van de maatlatten Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot 1 van Verkeer en van 9-5-201212-4-20128-9 Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu De evaluatie van de maatlatten
Nadere informatieNatuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,
Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1990 2010 Indicator 14 mei 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieEcologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009
Indicator 2 maart 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De ecologische kwaliteit van het
Nadere informatieErrata Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water (STOWA )
Errata Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water 2015-2021 (STOWA 2012-31) versie: 07-08-2014 contact: Niels Evers: Frank van Herpen niels.evers@rhdhv.com frank.van.herpen@rhdhv.com
Nadere informatieEVALUATIE KRW-VISMAATLATTEN : zienswijze Sportvisserij Nederland. J. Quak Hoofd cluster Kennis en informatie
EVALUATIE KRW-VISMAATLATTEN : zienswijze Sportvisserij Nederland J. Quak Hoofd cluster Kennis en informatie Opbouw Belang KRW sportvisserij Sportvisserij Nederland Onderzoek TAUW Uitkomsten discussiebijeenkomst
Nadere informatieDe visstand in vaarten en kanalen
De visstand in vaarten en kanalen Jochem Hop Bijeenkomst Vissennetwerk 6 juni 2013, Bilthoven Inhoudsopgave Inleiding Materiaal en Methode Analyse Trends Inleiding KRW-watertypen M3, M10, M6 en M7 M3 gebufferde
Nadere informatieKRW visstandonderzoek in dertig waterlichamen in het beheergebied van Waterschap Rivierenland in 2018
KRW visstandonderzoek in dertig waterlichamen in het beheergebied van Waterschap Rivierenland in 2018 Rapport 2: Toetsing en beoordeling van de visstand voor de KRW In opdracht van: Waterschap Rivierenland
Nadere informatieNatuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,
Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1991 2008 Indicator 15 juli 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieInventarisatie vissen in de Harderhoek en de Stille Kern, Flevoland
Inventarisatie vissen in de Harderhoek en de Stille Kern, Flevoland Een rapportage van RAVON in opdracht Waterschap Zuiderzeeland (mede namens Natuurmonumenten en de provincie Flevoland) J. Kranenbarg
Nadere informatieMinisterie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst. De aanpassing van de KRW vismaatlatten. Eddy Lammens, RWS WD
RWS Waterdienst De aanpassing van de KRW vismaatlatten Eddy Lammens, RWS WD 1 van 9-5-201212-4-20128-9 Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu November 2011 De evaluatie van de maatlatten in 2010 Voorafgaand
Nadere informatieAanpassing vismaatlatten voor M-typen. Inleiding. Inleiding. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten
Aanpassing vismaatlatten voor M-typen Inleiding Nu 5 deelmaatlatten vis in zoete M-typen 5. Aantal soorten 1. brasem - snoekbaars 2. baars - blankvoorn 3. ruisvoorn - snoek 4. zeelt - kroeskarper Guus
Nadere informatiescore ten opzichte van de referentiewaarde
IV.1. KRW-waterlichamen, doelen en maatregelen In Alm & Biesbosch liggen drie KRW-waterlichamen (afbeelding IV.1). Met gebruikmaking van de Factsheets (WSRL, 2008) worden deze waterlichamen hieronder kort
Nadere informatieVisstand meren (M14/M27) en de KRW
Visstand meren (M14/M27) en de KRW Met het oog op SGBP II 2016-2021, III 2022-2027 Donderdag 25 september 2014 Roelof Veeningen, cluster Gegevensbeheer 1 - Monitoring - Analyse - Prognose - Maatregelen
Nadere informatieVan helder naar troebel..en weer terug. en de rol van actief visstandbeheer hierbij
Van helder naar troebel..en weer terug en de rol van actief visstandbeheer hierbij Marcel Klinge 26 augustus 2008 1 Aanleiding OBN Onderzoek Laagveenwateren en de vertaling hiervan in het STOWA-boekje
Nadere informatieMeetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Meetstrategie en methodiek macrofyten //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Nadere informatieEcologische kennisregels rijkswateren KRW-Verkenner. Mijke van Oorschot, Gertjan Geerling, Gerben van Geest, Joost van den Roovaart, Tom Buijse
Ecologische kennisregels rijkswateren KRW-Verkenner Mijke van Oorschot, Gertjan Geerling, Gerben van Geest, Joost van den Roovaart, Tom Buijse Inhoud Achtergrond Methodiek. Rekenvoorbeelden Status en planning
Nadere informatieAanpassing KRW Maatlatten
Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst Aanpassing KRW Maatlatten Eddy Lammens RWS Waterdienst 1 Ministerie van Verkeer en Ministerie Waterstaat van Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu
Nadere informatieBeoordelen vegetatie in waterrijke gebieden & samengestelde waterlichamen
Beoordelen vegetatie in waterrijke gebieden & samengestelde waterlichamen 24-04-2013 Nieuwe maatlatten nieuwe keuzes Waterrijke gebieden en samengestelde waterlichamen: waar lopen we tegenaan? - 2 voorbeelden
Nadere informatieVermesting in meren en plassen
Indicator 16 december 2008 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De vermesting in de meren en
Nadere informatieNatuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,
Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1991 2010 Indicator 27 november 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens
Nadere informatieKRW-Verkenner Themadag: KRW-instrumenten 15 maart
KRW-Verkenner Themadag: KRW-instrumenten 15 maart Inhoud Waarom een ontwikkelen? Wat kun je met de en voor wie is deze bedoeld? Demo Hoe zit de inhoudelijk in elkaar? Wat wordt er nog aan de verder ontwikkeld?
Nadere informatieVertroebeling en (verarming van) de visstand in het Julianakanaal. Jasper Arntz 6 juni 2013
Vertroebeling en (verarming van) de visstand in het Julianakanaal Jasper Arntz 6 juni 2013 Inhoud Karakteristieken Julianakanaal Grensmaasproject Effecten van vertroebeling Abiotische monitoring Biotische
Nadere informatieKwaliteit oppervlaktewater, 2009
Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen
Nadere informatieHoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. Handleiding Vissentool HDSR
Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Handleiding Vissentool HDSR Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Handleiding Vissentool HDSR Opdrachtgever: Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Auteur(s):
Nadere informatieVisserij Service Nederland sterk in viswerk Visinventarisatie 2014
Visserij Service Nederland sterk in viswerk Visinventarisatie 2014 KRW-visbemonstering Tochten lage afdeling NOP en Vaarten NOP Rapport VSN 2014.05 In opdracht van Waterschap Zuiderzeeland 4 december 2014
Nadere informatieVan helder naar troebel..en weer terug COPYRIGHT. en de rol van actief visstandbeheer hierbij. Marcel Klinge. 2 juli
Van helder naar troebel..en weer terug en de rol van actief visstandbeheer hierbij Marcel Klinge 2 juli 2009 1 Aanleiding OBN Onderzoek Laagveenwateren en de vertaling hiervan in het STOWA-boekje Van helder
Nadere informatieHandleiding doelafleiding overige wateren
Evers, C.H.M (Royal HaskoningDHV). R. Buskens (Royal HaskoningDHV) & J.M. Dolmans- Camu (Provincie Utrecht), 2013. Handleiding doelafleiding overige wateren (geen KRWwaterlichamen). STOWA-rapport. In opdracht
Nadere informatieVis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland
Vis en Kaderrichtlijn Water in Zeeland St. Zeeschelp M. Dubbeldam Waterschap Zeeuwse Eilanden W. Quist Inhoudsopgave Waterschap Zeeuwse Eilanden Beleidskader (kort) Huidige situatie Gewenste beeld Maatregelen
Nadere informatieAanleiding. Economische impuls regio Waterberging Natuurontwikkeling Recreatie
Robert Boonstra 11 maart 2008 Inhoud presentatie Aanleiding van het project Inrichting van het gebied Monitoring vul- en startfase Monitoring ontwikkeling van het meer Resultaten 2007 Aanleiding Economische
Nadere informatieNatuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater,
Natuurkwaliteit van macrofauna in oppervlaktewater, 1990 2016 Indicator 11 juli 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt
Nadere informatieVermesting in meren en plassen,
Indicator 18 mei 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De vermesting in de meren en plassen
Nadere informatieEcologische Instrumenten voor de KRW. Overzicht
Ecologische Instrumenten voor de KRW Overzicht De ecologische instrumenten die beschikbaar zijn voor de KRW zijn in te delen naar verschillende toepassingsgebieden. In het onderstaande schema wordt onderscheid
Nadere informatieInventarisatie vissen in de Harderbroek en de Stille Kern, Flevoland
Inventarisatie vissen in de Harderbroek en de Stille Kern, Flevoland REPTIELEN AMFIBIEËN VISSEN ONDERZOEK NEDERLAND Inventarisatie vissen in de Harderhoek en de Stille Kern, Flevoland Een rapportage van
Nadere informatieBijlage 2: Waterkwaliteit Kromme Rijn (DM hoort bij bestuursvoorstel DM )
Bijlage 2: Waterkwaliteit Kromme Rijn (DM 816563 hoort bij bestuursvoorstel DM 832322) Achtergrond informatie en aanleiding slibvang De Kromme Rijn is een laaglandrivier van 35 kilometer lang. Tussen Cothen
Nadere informatieToestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018
Toestand KRW-waterlichamen Flevoland medio 2018 1. Inleiding In het beheergebied van waterschap Zuiderzeeland liggen 18 KRW-waterlichamen (zie figuur 1 op volgende pagina). Deze waterlichamen worden zowel
Nadere informatieMilieu en Natuur Planbureau (MNP) Kosten en baten van actief visstandbeheer. achtergrondrapport Ex-ante evaluatie KRW
Milieu en Natuur Planbureau (MNP) Kosten en baten van actief visstandbeheer achtergrondrapport Ex-ante evaluatie KRW van Twickelostraat 2 postbus 233 7400 AE Deventer telefoon 0570 69 79 11 telefax 0570
Nadere informatieToelichting op KRW-monitoring visstand
Toelichting op KRW-monitoring stand 1. Inleiding In het najaar van 2006 is voor de waterlichamen van Delfland een toestand- en trendmonitoring van de stand uitgevoerd. Hiermee is een beeld van de 0-situatie
Nadere informatieVermesting in meren en plassen,
Indicator 14 september 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De vermesting in de meren
Nadere informatieKRW-visstandmonitoring Noord-Willemskanaal 2013
KRW-visstandmonitoring Noord-Willemskanaal 2013 Rapport 2013-091 W. Patberg G. Wolters KRW-visstandmonitoring Noord-Willemskanaal 2013 Rapport 2013-091 W. Patberg G. Wolters bezoekadres oosterweg 127
Nadere informatieAbiotische randvoorwaarden
Alterra is onderdeel van de internationale kennisorganisatie Wageningen UR (University & Research centre). De missie is To explore the potential of nature to improve the quality of life. Binnen Wageningen
Nadere informatieKansen voor natuurvriendelijke oevers in de boezems van HHNK. KRW onderzoeksproject Natuurvriendelijke Boezem. S. Janssen, S. Zierfuss 12.
Kansen voor natuurvriendelijke oevers in de boezems van HHNK KRW onderzoeksproject Natuurvriendelijke Boezem Auteurs S. Janssen, S. Zierfuss Registratienummer 12.55095 17-12-12 Versie Status definitief
Nadere informatieVissen met een potje water edna metabarcoding
Vissen met een potje water edna metabarcoding Jelger Herder, Mark Scheepens en Marco Beers Den Bosch, 3 November 2016 Environmental DNA (edna) Hoe werkt het? Alle soorten in het water laten DNA sporen
Nadere informatieVan achtergrondbelasting naar aanpassing van KRW doelen
Van achtergrondbelasting naar aanpassing van KRW doelen PEHM, Nijmegen 5 november 2015 Gert van Ee, HHNK Nico Jaarsma, Nico Jaarsma Ecologie en Fotografie Indeling HHNK: gebied, waterkwaliteit en ecologie
Nadere informatieKRW visstandmonitoring Woldmeer 2016
KRW visstandmonitoring Woldmeer 2016 Rapport 2016-112 J.H. van der Heide W. Patberg G. Wolters KRW visstandmonitoring Woldmeer 2016 Rapport 2016-112 J.H. van der Heide W. Patberg G. Wolters bezoekadres
Nadere informatieMeetrapport Peelkanalen 2009, t.b.v. KRW-monitoring
Meetrapport Peelkanalen 2009, t.b.v. KRW-monitoring Kanaal van Deurne ter hoogte van de eikenlaan Opgesteld door: T. Basten (chemie & waterkwantiteit) & E. Binnendijk (biologie) & J.A.J van Mil (biologie),
Nadere informatieDe ecologische kwaliteit van Nederlands oppervlaktewater: zijn de voorspellingen beter geworden sinds 2009?
PBL-Notitie De ecologische kwaliteit van Nederlands oppervlaktewater: zijn de voorspellingen beter geworden sinds 2009? P. Cleij, H. Visser contact: hans.visser@pbl.nl Datum: 26-2-2013 Publicatienummer:
Nadere informatieHet visperspectief. Een blije blik? Veel vragen, weinig antwoorden! Peter Heuts Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
Het visperspectief Een blije blik? Veel vragen, weinig antwoorden! Peter Heuts Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Intro Foto: Wikipedia Deel 1: De leefgebieden, de knelpunten en de oplossingen Deel
Nadere informatieREFERENTIES EN MAATLATTEN
REFERENTIES EN MAATLATTEN VOOR overige wateren GEEN RW-WATERLICHAMEN stowa 2013 14 REFERENTIES EN MAATLATTEN VOOR OVERIGE WATEREN (GEEN RW-WATERLICHAMEN) rapport 2013 14 ISBN 978.90.5773.609.4 stowa@stowa.nl
Nadere informatiescore ten opzichte van de referentiewaarde
Bijlage IV.1. KRW-waterlichamen, doelen en maatregelen KRW-systematiek In Bloemers en Citters I en II liggen drie KRW-waterlichamen (afbeelding IV.1). Met gebruikmaking van het KRW-gebiedsplan (WSRL, 2008a)
Nadere informatieKunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren. Martin Kroes Vissennetwerk 27 september 2012
Kunstmatige structuren als habitat voor vis in stilstaande wateren Martin Kroes (martin.kroes@tauw.nl) Vissennetwerk 27 september 2012 Inhoud Achtergrond herstel van habitatstructuren? Veldstudie kunstmatige
Nadere informatieFactsheet: NL33HM. Naam: Hondshalstermeer
Factsheet: NL33HM Hondshalstermeer -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst.
Nadere informatieAchtergronddocument afleiding. KRW-doelen in het AGV-gebied. Gerard ter Heerdt. Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies
Onderzoek & Projecten Onderzoek & Advies Achtergronddocument afleiding KRW-doelen in het AGV-gebied Gerard ter Heerdt Korte Ouderkerkerdijk 7 Amsterdam Postbus 94370 1090 GJ Amsterdam T 0900 93 94 (lokaal
Nadere informatiePROTOCOL TOETSEN EN BEOORDELEN VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING
VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING WERKGROEP MIR 24 augustus 2007 110305/OF7/1Q3/000373/MR Colofon Auteur: R. Torenbeek Productie: ARCADIS In opdracht van: RIZA Referentie:
Nadere informatieSpiegelplas en Ankeveense plassen
Spiegelplas en Ankeveense plassen Klankbordgroep Vechtplassen 9 dec 2016 tussenresultaten ecologische systeemanalyse Gerard ter Heerdt en anderen Spiegelplas Toestand: matig Spiegelplas Toestand Biologie
Nadere informatieSteeknet & Hengelvangstregistratie
Steeknet & Hengelvangstregistratie Schepnetvissers & hengelaars gezamenlijk op pad? Jan Kranenbarg & Toine Aarts Opbouw presentatie 1. Hengelaars & schepnetters bekeken 2. Wat wordt er zoal gevangen? 3.
Nadere informatieACHTERGRONDDOCUMENT REFERENTIES EN MAATLATTEN VISSEN TEN BEHOEVE VAN DE KADERRICHTLIJN WATER
ACHTERGRONDDOCUMENT REFERENTIES EN MAATLATTEN VISSEN TEN BEHOEVE VAN DE KADERRICHTLIJN WATER Expertteams, 2007 N. Jaarsma, M. Klinge & R. Pot (redactie) COLOFON AUTEURS J.J.G.M. Backx (RWS), M. Beers (OVB,
Nadere informatiePublicaties van de de STOWA kunt u u bestellen bij: op Hageman www.stowa.nl Fulfilment POSTBUS 1110, 3330 CC Zwijndrecht,
OMSCHRIJVING MEP EN MAATLATTEN VOOR SLOTEN EN ANALEN VOOR DE ADERRICHTLIJN WATER 2015-2021 STOWA 2012 34 978.90.5773.571.4 stowa@stowa.nl www.stowa.nl WWW.stowa.nl TEL 033 TEL 030 460232 11 0099 FAX FAX
Nadere informatieVermesting in meren en plassen,
Indicator 13 april 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De vermesting in de meren en plassen
Nadere informatieWaterkwaliteit KRW, 2015
Indicator 12 januari 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen
Nadere informatieDe ecologische kwaliteit van Nederlands oppervlaktewater: een analyse met regressiebomen
PBL-Notitie De ecologische kwaliteit van Nederlands oppervlaktewater: een analyse met regressiebomen H. Visser, R. Wortelboer contact: hans.visser@pbl.nl Datum: 25-2-2013 Publicatienummer: 1075 Pagina
Nadere informatieKRW-maatlatten voor vis in ondiepe gebufferde M- watertypen. Bouwstenen voor de evaluatie van de referenties en maatlatten
KRW-maatlatten voor vis in ondiepe gebufferde M- watertypen Bouwstenen voor de evaluatie van de referenties en maatlatten 9 juli 2010 Verantwoording Titel KRW-maatlatten voor vis in ondiepe gebufferde
Nadere informatieOeverinrichting Peildynamiek. Onderhoud
Oeverinrichting Peildynamiek Onderhoud Connectiviteit Meandering Verstuwing Beschaduwing Scheepvaart BZV Chloride Fosfaat totaal Stikstof totaal 2. WATERTYPENCLUSTERS De formules zijn bepaald voor clusters
Nadere informatieVisstandbemonstering Randmeren- Oost In opdracht van Rijkswaterstaat Directie IJsselmeergebied
Visstandbemonstering Randmeren- Oost 21 In opdracht van Rijkswaterstaat Directie IJsselmeergebied 23 december 21 Verantwoording Titel Visstand bemonstering Randmeren- Oost 21 Opdrachtgever Dienst IJsselmeergebied
Nadere informatieKRW visstandmonitoring Oldambtmeer 2016
KRW visstandmonitoring Oldambtmeer 2016 Rapport 2016-111 J.H. van der Heide W. Patberg G. Wolters KRW visstandmonitoring Oldambtmeer 2016 Rapport 2016-111 J.H. van der Heide W. Patberg G. Wolters bezoekadres
Nadere informatieveronderstelde voordelen van Natuurvriendelijke oevers.
1 veronderstelde voordelen van Natuurvriendelijke oevers. verbeteren van chemische water kwaliteit verbeteren van de oever stabiliteit verbeteren van de ecologische kwaliteit 2 waarom aandacht voor NVO
Nadere informatieOnderzoek naar schaling en aggregatie van deelmaatlatten voor KRW. Marjan van Herwijnen en Ron Janssen
Onderzoek naar schaling en aggregatie van deelmaatlatten voor KRW Marjan van Herwijnen en Ron Janssen Rapport W4/8 23 april 24 Interne review door: Michiel van Drunen IVM Instituut voor Milieuvraagstukken
Nadere informatieHuidige situatie. G2 Totaal stikstof (zomergemiddelde) (mg N/l) 1,57 2,4 2,4. G2 Chloride (zomergemiddelde) (mg Cl/l) 45,3 150 150
NL09_26 Basisgegevens Naam Code Status Type Stroomgebied Waterbeheergebied Provincie Gemeente Sloten Overbetuwe NL09_26 Kunstmatig M1a - Zoete sloten (gebufferd) Rijn-West Rivierenland Gelderland Neder-Betuwe,
Nadere informatieBijlage 3: Notitie Aanvullend onderzoek vissen wijzigingsplannen N359, knooppunten Winsum, Húns-Leons en Hilaard
Bijlage 3: Notitie Aanvullend onderzoek vissen wijzigingsplannen N359, knooppunten Winsum, Húns-Leons en Hilaard Notitie aanvullend onderzoek vissen - aanpassingen kruisingen N359 De provincie Fryslân
Nadere informatieBiodiversiteit waterdieren opnieuw bekeken
Biodiversiteit waterdieren opnieuw bekeken Bart Schaub (Hoogheemraadschap van Rijnland), Reinder Torenbeek (Bureau Waardenburg), Arnold Osté (RPS) Het Hoogheemraadschap van Rijnland monitort sinds 2009
Nadere informatieOntwerp Omgevingsvisie. Waterbijlage. APPENDIX Ecologische doelen in woord en in beeld
Ontwerp Omgevingsvisie Waterbijlage APPENDIX Ecologische doelen in woord en in beeld NOVEMBER 2008 Colofon Datum oktober 2008 Auteur Eenheid Water en Bodem BuroNatuur+Water Fotografie/Illustraties Foto
Nadere informatieEvaluatie Afleiden Ecologische Doelen. Eddy Lammens RWS Waterdienst
Evaluatie Afleiden Ecologische Doelen Eddy Lammens RWS Waterdienst Afleiden doelen En toen waren er referentiemaatlatten En God zei: ga heen en leid uw doelen af Waarom worden doelen afgeleid? Als het
Nadere informatieOmschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten
Omschrijving verschillende kwaliteitsklassen van sloten Auteur: Bart Specken 2016 Zeer goed Deze klasse onderscheidt zich van alle andere klassen doordat hier waterplanten in voorkomen die kenmerkend zijn
Nadere informatieedna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW)
edna vismonitoring van grote modderkruiper naar soortsamenstelling (KRW) Jelger Herder Utrecht, 9 april 2015 Sommige soorten zijn lastig te monitoren Grote modderkruiper (Misgurnus fossilis) Vrijwilligers
Nadere informatieWaterplanten en macrofauna profiteren van KRW-maatregelen
Waterplanten en macrofauna profiteren van KRW-maatregelen Martijn Hokken (Waterschap Zuiderzeeland), Reinder Torenbeek (Bureau Waardenburg) Om de KRW-doelen te halen, heeft waterschap Zuiderzeeland de
Nadere informatieAquatische ecologie. Module 1: Ecologische principes van watersystemen. Lesdag 1. drs. M. Maessen (Grontmij)
lesdag onderwerp docent(en) Module 1: Ecologische principes van watersystemen Lesdag 1 Ochtend - Watersysteem - Van mondiaal tot lokaal - Kringlopen en balansen - Hydrologische kringloop - Relatie grondwater
Nadere informatieEU-Intercalibratie maatlatten M-typen. Meten = Weten?
EU-Intercalibratie maatlatten M-typen Meten = Weten? Inhoud presentatie Aanleiding Kort maatlatten M-typen Aanpak onderzoek Resultaten buitenland deel Resultaten binnenland deel Vergelijking maatlatten
Nadere informatienecov Werkgroep Water en Oeverplanten / Werkgroep Ecologisch Waterbeheer in samenwerking met STOWA:
necov Werkgroep Water en Oeverplanten / Werkgroep Ecologisch Waterbeheer in samenwerking met STOWA: Studiedag: Hoe scoren onze wateren op de Kaderrichtlijn Water-maatlatten? De Kaderrichtlijn Water vereist
Nadere informatieWATERKWALITEIT VAN DE DEMER
WATERKWALITEIT VAN DE DEMER WATERKWALITEIT VAN DE DEMER Waterkwaliteitsparameters worden beoordeeld per waterlichaam Fysisch-chemische kwaliteit Gevaarlijke stoffen Hydromorfologische kwaliteit Biologische
Nadere informatieVisstandmonitoring Zuidlaardermeer (KRW) en Foxholstermeer 2009
Visstandmonitoring Zuidlaardermeer (KRW) en Foxholstermeer 29 Rapport 21-21 G.H. Bonhof G. Wolters Visstandmonitoring Zuidlaardermeer (KRW) en Foxholstermeer 29 Rapport 21-21 G.H. Bonhof G. Wolters bezoekadres
Nadere informatieVegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop. Jeroen van Zuidam
Vegetatie en grote modderkruiper in de verlandingsbiotoop Jeroen van Zuidam zuidam@floron.nl Grote modderkruiper Moeras en verlandingswateren Proces van verlanding belangrijk Isolatie Zuurstoftolerant
Nadere informatieWorkshop KRW Maatlatten
Workshop KRW Maatlatten IHW netwerkdag 2018 Frank van Herpen (Royal HaskoningDHV) Marcel Tonkes (provincie Overijssel) 7 November 2018 Programma Opwarmen 15 min Technische toelichting 30 min Aan de slag
Nadere informatieIII. Handboek Hydrobiologie. 13: Vis: Achtergrondinformatie - 1. Versie februari 2014
Handboek Hydrobiologie III 13: Vis: Achtergrondinformatie 1 iii Handboek Hydrobiologie Hoofdstuk 13 Vis Vis speelt een belangrijke rol in het waterbeheer. Visstandsbeheer is ingezet om de kwaliteit van
Nadere informatieVissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten
Vissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober 2010 - Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten Na een welkom en korte introductie op de maatlatten introduceert dagvoorzitter
Nadere informatieDE KRW VOOR HET (WATER)LEVEN
stowa@stowa.nl www.stowa.nl TELEFOON: 030 232 11 99 FAX: 030 232 17 66 Arthur van Schendelstraat 816 Postbus 8090 3503 RB Utrecht DE KRW VOOR HET (WATER)LEVEN 2005 04 2 De KRW voor het (water)leven De
Nadere informatieHandreiking Omgaan met KRW-maatlatten (versie 2012)
Handreiking Omgaan met KRW-maatlatten (versie 2012) INHOUDSOPGAVE 0 SAMENVATTING 1 1 INLEIDING 2 2 ACHTERGROND VAN DE KRW SYSTEMATIEK VOOR OPPERVLAKTEWATER 3 3 ACTUALISATIE KRW MAATLATTEN IN 2012 6 4 ACTIES
Nadere informatieFEBRUARI Ecologische doelstellingen van de oppervlaktewaterlichamen in het Scheldestroomgebied
FEBRUARI 2008 Ecologische doelstellingen van de oppervlaktewaterlichamen in het Scheldestroomgebied Achtergrondrapport bij de RBO-nota 2007 Ecologische doelstellingen van de oppervlaktewaterlichamen in
Nadere informatieMonitoring van aquatische natuur
Monitoring van aquatische natuur In opdracht van Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, BO cluster Ecologische Hoofdstructuur, thema Ecologische doelen en maatlatten waterbeheer. 2 Alterra-Rapport
Nadere informatieNatuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats. Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet
Natuurvriendelijke oevers: mogelijkheden per standplaats Emiel Brouwer en Pim de Kwaadsteniet Aanleiding Aanleg natuurvriendelijke oevers belangrijk in waterbeheer Bij aanleg mist vaak de relatie met de
Nadere informatieRICHTLIJNEN UITZET KARPER VERSIE
RICHTLIJNEN UITZET KARPER VERSIE 18-11-2015 Inleiding De sportvisserij heeft een lange traditie van visuitzet, dit geldt vooral voor karper 1. Voor deze soort is uitzet belangrijk vanwege de geringe natuurlijke
Nadere informatieHerziening MEP/GEP planperiode Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard 13 januari 2014 Definitief rapport BC4966
Herziening MEP/GEP planperiode 2015-2021 Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard 13 januari 2014 Definitief rapport BC4966 HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. RIVERS, DELTAS & COASTS Larixplein 1
Nadere informatieImplementatie KRW in het Schelde stroomgebied
Implementatie KRW in het Schelde stroomgebied Ecologische doelstellingen van de oppervlaktewaterlichamen in het Scheldestroomgebied Rapport moet nog in huisstijl omgewerkt worden: Opnemen logo, juiste
Nadere informatieWaterschap Hunze en Aa's
Waterschap Hunze en Aa's Projectnummer: 20071132 Status Definitief Datum 13 februari 2008 Opgesteld door Tom Bruinsma & Marco Beers Gecontroleerd door Matthijs Koole AquaTerra-KuiperBurger ATKB Geldermalsen
Nadere informatieKRW visstandmonitoring Kanalen Oldambt 2016
KRW visstandmonitoring Kanalen Oldambt 2016 Rapport 2016-110 W. Patberg G. Wolters KRW Visstandmonitoring Kanalen Oldambt 2016 Rapport 2016-110 W. Patberg G. Wolters bezoekadres oosterweg 127 Haren postadres
Nadere informatieKRW-visstandmonitoring Oldambtmeer 2010
KRW-visstandmonitoring Oldambtmeer 2010 Rapport 2010-103 G.H. Bonhof G. Wolters koeman en bijkerk bv ecologisch onderzoek en advies KRW-visstandmonitoring Oldambtmeer 2010 Rapport 2010-103 G.H. Bonhof
Nadere informatieFactsheet: NL43_11 Bussloo
Factsheet: NL43_11 Bussloo -DISCLAIMER- De informatie die in deze factsheet wordt weergegeven is bijgewerkt tot en met het moment van het aanmaken van deze factsheet, zoals vermeld in de voettekst. Deze
Nadere informatie4.6 Vissen KRW. Joep de Leeuw, RIVO en Tom Buijse, RIZA
4.6 Joep de Leeuw, RIVO (joep.deleeuw@wur.nl) en Tom Buijse, RIZA Het Nederlandse rivierengebied kan aantrekkelijker voor vissen worden als uiterwaarden een natuurlijker onderdeel vormen van de rivier.
Nadere informatie